Skýrt í reglu­verkinu að verndar­ráð­stafanir þurfi að ná yfir alla utan tollabandalags

Íslenskir fjölmiðlar greindu frá því í gær að framkvæmdastjórn Evrópusambandsins hefði ákveðið að undanskilja ekki Ísland og Noreg verndarráðstöfunum um kísiljárn. Á næstu dögum kemur í ljós hvort aðildaríki ESB samþykki tillöguna. Dóra Tynes, sérfræðingur í Evrópurétti, segir tillögu framkvæmdastjórnarinnar ekki hafa komið henni á óvart.

„Því þetta eru ráðstafanir sem framkvæmdastjórnin er að grípa til undir GATS-samningnum, þetta er regluverk Alþjóðaviðskiptastofnunarinnar og þar eru skýrar reglur um að ef tollabandalög setja á svona verndarráðstafanir þá gildi þær um alla aðila sem standa utan tollabandalagsins.“

Utanríkisráðherra sagðist í kvöldfréttum telja að framkvæmdastjórn ESB væri með tillögunni að fara gegn EES-samningnum.

„Verndarráðstafanir eða ráðstafanir sem takmarka innflutning og frjálst flæði vara brjóta náttúrulega gegn meginreglum EES samningsins. Hins vegar er í EES samningnum úrræði um verndarráðstafanir sem samningsaðilar geta gripið til þannig að þeir víkja í rauninni til hliðar hlutum samningsins vegna tiltekinna aðstæðna þannig að það er kannski dálítið langt gengið að segja að þetta sé ólöglegt, það er frekar að hvaða marki er hægt að grípa til þessara verndaraðgerða undir EES-samningnum,“ útskýrir Dóra.

Fari allt á versta veg þá segir Dóra að Elkem geti látið reyna á lögmæti tillögu framkvæmdastjórnarinnar fyrir dómstól ESB.

Kenningin um Kína langsótt

Í samfélagsumræðu um málið hefur því verið velt upp hvort Ísland og Noregur séu ekki undanskilin aðgerðunum vegna eignarhaldsins en Kínverjar eiga stóran hlut í fyrirtækinu.

„Það kæmi mér verulega á óvart vegna þess að það er alls konar eignarhald á innri markaðnum frá aðilum sem standa fyrir utan hann þannig að það held ég að sé nú kannski fulllangt seilst en menn hafa þá önnur tæki ef menn vilja grípa til ráðstafana gegn einhverju sérstöku ríki, þá geta menn sett á verndartolla og eitthvað slíkt, en ég held að það sé nú svolítið langsótt.“