Dæmið gengur ekki upp fyrir stúdenta Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar 1. febrúar 2019 07:00 Ég var að keyra heim úr vinnu í vikunni og varð litið á auglýsingu í strætóskýli þar sem á stóð með stórum stöfum „Stúdentar mega ekki hafa það betra“. Um er að ræða herferð á vegum Landssamtaka íslenskra stúdenta, sem eru regnhlífarsamtök allra stúdenta á Íslandi sem og íslenskra stúdenta erlendis. Þrátt fyrir að plakatið á strætóskýlinu sé nokkuð djarft þá eru skilaboðin skiljanleg. Stúdentar eru skiljanlega orðnir langþreyttir á endalausri bið eftir almennilegum kjarabótum. Við í Viðreisn höfum reynt eftir bestu getu að halda menntamálaráðherra við efnið með því að spyrja hana reglulega hver staðan í málefnum stúdenta sé og hvort breytinga sé að vænta. Yfirleitt höfum við fengið að heyra loforð um „stórsókn í menntamálum“ eða að „hér verði eitt besta lánasjóðskerfi á Norðurlöndunum“ sem er fagnaðarefni. Metnaður í jafn mikilvægu samfélagsmáli er dýrmætur og því brýnt að staðið verði við stóru orðin.Biðin endalausa Það er löngu ljóst að stúdentar hafa beðið í alltof langan tíma eftir kjarabótum og að tekin verði endanleg ákvörðun um raunverulegt framtíðarskipulag á Lánasjóði íslenskra námsmanna. Á umliðnum árum hafa þrjár endurskoðunarnefndir verið settar í gang og sú fjórða nú hafið störf. Því er ólíklegt að nýtt lánasjóðsfyrirkomulag verði komið á fyrr en 2020 eða jafnvel 2021. Fyrir liggja tvö ólík frumvörp, annað frá Katrínu Jakobsdóttur og hitt frá Illuga Gunnarssyni. Frumvörpin eru eðlisólík, en ýmislegt þar sem hægt væri að nýta. Bæði sett fram af góðum hug og metnaði. Í fyrra boðaði Lilja Alfreðsdóttir enn eina útgáfuna af kerfinu sem áætlað er að komi fram næsta haust eða hið svo kallaða „eitt besta kerfi á Norðurlöndunum“. Gott og vel. En allan þennan tíma, á heilum áratug eða allt frá árinu 2009 hafa stúdentar setið á hakanum vegna þess að stjórnmálin geta ekki komið sér saman um réttu leiðina. Og ráðuneyti menntamála og fjármála ekki alltaf verið samstíga. Á þessum tíma hafa að minnsta kosti tugir ólíkra fulltrúa starfað í þágu stúdenta og verið þeirra forsvarsmenn. Og hver og einn þeirra, í umboði síns stúdentafélags, þrýst á breytingar. Sumir stúdentar voru jafnvel að hefja nám í menntaskóla þegar endurskoðunarvinnan 2009 hófst og eru jafnvel að hefja doktorsnám í dag. Svo löng er biðin. Til að setja hlutina í samhengi var Barack Obama að hefja forsetaferil sinn á sama tíma og endurskoðunin hófst, klárað tvö kjörtímabil og verið í tvö ár án forsetatitilsins til viðbótar. Á meðan hafa kjör stúdenta rýrnað og eru í dag á þeim stað að þau eru fullkomlega óásættanleg. Óásættanleg kjör Í dag er grunnframfærsla háskólastúdents sem tekur lán 184.000 á mánuði. Á meðan eru grunnatvinnuleysisbætur 279.720 kr. á mánuði og lágmarkslaun 300.000 kr. Sami stúdent má aðeins þéna 930.000 krónur á ári og ef hann vinnur meira en það skerðist lánið um 45% í refsiskyni. Frítekjumarkið hefur ekki hækkað um eitt prósent frá árinu 2014, en á meðan hafa laun hækkað um 43%. Hver er hvatinn í þessu kerfi? Enginn. Fyrirsjáanleikinn? Enginn. Í ofanálag ríkir óvissa um húsnæðismál stúdenta auk þess sem þeir eru sá hópur sem er í hvað mestri áhættu gagnvart þunglyndi, kvíða og öðrum geðsjúkdómum. Stjórnmálin skulda námsmönnum betri vinnubrögð. Að þeirra kjör séu ekki notuð sem pólitísk skiptimynt rétt fyrir kosningar eða til þess að halda friðinn. Stúdentar eiga skilið fyrirsjáanleika um það hvernig málum þeirra skuli háttað. Þeir eiga líka skilið að fá skýr svör um það hvernig ráðherra hyggst byggja upp lánasjóðskerfið, hvernig greiðslum á afborgunum verði háttað og hvernig leysa á húsnæðismarkaðinn. Núverandi fjármálaáætlun gefur að minnsta kosti fá svör við þessum spurningum. Stúdentahreyfingarnar sjálfar hafa kallað eftir svörum og fá lítið annað en fögur fyrirheit um að framtíðin verði frábær. Eða jafnvel bara best á Norðurlöndunum. Allt mjög fallegt. Og þá hlýtur maður að spyrja – þarf virkilega að bíða til ársins 2020 eða 2021 eftir alla þá vinnu sem þegar liggur fyrir? Ljóst er að ef menntamálaráðherra þarfnast stuðnings til að bæta og hraða endurbótum á námslánaumhverfi stúdenta fær hún stuðning frá Viðreisn. Við munum að minnsta kosti halda áfram að hvetja hana til dáða. Og í lokin til að svara fullyrðingu stúdenta á strætóplakötum bæjarins – svo sannanlega mega stúdentar hafa það betra en ekki síður að óvissu í umhverfi þeirra verði eytt. Ég veit að minnsta kosti að dæmið gengur ekki upp. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Alþingi Birtist í Fréttablaðinu Skóla - og menntamál Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir Mest lesið Halldór 5.10.2024 Jón Þór Stefánsson Halldór Eignafólk græðir mikið á vaxtastefnu Seðlabankans Stefán Ólafsson Skoðun Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun Spilling á Íslandi: Erum við að missa tökin? Ágústa Árnadóttir Skoðun Sleppum brúnni og förum betri leið framhjá Selfossi Elliði Vignisson Skoðun Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun Af ofurhetjum og störfum þeirra Kristín Björnsdóttir Skoðun Að dansa í regninu Lóa Björk Ólafsdóttir Skoðun Einstakur atburður og viðbúnaður Marinó G. Njálsson Skoðun Háskóli Íslands er ekki að sinna skyldum sínum Silja Höllu Egilsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Uppeldi frá gamla einmenningar eins-skin-litar viðhorfum Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Af ofurhetjum og störfum þeirra Kristín Björnsdóttir skrifar Skoðun Eignafólk græðir mikið á vaxtastefnu Seðlabankans Stefán Ólafsson skrifar Skoðun Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur skrifar Skoðun Framtíðarkvíði er ekki gott veganesti Sigurður Páll Jónsson skrifar Skoðun Spilling á Íslandi: Erum við að missa tökin? Ágústa Árnadóttir skrifar Skoðun Orkan á Vestfjörðum Þorsteinn Másson skrifar Skoðun Smábátar eru þjóðhagslega hagkvæmari en togarar Kjartan Sveinsson skrifar Skoðun Foreldrar eru sérfræðingar í sínum börnum Valdimar Víðisson skrifar Skoðun Vísindin vakna til nýsköpunar! Einar Mäntylä skrifar Skoðun Risastórt lýðheilsumál sem Alþingi hunsar Sigurður Hólmar Jóhannesson skrifar Skoðun Þess vegna býð ég mig fram Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Sleppum brúnni og förum betri leið framhjá Selfossi Elliði Vignisson skrifar Skoðun Einstakur atburður og viðbúnaður Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Framboð er eina leiðin Eiríkur St. Eiríksson skrifar Skoðun Háskóli Íslands er ekki að sinna skyldum sínum Silja Höllu Egilsdóttir skrifar Skoðun Verðmætasköpun og kennarar Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Nýjar lausnir gegn ofbeldi Drífa Snædal skrifar Skoðun Lögin um það sem er bannað Helgi Brynjarsson skrifar Skoðun Að dansa í regninu Lóa Björk Ólafsdóttir skrifar Skoðun Dauðarefsing Pírata Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Af hverju erum við að þessu? Kjartan Sveinn Guðmundsson skrifar Skoðun Upplýsingaóreiða í boði orkugeirans og Landsvirkjunar Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Úrskurðargrautur lögmanna Ómar R. Valdimarsson skrifar Skoðun Er vitlaust gefið í stjórnmálum? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Hinn langi USArmur Ísraels Ingólfur Steinsson skrifar Skoðun Kveðja frá Heimssýn til landsfundar VG 2024 Haraldur Ólafsson skrifar Skoðun Þjóðaróperan á Alþingi í nær 70 ár Finnur Bjarnason,Þórunn Sigurðardóttir skrifar Skoðun Um Ölfusárbrú og veggjöld Haukur Arnþórsson skrifar Sjá meira
Ég var að keyra heim úr vinnu í vikunni og varð litið á auglýsingu í strætóskýli þar sem á stóð með stórum stöfum „Stúdentar mega ekki hafa það betra“. Um er að ræða herferð á vegum Landssamtaka íslenskra stúdenta, sem eru regnhlífarsamtök allra stúdenta á Íslandi sem og íslenskra stúdenta erlendis. Þrátt fyrir að plakatið á strætóskýlinu sé nokkuð djarft þá eru skilaboðin skiljanleg. Stúdentar eru skiljanlega orðnir langþreyttir á endalausri bið eftir almennilegum kjarabótum. Við í Viðreisn höfum reynt eftir bestu getu að halda menntamálaráðherra við efnið með því að spyrja hana reglulega hver staðan í málefnum stúdenta sé og hvort breytinga sé að vænta. Yfirleitt höfum við fengið að heyra loforð um „stórsókn í menntamálum“ eða að „hér verði eitt besta lánasjóðskerfi á Norðurlöndunum“ sem er fagnaðarefni. Metnaður í jafn mikilvægu samfélagsmáli er dýrmætur og því brýnt að staðið verði við stóru orðin.Biðin endalausa Það er löngu ljóst að stúdentar hafa beðið í alltof langan tíma eftir kjarabótum og að tekin verði endanleg ákvörðun um raunverulegt framtíðarskipulag á Lánasjóði íslenskra námsmanna. Á umliðnum árum hafa þrjár endurskoðunarnefndir verið settar í gang og sú fjórða nú hafið störf. Því er ólíklegt að nýtt lánasjóðsfyrirkomulag verði komið á fyrr en 2020 eða jafnvel 2021. Fyrir liggja tvö ólík frumvörp, annað frá Katrínu Jakobsdóttur og hitt frá Illuga Gunnarssyni. Frumvörpin eru eðlisólík, en ýmislegt þar sem hægt væri að nýta. Bæði sett fram af góðum hug og metnaði. Í fyrra boðaði Lilja Alfreðsdóttir enn eina útgáfuna af kerfinu sem áætlað er að komi fram næsta haust eða hið svo kallaða „eitt besta kerfi á Norðurlöndunum“. Gott og vel. En allan þennan tíma, á heilum áratug eða allt frá árinu 2009 hafa stúdentar setið á hakanum vegna þess að stjórnmálin geta ekki komið sér saman um réttu leiðina. Og ráðuneyti menntamála og fjármála ekki alltaf verið samstíga. Á þessum tíma hafa að minnsta kosti tugir ólíkra fulltrúa starfað í þágu stúdenta og verið þeirra forsvarsmenn. Og hver og einn þeirra, í umboði síns stúdentafélags, þrýst á breytingar. Sumir stúdentar voru jafnvel að hefja nám í menntaskóla þegar endurskoðunarvinnan 2009 hófst og eru jafnvel að hefja doktorsnám í dag. Svo löng er biðin. Til að setja hlutina í samhengi var Barack Obama að hefja forsetaferil sinn á sama tíma og endurskoðunin hófst, klárað tvö kjörtímabil og verið í tvö ár án forsetatitilsins til viðbótar. Á meðan hafa kjör stúdenta rýrnað og eru í dag á þeim stað að þau eru fullkomlega óásættanleg. Óásættanleg kjör Í dag er grunnframfærsla háskólastúdents sem tekur lán 184.000 á mánuði. Á meðan eru grunnatvinnuleysisbætur 279.720 kr. á mánuði og lágmarkslaun 300.000 kr. Sami stúdent má aðeins þéna 930.000 krónur á ári og ef hann vinnur meira en það skerðist lánið um 45% í refsiskyni. Frítekjumarkið hefur ekki hækkað um eitt prósent frá árinu 2014, en á meðan hafa laun hækkað um 43%. Hver er hvatinn í þessu kerfi? Enginn. Fyrirsjáanleikinn? Enginn. Í ofanálag ríkir óvissa um húsnæðismál stúdenta auk þess sem þeir eru sá hópur sem er í hvað mestri áhættu gagnvart þunglyndi, kvíða og öðrum geðsjúkdómum. Stjórnmálin skulda námsmönnum betri vinnubrögð. Að þeirra kjör séu ekki notuð sem pólitísk skiptimynt rétt fyrir kosningar eða til þess að halda friðinn. Stúdentar eiga skilið fyrirsjáanleika um það hvernig málum þeirra skuli háttað. Þeir eiga líka skilið að fá skýr svör um það hvernig ráðherra hyggst byggja upp lánasjóðskerfið, hvernig greiðslum á afborgunum verði háttað og hvernig leysa á húsnæðismarkaðinn. Núverandi fjármálaáætlun gefur að minnsta kosti fá svör við þessum spurningum. Stúdentahreyfingarnar sjálfar hafa kallað eftir svörum og fá lítið annað en fögur fyrirheit um að framtíðin verði frábær. Eða jafnvel bara best á Norðurlöndunum. Allt mjög fallegt. Og þá hlýtur maður að spyrja – þarf virkilega að bíða til ársins 2020 eða 2021 eftir alla þá vinnu sem þegar liggur fyrir? Ljóst er að ef menntamálaráðherra þarfnast stuðnings til að bæta og hraða endurbótum á námslánaumhverfi stúdenta fær hún stuðning frá Viðreisn. Við munum að minnsta kosti halda áfram að hvetja hana til dáða. Og í lokin til að svara fullyrðingu stúdenta á strætóplakötum bæjarins – svo sannanlega mega stúdentar hafa það betra en ekki síður að óvissu í umhverfi þeirra verði eytt. Ég veit að minnsta kosti að dæmið gengur ekki upp.
Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun
Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun
Skoðun Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur skrifar
Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun
Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun