Svar Vilmundar Þorvaldur Gylfason skrifar 15. ágúst 2019 07:00 Stokkhólmi – Í fyrri viku birti ég bréf Margrétar Magnúsdóttur á Sæbóli í Aðalvík til Vilmundar Jónssonar landlæknis 1945. Hann svaraði bréfinu um hæl. ,,Kæra frú Margrét, Ég bæði klökknaði og mér hitnaði um hjartaræturnar við að lesa bréfið yðar … Allt virðist hafa verið gert, sem hugsanlegt er að gera, til þess að laða menn í þessi afskekktu læknisembætti, sem nú eru launuð á borð við hæstlaunuðu embætti í landinu … Engin leið er að flytja lækna fremur en aðra þegna þjóðfélagsins nauðuga á landshorn, sem þeir vilja ekki vera á, enda tvísýnt, þó að upp væri tekið, hvernig nýttist þjónusta slíkra bandingja. … Hina sömu sögu er að segja af öllum stéttum. Þið munuð vera prestlaus, og svo eru fleiri. Og fluttust ekki 84 burtu úr Sléttuhreppi af 420 íbúum, þ.e. fimmta hvert mannsbarn, árið 1943? … Víst er ekki von til, að læknar skeri sig einir úr um þennan flótta frá dreifbýlinu og séu óðfúsir að flytjast úr fjarlægð til þeirra staða, þar sem íbúarnir sjálfir, rótfastir að langfeðgatali, vilja með engu móti una. Börn dreifbýlisins sjálfs eru hér sízt öðrum fúsari til þjónustunnar. Verst allra taka piltar, aldir upp í sveit, undir að gerast héraðslæknar í sveitahéruðum, en bezt Reykjavíkurpiltar, enda bjarga þeir helzt dreifbýlinu í þessu efni, að svo miklu leyti sem því er bjargað – og Reykjavíkurstúlkur þeim við hlið. Margt af þessu aðkomufólki dugir mjög vel og tekur með furðulegu jafnaðargeði því, sem stundum lítur út fyrir, að til sé ætlazt: að það sitji eitt eftir, þegar allt heimafólkið er farið.“Ef til vill byggjast svo sveitirnar aftur „Ég geri ráð fyrir, að sú bylting standi fyrir dyrum – fyrst og fremst innra með fólkinu sjálfu – sem gengur mjög nærri tilverumöguleikum hinna dreifðustu byggða, unz þar sitja ekki aðrir en þeir, sem kunna svo að meta kosti þeirra, að þeir sætti sig við þá vankanta, sem fylgja, þar á meðal að læknisþjónusta standi þar ekki til boða til neinna líka við það, sem á sér stað í þéttbýli. … Metin í meðvitund fólks verða aldrei jöfnuð með því að flytja kaupstaðarlíf upp í sveit, sem er jafnóframkvæmanlegt sem að flytja sveitalíf í kaupstaði … Sá, sem gerir skilyrðislausar kröfur um alla kosti og kynjar kaupstaðarlífs, fær þeim kröfum aldrei fullnægt annars staðar en í kaupstað og á þar að vera. Sé öllu sveitafólki þannig innanbrjósts – þá í kaupstað með það sem allra fyrst. Ef til vill byggjast svo sveitirnar aftur úr kaupstöðunum af fólki, sem áttað hefur sig á, að þar er ekki heldur allt fengið. Þessar bollaleggingar mínar koma vissulega ómaklega niður, þar sem þér eruð, sem svo einlæglega viljið vera kyrr á yðar stað. … enginn meðaltalsreikningur nægir til þess í hverju einstöku tilfelli að sætta mann í dreifbýli við, að aðstandandi hans missi heilsu sína … En … svo mjög aukin heilbrigðis- og slysahætta fylgir þéttbýlinu, að vafasamt er, að hin auðsóttari og margbreytilegri læknishjálp þar endist til að jafna muninn. … þrátt fyrir alla erfiðleika barnsfæðandi kvenna í sveitum við að ná til ljósmæðra og lækna, hlekkist ekki fleiri konum í sveitum en í kaupstöðum á við barnsburð, og í sveitum fæðast færri börn andvana. … Hafið þér gert yður ljóst, að í raun og veru alið þér börnin yðar upp við meira heilbrigðisöryggi á Sæbóli – og þó að læknislaust sé á Hesteyri – heldur en þér ættuð heima hérna á Laugaveginum? Jafnvel allt læknakraðakið í kaupstöðunum er oft síður en svo til öryggis heilsu manna. Hið sífellda kvabb í tíma og ótíma, langoftast af hégómlegasta tilefni, svæfir læknana á verðinum, að ég ekki tali um það, sem mjög er tíðkað, að hlaupa milli fjölda lækna, unz enginn veit, hver ábyrgðina ber. Leiðir þetta til margvíslegra mistaka og vanrækslu. Er ekki laust við, að að mér hvarfli stundum, að hollara væri fyrir báða aðilja, læknana og sjúklinga þeirra, að hafa á milli sín hæfilega breiða vík eða mátulega háan háls yfir að sækja.“ Móðurauga „Ég vík nú að lokum að kvillanum í börnum yðar. Mér virðist einsýnt, að þau hafi fengið snert af mænusótt, og megið þér og þau hrósa happi yfir, að þau hafa komist út úr þeim hreinsunareldi örkumlalaus. Þau hafa nú fengið náttúrlega bólusetningu gegn þessari ægilegu veiki og þurfa ekki að óttast hana framar. Einskis hafið þér farið mis við að ná ekki til læknis í þessu tilfelli, því að hér standa allir læknar uppi jafnráðalausir sem þér sjálf. Hitt skil ég, og þess get ég nærri, hver áhyggjuraun hefur verið fyrir yður að horfa upp á þetta og hafa engan yður fróðari til að ráðgast við og leita trausts hjá. Ég vona, að drengurinn yðar, sem meiddi sig á fæti, sé orðinn heill. Fótbrot, sem móðurauga og góð greind fer ekki nærri um, er varla hættulegt beinbrot. Þér fyrirgefið hve bréfið er fátæklegt og nær skammt til að létta af yður kvíða og áhyggjum. Þó er það skrifað af góðum huga og innilegri hlutdeild í kjörum yðar. Yðar með einlægri vinsemd og kærum kveðjumVilm. Jónsson.“ Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Þorvaldur Gylfason Mest lesið 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir Skoðun Mest lesnu orð á Íslandi Friðrik Björnsson Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir Skoðun Mikilvægi lágþröskulda þjónustu fyrir geðheilbrigði ungs fólks Eva Rós Ólafsdóttir Skoðun Hafnarfjörður er bær sem styður við lífsgæði eldra fólks Valdimar Víðisson Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir Skoðun Ónýtir vegir – eina ferðina enn Sigþór Sigurðsson Skoðun Skoðun Skoðun Eitt eilífðar smáblóm Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Betri mönnun er lykillinn Skúli Helgason,Sabine Leskopf skrifar Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Hversu oft á að fresta framtíðinni? Erna Magnúsdóttir,Stefán Þórarinn Sigurðsson skrifar Skoðun Getur Ísland staðið fremst í heilsutækni? Arna Harðardóttir skrifar Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar Skoðun Fjármál framhaldsskóla Róbert Ferdinandsson skrifar Skoðun Mikilvægi lágþröskulda þjónustu fyrir geðheilbrigði ungs fólks Eva Rós Ólafsdóttir skrifar Skoðun Varhugaverð sjónarmið eða raunsæ leið? Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Dýrin skilin eftir í náttúruvá Linda Karen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Skapandi leiðir í skóla- og frístundastarfi Kolbrún Þ. Pálsdóttir skrifar Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson skrifar Skoðun Reykjavík er meðal dreifðustu höfuðborga Evrópu Guðni Freyr Öfjörð skrifar Skoðun Verum öll tengd Sólrún Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Hafnarfjörður er bær sem styður við lífsgæði eldra fólks Valdimar Víðisson skrifar Skoðun Samræðulist í heimi gervigreindar Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Samræmt gæðanám eða einsleit kerfi? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Ónýtir vegir – eina ferðina enn Sigþór Sigurðsson skrifar Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir skrifar Skoðun Mest lesnu orð á Íslandi Friðrik Björnsson skrifar Skoðun Tími til kominn að styðja öll framúrskarandi ungmenni Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað með dansinn? Lilja Björk Haraldsdóttir skrifar Skoðun Mótórhjólasamtök á Íslandi – hvers vegna öll þessi læti? Helgi Gunnlaugsson skrifar Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar Skoðun „Mér sýnist Inga Sæland fá talsvert út úr þessu“ Sigurjón Arnórsson skrifar Skoðun Árangur hefst hér. Með þér. Guðrún Högnadóttir skrifar Sjá meira
Stokkhólmi – Í fyrri viku birti ég bréf Margrétar Magnúsdóttur á Sæbóli í Aðalvík til Vilmundar Jónssonar landlæknis 1945. Hann svaraði bréfinu um hæl. ,,Kæra frú Margrét, Ég bæði klökknaði og mér hitnaði um hjartaræturnar við að lesa bréfið yðar … Allt virðist hafa verið gert, sem hugsanlegt er að gera, til þess að laða menn í þessi afskekktu læknisembætti, sem nú eru launuð á borð við hæstlaunuðu embætti í landinu … Engin leið er að flytja lækna fremur en aðra þegna þjóðfélagsins nauðuga á landshorn, sem þeir vilja ekki vera á, enda tvísýnt, þó að upp væri tekið, hvernig nýttist þjónusta slíkra bandingja. … Hina sömu sögu er að segja af öllum stéttum. Þið munuð vera prestlaus, og svo eru fleiri. Og fluttust ekki 84 burtu úr Sléttuhreppi af 420 íbúum, þ.e. fimmta hvert mannsbarn, árið 1943? … Víst er ekki von til, að læknar skeri sig einir úr um þennan flótta frá dreifbýlinu og séu óðfúsir að flytjast úr fjarlægð til þeirra staða, þar sem íbúarnir sjálfir, rótfastir að langfeðgatali, vilja með engu móti una. Börn dreifbýlisins sjálfs eru hér sízt öðrum fúsari til þjónustunnar. Verst allra taka piltar, aldir upp í sveit, undir að gerast héraðslæknar í sveitahéruðum, en bezt Reykjavíkurpiltar, enda bjarga þeir helzt dreifbýlinu í þessu efni, að svo miklu leyti sem því er bjargað – og Reykjavíkurstúlkur þeim við hlið. Margt af þessu aðkomufólki dugir mjög vel og tekur með furðulegu jafnaðargeði því, sem stundum lítur út fyrir, að til sé ætlazt: að það sitji eitt eftir, þegar allt heimafólkið er farið.“Ef til vill byggjast svo sveitirnar aftur „Ég geri ráð fyrir, að sú bylting standi fyrir dyrum – fyrst og fremst innra með fólkinu sjálfu – sem gengur mjög nærri tilverumöguleikum hinna dreifðustu byggða, unz þar sitja ekki aðrir en þeir, sem kunna svo að meta kosti þeirra, að þeir sætti sig við þá vankanta, sem fylgja, þar á meðal að læknisþjónusta standi þar ekki til boða til neinna líka við það, sem á sér stað í þéttbýli. … Metin í meðvitund fólks verða aldrei jöfnuð með því að flytja kaupstaðarlíf upp í sveit, sem er jafnóframkvæmanlegt sem að flytja sveitalíf í kaupstaði … Sá, sem gerir skilyrðislausar kröfur um alla kosti og kynjar kaupstaðarlífs, fær þeim kröfum aldrei fullnægt annars staðar en í kaupstað og á þar að vera. Sé öllu sveitafólki þannig innanbrjósts – þá í kaupstað með það sem allra fyrst. Ef til vill byggjast svo sveitirnar aftur úr kaupstöðunum af fólki, sem áttað hefur sig á, að þar er ekki heldur allt fengið. Þessar bollaleggingar mínar koma vissulega ómaklega niður, þar sem þér eruð, sem svo einlæglega viljið vera kyrr á yðar stað. … enginn meðaltalsreikningur nægir til þess í hverju einstöku tilfelli að sætta mann í dreifbýli við, að aðstandandi hans missi heilsu sína … En … svo mjög aukin heilbrigðis- og slysahætta fylgir þéttbýlinu, að vafasamt er, að hin auðsóttari og margbreytilegri læknishjálp þar endist til að jafna muninn. … þrátt fyrir alla erfiðleika barnsfæðandi kvenna í sveitum við að ná til ljósmæðra og lækna, hlekkist ekki fleiri konum í sveitum en í kaupstöðum á við barnsburð, og í sveitum fæðast færri börn andvana. … Hafið þér gert yður ljóst, að í raun og veru alið þér börnin yðar upp við meira heilbrigðisöryggi á Sæbóli – og þó að læknislaust sé á Hesteyri – heldur en þér ættuð heima hérna á Laugaveginum? Jafnvel allt læknakraðakið í kaupstöðunum er oft síður en svo til öryggis heilsu manna. Hið sífellda kvabb í tíma og ótíma, langoftast af hégómlegasta tilefni, svæfir læknana á verðinum, að ég ekki tali um það, sem mjög er tíðkað, að hlaupa milli fjölda lækna, unz enginn veit, hver ábyrgðina ber. Leiðir þetta til margvíslegra mistaka og vanrækslu. Er ekki laust við, að að mér hvarfli stundum, að hollara væri fyrir báða aðilja, læknana og sjúklinga þeirra, að hafa á milli sín hæfilega breiða vík eða mátulega háan háls yfir að sækja.“ Móðurauga „Ég vík nú að lokum að kvillanum í börnum yðar. Mér virðist einsýnt, að þau hafi fengið snert af mænusótt, og megið þér og þau hrósa happi yfir, að þau hafa komist út úr þeim hreinsunareldi örkumlalaus. Þau hafa nú fengið náttúrlega bólusetningu gegn þessari ægilegu veiki og þurfa ekki að óttast hana framar. Einskis hafið þér farið mis við að ná ekki til læknis í þessu tilfelli, því að hér standa allir læknar uppi jafnráðalausir sem þér sjálf. Hitt skil ég, og þess get ég nærri, hver áhyggjuraun hefur verið fyrir yður að horfa upp á þetta og hafa engan yður fróðari til að ráðgast við og leita trausts hjá. Ég vona, að drengurinn yðar, sem meiddi sig á fæti, sé orðinn heill. Fótbrot, sem móðurauga og góð greind fer ekki nærri um, er varla hættulegt beinbrot. Þér fyrirgefið hve bréfið er fátæklegt og nær skammt til að létta af yður kvíða og áhyggjum. Þó er það skrifað af góðum huga og innilegri hlutdeild í kjörum yðar. Yðar með einlægri vinsemd og kærum kveðjumVilm. Jónsson.“
Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun
Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar
Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar
Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson skrifar
Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson skrifar
Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir skrifar
Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar
Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun