Mýtan um heimsins besta vatn ósönnuð Svavar Hávarðsson skrifar 15. janúar 2014 07:45 Urriðafoss í Þjórsá. Áhrif stíflugerðar vatnsaflsvirkjana, byggingar varnargarða, hafna og þverana fjarða á eftir að meta. Ísland metur nú vatnsgæði sín í fyrsta skipti með sömu aðferðum og aðrir Evrópubúar. Sjá vatn.is. Fréttablaðið/Vilhelm „Við vitum það ekki – sums staðar ekki,“ segir Jóhanna Björk Weisshappel, sérfræðingur á Umhverfisstofnun, um mýtuna um að vatn hér á landi sé heilt yfir í góðu lagi. „Við teljum að vatn sé almennt í góðu ástandi en samt er mikilvægt að greina álag á vatn og áhrif þess með því að nota ákveðnar aðferðir til að ganga úr skugga um það. Það skiptir gríðarlega miklu máli fyrir ímynd Íslands, út á við, að við getum sýnt fram á það með sömu aðferðum og aðrar þjóðir Evrópu nota að vatnið okkar sé gott. Þar er allt undir, líka strandsjórinn til viðbótar við yfirborðsvatn og grunnvatn á landi.“Fjársjóður Hér vísar Jóhanna Björk til þess að Ísland er, eins og allir vita, afar auðugt að vatni. Miklu máli skiptir fyrir viðskipti, ímynd og umhverfisgæði landsins að geta sýnt fram á að ástand þess sé almennt gott þar sem að hér á landi er ýmis starfsemi sem getur valdið því að vatngæði spillast. Í síðustu viku birti Umhverfisstofnun Stöðuskýrslu fyrir vatnasvæði Íslands, en Jóhanna Björk er ritstjóri hennar, og komu margir starfsmenn UST að skýrslunni. Vinnan hófst árið 2011 og fór fram í samvinnu við vatnasvæðanefndir og ráðgjafanefndir starfa í tengslum við stjórn vatnamála, heilbrigðiseftirlit sveitarfélaga, Veðurstofu Íslands, Veiðimálastofnun, Hafrannsóknastofnun, Orkustofnun og fleiri aðila. Skýrslan er aðeins fyrsta skrefið í umfangsmikilli úttekt á vatnsgæðum hér á landi. Næstu ár fer fram nánari greining á annars konar álagi á vatn og á því hver staðan er í raun, meðal annars hvort álag hafi áhrif á vistkerfi. Vinnan stuðlar að sjálfbærri nýtingu og því sem ekki er síður mikilvægt, langtímavernd vatnsauðlindarinnar. Stöðuskýrslan er þess utan fyrsta skrefið í gerð heildstæðrar vatnaáætlunar fyrir landið; í henni er fjallað um skiptingu vatns í vatnshlot og gerðir, þætti sem geta valdið álagi á vatn og hvort hætta sé á að vatnshlot standist ekki umhverfismarkmið um gott ástand.Óvissa Það mat á álagi vatnasvæða sem birt er í skýrslunni er fyrsta sinnar tegundar á Íslandi. Afmörkuð hafa verið 2.366 yfirborðsvatnshlot og 309 grunnvatnshlot. Af þessum mikla fjölda teljast aðeins tvö í hættu, en óvissa er um ástand 36 þeirra til viðbótar [sjá skýringarmynd]. Óvissan getur verið tilkomin af mörgum ástæðum. Fréttablaðið fjallaði í blaði gærdagsins um gamla sorphauga í Gufunesi og Geirsnefi sem taldir eru menga strandsjó í Elliðaárvogi og Grafarvogi. Fréttablaðið fjallaði enn fremur um mengun frá öðru þessara svæða á föstudag – gömlum urðunarstöðum hersins á Miðnesheiði sem menga grunnvatn. Óhreinsað skólp kemur fyrir oftar en einu sinni og oftar en tvisvar, svo dæmi séu tekin um þá álagsþætti sem eru til skoðunar. Endanleg niðurstaða um það hvort vatnshlot sem flokkuð eru í óvissu uppfylli umhverfismarkmið um gott ástand eða ekki, mun liggja fyrir eftir ítarlega skoðun á gögnum frá sérfræðistofnunum og hagsmunaaðilum. Ef ástand reynist vera lakara en gott eru vatnshlot flokkuð í hættu.