Skoðun

Ný byggingarreglugerð – íbúðir fyrir alla?

Jóhann Sigurðsson skrifar
Um áramótin tekur ný byggingarreglugerð gildi og leysir af hólmi eldri reglugerð frá 1998. Nýja reglugerðin, sem sögð er sú stærsta í Íslandssögunni, mun færa okkar að þeim stöðlum sem tíðkast hjá hinum norrænu ríkjunum.

Nýja reglugerðin mun hafa í för með sér að íbúðarhúsnæði getur í mörgum tilfellum stækkað verulega. Eitt af meginmarkmiðum hinnar nýju reglugerðar er algild hönnun sem merkir að íbúðir beri að hanna þannig að það mismuni ekki einstaklingum eða hópi einstaklinga. Hefur því stigið stórt skref til að bæta aðgengi hreyfihamlaðra þar sem allt húsnæði skal vera aðgengilegt hjólastólum, með örfáum undantekningum þó. Ný byggingarreglugerð er því jákvætt og mikilvægt skref í átt að jöfnuði og betri tilveru hreyfihamlaðra einstaklinga.

Bólgnar út í stærð

Sú spurning vaknar þó óhjákvæmilega hvort hin nýja reglugerð gangi of langt í stærðarkröfum og mismuni jafnvel stórum hluta þjóðarinnar sem síst má við því? Það er mikilvægt að átta sig á því að nýja reglugerðin mun óhjákvæmilega hafa í för með sér að íbúðarhúsnæði mun bólgna út í stærð. Ofan á það bætast hertar kröfur til einangrunar, hljóðvistar, eldvarnamála o.fl.

Allt þetta kemur ekki til án kostnaðarauka en áætlað er að byggingarkostnaður hækki verulega með tilheyrandi áhrifum á neysluvísitölu, auknum rekstrarkostnaði, hærri fasteignagjöldum o.s.frv. Áhrifin verða þó mismunandi eftir stærðum íbúða. Ég bar saman mismunandi reglugerðir og afleiðingar þeirra og komst að því að dæmigerð þriggja herbergja íbúð (flatarmál séreignarhluta) stækkar um 20% ef framfylgja á nýju reglugerðinni. Fyrir litla eða meðalstóra þriggja herbergja íbúð getur aukinn byggingarkostnaður numið um 2,5-3 milljónum, einungis vegna stærðaraukningar. Að miklu leyti er þessi gríðarlega stærðaraukning ekki nauðsynleg vegna aðgengismála heldur fyrst og fremst vegna ósveigjanleika í stærðarkröfum rýma. Þess ber þó að geta að þessi prósentutala lækkar eftir því sem byggingarnar stækka en svo virðist sem reglugerðin komi verst niður á þriggja herbergja íbúðum. Þessi útreikningur er auðvitað ekki tæmandi og getur breyst að einhverju leyti eftir aðstæðum.

Erfiðara að kaupa

Hætt er við að öryrkjar, ungt fólk og láglaunafólk muni í framtíðinni eiga erfiðara með að kaupa nýtt húsnæði vegna þess að það þarf að kaupa mun fleiri fermetra til að ná sömu nýtingu og lenda þannig í nokkurs konar „húsnæðisgildru". Nýjar íbúðir gætu því í versta falli orðið forréttindi ákveðinna þjóðfélagshópa.

Til samanburðar geta norskar íbúðir uppfyllt kröfur um aðgengi á 10% minna flatarmáli skv. fyrrnefndum samanburði. Íslenska reglugerðin veitir minna svigrúm en í henni eru settar lágmarks flatarmálskröfur á ýmis rými í stað þess að tilgreina hvaða þarfir þau þurfi að uppfylla.

Augljóst er að meira byggingarefni þarf til að búa til stærri íbúðir en minni. Framleiðsla byggingarefnis er orkufrek, mengandi og gengur á auðlindir jarðarinnar. Það þarf eldsneyti til að flytja byggingarefnið og að lokum þarf að farga því. Því stærri sem íbúðir eru, því meiri orku þarf til að lýsa þær upp, kynda, loftræsta og viðhalda. Því stærri sem byggingar verða því stærra verður fótspor þeirra sem leiðir að lokum til orkufrekari samgangna. Til að setja þetta í samhengi þá er 39% af koltvísýringslosun í Bandaríkjunum tilkomin vegna bygginga. Þó ekki sé hægt að heimfæra þetta algjörlega á Ísland gefur þessi tala til kynna hversu stór umhverfisþáttur húsnæði er.

Fólk á að geta valið

Það er síður en svo hugmynd mín að byggja ekki aðgengilegar íbúðir. Þvert á móti styð ég aðgengismál fatlaðra heils hugar og þar má margt betur fara sem bætt verður úr með nýrri reglugerð. En ég styð líka rétt fólks til að geta lifað sómasamlegu lífi á launum sínum og rétt til að eiga þak yfir höfuð sitt og fjölskyldu sinnar. Fólk á að geta valið sér að búa í litlum og vel nýttum íbúðum sem henta efnahag þeirra. Því þarf að feta einhvern milliveg.

Sem dæmi væri eðlilegt ef byggja mætti ákveðið prósentuhlutfall íbúða í hverju fjölbýlishúsi án þess að kröfur um algilda hönnun ættu við. Einnig að fella megi út flatarmálskröfur sem gerðar eru til svefnherbergja, baðherbergja og þvottahúsa en þetta getur minnkað íbúðirnar um u.þ.b. 10%. Þó svo að lágmarks prósentuhlutfall aðgengilegra íbúða sé tilgreint í byggingarreglugerð má í deiliskipulagi gera strangari kröfur þar sem við á.

Stuttur aðlögunartími

Það sem er hvað mest íþyngjandi við nýja reglugerð er hversu stuttur aðlögunartíminn er. Hvorki þjóðfélagið né byggingariðnaðurinn er tilbúinn að taka í notkun nýja reglugerð í svo stóru skrefi. Það skref tökum við nú á u.þ.b. einu ári á meðan aðlögunarferlið hjá Norðmönnum og Dönum tók fimm til sex ár. Starfsfólk Mannvirkjastofnunar hefur lyft grettistaki á stuttum tíma við gerð hinnar nýju reglugerðar en hefur þó verið skammtaður of naumur tími. Við þurfum að halda áfram þeirri umræðu sem loksins er komin í gang og gefa okkur lengri tíma til að skoða heildarafleiðingar reglugerðarinnar.

Ný byggingarreglugerð er risaskref og afleiðingar þess að vaða af stað geta bitnað á almenningi og dregið tennurnar endanlega úr byggingariðnaðinum. Betri er krókur en kelda.




Skoðun

Skoðun

Kona, vertu ekki fyrir!

Elín Björg Jónsdóttir,Halldóra Sigríður Sveinsdóttir,Hrafnhildur Lilja Harðardóttir skrifar

Sjá meira


×