Ríkisstofnun forherðist við gagnrýni Björn Ólafsson skrifar 2. júní 2025 12:01 Sú ríkisstofnun sem getur haft töluvert mikil áhrif á efnahagslífið hefur verið látin afskiptalaus áratugum saman. Ráðamenn hafa ekki sýnt Hafró neinn áhuga í samræmi við mikilvægi stofnunarinnar. Kosnir fulltrúar þjóðarinnar, hafa komist að því að þægilegast er bara að skipta sér ekkert af og gera eins og Hafró ráðleggur. Þetta hlítur að vera eina eða ein af örfáum ríkisstofnunum sem ekkert faglegt eftirlit er með. Stofnunin hefur komið sér upp þeim verkferlum, að gagnrýni einhver hana, þá er númer eitt að svara ekki gagnrýni eða afgreiða hana með skætingi. Árið 2002. lét þáverandi sjávarútvegsráðherra gera faglega athugun á vinnuferlum Hafró og viðbrögðum við gagnrýni (Tumi Tómasson, Sjávarútvegsskóla Háskóla Sameinuðu þjóðanna). Út kom skýrsla þar sem koma fram að viðbrögð stofnunarinnar voru fjarri því að vera til fyrirmyndar. Skýrslan breytti engu, ef eitthvað er þá varð stofnunin forhertari gagnvart gagnrýni. Allt í einu beinir stjórnarandstaðan og SFS sjónun sínum að Hafró. Nú verður að taka varnaðarorðum forstjóra stofnunarinnar alvarlega. Veiðar smábáta, krókaveiðar, gætu sett allt á hvolf. Forstjóri Hafró bendir á að auknar þorskveiðar geti haft áhrif á stærð hrygningarstofnsins. Það sé slæmt að auka veiðihlutfallið. Slíkt gæti gert stofninn ósjálfbærann. Skoðum hvort innistæða er fyrir aðvörun forstjórans. Ég tel hann vera í pólitík, hagsmunagæslu, frekar en í fiskifræði. Afhverju ætti að taka mark á forstjóra Hafró? Frá árinu 1953 til 1982, þegar veiðar voru stjórnlausar, var þorskaflinn að meðaltali tæp 425 þúsund tonn á ári. Frá því aflamark var tekið upp 1995, og Hafró fór að hafa vit fyrir þjóðinni, til 2023 hefur þorskaflinn verið að meðaltali rúm 217 þúsund tonn á ári. Hafró vinnur eftir þeirri hugmynd að því stærri hrygningarstofn, því meira ætti að vera hægt að veiða úr stofninum. Árið 2019 sagði Hafró þorskstofninn ekki hafa verið stærri í 60 ár. Ráðgjöfin er þó alltaf á sama rólinu 200-220 þúsund tonn. Margir vísindamenn hafa marg oft gagnrýnt þessa aðferðarfræði Hafró. En það er staðreynd, að þegar hrygningarstofn nær ákveðinni stærð er ekkert samband milli stærðar stofnsins og nýliðunnar í stofninum. Þannig getur og hefur 200-300 þúsund tonna hrygningarstofn gefið mun meira af sér en 500 þúsund tonna stofn. Þetta liggur fyrir svart á hvítu, en Hafró heldur sig við úreld vinnubrögð. Gerir lítið eða ekkert ráð fyrir sambandi fiskistofna í vistkerfinu. Afhverju ætti þá að hlusta á forstjóra stofnunar, sem hefur ekki tekist í yfir 40 ár að auka afrakstur þorskstofnsins, þrátt fyrir að stofninn sé að þeirra eigin mati mun stærri en áður? Afhverju að hlusta á forstjóra stofnunnar sem ekki hefur tekist að byggja upp einn einasta nytjastofn sjávar . Þvert á móti. Ráðgjöf Hafró varð til þess að eyðileggja humarstofninn, innfjarðarrækjuna, skötuselinn, lúðuna og þorskstofninn nær ekki að gefa nema um 50% af því sem áður var.(áratugum saman) Þrátt fyrir ítrekaðar viðvaranir Alþjóða hafrannsóknastofnunarinnar, ICES, norskra fiskifræðinga og fleiri, hefur ráðgjöf Hafró orðið til þess að loðnustofninn er hruninn. Hann hefur farið úr 4 milljónum tonna í 200 þúsund tonn. ICES hefur ítrekað gagnrýnt Hafró fyrir ráðgjöf sem byggist á viðskiptamódelum en ekki vistfræði, sjáflbærni nytjastofna. Hrun loðnustofnsins er þegar farið að kosta þjóðfélagið, og hefur gífurleg áhrif á vistkerfi sjávar. Þorskurinn sem léttist ár frá ári, verður kynþroska seinna, sjálfsrán stóreykst, hrogn í hrygninum minnkar og eða hrygnur sleppa að hrygna, allt út af fæðuleysi sem rekja má til loðnubrests. Þorskstofninn og fleiri botnfiskar eru sveltir. Afhverju á þjóðin og þing að treysta Hafró? Afhverju losaði Kristján Þór Júlíusson ráðherra, sig við fyrrverandi forstjóra? Sigurður Guðjónsson fyrrverandi forstjóri Hafró, var Kristjáni ekki mjög leiðitamur. Sigurður var tregur til að ganga jafn hart að loðnunni, sem og jafn gjafmildur á laxeldisleyfi og Kristján taldi æskilegt. Spillingin er víða. Útgerðin kallaði á meiri loðnu, og kallinu skyldi svara. Sigurði var því fórnað, og núverandi forstjóri, sem þá vann í ráðuneyti Kristjáns, var ráðinn. Auk þess hafði núverandi forstjóri verið hjá Hafró í um 20 ár áður, og tileinkað sér vinnubrögðin þar á bæ. Það hefur heldur ekki staðið á því að ganga á loðnuna, enda stofninn hruninn, hvað sem Hafró segir. Staðreyndirnar liggja fyrir. Afhverju á þjóðin og þingið að treysta Hafró? Botninum náð. Skv. Rannsókn blaðamanna Kjarnans, 2023, þá tók forstjóri Hafró við tveimur greiðslum, 2 x 6 milljónum króna eða 12 milljónum, frá norsku fyrirtæki, eftir að hann varð forstjóri árin 2021-2022. Á sama tíma voru í gangi viðræður um samninga sem m.a. leiddu til þess að Hafró fékk 100 milljónir króna styrk frá fyrirtækinu Röst, „til að rannsaka Hvalfjörð“. Amk einn sérfræðingur Hafró hefur þegar hafið störf hjá Röst, sem stendur fyrir tilraunaverkefni með vítissóda, NaOH, 30 tonn skal losa í Hvalfjörð. Þess má geta að forstjórinn sagði þessar greiðslur ekkert koma þessum samningum við. Greiðslurnar voru vegna ráðgjafvinnu. Líklega er forstjóra starfið ekki tímafrekara en svo, að það er hægt að gera sig út í aukavinnu. En afhverju 30 tonn? Þetta á ekki að gera bara einu sinni, heldur oftar, en leyfið er sótt út á 30 tonn í einu. Jú ef magnið væri mikið meira, þyrfti Umhverfisstofnun að koma að málum og þar með væri leyfisveitingin ekki alfarið í höndum Hafró. Tilgangur tilraunarinnar er það sem skiptir öllu. Hann er að sjá hvort hægt er að auka getu sjávar til að vinna CO2 úr andrúmsloftinu með því að losa vítissóda í hafið. Ef tilraunin gengur upp er svo planið að losa vítissóda á iðnaðarskala, milljónir tonna, gegn greiðslu. Enn ein gróða hugmyndin vegna loftlagsbreytinga. Það kemur ekki á óvart að allt fremsta vísindafólk okkar, þó víðar sé leitað, telja þessa hugmynd galna. Hún er svo galin, að það læðist að manni sá grunur, að eitthvað annað en vísindaleg rök hafi þurft til að liðka fyrir útgáfu leyfis fyrir þessari tilraun. Hvernig getur þjóðin treyst stofnun, sem veitir leyfi til að losa vítissóda í hafið í nafni vísinda? Hvernig er hægt að treysta slíkri stofnun fyrir sjávarauðlindum þjóðarinnar? Er ekki löngu tímabært að stjórnvöld láti gera faglega úttekt á starfsemi Hafró? Á þjóðin ekki rétt á að fá 40 ára hörmungarsögu ráðgjafar Hafró endurskoðaða? Björn Ólafsson, útgerðartæknir. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sjávarútvegur Mest lesið Magga Stína! Helga Völundardóttir Skoðun Foreldrar þurfa bara að vera duglegri Björg Magnúsdóttir Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun Dýrkeypt eftirlitsleysi Lilja Björk Guðmundsdóttir Skoðun Minntist ekkert á Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson Skoðun Svindl eða sjálfsvernd? Sigurður Árni Reynisson Skoðun Þetta er námið sem lifir áfram Bryngeir Valdimarsson Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson Skoðun Skoðun Skoðun Vísindarannsóknir og þróun – til umhugsunar í tiltekt Þorgerður J. Einarsdóttir skrifar Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason skrifar Skoðun Foreldrar þurfa bara að vera duglegri Björg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar Skoðun Dýrkeypt eftirlitsleysi Lilja Björk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Svindl eða sjálfsvernd? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir skrifar Skoðun Mannauðurinn á vinnustaðnum þarf góða innivist til að dafna Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Þetta er námið sem lifir áfram Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Árborg - spennandi kostur fyrir öll Guðný Björk Pálmadóttir skrifar Skoðun Tökum á glæpahópum af meiri þunga Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Minntist ekkert á Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hugsum stórt í skipulags- og samgöngumálum Hilmar Ingimundarson skrifar Skoðun Eitt eilífðar smáblóm Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Betri mönnun er lykillinn Skúli Helgason,Sabine Leskopf skrifar Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Hversu oft á að fresta framtíðinni? Erna Magnúsdóttir,Stefán Þórarinn Sigurðsson skrifar Skoðun Getur Ísland staðið fremst í heilsutækni? Arna Harðardóttir skrifar Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar Skoðun Fjármál framhaldsskóla Róbert Ferdinandsson skrifar Skoðun Mikilvægi lágþröskulda þjónustu fyrir geðheilbrigði ungs fólks Eva Rós Ólafsdóttir skrifar Skoðun Varhugaverð sjónarmið eða raunsæ leið? Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Dýrin skilin eftir í náttúruvá Linda Karen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Skapandi leiðir í skóla- og frístundastarfi Kolbrún Þ. Pálsdóttir skrifar Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson skrifar Skoðun Reykjavík er meðal dreifðustu höfuðborga Evrópu Guðni Freyr Öfjörð skrifar Sjá meira
Sú ríkisstofnun sem getur haft töluvert mikil áhrif á efnahagslífið hefur verið látin afskiptalaus áratugum saman. Ráðamenn hafa ekki sýnt Hafró neinn áhuga í samræmi við mikilvægi stofnunarinnar. Kosnir fulltrúar þjóðarinnar, hafa komist að því að þægilegast er bara að skipta sér ekkert af og gera eins og Hafró ráðleggur. Þetta hlítur að vera eina eða ein af örfáum ríkisstofnunum sem ekkert faglegt eftirlit er með. Stofnunin hefur komið sér upp þeim verkferlum, að gagnrýni einhver hana, þá er númer eitt að svara ekki gagnrýni eða afgreiða hana með skætingi. Árið 2002. lét þáverandi sjávarútvegsráðherra gera faglega athugun á vinnuferlum Hafró og viðbrögðum við gagnrýni (Tumi Tómasson, Sjávarútvegsskóla Háskóla Sameinuðu þjóðanna). Út kom skýrsla þar sem koma fram að viðbrögð stofnunarinnar voru fjarri því að vera til fyrirmyndar. Skýrslan breytti engu, ef eitthvað er þá varð stofnunin forhertari gagnvart gagnrýni. Allt í einu beinir stjórnarandstaðan og SFS sjónun sínum að Hafró. Nú verður að taka varnaðarorðum forstjóra stofnunarinnar alvarlega. Veiðar smábáta, krókaveiðar, gætu sett allt á hvolf. Forstjóri Hafró bendir á að auknar þorskveiðar geti haft áhrif á stærð hrygningarstofnsins. Það sé slæmt að auka veiðihlutfallið. Slíkt gæti gert stofninn ósjálfbærann. Skoðum hvort innistæða er fyrir aðvörun forstjórans. Ég tel hann vera í pólitík, hagsmunagæslu, frekar en í fiskifræði. Afhverju ætti að taka mark á forstjóra Hafró? Frá árinu 1953 til 1982, þegar veiðar voru stjórnlausar, var þorskaflinn að meðaltali tæp 425 þúsund tonn á ári. Frá því aflamark var tekið upp 1995, og Hafró fór að hafa vit fyrir þjóðinni, til 2023 hefur þorskaflinn verið að meðaltali rúm 217 þúsund tonn á ári. Hafró vinnur eftir þeirri hugmynd að því stærri hrygningarstofn, því meira ætti að vera hægt að veiða úr stofninum. Árið 2019 sagði Hafró þorskstofninn ekki hafa verið stærri í 60 ár. Ráðgjöfin er þó alltaf á sama rólinu 200-220 þúsund tonn. Margir vísindamenn hafa marg oft gagnrýnt þessa aðferðarfræði Hafró. En það er staðreynd, að þegar hrygningarstofn nær ákveðinni stærð er ekkert samband milli stærðar stofnsins og nýliðunnar í stofninum. Þannig getur og hefur 200-300 þúsund tonna hrygningarstofn gefið mun meira af sér en 500 þúsund tonna stofn. Þetta liggur fyrir svart á hvítu, en Hafró heldur sig við úreld vinnubrögð. Gerir lítið eða ekkert ráð fyrir sambandi fiskistofna í vistkerfinu. Afhverju ætti þá að hlusta á forstjóra stofnunar, sem hefur ekki tekist í yfir 40 ár að auka afrakstur þorskstofnsins, þrátt fyrir að stofninn sé að þeirra eigin mati mun stærri en áður? Afhverju að hlusta á forstjóra stofnunnar sem ekki hefur tekist að byggja upp einn einasta nytjastofn sjávar . Þvert á móti. Ráðgjöf Hafró varð til þess að eyðileggja humarstofninn, innfjarðarrækjuna, skötuselinn, lúðuna og þorskstofninn nær ekki að gefa nema um 50% af því sem áður var.(áratugum saman) Þrátt fyrir ítrekaðar viðvaranir Alþjóða hafrannsóknastofnunarinnar, ICES, norskra fiskifræðinga og fleiri, hefur ráðgjöf Hafró orðið til þess að loðnustofninn er hruninn. Hann hefur farið úr 4 milljónum tonna í 200 þúsund tonn. ICES hefur ítrekað gagnrýnt Hafró fyrir ráðgjöf sem byggist á viðskiptamódelum en ekki vistfræði, sjáflbærni nytjastofna. Hrun loðnustofnsins er þegar farið að kosta þjóðfélagið, og hefur gífurleg áhrif á vistkerfi sjávar. Þorskurinn sem léttist ár frá ári, verður kynþroska seinna, sjálfsrán stóreykst, hrogn í hrygninum minnkar og eða hrygnur sleppa að hrygna, allt út af fæðuleysi sem rekja má til loðnubrests. Þorskstofninn og fleiri botnfiskar eru sveltir. Afhverju á þjóðin og þing að treysta Hafró? Afhverju losaði Kristján Þór Júlíusson ráðherra, sig við