Ærið verk Jóhanna Björk minnir á að verkefnið sem er fram undan sé ærið. Enn á eftir að meta einstök svæði vegna stíflugerðar vatnsaflsvirkjana, byggingar varnargarða, hafna og vegna þverana fjarða. Því getur álagsmat fyrir hluta vatnshlota breyst þegar fram líða stundir og unnið hefur verið úr öllum þeim gögnum sem safnað verður á næstu árum. Gögn um ástand vistkerfanna skipta þar grundvallarmáli – en á grunni þeirrar vinnu verður dregin upp aðgerðaáætlun sem lýtur að því hvort hægt sé að bæta ástand þeirra vatnshlota sem falla á prófinu. „Við eigum eftir að skoða áhrif mengunarálagsins á lífríkið og vistkerfið í heild, það er næsta skref. Það er ekki fyrr en eftir slíka skoðun sem við getum afgreitt vatnshlot, stöðuvatn til dæmis, og sagt hvort allt sé í góðu lagi eða hvort grípa þurfi til aðgerða til að bæta ástand þess,“ segir Jóhanna Björk. Fréttaskýringar Mest lesið Vaktin: Forsetakosningar í Bandaríkjunum Erlent Donald Trump forseti á nýjan leik Erlent Kosningavaktin: Íslendingar ganga að kjörborðinu Innlent Þungur dómur fyrir að drepa son sinn og reyna að drepa annan Innlent Trump lýsir yfir sigri: Guð hafi bjargað honum svo hann gæti bjargað Ameríku Erlent Baráttan um Bandaríkin: Donald Trump verður forseti, og hvað svo? Erlent Íslenskir Trumpistar fylgjast spenntir með skammt frá Trump sjálfum Innlent Andstæðingar þungunarrofs unnu í Flórída Erlent Skrifa skilaboð með báðum og stýra með hnéi Innlent Þjóðarleiðtogar kasta kveðjum á Trump Erlent Fleiri fréttir Trump snýr aftur með öruggum sigri Veðurviðvaranir í kortunum Þungur dómur fyrir að drepa son sinn og reyna að drepa annan Skrifa skilaboð með báðum og stýra með hnéi Íslenskir Trumpistar fylgjast spenntir með skammt frá Trump sjálfum Grátbiðja deiluaðila að finna lausn Rekstur borgarinnar allur að braggast segir borgarstjóri Fleiri tilkynningar um týnd ungmenni en allt árið í fyrra Eitt barn enn á gjörgæslu og líðan þess stöðug Afskipti af bifreið endaði með handtöku fjögurra manna Lausir hundar hafi drepið fleiri kindur Sögulegt spennustig týnd börn og bugaðir foreldrar Leggja til að stofna þjóðgarð í Dalabyggð Ástand skapaðist vegna skorts á armböndum Keyrði utan vegar og hafnaði á öðrum bíl sem valt Ógnaði barnsmóður sinni með haglabyssu Engar upplýsingar fást um tengsl konunnar við barnið Bein útsending: Frambjóðendur ræða málefni fatlaðs fólks Fjörutíu prósent kjósenda Miðflokks vilja Trump „Við erum ógeðslega sár fyrir hönd barnanna okkar“ Leikskólinn Mánagarður opinn á ný Bein útsending: Loftslagsmál rædd á Umhverfisþingi Frambjóðendur ræða áfengis- og vímuefnamál Perlan þurfi að seljast fyrir áramót svo dæmið gangi upp Hagnast um hálfan milljarð og reiknar með þrefalt meira á næsta ári Bein útsending: Kosningafundur með formönnum flokkanna Fjárhagsáætlun borgarinnar kynnt og Kanar ganga að kjörborðinu Aukin hætta á skriðuföllum vegna rigningar Sakfelldur fyrir þátt í banaslysi en annar ökumaður aldrei fundist Bein útsending: Kynna fjárhagsáætlun Reykjavíkurborgar Sjá meira
„Við vitum það ekki – sums staðar ekki,“ segir Jóhanna Björk Weisshappel, sérfræðingur á Umhverfisstofnun, um mýtuna um að vatn hér á landi sé heilt yfir í góðu lagi. „Við teljum að vatn sé almennt í góðu ástandi en samt er mikilvægt að greina álag á vatn og áhrif þess með því að nota ákveðnar aðferðir til að ganga úr skugga um það. Það skiptir gríðarlega miklu máli fyrir ímynd Íslands, út á við, að við getum sýnt fram á það með sömu aðferðum og aðrar þjóðir Evrópu nota að vatnið okkar sé gott. Þar er allt undir, líka strandsjórinn til viðbótar við yfirborðsvatn og grunnvatn á landi.“Fjársjóður Hér vísar Jóhanna Björk til þess að Ísland er, eins og allir vita, afar auðugt að vatni. Miklu máli skiptir fyrir viðskipti, ímynd og umhverfisgæði landsins að geta sýnt fram á að ástand þess sé almennt gott þar sem að hér á landi er ýmis starfsemi sem getur valdið því að vatngæði spillast. Í síðustu viku birti Umhverfisstofnun Stöðuskýrslu fyrir vatnasvæði Íslands, en Jóhanna Björk er ritstjóri hennar, og komu margir starfsmenn UST að skýrslunni. Vinnan hófst árið 2011 og fór fram í samvinnu við vatnasvæðanefndir og ráðgjafanefndir starfa í tengslum við stjórn vatnamála, heilbrigðiseftirlit sveitarfélaga, Veðurstofu Íslands, Veiðimálastofnun, Hafrannsóknastofnun, Orkustofnun og fleiri aðila. Skýrslan er aðeins fyrsta skrefið í umfangsmikilli úttekt á vatnsgæðum hér á landi. Næstu ár fer fram nánari greining á annars konar álagi á vatn og á því hver staðan er í raun, meðal annars hvort álag hafi áhrif á vistkerfi. Vinnan stuðlar að sjálfbærri nýtingu og því sem ekki er síður mikilvægt, langtímavernd vatnsauðlindarinnar. Stöðuskýrslan er þess utan fyrsta skrefið í gerð heildstæðrar vatnaáætlunar fyrir landið; í henni er fjallað um skiptingu vatns í vatnshlot og gerðir, þætti sem geta valdið álagi á vatn og hvort hætta sé á að vatnshlot standist ekki umhverfismarkmið um gott ástand.Óvissa Það mat á álagi vatnasvæða sem birt er í skýrslunni er fyrsta sinnar tegundar á Íslandi. Afmörkuð hafa verið 2.366 yfirborðsvatnshlot og 309 grunnvatnshlot. Af þessum mikla fjölda teljast aðeins tvö í hættu, en óvissa er um ástand 36 þeirra til viðbótar [sjá skýringarmynd]. Óvissan getur verið tilkomin af mörgum ástæðum. Fréttablaðið fjallaði í blaði gærdagsins um gamla sorphauga í Gufunesi og Geirsnefi sem taldir eru menga strandsjó í Elliðaárvogi og Grafarvogi. Fréttablaðið fjallaði enn fremur um mengun frá öðru þessara svæða á föstudag – gömlum urðunarstöðum hersins á Miðnesheiði sem menga grunnvatn. Óhreinsað skólp kemur fyrir oftar en einu sinni og oftar en tvisvar, svo dæmi séu tekin um þá álagsþætti sem eru til skoðunar. Endanleg niðurstaða um það hvort vatnshlot sem flokkuð eru í óvissu uppfylli umhverfismarkmið um gott ástand eða ekki, mun liggja fyrir eftir ítarlega skoðun á gögnum frá sérfræðistofnunum og hagsmunaaðilum. Ef ástand reynist vera lakara en gott eru vatnshlot flokkuð í hættu.Ærið verk Jóhanna Björk minnir á að verkefnið sem er fram undan sé ærið. Enn á eftir að meta einstök svæði vegna stíflugerðar vatnsaflsvirkjana, byggingar varnargarða, hafna og vegna þverana fjarða. Því getur álagsmat fyrir hluta vatnshlota breyst þegar fram líða stundir og unnið hefur verið úr öllum þeim gögnum sem safnað verður á næstu árum. Gögn um ástand vistkerfanna skipta þar grundvallarmáli – en á grunni þeirrar vinnu verður dregin upp aðgerðaáætlun sem lýtur að því hvort hægt sé að bæta ástand þeirra vatnshlota sem falla á prófinu. „Við eigum eftir að skoða áhrif mengunarálagsins á lífríkið og vistkerfið í heild, það er næsta skref. Það er ekki fyrr en eftir slíka skoðun sem við getum afgreitt vatnshlot, stöðuvatn til dæmis, og sagt hvort allt sé í góðu lagi eða hvort grípa þurfi til aðgerða til að bæta ástand þess,“ segir Jóhanna Björk.
Fréttaskýringar Mest lesið Vaktin: Forsetakosningar í Bandaríkjunum Erlent Donald Trump forseti á nýjan leik Erlent Kosningavaktin: Íslendingar ganga að kjörborðinu Innlent Þungur dómur fyrir að drepa son sinn og reyna að drepa annan Innlent Trump lýsir yfir sigri: Guð hafi bjargað honum svo hann gæti bjargað Ameríku Erlent Baráttan um Bandaríkin: Donald Trump verður forseti, og hvað svo? Erlent Íslenskir Trumpistar fylgjast spenntir með skammt frá Trump sjálfum Innlent Andstæðingar þungunarrofs unnu í Flórída Erlent Skrifa skilaboð með báðum og stýra með hnéi Innlent Þjóðarleiðtogar kasta kveðjum á Trump Erlent Fleiri fréttir Trump snýr aftur með öruggum sigri Veðurviðvaranir í kortunum Þungur dómur fyrir að drepa son sinn og reyna að drepa annan Skrifa skilaboð með báðum og stýra með hnéi Íslenskir Trumpistar fylgjast spenntir með skammt frá Trump sjálfum Grátbiðja deiluaðila að finna lausn Rekstur borgarinnar allur að braggast segir borgarstjóri Fleiri tilkynningar um týnd ungmenni en allt árið í fyrra Eitt barn enn á gjörgæslu og líðan þess stöðug Afskipti af bifreið endaði með handtöku fjögurra manna Lausir hundar hafi drepið fleiri kindur Sögulegt spennustig týnd börn og bugaðir foreldrar Leggja til að stofna þjóðgarð í Dalabyggð Ástand skapaðist vegna skorts á armböndum Keyrði utan vegar og hafnaði á öðrum bíl sem valt Ógnaði barnsmóður sinni með haglabyssu Engar upplýsingar fást um tengsl konunnar við barnið Bein útsending: Frambjóðendur ræða málefni fatlaðs fólks Fjörutíu prósent kjósenda Miðflokks vilja Trump „Við erum ógeðslega sár fyrir hönd barnanna okkar“ Leikskólinn Mánagarður opinn á ný Bein útsending: Loftslagsmál rædd á Umhverfisþingi Frambjóðendur ræða áfengis- og vímuefnamál Perlan þurfi að seljast fyrir áramót svo dæmið gangi upp Hagnast um hálfan milljarð og reiknar með þrefalt meira á næsta ári Bein útsending: Kosningafundur með formönnum flokkanna Fjárhagsáætlun borgarinnar kynnt og Kanar ganga að kjörborðinu Aukin hætta á skriðuföllum vegna rigningar Sakfelldur fyrir þátt í banaslysi en annar ökumaður aldrei fundist Bein útsending: Kynna fjárhagsáætlun Reykjavíkurborgar Sjá meira