Bankasamband bætist við innri markað Evrópu Kristrún Heimisdóttir skrifar 1. desember 2012 08:00 Bráðum verða liðin fjögur ár frá því að Evrópusambandið og aðildarríki innri markaðarins voru fyrst slegin ofsahræðslu við algjört bankahrun. Á leiðtogafundi stærstu Evrópuríkja í París 4. október 2008 náðist ekki samkomulag um samræmdar aðgerðir. Þann 6. október komst Ísland í eldlínu kreppunnar vegna setningar neyðarlaga sem ríkisstjórnir umhverfis okkur brugðust ókvæða við. Allir þekkja framhaldið á Íslandi en í Evrópu varð bankakreppa að ríkisskuldakreppu og svo aftur að háskalegri bankakreppu þannig að valdamestu menn hafa viðurkennt að oftar en einu sinni síðustu misseri hafi litlu munað að ekki yrði allsherjarhrun. Á áðurnefndum leiðtogafundi í París 4. október 2008 vildi Frakkland sameiginlegan bankabjörgunarsjóð Evrópu en Þýskaland svaraði „hvert land fyrir sig". Daginn eftir, sunnudaginn 5. október, gáfu ríkin yfirlýsingar út og suður um tryggingu innistæðna í bönkum en náðu engri sameiginlegri afstöðu.Hvert ríki bjargaði sér. Dæmi þar um er Danmörk sem gaf þessa daga út yfirlýsingu um aukna tryggingu innstæðna. Fyrst nú fyrir nokkrum dögum varð opinbert í Danmörku hversu hætt danska bankakerfið í heild sinni stóð haustið 2008. Þá sýndi danska sjónvarpið DR þjóð sinni hvað í raun gerðist þar í landi fyrir fjórum árum þegar danski efnahags- og viðskiptaráðherrann í þverpólitísku en háleynilegu samráði stýrði björgun Danske Bank á þeirri forsendu að félli sá eini banki myndi allt bankakerfi Danmerkur hrynja. Fulltrúi danskra jafnaðarmanna í samráðinu kallaði björgunina í þætti DR umfangsmestu ríkisábyrgðaryfirlýsingu allra tíma en hún reyndist samt ekki vera nóg. Á síðustu fjórum árum hafa Danir bjargað hverjum bankanum á fætur öðrum með endurteknu opinberu inngripi – svonefndum „bankapökkum" sem bera hver sitt númer.Bankakreppan enn óleyst Bankakreppa Evrópu frá 2008 er enn óleyst. Efnahagsreikningar banka sýna sem bókfærða eign óinnheimtanlegar kröfur sem margítrekuð álagspróf á Evrópuvísu nægja engan veginn til að uppræta. Ríkissjóðirnir hafa bjargað bönkum og reitt sjálfa sig á slig og geta það ekki áfram. Kreppan í heiminum er orðin að „the great recession" eða „niðursveiflunni miklu." Síðasta vor var ástandið frá 2008 komið aftur. Heimsfjölmiðar lýstu viðskiptastríði Evrópuríkja vegna bankastarfsemi yfir landamæri. Hvert ríki varði sjálft sig og samskiptin hrundu vegna fjármagnsflutninga „heim" úr útibúum erlendis, óskýrra marka á bankaeftirliti milli ríkja og óvissu um innistæðutryggingar. Það ástand þekkir enginn betur en Íslendingar. Gordon Brown þakkaði sjálfum sér að hafa bjargað heiminum 2008. Reynslan hefur sýnt hvað hann hafði rangt fyrir sér.Nauðsynlegt samband Fyrir nokkrum vikum birtist opinberlega tillaga framkvæmdastjórnar Evrópusambandsins að reglugerð um svonefnt bankasamband Evrópu. Átökin um efni hennar eru hörð. Hún er lögð fram vegna þess að nauðsyn brýtur lög. Efni hennar hefði eitt sinn verið talið óhugsandi en ekki lengur. Og efni hennar setur stöðu Íslands haustið 2008 í nýtt ljós. Burðarvirkið er sameiginlegt evrópskt innistæðutryggingakerfi og bankaeftirlit, hratt inngrip í banka, skjót gjaldþrotameðferð banka, nákvæm fyrirmæli um samstarf þvert yfir landamæri og víðtækt hlutverk Seðlabanka Evrópu til að stjórna neyðarviðbrögðum. Bankasamband Evrópu yrði hluti af innri markaði Evrópusambandsins sem Ísland bæði var og er hluti af. Í reglugerðinni segir að núverandi stjórnvöld á innri markaðnum, hvort sem er yfirþjóðleg eða í hverju landi, hafi ekki nægar heimildir til snemmbærs inngrips og skipta á bönkum til að geta tryggt fjármálastöðugleika. Um leið sé ljóst að til þess að ná efnahagsbata verði að viðhalda sameiginlegum innri bankamarkaði og enginn annar kostur í boði en sá að styrkja þennan markað með skýrari leikreglum sem skapa öryggi. Þetta hafi reynst mjög erfitt síðustu ár. Gögn sanni að samruni bankamarkaða í ESB sé að stöðvast. Alþjóðlegar bankasamsteypur ráði stórum hluta markaða ríkja og starfsemi lánastofnana dreifist víða á margslunginn hátt. Engu að síður sé mat á greiðslufærni lánastofnana enn nátengt því ríki þar sem bankasamsteypur og lánastofnanir voru upphaflega settar á fót. Óvissa um sjálfbærni opinberra skulda, hagvaxtarhorfur og lífvænleika lánastofnana myndi vítahring á mörkuðum sem verði að brjótast út úr. Vandi í einu ríki geti hvenær sem er orðið vandi annarra ríkja. Bankar séu í hættu og fjármálastöðugleiki óviss. Eina lausnin sé bankasamband. Eftirlitið verði að vera yfirþjóðlegt svo gerlegt verði að ná sameiginlegum skilningi á styrk bankakerfa um alla Evrópu. Til þess séu þessar nýju reglur að eftirlitsaðilar læri lexíuna frá fjármálakreppu síðustu ára og geti fylgst með mjög flóknum fyrirtækjum með samtengdan rekstur yfir landamæri.Ísland og bankasambandið Segja má að reglugerðin um bankasambandið sprengi hefðbundna hugsun svo upp að aldrei verði aftur snúið. Lýsingin á forsendum og tilgangi reglnanna er eins og atvikalýsing um Íslandskreppuna 2008. Nýju yfirþjóðlegu valdheimildirnar eru upptalning á því sem vantaði þegar Ísland stóð í sporum ríkis á innri markaðnum með fullt frelsi bankafyrirtækja til starfsemi hvar sem var. Kaupþing, Landsbankinn og Glitnir voru bankar sem störfuðu þvert á landamæri og voru hluti af innri bankamarkaði Evrópu. Framkvæmdastjórn Evrópusambandsins segir í tillögu sinni að reglugerð um Bankasamband Evrópu að valdheimildir skorti til að grípa inn í starfsemi banka á innri markaðnum nógu snemma til að þeir veikleikar þeirra nái aldrei að ógna fjármálastöðugleika. Það sama sögðu þeir embættismenn íslenskra stjórnvalda 2008 sem komu fyrir landsdóm. Ef reglugerðin hefði verið komin til framkvæmda 2008 hefði aldrei orðið Icesave-mál og hinum alþjóðlegu bönkum með uppruna á Íslandi verið sett alþjóðleg mörk miklu fyrr af fullu valdi yfirþjóðlegrar stofnunar. Í þessu ljósi ætti ríkisstjórn Íslands að fagna sérstaklega framkomnum tillögum í ljósi reynslu landsins og leggja áherslu á skilyrðislausan rétt minni ríkja til að verja fjármálastöðugleika sinn eins og Ísland gerði með neyðarlögum. Almenningur beitti sínu afli ítrekað í Icesave-málinu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðun Mest lesið Bob Marley og íslenskar kosningar Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Örvæntingarfullur maður sker út grasker Þórður Snær Júlíusson Skoðun Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum Fida Abu Libdeh Skoðun Sjálfstæðisflokkur hækkar kostnað heimilanna Kristrún Frostadóttir Skoðun Gerum þetta að kosningamáli Ágúst Ólafur Ágústsson Skoðun Ölmusuhagkerfið Unnur Rán Reynisdóttir Skoðun Eru vaxtarmörkin vandinn? Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun Stóri grænþvotturinn Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Fyrirmyndarstjórn Viðreisnar og Samfylkingar á Reykjavíkurborg? Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Búum til „vandamál“ – leysum það með samræmdum prófum Árelía Eydís Guðmundsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Draumastarfið Arnfríður Hermannsdóttir skrifar Skoðun Hjartsláttur sjávarbyggðanna Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Erum við tilbúin til að bæta menntakerfið okkar? Jónína Einarsdóttir skrifar Skoðun Eru vaxtarmörkin vandinn? Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Búum til „vandamál“ – leysum það með samræmdum prófum Árelía Eydís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þöggun Guðbjörg Ása Jóns Huldudóttir,Margrét Kristín Blöndal,Margrét Rut Eddudóttir,Lukka Sigurðardóttir,Sigtryggur Ari Jóhannsson,Halldóra Jóhanna Hafsteins Âû skrifar Skoðun Ölmusuhagkerfið Unnur Rán Reynisdóttir skrifar Skoðun Fyrirmyndarstjórn Viðreisnar og Samfylkingar á Reykjavíkurborg? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Sjálfstæðisflokkur hækkar kostnað heimilanna Kristrún Frostadóttir skrifar Skoðun Hvar er mannúðin? Davíð Sól Pálsson skrifar Skoðun Gerum þetta að kosningamáli Ágúst Ólafur Ágústsson skrifar Skoðun Stóri grænþvotturinn Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Örvæntingarfullur maður sker út grasker Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Vill íslenska þjóðin halda í einmenninguna? Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Inngilding eða „aðskilnaður“? Jasmina Vajzović Crnac skrifar Skoðun Vonin má aldrei deyja Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum Fida Abu Libdeh skrifar Skoðun Um áhrif niðurskurðar á fjárlögum 2025 til kvikmyndagerðar og lista Steingrímur Dúi Másson skrifar Skoðun Bob Marley og íslenskar kosningar Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Fólk eða fífl? Anna Gunndís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Eru til lausnir við mönnunarvanda heilsugæslunnar? Gunnlaugur Már Briem skrifar Skoðun Er eitthvað mál að handtaka börn? Elsa Bára Traustadóttir skrifar Skoðun Er ferðaþjónusta útlendingavandamál? Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Íslenska kerfið framleiðir afbrotamenn Ágústa Ágústsdóttir skrifar Skoðun Ekki fokka þessu upp! Gunnar Dan Wiium skrifar Skoðun Kosningaloforð og hvað svo? Björn Snæbjörnsson skrifar Skoðun Fólk, fjárfestingar og framfarir Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Húsnæðis- og skipulagsmál Anna Sofía Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Falleinkunn fyrrum forseta Vilhjálmur Þorsteinsson,Viktor Orri Valgarðsson skrifar Skoðun Séreignarsparnaður nauðsynlegur valkostur til að létta greiðslubyrði Kolbrún Halldórsdóttir skrifar Sjá meira
Bráðum verða liðin fjögur ár frá því að Evrópusambandið og aðildarríki innri markaðarins voru fyrst slegin ofsahræðslu við algjört bankahrun. Á leiðtogafundi stærstu Evrópuríkja í París 4. október 2008 náðist ekki samkomulag um samræmdar aðgerðir. Þann 6. október komst Ísland í eldlínu kreppunnar vegna setningar neyðarlaga sem ríkisstjórnir umhverfis okkur brugðust ókvæða við. Allir þekkja framhaldið á Íslandi en í Evrópu varð bankakreppa að ríkisskuldakreppu og svo aftur að háskalegri bankakreppu þannig að valdamestu menn hafa viðurkennt að oftar en einu sinni síðustu misseri hafi litlu munað að ekki yrði allsherjarhrun. Á áðurnefndum leiðtogafundi í París 4. október 2008 vildi Frakkland sameiginlegan bankabjörgunarsjóð Evrópu en Þýskaland svaraði „hvert land fyrir sig". Daginn eftir, sunnudaginn 5. október, gáfu ríkin yfirlýsingar út og suður um tryggingu innistæðna í bönkum en náðu engri sameiginlegri afstöðu.Hvert ríki bjargaði sér. Dæmi þar um er Danmörk sem gaf þessa daga út yfirlýsingu um aukna tryggingu innstæðna. Fyrst nú fyrir nokkrum dögum varð opinbert í Danmörku hversu hætt danska bankakerfið í heild sinni stóð haustið 2008. Þá sýndi danska sjónvarpið DR þjóð sinni hvað í raun gerðist þar í landi fyrir fjórum árum þegar danski efnahags- og viðskiptaráðherrann í þverpólitísku en háleynilegu samráði stýrði björgun Danske Bank á þeirri forsendu að félli sá eini banki myndi allt bankakerfi Danmerkur hrynja. Fulltrúi danskra jafnaðarmanna í samráðinu kallaði björgunina í þætti DR umfangsmestu ríkisábyrgðaryfirlýsingu allra tíma en hún reyndist samt ekki vera nóg. Á síðustu fjórum árum hafa Danir bjargað hverjum bankanum á fætur öðrum með endurteknu opinberu inngripi – svonefndum „bankapökkum" sem bera hver sitt númer.Bankakreppan enn óleyst Bankakreppa Evrópu frá 2008 er enn óleyst. Efnahagsreikningar banka sýna sem bókfærða eign óinnheimtanlegar kröfur sem margítrekuð álagspróf á Evrópuvísu nægja engan veginn til að uppræta. Ríkissjóðirnir hafa bjargað bönkum og reitt sjálfa sig á slig og geta það ekki áfram. Kreppan í heiminum er orðin að „the great recession" eða „niðursveiflunni miklu." Síðasta vor var ástandið frá 2008 komið aftur. Heimsfjölmiðar lýstu viðskiptastríði Evrópuríkja vegna bankastarfsemi yfir landamæri. Hvert ríki varði sjálft sig og samskiptin hrundu vegna fjármagnsflutninga „heim" úr útibúum erlendis, óskýrra marka á bankaeftirliti milli ríkja og óvissu um innistæðutryggingar. Það ástand þekkir enginn betur en Íslendingar. Gordon Brown þakkaði sjálfum sér að hafa bjargað heiminum 2008. Reynslan hefur sýnt hvað hann hafði rangt fyrir sér.Nauðsynlegt samband Fyrir nokkrum vikum birtist opinberlega tillaga framkvæmdastjórnar Evrópusambandsins að reglugerð um svonefnt bankasamband Evrópu. Átökin um efni hennar eru hörð. Hún er lögð fram vegna þess að nauðsyn brýtur lög. Efni hennar hefði eitt sinn verið talið óhugsandi en ekki lengur. Og efni hennar setur stöðu Íslands haustið 2008 í nýtt ljós. Burðarvirkið er sameiginlegt evrópskt innistæðutryggingakerfi og bankaeftirlit, hratt inngrip í banka, skjót gjaldþrotameðferð banka, nákvæm fyrirmæli um samstarf þvert yfir landamæri og víðtækt hlutverk Seðlabanka Evrópu til að stjórna neyðarviðbrögðum. Bankasamband Evrópu yrði hluti af innri markaði Evrópusambandsins sem Ísland bæði var og er hluti af. Í reglugerðinni segir