fyrrverandi forstjóra? Sigurður Guðjónsson fyrrverandi forstjóri Hafró, var Kristjáni ekki mjög leiðitamur. Sigurður var tregur til að ganga jafn hart að loðnunni, sem og jafn gjafmildur á laxeldisleyfi og Kristján taldi æskilegt. Spillingin er víða. Útgerðin kallaði á meiri loðnu, og kallinu skyldi svara. Sigurði var því fórnað, og núverandi forstjóri, sem þá vann í ráðuneyti Kristjáns, var ráðinn. Auk þess hafði núverandi forstjóri verið hjá Hafró í um 20 ár áður, og tileinkað sér vinnubrögðin þar á bæ. Það hefur heldur ekki staðið á því að ganga á loðnuna, enda stofninn hruninn, hvað sem Hafró segir. Staðreyndirnar liggja fyrir. Afhverju á þjóðin og þingið að treysta Hafró? Botninum náð. Skv. Rannsókn blaðamanna Kjarnans, 2023, þá tók forstjóri Hafró við tveimur greiðslum, 2 x 6 milljónum króna eða 12 milljónum, frá norsku fyrirtæki, eftir að hann varð forstjóri árin 2021-2022. Á sama tíma voru í gangi viðræður um samninga sem m.a. leiddu til þess að Hafró fékk 100 milljónir króna styrk frá fyrirtækinu Röst, „til að rannsaka Hvalfjörð“. Amk einn sérfræðingur Hafró hefur þegar hafið störf hjá Röst, sem stendur fyrir tilraunaverkefni með vítissóda, NaOH, 30 tonn skal losa í Hvalfjörð. Þess má geta að forstjórinn sagði þessar greiðslur ekkert koma þessum samningum við. Greiðslurnar voru vegna ráðgjafvinnu. Líklega er forstjóra starfið ekki tímafrekara en svo, að það er hægt að gera sig út í aukavinnu. En afhverju 30 tonn? Þetta á ekki að gera bara einu sinni, heldur oftar, en leyfið er sótt út á 30 tonn í einu. Jú ef magnið væri mikið meira, þyrfti Umhverfisstofnun að koma að málum og þar með væri leyfisveitingin ekki alfarið í höndum Hafró. Tilgangur tilraunarinnar er það sem skiptir öllu. Hann er að sjá hvort hægt er að auka getu sjávar til að vinna CO2 úr andrúmsloftinu með því að losa vítissóda í hafið. Ef tilraunin gengur upp er svo planið að losa vítissóda á iðnaðarskala, milljónir tonna, gegn greiðslu. Enn ein gróða hugmyndin vegna loftlagsbreytinga. Það kemur ekki á óvart að allt fremsta vísindafólk okkar, þó víðar sé leitað, telja þessa hugmynd galna. Hún er svo galin, að það læðist að manni sá grunur, að eitthvað annað en vísindaleg rök hafi þurft til að liðka fyrir útgáfu leyfis fyrir þessari tilraun. Hvernig getur þjóðin treyst stofnun, sem veitir leyfi til að losa vítissóda í hafið í nafni vísinda? Hvernig er hægt að treysta slíkri stofnun fyrir sjávarauðlindum þjóðarinnar? Er ekki löngu tímabært að stjórnvöld láti gera faglega úttekt á starfsemi Hafró? Á þjóðin ekki rétt á að fá 40 ára hörmungarsögu ráðgjafar Hafró endurskoðaða? Björn Ólafsson, útgerðartæknir.
Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun
Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson Skoðun
Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar
Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar
Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar
Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar
Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson skrifar
Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun
Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson Skoðun