Gömul þekking sem fékk ekki athygli þá, en er komin aftur Matthildur Björnsdóttir skrifar 30. september 2024 18:01 Gömul þekking sem fékk ekki athygli þá, en er komin aftur. Hún s kapar von um nýja dögun skilnings á tilfinningum og aukið fjármagn til heilbrigðiskerfisins. Frá að lesa um allar hörmungar sem eru að gerast í heiminum og á þessu litla landi Íslandi sem leiðtogar segja að sé svo ríkt. Þá er það á hreinu frá efni á blöðunum, að það eru ekki nærri allir að lifa við það ríkidæmi hvað snerti efnahagslega velferð eða heilsugæslu. Þær staðreyndir taka huga minn sem á ættingja á landinu til þeirra tíma sem ekkert slíkt tal né fréttir heyrðust. Það þýðir ekki endilega að ekkert slíkt hafi gerst en fréttir um allt sem gerðist voru ansi takmarkaðar. Svo að frá að lifa við mjög íhaldssöm viðhorf til tilfinninga á þeim tímum. En læra hér um annarskonar almenn viðhorf til þeirra, eru nýjar bækur mikil opnun og gætu leitt til þarfra framfara ef þau fræði væru tekin til vinnslu til að færa ástandið á betra stig. Ein af bókum Peter A Levine fræðir okkur um þá óvæntu staðreynd að fyrir um hundrað árum skildu fræðingar þetta með að erfið reynsla færi inn í taugakerfin fram hjá heilanum. En sú þekking fékk ekki að verða almennings eign. Bækur hans og Thomas Hubl staðfesta það síðan með enn meiru í dag. En hversu vel þekking þeirra og skrif séu hjá læknum og sálfræðingum veit ég ekki. Af því að ég sé ekki neitt í blöðunum sem sýni að verið sé að nýta það sem þeir hafa lýst í bókum sínum, en gera það á sinn hvorn mátann. Það tekur athygli mína að atriðum um hvort að ástandið ADHA gæti alla vega stundum verið frá mismeðferð á einstaklingum. Af því hvernig eitthvað í líkamanum brást við því slæma og erfiða sem gerðist birtist þannig. En sé ekki endilega það satt eða rétt í öllum sem fá það orð um sig. Hvort að það sé kannski stundum stimplun án djúprar skoðunar og tjáskipta við viðkomandi einstakling. Hvar hraðferð sárrar reynslu endi og hvernig? Ástand sem ég þekki ekki af eigin reynslu. En hugtakið: Andlegt ofbeldi er orð sem var ekki í málinu á mínum tímum, en ég veit að margir lifðu við. Svo að ég velti því fyrir mér hvort að langtíma slæm orð og viðhorf til barns gæti sett það ADHD ástand upp í taugakerfum og heilabúi. Hins vegar hef ég komist að því að niðurbrótandi niðurrífandi orð til einstaklinga, geta sent mikilvægan hlut lífsferils þeirra út. Og það án þess að viðkomandi einstaklingur geti skilið eða melt það röklega þegar það atvik gerist. Fyrr á tímum þegar orð eins og andlegt ofbeldi eða níð eða annað var ekki í orðaforðanum sem þá sagði sig sjálft að það hafi verið ógerlegt fyrir einstaklinga að skilja ekki hvert orkan fór. Hvað þá að þau gætu haft glóru um hvernig það gerðist, hverju það sló út í þeim. Í verri tilfellum entust afleiðingar þess í áratugi. Orð Thomas Hubl um að erfiðar tilfinningar fari beint inn í taugakerfin án viðkomu í heilabúinu væru auðvitað af ýmsu tagi fyrir einstaklinginn. Og einkennin færu eftir eðli atviksins, og auðvitað líka eftir ýmsu í umhverfi viðkomandi einstaklinga. Eins og til dæmis hvort að það væri hvetjandi og styðjandi og fræðandi. Eða þöggunar krafist, og lokað gegn öllu erfiðu frá viðhorfum um að allt erfitt ætti að láta kyrrt liggja. Sumir myndu hafa komið vel frá hverskonar slæmum orðum sem þau hafi fengið, sem færi auðvitað eftir eðli atlætis sem myndi laga eitthvað þarna inni. Þegar í öðrum væri ekki mögulegt að snúa því við. Svo að þá getur dæmið orðið mun afdrifaríkara en nokkur hefði getað séð fyrir. Ég hef persónulega vitnað tvennskonar mjög mismunandi viðbrögð frá löngu liðinni mismeðferð. Við að lesa grein nýlega í Íslenskum blöðum að einstaklingur hafði losnað við ADHD einkenni í meðferð, sagði mér að hugsanlega væru einkennin ekki endilega þau sem ADHD eru, en að ef einstaklingar fái slíka ályktun um sig. Orð sem séu stimpill á einstakling. Slíkt gæti virkað sem stífla gegn því að skoða allar mögulegar tjáskiptaleiðir. Nota tækifæri til að finna út hvort að sá einstaklingur gæti hafa upplifað erfiða tilfinningalega reynslu sem gæti breytt taugakerfunum. Og þá hegðun ef ástandið er ekki meðfætt, eða á háu stigi eða jafnvel afleiðing af að lifa við sérkennilegt viðmót. Svo voru það líkamlegu höggin sem ekkert var gert úr Kvikmyndin „Concussion“ Höfuð-áverkar, sem ég sá fyrir mörgum árum hér í Adelaide var gerð í Ameríku. Það var þegar að lokum var farið að viðurkenna að hin ýmsu höfuðhögg eins og gerast í ýmsum fótboltaleikjum yllu allskonar vandræðum í heilabúinu. En á þeim tímum voru þeir skaðar ekki séðir fyrr en mannveran hafði dáið. Ráðamenn íþróttafélaganna höfðu kosið að afneita að neinn skaði gæti orðið, þó að menn hittu jörðina af þunga með höfðinu. Peningar sem fengust frá áhorfendum séðir sem mikilvægari en heilsa þeirra sem horft var á. Hér í Ástralíu voru einhverjar nýjar reglur settar til að fyrirbyggja eða minnka slík högg sem samt eru að gerast. Peter A Levine hefur skrifað nokkrar bækur og sést þar að hann hefur margskonar nálgun tjáskipti og líkamleg atriði fyrir einstaklinga eftir eðli vandamálsins. Höfundur er Íslendingur sem hefur verið búsett til langs tíma í Ástralíu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Matthildur Björnsdóttir Mest lesið Ný nálgun fyrir börn með fjölþættan vanda Guðmundur Ingi Þóroddsson,Guðbjörg Sveinsdóttir Skoðun Setjum kraft í íslenskukennslu fullorðinna Anna Linda Sigurðardóttir Skoðun Ekkert kerfi lifir af pólitískan geðþótta Guðrún Hafsteinsdóttir Skoðun Áhrif veiðigjalda ná út fyrir atvinnugreinina Ásgerður Kristín Gylfadóttir Skoðun Komum heil heim eftir hvítasunnuhelgina Ágúst Mogensen Skoðun RÚV - ljósritunarstofa ríkisins? Birgir Finnsson Skoðun Evrópumet! Háskólamenntun minnst metin á Íslandi Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir Skoðun Opinber skýring til Sigurjóns Þórðarsonar Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson Skoðun Skoðun Skoðun Ný nálgun fyrir börn með fjölþættan vanda Guðmundur Ingi Þóroddsson,Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Setjum kraft í íslenskukennslu fullorðinna Anna Linda Sigurðardóttir skrifar Skoðun Áhrif veiðigjalda ná út fyrir atvinnugreinina Ásgerður Kristín Gylfadóttir skrifar Skoðun Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson skrifar Skoðun RÚV - ljósritunarstofa ríkisins? Birgir Finnsson skrifar Skoðun Að vera hvítur og kristinn Guðbrandur Einarsson skrifar Skoðun Heilbrigðisþjónusta í heimabyggð – loksins orðin að veruleika Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Komum heil heim eftir hvítasunnuhelgina Ágúst Mogensen skrifar Skoðun Leiðin til Parísar (bókstaflega) Ólafur St. Arnarsson skrifar Skoðun Ósnertanlegir eineltisseggir og óhæfir starfsmenn Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Opinber skýring til Sigurjóns Þórðarsonar Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Ekkert kerfi lifir af pólitískan geðþótta Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Þegar undirskrift skiptir máli – um gervigreind, vottun og verðmæti mannlegra athafna Henning Arnór Úlfarsson skrifar Skoðun Hoppað yfir girðingarnar Vilhjálmur Árnason skrifar Skoðun Þegar ég fékk séns Heiða Ingimarsdóttir skrifar Skoðun Verður greinilega að vera Ísrael Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Evrópumet! Háskólamenntun minnst metin á Íslandi Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Ríkið tekur – landsbyggðirnar fá minna Hjálmar Bogi Hafliðason skrifar Skoðun Snjallasta stefnubreyting Samfylkingarinnar Jóhann Frímann Arinbjarnarson skrifar Skoðun Þegar samfélagið þagnar Benóný Valur Jakobsson skrifar Skoðun Stjórnleysi í íslenskri dýravernd Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Olíumjólk Sigurður Ingi Friðleifsson skrifar Skoðun Leikskólagjöld í Kópavogi þau hæstu á landinu Örn Arnarson skrifar Skoðun Pólitískur gúmmítékki Jens Garðar Helgason skrifar Skoðun Þegar bændur bregðast dýrum sínum – Valda þeim þjáningu og skelfilegum dauðdaga Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Morðæðið á Gaza - Vitfirringin má ekki eyðileggja mennskuna Jón Baldvin Hannesson skrifar Skoðun Orðsins fyllsta merking Eiríkur Kristjánsson skrifar Skoðun Dóru Björt svarað! Jón G. Hauksson skrifar Skoðun Ísland og hafið: viðbrögð við brotum Ísraels á alþjóðalögum Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Magnús Magnússon skrifar Skoðun Ekki mínir hagsmunir Berglind Hlín Baldursdóttir skrifar Sjá meira
Gömul þekking sem fékk ekki athygli þá, en er komin aftur. Hún s kapar von um nýja dögun skilnings á tilfinningum og aukið fjármagn til heilbrigðiskerfisins. Frá að lesa um allar hörmungar sem eru að gerast í heiminum og á þessu litla landi Íslandi sem leiðtogar segja að sé svo ríkt. Þá er það á hreinu frá efni á blöðunum, að það eru ekki nærri allir að lifa við það ríkidæmi hvað snerti efnahagslega velferð eða heilsugæslu. Þær staðreyndir taka huga minn sem á ættingja á landinu til þeirra tíma sem ekkert slíkt tal né fréttir heyrðust. Það þýðir ekki endilega að ekkert slíkt hafi gerst en fréttir um allt sem gerðist voru ansi takmarkaðar. Svo að frá að lifa við mjög íhaldssöm viðhorf til tilfinninga á þeim tímum. En læra hér um annarskonar almenn viðhorf til þeirra, eru nýjar bækur mikil opnun og gætu leitt til þarfra framfara ef þau fræði væru tekin til vinnslu til að færa ástandið á betra stig. Ein af bókum Peter A Levine fræðir okkur um þá óvæntu staðreynd að fyrir um hundrað árum skildu fræðingar þetta með að erfið reynsla færi inn í taugakerfin fram hjá heilanum. En sú þekking fékk ekki að verða almennings eign. Bækur hans og Thomas Hubl staðfesta það síðan með enn meiru í dag. En hversu vel þekking þeirra og skrif séu hjá læknum og sálfræðingum veit ég ekki. Af því að ég sé ekki neitt í blöðunum sem sýni að verið sé að nýta það sem þeir hafa lýst í bókum sínum, en gera það á sinn hvorn mátann. Það tekur athygli mína að atriðum um hvort að ástandið ADHA gæti alla vega stundum verið frá mismeðferð á einstaklingum. Af því hvernig eitthvað í líkamanum brást við því slæma og erfiða sem gerðist birtist þannig. En sé ekki endilega það satt eða rétt í öllum sem fá það orð um sig. Hvort að það sé kannski stundum stimplun án djúprar skoðunar og tjáskipta við viðkomandi einstakling. Hvar hraðferð sárrar reynslu endi og hvernig? Ástand sem ég þekki ekki af eigin reynslu. En hugtakið: Andlegt ofbeldi er orð sem var ekki í málinu á mínum tímum, en ég veit að margir lifðu við. Svo að ég velti því fyrir mér hvort að langtíma slæm orð og viðhorf til barns gæti sett það ADHD ástand upp í taugakerfum og heilabúi. Hins vegar hef ég komist að því að niðurbrótandi niðurrífandi orð til einstaklinga, geta sent mikilvægan hlut lífsferils þeirra út. Og það án þess að viðkomandi einstaklingur geti skilið eða melt það röklega þegar það atvik gerist. Fyrr á tímum þegar orð eins og andlegt ofbeldi eða níð eða annað var ekki í orðaforðanum sem þá sagði sig sjálft að það hafi verið ógerlegt fyrir einstaklinga að skilja ekki hvert orkan fór. Hvað þá að þau gætu haft glóru um hvernig það gerðist, hverju það sló út í þeim. Í verri tilfellum entust afleiðingar þess í áratugi. Orð Thomas Hubl um að erfiðar tilfinningar fari beint inn í taugakerfin án viðkomu í heilabúinu væru auðvitað af ýmsu tagi fyrir einstaklinginn. Og einkennin færu eftir eðli atviksins, og auðvitað líka eftir ýmsu í umhverfi viðkomandi einstaklinga. Eins og til dæmis hvort að það væri hvetjandi og styðjandi og fræðandi. Eða þöggunar krafist, og lokað gegn öllu erfiðu frá viðhorfum um að allt erfitt ætti að láta kyrrt liggja. Sumir myndu hafa komið vel frá hverskonar slæmum orðum sem þau hafi fengið, sem færi auðvitað eftir eðli atlætis sem myndi laga eitthvað þarna inni. Þegar í öðrum væri ekki mögulegt að snúa því við. Svo að þá getur dæmið orðið mun afdrifaríkara en nokkur hefði getað séð fyrir. Ég hef persónulega vitnað tvennskonar mjög mismunandi viðbrögð frá löngu liðinni mismeðferð. Við að lesa grein nýlega í Íslenskum blöðum að einstaklingur hafði losnað við ADHD einkenni í meðferð, sagði mér að hugsanlega væru einkennin ekki endilega þau sem ADHD eru, en að ef einstaklingar fái slíka ályktun um sig. Orð sem séu stimpill á einstakling. Slíkt gæti virkað sem stífla gegn því að skoða allar mögulegar tjáskiptaleiðir. Nota tækifæri til að finna út hvort að sá einstaklingur gæti hafa upplifað erfiða tilfinningalega reynslu sem gæti breytt taugakerfunum. Og þá hegðun ef ástandið er ekki meðfætt, eða á háu stigi eða jafnvel afleiðing af að lifa við sérkennilegt viðmót. Svo voru það líkamlegu höggin sem ekkert var gert úr Kvikmyndin „Concussion“ Höfuð-áverkar, sem ég sá fyrir mörgum árum hér í Adelaide var gerð í Ameríku. Það var þegar að lokum var farið að viðurkenna að hin ýmsu höfuðhögg eins og gerast í ýmsum fótboltaleikjum yllu allskonar vandræðum í heilabúinu. En á þeim tímum voru þeir skaðar ekki séðir fyrr en mannveran hafði dáið. Ráðamenn íþróttafélaganna höfðu kosið að afneita að neinn skaði gæti orðið, þó að menn hittu jörðina af þunga með höfðinu. Peningar sem fengust frá áhorfendum séðir sem mikilvægari en heilsa þeirra sem horft var á. Hér í Ástralíu voru einhverjar nýjar reglur settar til að fyrirbyggja eða minnka slík högg sem samt eru að gerast. Peter A Levine hefur skrifað nokkrar bækur og sést þar að hann hefur margskonar nálgun tjáskipti og líkamleg atriði fyrir einstaklinga eftir eðli vandamálsins. Höfundur er Íslendingur sem hefur verið búsett til langs tíma í Ástralíu.
Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson Skoðun
Skoðun Ný nálgun fyrir börn með fjölþættan vanda Guðmundur Ingi Þóroddsson,Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar
Skoðun Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson skrifar
Skoðun Þegar undirskrift skiptir máli – um gervigreind, vottun og verðmæti mannlegra athafna Henning Arnór Úlfarsson skrifar
Skoðun Þegar bændur bregðast dýrum sínum – Valda þeim þjáningu og skelfilegum dauðdaga Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Ísland og hafið: viðbrögð við brotum Ísraels á alþjóðalögum Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Magnús Magnússon skrifar
Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson Skoðun