að núverandi stjórnvöld á innri markaðnum, hvort sem er yfirþjóðleg eða í hverju landi, hafi ekki nægar heimildir til snemmbærs inngrips og skipta á bönkum til að geta tryggt fjármálastöðugleika. Um leið sé ljóst að til þess að ná efnahagsbata verði að viðhalda sameiginlegum innri bankamarkaði og enginn annar kostur í boði en sá að styrkja þennan markað með skýrari leikreglum sem skapa öryggi. Þetta hafi reynst mjög erfitt síðustu ár. Gögn sanni að samruni bankamarkaða í ESB sé að stöðvast. Alþjóðlegar bankasamsteypur ráði stórum hluta markaða ríkja og starfsemi lánastofnana dreifist víða á margslunginn hátt. Engu að síður sé mat á greiðslufærni lánastofnana enn nátengt því ríki þar sem bankasamsteypur og lánastofnanir voru upphaflega settar á fót. Óvissa um sjálfbærni opinberra skulda, hagvaxtarhorfur og lífvænleika lánastofnana myndi vítahring á mörkuðum sem verði að brjótast út úr. Vandi í einu ríki geti hvenær sem er orðið vandi annarra ríkja. Bankar séu í hættu og fjármálastöðugleiki óviss. Eina lausnin sé bankasamband. Eftirlitið verði að vera yfirþjóðlegt svo gerlegt verði að ná sameiginlegum skilningi á styrk bankakerfa um alla Evrópu. Til þess séu þessar nýju reglur að eftirlitsaðilar læri lexíuna frá fjármálakreppu síðustu ára og geti fylgst með mjög flóknum fyrirtækjum með samtengdan rekstur yfir landamæri.Ísland og bankasambandið Segja má að reglugerðin um bankasambandið sprengi hefðbundna hugsun svo upp að aldrei verði aftur snúið. Lýsingin á forsendum og tilgangi reglnanna er eins og atvikalýsing um Íslandskreppuna 2008. Nýju yfirþjóðlegu valdheimildirnar eru upptalning á því sem vantaði þegar Ísland stóð í sporum ríkis á innri markaðnum með fullt frelsi bankafyrirtækja til starfsemi hvar sem var. Kaupþing, Landsbankinn og Glitnir voru bankar sem störfuðu þvert á landamæri og voru hluti af innri bankamarkaði Evrópu. Framkvæmdastjórn Evrópusambandsins segir í tillögu sinni að reglugerð um Bankasamband Evrópu að valdheimildir skorti til að grípa inn í starfsemi banka á innri markaðnum nógu snemma til að þeir veikleikar þeirra nái aldrei að ógna fjármálastöðugleika. Það sama sögðu þeir embættismenn íslenskra stjórnvalda 2008 sem komu fyrir landsdóm. Ef reglugerðin hefði verið komin til framkvæmda 2008 hefði aldrei orðið Icesave-mál og hinum alþjóðlegu bönkum með uppruna á Íslandi verið sett alþjóðleg mörk miklu fyrr af fullu valdi yfirþjóðlegrar stofnunar. Í þessu ljósi ætti ríkisstjórn Íslands að fagna sérstaklega framkomnum tillögum í ljósi reynslu landsins og leggja áherslu á skilyrðislausan rétt minni ríkja til að verja fjármálastöðugleika sinn eins og Ísland gerði með neyðarlögum. Almenningur beitti sínu afli ítrekað í Icesave-málinu.
Skoðun Þöggun Guðbjörg Ása Jóns Huldudóttir,Margrét Kristín Blöndal,Margrét Rut Eddudóttir,Lukka Sigurðardóttir,Sigtryggur Ari Jóhannsson,Halldóra Jóhanna Hafsteins Âû skrifar
Skoðun Fyrirmyndarstjórn Viðreisnar og Samfylkingar á Reykjavíkurborg? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar
Skoðun Um áhrif niðurskurðar á fjárlögum 2025 til kvikmyndagerðar og lista Steingrímur Dúi Másson skrifar
Skoðun Séreignarsparnaður nauðsynlegur valkostur til að létta greiðslubyrði Kolbrún Halldórsdóttir skrifar