Formaður Lýðræðisflokksins sagður misbeita samsæriskenningu Kjartan Kjartansson skrifar 31. október 2024 15:01 Arnar Þór Jónsson (t.v) segir „djúpríki“ við lýði á Íslandi. Vestanhafs telja stuðningsmenn Donalds Trump að djúpríki leggi stein í götu hans. Til hægri er stuðingskona Trump með mótmælaskilti sem á stendur „Afhjúpið djúpríkið“. Vísir/Getty Stjórnmálafræðiprófessor segir það ranga notkun á hugtökum að blanda mögulegri spillingu við veitingu embætta saman við samsæriskenningu um „djúpríki“ sem stýri landinu á bak við tjöldin. Formaður Lýðræðisflokksins sagði djúpríkið staðreynd á Íslandi. Arnar Þór Jónsson, formaður Lýðræðisflokksins og fyrrverandi forsetaframbjóðandi, hélt því fram að Katrín Jakobsdóttir, fyrrverandi forsætisráðherra og keppinautur hans í forsetakosningunum, yrði á næstunni sett í „gott embætti á vegum íslenska ríkisins eða hjá erlendum stofnunum“ í viðtali við mbl.is. Nefndi hann þetta sem dæmi um meint „djúpríki“ sem væri við lýði hér á landi. „Djúpríki“ er hugtak sem hefur náð töluverðri útbreiðslu á undanförnum árum, sérstaklega eftir að Donald Trump, þáverandi Bandaríkjaforseti, hélt því fram að „djúpríki“ innan bandaríska stjórnkerfisins reyndi að klekkja á honum í forsetatíð hans. Kenningin um djúpríkið er samsæriskenning að sögn Eiríks Bergmann, prófessors í stjórnmálafræði við Háskólann á Bifröst, sem telur að það sé röng hugtakanotkun að kenna spillingu í embættisveitingum við djúpríkið. Það hafi ekkert með djúpríki að gera að halda því fram að embættismannakerfið eða hagsmunagæsluaðilar hafi of mikil áhrif í samfélaginu. „Það að einhver fái sendiherrastól einhvers staðar er ekki djúpríkisaðgerð. Það væri mjög léttvægur þáttur í slíku. Menn geta sagt að það sé til einhvers konar embættisveitingaspilling í landinu. Að sulla því saman við djúpríkið er bara röng notkun á hugtökum,“ sagði Eiríkur í viðtali við Reykjavík síðdegis á Bylgjunni í gær. Kenning um að ill öfl hafi tekið völdin Hugtakið „djúpríki“ á rætur sínar að rekja til ríkja þar sem valdarán hersins eru tíð eins og í Tyrklandi og víðar. Íbúar þar telji borgaraleg stjórnvöld ekki raunverulega við stjórnvölinn heldur herinn eða öfl sem tengjast honum. Eiríkur segir að þegar kenningin var flutt inn til Bandaríkjanna hafi það meðal annars verið hergagnaiðnaðurinn sem átti að stjórna öllu á bak við tjöldin. Kenningin tók svo á sig enn aðra mynd í tíð Trump. „Hún gengur ekki út á það að til sé embættismannakerfi og samkrull spilltra afla sem svona ráði ýmsu í þjóðfélaginu, geti haft áhrif hér og þar heldur sé þetta kerfisbundið stjórnvald undir niðri sem er leynilegt og við sjáum ekki og að það samanstandi af tilteknum einstaklingum sem við getum bent á,“ segir prófessorinn sem heldur úti hlaðvarpinu Skuggavaldinu um samsæriskenningar. Í Bandaríkjunum sé það til dæmis áhrifafólk úr Demókrataflokknum, úr fjármálalífinu og frægðarmenni í Hollywood sem haldi raunverulega um stjórnartaumana. „Djúpríkið er samsæriskenning um það að illvirkjar, ekki bara einhverjir, illvirkjar stjórni landinu raunverulega. Að það séu ill öfl sem hafi grafið um sig í samfélaginu, tekið völdin, hafi stjórn á þeim stjórnvöldum sem við sjáum,“ sagði Eiríkur. Robert Mueller, sem rannsakaði meint tengsl framboðs Donalds Trump við Rússa, er á meðal þeirra sem hafa verið sagðir útsendarar „djúpríkis“ í Bandaríkjunum.EPA/JIM LO SCALZO Útbreiðsla samsæriskenninga margfaldast á Íslandi Þó að á Íslandi sé engum her, hergagnaiðnaði eða leyniþjónustu til að dreifa hefur kenningin um djúpríkið náð einhverri útbreiðslu hér á landi undanfarið eins og ummæli formanns Lýðræðisflokksins eru vísbending um. Eiríkur segir að samsæriskenningar séu í eðli sínu almennar og alþjóðlegar. Þær breiðist um jarðkringluna og séu staðfærðar og aðlagaðar að aðstæðum á hverjum stað. Helsta samsæriskenningin í Evrópu um þessar mundir snúist um „útskiptin miklu“ (e. Great Replacement Theory). Hún gengur út á að illvirkjar í Miðausturlöndum sendi kerfisbundið fólk frá Norður-Afríku og Miðausturlöndum til Evrópu til þess að koma þar á íslömsku samfélagi. „Þá er þetta ekki bara fólk sem er að leita sér betra viðurværis upp á eigin spýtur sem er að koma til Evrópu heldur er það sent af illvirkjum,“ sagði Eirík. Djúpríkið sé stærsta samsæriskenningin vestanhafs en í Rússlandi hafi grasserað kenning um að vestræn ríki sætu um landið og hygðu á innrás. Á Íslandi hafi verið sáralítið um samsæriskenningar af þessu tagi fram til 2016 en síðan þá hafi tíðni þeirra, alvarleiki og útbreiðsla margfaldast. „Núna geturðu séð alvarlegar samsæriskenningar flæða á hverjum degi. Þetta er engin smávægis breyting.“ Lýðræðisflokkurinn Alþingiskosningar 2024 Reykjavík síðdegis Bandaríkin Donald Trump Mest lesið Magnús Þór lést við strandveiðar Innlent Andlát í Garðabæ: Úrskurðuð í gæsluvarðhald umfram hámarkslengd Innlent Stjórnarformaðurinn segir stund sannleikans runna upp fyrir Eurovision Innlent Óvissa uppi um „stóra og fallega“ frumvarpið og Musk hótar hefndum Erlent Með barnaníðsefni í símanum þegar hann var „laminn í stöppu“ Innlent „Þetta er komið út fyrir öll mörk“ Innlent „Þetta er ekkert líf“ Innlent Ræðurnar verði nógu margar til að taka veiðigjöldin af dagskrá Innlent Lágkúra og della að mati ráðherra Innlent Beðið eftir krufningarskýrslu Innlent Fleiri fréttir Taka þurfi ákvörðun um sameiningu vinstrisins fyrr en síðar Samfélagið fari ekki á hliðina án tíufrétta Yfir helmingur drengja í sjötta bekk lent í slagsmálum Þjónusta sérgreinalækna við börn nú án endurgjalds Mesta fylgi síðan 2009 Börn í slagsmálum, arðbær bjórsala og dekurprinsessa Beðið eftir krufningarskýrslu Stefna á að þrefalda fjölda hjúkrunarrýma í Mosfellsbæ Vill tryggja bráðaviðbragð í Öræfum allan ársins hring Lágkúra og della að mati ráðherra Ræðurnar verði nógu margar til að taka veiðigjöldin af dagskrá Ræddu við sextíu manns í tengslum við hvarf Jóns Þrastar Magnús Þór lést við strandveiðar Seinkun fréttatímans seinkað Andlát í Garðabæ: Úrskurðuð í gæsluvarðhald umfram hámarkslengd Tvöfalt siðgæði EBU mikið áhyggjuefni Landris heldur áfram í Svartsengi Með barnaníðsefni í símanum þegar hann var „laminn í stöppu“ Samstöðin hafi aldrei verið í hættu „Þetta er komið út fyrir öll mörk“ „Held að þau átti sig ekki á því hvað þetta skiptir okkur miklu máli“ Læknanemar fái víst launahækkun Prófessor segir málþófið komið út fyrir öll mörk Bundið slitlag að fossinum Dynjanda í næsta mánuði Ragna yfirgefur Alþingi mánuði fyrr en áætlað var Mikill minnihluti telur stjórnarandstöðuna standa sig vel Stjórnarformaðurinn segir stund sannleikans runna upp fyrir Eurovision Ræddu veiðigjaldið til hálf þrjú í nótt Foreldrar fjölbura fá lengra fæðingarorlof Læknanemar látnir borga hagræðingarbrúsann Sjá meira
Arnar Þór Jónsson, formaður Lýðræðisflokksins og fyrrverandi forsetaframbjóðandi, hélt því fram að Katrín Jakobsdóttir, fyrrverandi forsætisráðherra og keppinautur hans í forsetakosningunum, yrði á næstunni sett í „gott embætti á vegum íslenska ríkisins eða hjá erlendum stofnunum“ í viðtali við mbl.is. Nefndi hann þetta sem dæmi um meint „djúpríki“ sem væri við lýði hér á landi. „Djúpríki“ er hugtak sem hefur náð töluverðri útbreiðslu á undanförnum árum, sérstaklega eftir að Donald Trump, þáverandi Bandaríkjaforseti, hélt því fram að „djúpríki“ innan bandaríska stjórnkerfisins reyndi að klekkja á honum í forsetatíð hans. Kenningin um djúpríkið er samsæriskenning að sögn Eiríks Bergmann, prófessors í stjórnmálafræði við Háskólann á Bifröst, sem telur að það sé röng hugtakanotkun að kenna spillingu í embættisveitingum við djúpríkið. Það hafi ekkert með djúpríki að gera að halda því fram að embættismannakerfið eða hagsmunagæsluaðilar hafi of mikil áhrif í samfélaginu. „Það að einhver fái sendiherrastól einhvers staðar er ekki djúpríkisaðgerð. Það væri mjög léttvægur þáttur í slíku. Menn geta sagt að það sé til einhvers konar embættisveitingaspilling í landinu. Að sulla því saman við djúpríkið er bara röng notkun á hugtökum,“ sagði Eiríkur í viðtali við Reykjavík síðdegis á Bylgjunni í gær. Kenning um að ill öfl hafi tekið völdin Hugtakið „djúpríki“ á rætur sínar að rekja til ríkja þar sem valdarán hersins eru tíð eins og í Tyrklandi og víðar. Íbúar þar telji borgaraleg stjórnvöld ekki raunverulega við stjórnvölinn heldur herinn eða öfl sem tengjast honum. Eiríkur segir að þegar kenningin var flutt inn til Bandaríkjanna hafi það meðal annars verið hergagnaiðnaðurinn sem átti að stjórna öllu á bak við tjöldin. Kenningin tók svo á sig enn aðra mynd í tíð Trump. „Hún gengur ekki út á það að til sé embættismannakerfi og samkrull spilltra afla sem svona ráði ýmsu í þjóðfélaginu, geti haft áhrif hér og þar heldur sé þetta kerfisbundið stjórnvald undir niðri sem er leynilegt og við sjáum ekki og að það samanstandi af tilteknum einstaklingum sem við getum bent á,“ segir prófessorinn sem heldur úti hlaðvarpinu Skuggavaldinu um samsæriskenningar. Í Bandaríkjunum sé það til dæmis áhrifafólk úr Demókrataflokknum, úr fjármálalífinu og frægðarmenni í Hollywood sem haldi raunverulega um stjórnartaumana. „Djúpríkið er samsæriskenning um það að illvirkjar, ekki bara einhverjir, illvirkjar stjórni landinu raunverulega. Að það séu ill öfl sem hafi grafið um sig í samfélaginu, tekið völdin, hafi stjórn á þeim stjórnvöldum sem við sjáum,“ sagði Eiríkur. Robert Mueller, sem rannsakaði meint tengsl framboðs Donalds Trump við Rússa, er á meðal þeirra sem hafa verið sagðir útsendarar „djúpríkis“ í Bandaríkjunum.EPA/JIM LO SCALZO Útbreiðsla samsæriskenninga margfaldast á Íslandi Þó að á Íslandi sé engum her, hergagnaiðnaði eða leyniþjónustu til að dreifa hefur kenningin um djúpríkið náð einhverri útbreiðslu hér á landi undanfarið eins og ummæli formanns Lýðræðisflokksins eru vísbending um. Eiríkur segir að samsæriskenningar séu í eðli sínu almennar og alþjóðlegar. Þær breiðist um jarðkringluna og séu staðfærðar og aðlagaðar að aðstæðum á hverjum stað. Helsta samsæriskenningin í Evrópu um þessar mundir snúist um „útskiptin miklu“ (e. Great Replacement Theory). Hún gengur út á að illvirkjar í Miðausturlöndum sendi kerfisbundið fólk frá Norður-Afríku og Miðausturlöndum til Evrópu til þess að koma þar á íslömsku samfélagi. „Þá er þetta ekki bara fólk sem er að leita sér betra viðurværis upp á eigin spýtur sem er að koma til Evrópu heldur er það sent af illvirkjum,“ sagði Eirík. Djúpríkið sé stærsta samsæriskenningin vestanhafs en í Rússlandi hafi grasserað kenning um að vestræn ríki sætu um landið og hygðu á innrás. Á Íslandi hafi verið sáralítið um samsæriskenningar af þessu tagi fram til 2016 en síðan þá hafi tíðni þeirra, alvarleiki og útbreiðsla margfaldast. „Núna geturðu séð alvarlegar samsæriskenningar flæða á hverjum degi. Þetta er engin smávægis breyting.“
Lýðræðisflokkurinn Alþingiskosningar 2024 Reykjavík síðdegis Bandaríkin Donald Trump Mest lesið Magnús Þór lést við strandveiðar Innlent Andlát í Garðabæ: Úrskurðuð í gæsluvarðhald umfram hámarkslengd Innlent Stjórnarformaðurinn segir stund sannleikans runna upp fyrir Eurovision Innlent Óvissa uppi um „stóra og fallega“ frumvarpið og Musk hótar hefndum Erlent Með barnaníðsefni í símanum þegar hann var „laminn í stöppu“ Innlent „Þetta er komið út fyrir öll mörk“ Innlent „Þetta er ekkert líf“ Innlent Ræðurnar verði nógu margar til að taka veiðigjöldin af dagskrá Innlent Lágkúra og della að mati ráðherra Innlent Beðið eftir krufningarskýrslu Innlent Fleiri fréttir Taka þurfi ákvörðun um sameiningu vinstrisins fyrr en síðar Samfélagið fari ekki á hliðina án tíufrétta Yfir helmingur drengja í sjötta bekk lent í slagsmálum Þjónusta sérgreinalækna við börn nú án endurgjalds Mesta fylgi síðan 2009 Börn í slagsmálum, arðbær bjórsala og dekurprinsessa Beðið eftir krufningarskýrslu Stefna á að þrefalda fjölda hjúkrunarrýma í Mosfellsbæ Vill tryggja bráðaviðbragð í Öræfum allan ársins hring Lágkúra og della að mati ráðherra Ræðurnar verði nógu margar til að taka veiðigjöldin af dagskrá Ræddu við sextíu manns í tengslum við hvarf Jóns Þrastar Magnús Þór lést við strandveiðar Seinkun fréttatímans seinkað Andlát í Garðabæ: Úrskurðuð í gæsluvarðhald umfram hámarkslengd Tvöfalt siðgæði EBU mikið áhyggjuefni Landris heldur áfram í Svartsengi Með barnaníðsefni í símanum þegar hann var „laminn í stöppu“ Samstöðin hafi aldrei verið í hættu „Þetta er komið út fyrir öll mörk“ „Held að þau átti sig ekki á því hvað þetta skiptir okkur miklu máli“ Læknanemar fái víst launahækkun Prófessor segir málþófið komið út fyrir öll mörk Bundið slitlag að fossinum Dynjanda í næsta mánuði Ragna yfirgefur Alþingi mánuði fyrr en áætlað var Mikill minnihluti telur stjórnarandstöðuna standa sig vel Stjórnarformaðurinn segir stund sannleikans runna upp fyrir Eurovision Ræddu veiðigjaldið til hálf þrjú í nótt Foreldrar fjölbura fá lengra fæðingarorlof Læknanemar látnir borga hagræðingarbrúsann Sjá meira