Við lifum á tíma fasisma Una Margrét Jónsdóttir skrifar 13. ágúst 2025 08:15 Það eru engin tíðindi að fasismi ríki í Ísrael og í Rússlandi, en á undanförnum árum hefur hann ruðst fram þar um slóðir með óvenju miklum grimmdarverkum, jafnvel þjóðarmorði eins og er að gerast á Gaza. Og það sem er nýtt er það að Bandaríkin eru smám saman að breytast í fasistaríki sem minnir á Þýskaland Hitlers. Fólk af erlendum uppruna er lokað inni í fangabúðum í anda útrýmingarbúða nasista. Trump hefur komið sér upp sínum einkaher sem getur handtekið hvern sem er eftir geðþótta og án dóms og laga. Alveg frá því að Trump kom fram á sjónarsviðið hefur hann ýtt undir dýrkun á sjálfum sér og áhangendur hans tilbiðja hann á svipaðan hátt og mannfjöldinn sem réttir upp hendur í Hitlerskveðju á gömlum myndum frá Þýskalandi 4. áratugarins. Nýjasta tilskipun hans er fullkomlega í anda Hitlers: burt með heimilislaust fólk af götum Washington-borgar svo að fína fólkið þurfi ekki að sjá það. Þannig lét Hitler einmitt setja heimilislaust fólk, geðsjúklinga og fátæklinga í þúsundatali í fangabúðir árið 1938. Það er ótrúlegt að mannkynið skuli ekki hafa lært meira af hryllingi fasisma og nasisma á Hitlers-tímanum en svo að það kokgleypi nú aftur við sama boðskap. Og það er óhugnanlegt að einnig hér á Íslandi, þar sem við erum þó enn svo lánsöm að búa við lýðræði og almenn mannréttindi, eru sumir menn stórhrifnir af fasistaleiðtoganum Trump. Hverjir eru það hér sem helst hallast að fasisma? Það er nokkuð athyglisvert að það virðast einkum vera menn sem kenna sig við frelsi, svonefndir frjálshyggjumenn. Í Viðskiptamogganum sem fylgdi Morgunblaðinu 6. ágúst skrifar Ásgeir Ingvarsson grein þar sem hann spyr: „Getur það verið að „ofurlýðræði“ sé orðið að alvarlegu vandamáli á Vesturlöndum?“ Hann er, sem sagt, að vara við lýðræðinu. Í greininni segir hann að stórar framkvæmdir, eins og til dæmis virkjanir og kjarnorkuver, taki of langan tíma í vestrænum lýðræðisríkjum, því að þar sé alltof mikið af reglum og þurfi að gæta að hagsmunum „ólíklegustu hópa“. Það verst sé að þetta færi fólki, sem kærir sig ekki um tilteknar framkvæmdir, vopnin upp í hendurnar. Það megi nefnilega „kæra, kvarta og áfrýja“ og valda þannig „endalaustum töfum og ómældu tjóni“. Í löndum eins og Japan, Suður-Kóreu og Kína taki bygging kjarnorkuvera miklu styttri tíma en í vestrænum lýðræðisríkjum. Eins og sjá má gefur Ásgeir sér það að framkvæmdir eins og virkjanir og kjarnorkuver séu alltaf jákvæðar. Hagsmunir „ólíklegustu hópa“, eins og til dæmis fólks sem neytt er til að flytja frá heimilum sínum þegar virkjað er, skipta þá líklega engu máli og best að taka ekkert tillit til þeirra – svo ekki sé nú talað um mál eins og öryggi mannvirkisins eða áhrif þess á náttúru, nú eða bann við því að þrælar séu notaðir við vinnuna. Ásgeir fer út frá þessu að halda því fram að miðstýring og skrifræði þrengi æ meir að „einstaklingnum og atvinnulífinu“ í lýðræðisríkjum. Hann segir: „Á flandri mínu um heiminn hef ég oft upplifað að ég get verið frjálsari og notið miklu betri lífskjara í löndum þar sem stjórnarfarið er ekkert lýðræðislegt.“ Þar kom það, harðstjórnin heillar ef maður er í náðinni hjá harðstjóranum. Já, vafalaust getur Ásgeir „notið miklu betri lífskjara“ í löndum þar sem einræði ríkir og mannréttindi eru fótum troðin, ef hann passar sig bara að loka augunum fyrir ofsóknum á fólki sem ekki er jafn heppið og hann sjálfur. Í samræmi við það lýkur hann pistli sínum með því að segja að sumir vildu vafalaust búa í landi þar sem „pólitískt frelsi væri fótum troðið og bannað að segja nokkuð neikvætt um leiðtogastéttina, svo fremi sem sköttum væri stillt í hóf“. Með öðrum orðum: mannréttindi skipta litlu máli svo framarlega sem hinir ríku geta orðið sem ríkastir. Ekki í fyrsta skipti sem það kemur fram í málflutningi frjálshyggjumanna að eina frelsið sem þeir vilja í raun og veru berjast fyrir er frelsi hinna ríku til að græða. Annar frjálshyggjumaður sem er stórhrifinn af Donald Trump er Hannes Hólmsteinn Gissurarson. Hannes hneykslaðist á sínum tíma mikið á mannréttindabrotum kommúnista, en ekki virðist hann sjá neitt athugavert við það að Trump setji fólk án réttarhalda í fangabúðir þar sem aðstæður jafngilda pyntingum. Og ritstjórar Morgunblaðsins hafa margsinnis mært Trump í leiðurum og Reykjavíkurbréfum blaðsins. Sem betur fer á Trump ekki marga aðdáendur hér á landi, en það hefur valdið mér óhug að sjá hve margir þeir eru samt. Það hefur valdið mér enn meiri óhug að sjá hve margir Íslendingar verja þjóðarmorðið á Gaza og hvetja jafnvel til þess að allir Palestínumenn – eða allir múslimar – séu drepnir. Hvern hefði þetta fólk stutt í Þýskalandi Hitlers? Hvern hefði það stutt ef Þjóðverjar hefðu hernumið Ísland á stríðsárunum og ofsótt fólk hér á sama hátt og í öðrum löndum sem þeir náðu valdi á? Viljum við hlusta á málflutning þessara manna? Viljum við láta þá sannfæra okkur um að fasismi sé betri en lýðræði, harðstjórn betri en mannréttindi, grimmd betri en mannúð? Höfundur er rithöfundur og dagskrárgerðarmaður. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Donald Trump Fjölmiðlar Mest lesið Við viljum tala íslensku, en hvernig Ólafur Guðsteinn Kristjánsson Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir Skoðun Umbúðir en ekkert innihald í Hafnarfirði Einar Geir Þorsteinsson Skoðun Sumt er bara ekki hægt að rökræða Ása Lind Finnbogadóttir Skoðun Yfirgangur, yfirlæti og endastöð Strætó Axel Hall Skoðun Halldór 27.03.2024 Halldór Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun Hættur heimsins virða engin landamæri Tótla I. Sæmundsdóttir Skoðun Tímamót í sjálfsvígsforvörnum Ingibjörg Isaksen Skoðun Mansalsmál á Íslandi Kristján Þórður Snæbjarnarson Skoðun Skoðun Skoðun Umbúðir en ekkert innihald í Hafnarfirði Einar Geir Þorsteinsson skrifar Skoðun Við viljum tala íslensku, en hvernig Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Mansalsmál á Íslandi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Hættur heimsins virða engin landamæri Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Tímamót í sjálfsvígsforvörnum Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Yfirgangur, yfirlæti og endastöð Strætó Axel Hall skrifar Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar Skoðun Skapandi menntun skilar raunverulegum árangri Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Sex ára sáttmáli Davíð Þorláksson skrifar Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar Skoðun Stjórnendur sem mega ekki stjórna Stefán Vagn Stefánsson skrifar Skoðun Stokkhólmseinkenni sem við ættum að forðast Aðalsteinn Júlíus Magnússon skrifar Skoðun Eflum iðnlöggjöfina og stöðvum brotin Hilmar Harðarson skrifar Skoðun Pjattkratar taka til Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Sumt er bara ekki hægt að rökræða Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Vaxtamunarviðskipti láta aftur á sér kræla Jökull Sólberg Auðunsson skrifar Skoðun Áskorun til ríkisstjórnarinnar: Innleiðum birgðaskyldu á eldsneyti Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Rétt skal vera rétt um gatnamót við Höfðabakka og Bæjarháls Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir skrifar Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir skrifar Skoðun NATO riðar til falls en hvað þýðir það fyrir skilnaðarbarnið Ísland? Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Græðgin í forgrunni Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Greiningar eða lausnir – hvort vegur þyngra? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Sterk staða Hafnarfjarðar Orri Björnsson skrifar Skoðun Bless bless jafnlaunavottun Sigríður Margrét Oddsdóttir skrifar Skoðun Miðstýrt skólakerfi eða fjölbreytni með samræmdu gæðamati? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Heiðursgestur Viðreisnar vill heimsveldi Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Veðmál barna – hættulegur leikur sem hægt er að stöðva Jóhann Steinar Ingimundarson skrifar Sjá meira
Það eru engin tíðindi að fasismi ríki í Ísrael og í Rússlandi, en á undanförnum árum hefur hann ruðst fram þar um slóðir með óvenju miklum grimmdarverkum, jafnvel þjóðarmorði eins og er að gerast á Gaza. Og það sem er nýtt er það að Bandaríkin eru smám saman að breytast í fasistaríki sem minnir á Þýskaland Hitlers. Fólk af erlendum uppruna er lokað inni í fangabúðum í anda útrýmingarbúða nasista. Trump hefur komið sér upp sínum einkaher sem getur handtekið hvern sem er eftir geðþótta og án dóms og laga. Alveg frá því að Trump kom fram á sjónarsviðið hefur hann ýtt undir dýrkun á sjálfum sér og áhangendur hans tilbiðja hann á svipaðan hátt og mannfjöldinn sem réttir upp hendur í Hitlerskveðju á gömlum myndum frá Þýskalandi 4. áratugarins. Nýjasta tilskipun hans er fullkomlega í anda Hitlers: burt með heimilislaust fólk af götum Washington-borgar svo að fína fólkið þurfi ekki að sjá það. Þannig lét Hitler einmitt setja heimilislaust fólk, geðsjúklinga og fátæklinga í þúsundatali í fangabúðir árið 1938. Það er ótrúlegt að mannkynið skuli ekki hafa lært meira af hryllingi fasisma og nasisma á Hitlers-tímanum en svo að það kokgleypi nú aftur við sama boðskap. Og það er óhugnanlegt að einnig hér á Íslandi, þar sem við erum þó enn svo lánsöm að búa við lýðræði og almenn mannréttindi, eru sumir menn stórhrifnir af fasistaleiðtoganum Trump. Hverjir eru það hér sem helst hallast að fasisma? Það er nokkuð athyglisvert að það virðast einkum vera menn sem kenna sig við frelsi, svonefndir frjálshyggjumenn. Í Viðskiptamogganum sem fylgdi Morgunblaðinu 6. ágúst skrifar Ásgeir Ingvarsson grein þar sem hann spyr: „Getur það verið að „ofurlýðræði“ sé orðið að alvarlegu vandamáli á Vesturlöndum?“ Hann er, sem sagt, að vara við lýðræðinu. Í greininni segir hann að stórar framkvæmdir, eins og til dæmis virkjanir og kjarnorkuver, taki of langan tíma í vestrænum lýðræðisríkjum, því að þar sé alltof mikið af reglum og þurfi að gæta að hagsmunum „ólíklegustu hópa“. Það verst sé að þetta færi fólki, sem kærir sig ekki um tilteknar framkvæmdir, vopnin upp í hendurnar. Það megi nefnilega „kæra, kvarta og áfrýja“ og valda þannig „endalaustum töfum og ómældu tjóni“. Í löndum eins og Japan, Suður-Kóreu og Kína taki bygging kjarnorkuvera miklu styttri tíma en í vestrænum lýðræðisríkjum. Eins og sjá má gefur Ásgeir sér það að framkvæmdir eins og virkjanir og kjarnorkuver séu alltaf jákvæðar. Hagsmunir „ólíklegustu hópa“, eins og til dæmis fólks sem neytt er til að flytja frá heimilum sínum þegar virkjað er, skipta þá líklega engu máli og best að taka ekkert tillit til þeirra – svo ekki sé nú talað um mál eins og öryggi mannvirkisins eða áhrif þess á náttúru, nú eða bann við því að þrælar séu notaðir við vinnuna. Ásgeir fer út frá þessu að halda því fram að miðstýring og skrifræði þrengi æ meir að „einstaklingnum og atvinnulífinu“ í lýðræðisríkjum. Hann segir: „Á flandri mínu um heiminn hef ég oft upplifað að ég get verið frjálsari og notið miklu betri lífskjara í löndum þar sem stjórnarfarið er ekkert lýðræðislegt.“ Þar kom það, harðstjórnin heillar ef maður er í náðinni hjá harðstjóranum. Já, vafalaust getur Ásgeir „notið miklu betri lífskjara“ í löndum þar sem einræði ríkir og mannréttindi eru fótum troðin, ef hann passar sig bara að loka augunum fyrir ofsóknum á fólki sem ekki er jafn heppið og hann sjálfur. Í samræmi við það lýkur hann pistli sínum með því að segja að sumir vildu vafalaust búa í landi þar sem „pólitískt frelsi væri fótum troðið og bannað að segja nokkuð neikvætt um leiðtogastéttina, svo fremi sem sköttum væri stillt í hóf“. Með öðrum orðum: mannréttindi skipta litlu máli svo framarlega sem hinir ríku geta orðið sem ríkastir. Ekki í fyrsta skipti sem það kemur fram í málflutningi frjálshyggjumanna að eina frelsið sem þeir vilja í raun og veru berjast fyrir er frelsi hinna ríku til að græða. Annar frjálshyggjumaður sem er stórhrifinn af Donald Trump er Hannes Hólmsteinn Gissurarson. Hannes hneykslaðist á sínum tíma mikið á mannréttindabrotum kommúnista, en ekki virðist hann sjá neitt athugavert við það að Trump setji fólk án réttarhalda í fangabúðir þar sem aðstæður jafngilda pyntingum. Og ritstjórar Morgunblaðsins hafa margsinnis mært Trump í leiðurum og Reykjavíkurbréfum blaðsins. Sem betur fer á Trump ekki marga aðdáendur hér á landi, en það hefur valdið mér óhug að sjá hve margir þeir eru samt. Það hefur valdið mér enn meiri óhug að sjá hve margir Íslendingar verja þjóðarmorðið á Gaza og hvetja jafnvel til þess að allir Palestínumenn – eða allir múslimar – séu drepnir. Hvern hefði þetta fólk stutt í Þýskalandi Hitlers? Hvern hefði það stutt ef Þjóðverjar hefðu hernumið Ísland á stríðsárunum og ofsótt fólk hér á sama hátt og í öðrum löndum sem þeir náðu valdi á? Viljum við hlusta á málflutning þessara manna? Viljum við láta þá sannfæra okkur um að fasismi sé betri en lýðræði, harðstjórn betri en mannréttindi, grimmd betri en mannúð? Höfundur er rithöfundur og dagskrárgerðarmaður.
Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir Skoðun
Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun
Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar
Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar
Skoðun Áskorun til ríkisstjórnarinnar: Innleiðum birgðaskyldu á eldsneyti Halla Hrund Logadóttir skrifar
Skoðun Rétt skal vera rétt um gatnamót við Höfðabakka og Bæjarháls Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir skrifar
Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir skrifar
Skoðun NATO riðar til falls en hvað þýðir það fyrir skilnaðarbarnið Ísland? Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar
Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir Skoðun
Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun