Að virkja upp í loft Snæbjörn Guðmundsson skrifar 15. ágúst 2024 07:01 Landsvirkjun stefnir nú á að reisa þrjátíu 150 metra háar vindmyllur í svonefndum Búrfellslundi, við inngang hálendisins á Sprengisandsleið þar sem þúsundir Íslendinga og erlendra ferðamanna halda á hverju ári upp á Sprengisand, inn í Landmannalaugar og upp í Veiðivötn til að leita á náðir öræfakyrrðar og fegurðar óbyggðanna. Vindmyllurnar munu blasa við frá allri hálendisbrúninni, kveðja þá sem halda upp í öræfin og taka á móti þeim sem snúa þaðan aftur. Vindmyllurnar munu ekki einungis hafa víðtæk sjónræn áhrif í margra kílómetratuga radíus heldur sýna rannsóknir Önnu Dóru Sæþórsdóttur, Guðmundar Björnssonar og Rannveigar Ólafsdóttur við Háskóla Íslands að hugræn upplifun ferðafólks af vindmyllunum mun lifa langt upp á hálendið og skaða mjög hálendisupplifun þeirra sem framhjá þeim fara á leið sinni. Í rannsókn þeirra segir meðal annars: „Suðurhálendið er mjög mikilvægt svæði fyrir ferðaþjónustuna, en þar eru 77% af öllum skráðum gistinóttum í skálum í óbyggðum (Hagstofa Íslands, 2015). Um svæðið liggur því mikill straumur ferðamanna, sérstaklega til Landmannalauga, um Fjallabaksleið nyrðri og um Sprengisandsleið. Niðurstöður þessarar rannsóknar sýna að fyrirhugaðar vindmyllur í Búrfellslundi munu hafa áhrif á upplifun allra þeirra ferðamanna sem leggja leið sína um þessi svæði. [...] Eitt meginaðdráttarafl Miðhálendis Íslands fyrir ferðamennsku er ósnortin náttúra eða víðerni, en slík svæði eru að verða stöðugt sjaldgæfari í hinum vestræna heimi og hafa því mikið gildi fyrir íslenska ferðaþjónustu. Bent hefur verið á að jaðarsvæði (C.M. Hall, 1992; Lesslie o.fl., 1991; Lesslie, Taylor og Sandra, 1983) víðerna sé mikilvægt tæki til að viðhalda og stýra gæðum þeirra. Þannig skiptir máli fyrir íslenska ferðaþjónustu að skipulag jaðarsvæða sé með þeim hætt að það skerði ekki gæði íslenskra víðerna.“ Landsvirkjun réttlætir byggingu Búrfellslundar með þeirri hugarsmíð að vindmyllurnar verði reistar á „þegar röskuðu virkjanasvæði“ og truflun af vindorkuverinu eigi þannig að verða lítil umfram þau virkjanamannvirki sem þegar hafa verið reist á svæðinu. Búrfellslundur yrði að sönnu staðsettur á virkjanasvæði Þjórsár-Tungnaárvirkjana Landsvirkjunar, en sjónræn truflun og hugræn áhrif af 150 metra háum vindmyllum eru af allt öðrum toga og stærðargráðu heldur en lágreistra vatnaflsvirkjana og veituskurða í kring sem blasa ekki við úr tugkílómetra fjarlægð líkt og vindmyllurnar. Rökin að svæðið sé „þegar raskað“ halda því ekki vatni. Eins væri hægt að spyrja: Hvort er meira áberandi í borgarlandinu, Hallgrímskirkja eða torgið fyrir framan hana því hvoru tveggja eru á sama raskaða blettinum. Með rökum Landsvirkjunar mætti kannski reisa vindmyllur í Elliðaárdalnum því honum var „raskað“ með byggingu Elliðaárvirkjunar fyrir hundrað árum? Það mætti jafnvel planta vindmyllum við Dráttarhlíð sunnan Þingvallavatns enda Sogið gjörvirkjað og Þingvallavatn í raun bara uppistöðulón Steingrímsstöðvar sem þurrkaði upp útfall Sogsins. Með því að reisa vindmyllur í Búrfellslundi má segja að verið sé að „virkja upp í loft“ og sjónræn og hugræn áhrif slíkra risamannvirkja eru allt önnur en vatnsaflsvirkjananna umhverfis. Það mun taka ferðafólk á leið upp á hálendið hátt í tíu mínútur að aka Sprengisandsleið meðfram vindmyllusvæðinu þar sem ystu vindmyllurnar verða í aðeins nokkur hundrað metra fjarlægð frá veginum, gnæfandi hátt yfir vegfarendum. Nýjar vatnsafls- og jarðhitavirkjanir í óbyggðum hálendisins eru að sjálfsögðu óforsvaranlegar en það eru vindmyllur á hálendisbrúninni ekki síður jafnvel þótt þær standi við hlið eldri mannvirkja sem hafa ekki nema brot af sjónrænum áhrifum vindorkuversins. Með byggingu Búrfellslundar verður helgi hálendisins rofin á miklu áþreifanlegri hátt: Upplifun og innblástur þeirra sem leita inn á hálendið sér til andagiftar og ánægju verður grynnri, jafnvel eyðilögð. Tröllvaxnar vindmyllur Landsvirkjunar munu minna vegfarendur á að umhverfið sé í raun allt háð duttlungum mannsins sem heggur sífellt stærri skörð í náttúru miðhálendisins. Vindmyllurnar munu ekki aðeins sjást frá fjölförnustu ferðamannaleiðum heldur jafnframt frá mörgum helstu fjallstoppum í nágrenninu svo sem Heklu, Löðmundi og Valafelli. Þær munu blasa við á jeppaslóðum uppi á Búðarhálsi, veginum að Háafossi og upp með Gljúfurleitum vestan Þjórsár. Allir þessir staðir og leiðir munu markast af vindmyllunum og upplifun þeirra sem um svæðin fara, hvort sem er á jeppum, hestum eða fótgangandi, mun skaddast stórlega. Með berum orðum: Búrfellslundur verður martröð fyrir íslenska ferðamenn á leið upp á hálendið og ferðaþjónustuna sem byggir tilveru sína á óspjallaðri náttúru Íslands og öræfaupplifun erlendra ferðamanna. Höfundur er jarðfræðingur og formaður náttúruverndarsamtakanna Náttúrugriða Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Vindorka Umhverfismál Orkumál Ferðamennska á Íslandi Snæbjörn Guðmundsson Vindorkuver í Búrfellslundi Mest lesið Til hamingju blaðamenn! Hjálmar Jónsson Skoðun Að sækja gullið (okkar) Þröstur Friðfinnsson Skoðun Stormur í Þjóðleikhúsinu Bubbi Morthens Skoðun Mega bara íslenskir karlmenn nauðga konum á Íslandi? Guðný S. Bjarnadóttir Skoðun Það er ekki hægt að loka augunum fyrir þessum veruleika Davíð Bergmann Skoðun Kirkjugarðsballið: Eiga Íslendingar að mæta þar? Birgir Dýrfjörð Skoðun Nýbygging þýðir ekki gallalaus eign Annþór Kristján Karlsson Skoðun Auðbeldi SFS Örn Bárður Jónsson Skoðun 120km hraði á Keflavíkurveginum og netsölur með áfengi Jón Páll Haraldsson Skoðun Norska leiðin hefur gefist vel – í Póllandi Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Það er ekki hægt að loka augunum fyrir þessum veruleika Davíð Bergmann skrifar Skoðun Kirkjugarðsballið: Eiga Íslendingar að mæta þar? Birgir Dýrfjörð skrifar Skoðun Að sækja gullið (okkar) Þröstur Friðfinnsson skrifar Skoðun Til hamingju blaðamenn! Hjálmar Jónsson skrifar Skoðun Stormur í Þjóðleikhúsinu Bubbi Morthens skrifar Skoðun Börn í skugga stríðs Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Opið bréf til mennta- og barnamálaráðherra Gunnar Örn Vopnfjörð Þorsteinsson skrifar Skoðun Hvernig gerum við Grundarhverfi enn betra? Ævar Harðarson skrifar Skoðun Matvælaframleiðslulandið Ísland – er framtíð án sérþekkingar? Ólöf Guðný Geirsdóttir,Ólafur Ögmundarson skrifar Skoðun 120km hraði á Keflavíkurveginum og netsölur með áfengi Jón Páll Haraldsson skrifar Skoðun Lausnin liggur fyrir – Landspítali þarf að stíga skrefið Sandra B. Franks skrifar Skoðun Auðbeldi SFS Örn Bárður Jónsson skrifar Skoðun Skjárinn og börnin Daðey Albertsdóttir,Silja Björk Egilsdóttir,Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun „Er stjúpmamma þín vond eins og í Öskubusku?“ Hafdís Bára Ólafsdóttir skrifar Skoðun Af hverju er Framsóknarfólk hamingjusamast? Árelía Eydís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Norska leiðin hefur gefist vel – í Póllandi Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Opið hús fyrir útvalda Björn Brynjúlfur Björnsson skrifar Skoðun Af hverju hræðist fólk kynjafræði? Eydís Ásbjörnsdóttir skrifar Skoðun Hlustum á okkar landsliðskonur - sýnum Ísrael rauða spjaldið Hrönn G. Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar Skoðun Hópnauðganir/svartheimar! Davíð Bergmann skrifar Skoðun Valdið og samvinnuhugsjónin Kjartan Helgi Ólafsson skrifar Skoðun NPA breytti lífinu mínu Sveinbjörn Eggertsson skrifar Skoðun Hefur þú tilkynnt um ofbeldi gegn barni? Alfa Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Gildi kærleika og mannúðar Toshiki Toma skrifar Skoðun Hvernig tryggjum við samkeppnishæfni þjóðar? Jón Skafti Gestsson skrifar Skoðun Í minningu Frans páfa - sem tók sér nafn verndardýrlings dýra og náttúru Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Flottu kjötauglýsingarnar í blöðunum... Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Grafarvogsgremjan Þorlákur Axel Jónsson skrifar Skoðun Er ég að svindla? – Um sambýli manns og gervigreindar í sköpun og þekkingu Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Fjármögnuðu stríðsvél Rússlands Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Sjá meira
Landsvirkjun stefnir nú á að reisa þrjátíu 150 metra háar vindmyllur í svonefndum Búrfellslundi, við inngang hálendisins á Sprengisandsleið þar sem þúsundir Íslendinga og erlendra ferðamanna halda á hverju ári upp á Sprengisand, inn í Landmannalaugar og upp í Veiðivötn til að leita á náðir öræfakyrrðar og fegurðar óbyggðanna. Vindmyllurnar munu blasa við frá allri hálendisbrúninni, kveðja þá sem halda upp í öræfin og taka á móti þeim sem snúa þaðan aftur. Vindmyllurnar munu ekki einungis hafa víðtæk sjónræn áhrif í margra kílómetratuga radíus heldur sýna rannsóknir Önnu Dóru Sæþórsdóttur, Guðmundar Björnssonar og Rannveigar Ólafsdóttur við Háskóla Íslands að hugræn upplifun ferðafólks af vindmyllunum mun lifa langt upp á hálendið og skaða mjög hálendisupplifun þeirra sem framhjá þeim fara á leið sinni. Í rannsókn þeirra segir meðal annars: „Suðurhálendið er mjög mikilvægt svæði fyrir ferðaþjónustuna, en þar eru 77% af öllum skráðum gistinóttum í skálum í óbyggðum (Hagstofa Íslands, 2015). Um svæðið liggur því mikill straumur ferðamanna, sérstaklega til Landmannalauga, um Fjallabaksleið nyrðri og um Sprengisandsleið. Niðurstöður þessarar rannsóknar sýna að fyrirhugaðar vindmyllur í Búrfellslundi munu hafa áhrif á upplifun allra þeirra ferðamanna sem leggja leið sína um þessi svæði. [...] Eitt meginaðdráttarafl Miðhálendis Íslands fyrir ferðamennsku er ósnortin náttúra eða víðerni, en slík svæði eru að verða stöðugt sjaldgæfari í hinum vestræna heimi og hafa því mikið gildi fyrir íslenska ferðaþjónustu. Bent hefur verið á að jaðarsvæði (C.M. Hall, 1992; Lesslie o.fl., 1991; Lesslie, Taylor og Sandra, 1983) víðerna sé mikilvægt tæki til að viðhalda og stýra gæðum þeirra. Þannig skiptir máli fyrir íslenska ferðaþjónustu að skipulag jaðarsvæða sé með þeim hætt að það skerði ekki gæði íslenskra víðerna.“ Landsvirkjun réttlætir byggingu Búrfellslundar með þeirri hugarsmíð að vindmyllurnar verði reistar á „þegar röskuðu virkjanasvæði“ og truflun af vindorkuverinu eigi þannig að verða lítil umfram þau virkjanamannvirki sem þegar hafa verið reist á svæðinu. Búrfellslundur yrði að sönnu staðsettur á virkjanasvæði Þjórsár-Tungnaárvirkjana Landsvirkjunar, en sjónræn truflun og hugræn áhrif af 150 metra háum vindmyllum eru af allt öðrum toga og stærðargráðu heldur en lágreistra vatnaflsvirkjana og veituskurða í kring sem blasa ekki við úr tugkílómetra fjarlægð líkt og vindmyllurnar. Rökin að svæðið sé „þegar raskað“ halda því ekki vatni. Eins væri hægt að spyrja: Hvort er meira áberandi í borgarlandinu, Hallgrímskirkja eða torgið fyrir framan hana því hvoru tveggja eru á sama raskaða blettinum. Með rökum Landsvirkjunar mætti kannski reisa vindmyllur í Elliðaárdalnum því honum var „raskað“ með byggingu Elliðaárvirkjunar fyrir hundrað árum? Það mætti jafnvel planta vindmyllum við Dráttarhlíð sunnan Þingvallavatns enda Sogið gjörvirkjað og Þingvallavatn í raun bara uppistöðulón Steingrímsstöðvar sem þurrkaði upp útfall Sogsins. Með því að reisa vindmyllur í Búrfellslundi má segja að verið sé að „virkja upp í loft“ og sjónræn og hugræn áhrif slíkra risamannvirkja eru allt önnur en vatnsaflsvirkjananna umhverfis. Það mun taka ferðafólk á leið upp á hálendið hátt í tíu mínútur að aka Sprengisandsleið meðfram vindmyllusvæðinu þar sem ystu vindmyllurnar verða í aðeins nokkur hundrað metra fjarlægð frá veginum, gnæfandi hátt yfir vegfarendum. Nýjar vatnsafls- og jarðhitavirkjanir í óbyggðum hálendisins eru að sjálfsögðu óforsvaranlegar en það eru vindmyllur á hálendisbrúninni ekki síður jafnvel þótt þær standi við hlið eldri mannvirkja sem hafa ekki nema brot af sjónrænum áhrifum vindorkuversins. Með byggingu Búrfellslundar verður helgi hálendisins rofin á miklu áþreifanlegri hátt: Upplifun og innblástur þeirra sem leita inn á hálendið sér til andagiftar og ánægju verður grynnri, jafnvel eyðilögð. Tröllvaxnar vindmyllur Landsvirkjunar munu minna vegfarendur á að umhverfið sé í raun allt háð duttlungum mannsins sem heggur sífellt stærri skörð í náttúru miðhálendisins. Vindmyllurnar munu ekki aðeins sjást frá fjölförnustu ferðamannaleiðum heldur jafnframt frá mörgum helstu fjallstoppum í nágrenninu svo sem Heklu, Löðmundi og Valafelli. Þær munu blasa við á jeppaslóðum uppi á Búðarhálsi, veginum að Háafossi og upp með Gljúfurleitum vestan Þjórsár. Allir þessir staðir og leiðir munu markast af vindmyllunum og upplifun þeirra sem um svæðin fara, hvort sem er á jeppum, hestum eða fótgangandi, mun skaddast stórlega. Með berum orðum: Búrfellslundur verður martröð fyrir íslenska ferðamenn á leið upp á hálendið og ferðaþjónustuna sem byggir tilveru sína á óspjallaðri náttúru Íslands og öræfaupplifun erlendra ferðamanna. Höfundur er jarðfræðingur og formaður náttúruverndarsamtakanna Náttúrugriða
Skoðun Matvælaframleiðslulandið Ísland – er framtíð án sérþekkingar? Ólöf Guðný Geirsdóttir,Ólafur Ögmundarson skrifar
Skoðun Hlustum á okkar landsliðskonur - sýnum Ísrael rauða spjaldið Hrönn G. Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar
Skoðun Í minningu Frans páfa - sem tók sér nafn verndardýrlings dýra og náttúru Árni Stefán Árnason skrifar
Skoðun Er ég að svindla? – Um sambýli manns og gervigreindar í sköpun og þekkingu Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar