Af lýðskrumi og loddurum Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar 7. febrúar 2020 12:00 Það var nokkuð sérstakt að fylgjast með þinginu í gær þegar einföld skýrslubeiðni minnihlutans um samanburð á greiðslum Samherja fyrir veiðirétt í Namibíu og fyrir veiðirétt á Íslandi var rædd. Ekki að nálgun gömlu stjórnarflokkanna hafi þó komið ýkja á óvart. Eins og þekkt er kom fram í fréttarskýringaþætti Kveiks að greiðslur félagsins fyrir veiðiheimildir í Namibíu væru tvöfalt hærri en hér á landi. Gott væri að fá skýr svör um hvort það sé rétt. Það er liður í því að fá fram upplýsingar sem geta gagnast til uppbyggilegrar umræðu um fiskveiðistjórnunarkerfið okkar, auðlindaákvæði í stjórnarskrá og fleira sem þarf að vera á dagskrá stjórnmálanna á næstu misserum. Þótt það sé morgunljóst eftir gærdaginn að ákveðin stjórnmálaöfl munu gera allt til að koma í veg fyrir að svo verði. Það er nefnilega merkilegt ef satt reynist að íslensk sjávarútvegsfyrirtæki séu tilbúin til að greiða meira fyrir tímabundinn afnotarétt til eins árs í Namibíu fyrir veiðirétt en það sem fyrirtækin treysta sér til að greiða fyrir ótímabundinn afnotarétt á Íslandi. Nema ástæðan sé sú að sjávarútvegur í Namibíu sé mun betur rekinn og verðmætari en hér á Íslandi. Þann þátt er því sjálfsagt að skoða samhliða ef það er það sem veldur stjórnarþingmönnum mestum áhyggjum. Í öllu falli er ljóst að það þarf að auka gegnsæi og sanngirni við verðlagningu á sjávarauðlindinni en það verður best gert með því að markaðurinn ráði verði á aflaheimildum. Gærdagurinn sýndi ljóslega hversu mikilvægt er að aftengja verðlagningu á okkar sameiginlegu auðlindum við pólitísk ítök og sérhagsmunagæslu. Og tryggja upplýsingar og gegnsæi. Einnig er lykilatriði að samningar verði tímabundnir og tryggja alvöru auðlindaákvæði í stjórnarskrá þar um. Á það leggur Viðreisn ríka áherslu. Varðhundar kerfisins En varðhundar kerfisins, aðallega þingmenn og ráðherrar Sjálfstæðisflokks og Framsóknar detta hins vegar í gamalkunnugt gelt. Stóru orðin voru ekki spöruð. Þingmenn minnihlutans voru kallaðir loddarar og lýðskrumarar fyrir það eitt að kalla eftir auknu gegnsæi og upplýsingum um grundvallarmál sem tengjast auðlindanýtingu. Hagsmunirnir eru risavaxnir, það sést á viðbrögðunum. Ef stjórnmálaflokkar meina hinsvegar eitthvað með því að vitna reglulega í 1.grein laga um stjórnun fiskveiða, þar sem segir að nytjastofnar á Íslandsmiðum séu sameign þjóðarinnar, þá á enginn að vera hræddur við að allra gagna sé aflað til að styðja við þá sameign og verðlagningu hennar. Blað brotið í sögu þingsins Þegar síðan skýrslubeiðnir almennt eru skoðaðar í sögulegu samhengi er framkvæmdin yfirleitt sú að atkvæðagreiðsla er haldin í þinginu um hvort skýrslubeiðnin skuli leyfð. Minnst 9 flutningsmenn þarf á skýrslubeiðni til að hægt sé að leggja hana fram. Skýrslubeiðni er yfirleitt samþykkt, oftast án umræðu eða sérstakrar mótstöðu. Enda er um mikilvægt aðhaldstæki og eftirlitshlutverk Alþingis, sérstaklega minnihlutans, að ræða. Það er hluti af lýðræðinu að almenningur fái aðgang að upplýsingum er varða almannahag. Nema ætlun ríkisstjórnarinnar sé önnur. Á þessu varð breyting þegar umrædd skýrslubeiðni var afgreidd í gær. Forystufólk Sjálfstæðisflokksins, ásamt fimm öðrum þingmönnum ríkisstjórnarinnar, greiddu atkvæði gegn þessari beiðni okkar, tíu aðrir sátu hjá. Andstaðan var vandlega pökkuð í hnýtingu í orðalag og formsatriði, að þetta sé í raun algjörlega óþörf beiðni, ekki réttu spurningarnar, alltof yfirgripslítil, að verið sé að bera saman epli og appelsínur, og það sem verst er að slík skýrsla og upplýsingarnar sem þar kæmu fram gætu nýst í pólitískri umræðu. Sem sagt pakkað í nauðvörn. Þar með var brotið blað í sögu þingsins. Þetta var í fyrsta skipti í sögunni sem svo margir þingmenn greiða atkvæði gegn skýrslubeiðni og jafnframt í fyrsta sinn í sögu lýðveldisins sem ráðherra kýs gegn slíkri beiðni og leggst þar með með jafn afgerandi hætti gegn slíkri upplýsingagjöf. Grímulaus sérhagsmunagæsla Það er í mínum huga ljóst að þessi einfalda beiðni um upplýsingar snerti viðkvæma taug og opinberaði í leiðinni þá grímulausu sérhagsmunagæslu sem íhaldssöm stjórnmálaöfl á þingi hafa stundað um árabil. En ríkisstjórnin eða hluti hennar lítur hins vegar á sig sem einhvers konar rómverskan keisara í þinginu með mikilvægari þumal en aðrir. Og hann vísar upp eða niður eftir því hvort erindi minnihlutans á þingi þóknast þeim eða ekki. Hinn sérstaki kapítuli ríkisstjórnarsáttmálans um eflingu þingsins er hinsvegar orðinn að góðlátlegu gríni. Þótt hvorki Dario Fo né Moliére þættu mikið til þess koma. Við í Viðreisn höfum margítrekað að við eigum áfram að byggja á aflamarkskerfinu sem byggt hefur verið upp frá árinu 1983 ásamt breytingum og styðst við sjálfbæra nýtingu og vísindalega ráðgjöf. Við viljum að samningar um auðlindina verði tímabundnir líkt og auðlindanefndin komst að niðurstöðu um á sínum tíma. Við viljum jafnframt að hluti aflaheimilda, t.d. 5% verði sett á markað á hverju ári og hluti auðlindagjalds renni til uppbyggingar innviða í heimabyggð. Hver grefur undan lýðræðinu? Eftir stendur að við þurfum að byggja upp traust og gegnsæi á einni mikilvægustu atvinnugrein okkar, sjávarútvegi. Upplýsingar á borð við þær sem beðið var um í þinginu í gær eru liður í því. Sama hvað stjórnarþingmenn reyna að segja með upphrópunum og útúrsnúningum. Það hlýtur því að vera eðlilegt að spyrja sig að því hver það er á endanum sem er raunverulega að grafa undan lýðræðinu? Er það sá sem biður um einfaldar upplýsingar er varðar almannahag og gætu varpað mikilvægu ljósi á stjórn fiskveiða í landinu, eða sá sem gerir hvað sem er til þess að grafa undan upplýsingagjöf? Höfundur er formaður Viðreisnar Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Samherjaskjölin Sjávarútvegur Viðreisn Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir Mest lesið Halldór 5.10.2024 Jón Þór Stefánsson Halldór Eignafólk græðir mikið á vaxtastefnu Seðlabankans Stefán Ólafsson Skoðun Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun Spilling á Íslandi: Erum við að missa tökin? Ágústa Árnadóttir Skoðun Sleppum brúnni og förum betri leið framhjá Selfossi Elliði Vignisson Skoðun Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun Af ofurhetjum og störfum þeirra Kristín Björnsdóttir Skoðun Að dansa í regninu Lóa Björk Ólafsdóttir Skoðun Einstakur atburður og viðbúnaður Marinó G. Njálsson Skoðun Háskóli Íslands er ekki að sinna skyldum sínum Silja Höllu Egilsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Uppeldi frá gamla einmenningar eins-skin-litar viðhorfum Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Af ofurhetjum og störfum þeirra Kristín Björnsdóttir skrifar Skoðun Eignafólk græðir mikið á vaxtastefnu Seðlabankans Stefán Ólafsson skrifar Skoðun Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur skrifar Skoðun Framtíðarkvíði er ekki gott veganesti Sigurður Páll Jónsson skrifar Skoðun Spilling á Íslandi: Erum við að missa tökin? Ágústa Árnadóttir skrifar Skoðun Orkan á Vestfjörðum Þorsteinn Másson skrifar Skoðun Smábátar eru þjóðhagslega hagkvæmari en togarar Kjartan Sveinsson skrifar Skoðun Foreldrar eru sérfræðingar í sínum börnum Valdimar Víðisson skrifar Skoðun Vísindin vakna til nýsköpunar! Einar Mäntylä skrifar Skoðun Risastórt lýðheilsumál sem Alþingi hunsar Sigurður Hólmar Jóhannesson skrifar Skoðun Þess vegna býð ég mig fram Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Sleppum brúnni og förum betri leið framhjá Selfossi Elliði Vignisson skrifar Skoðun Einstakur atburður og viðbúnaður Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Framboð er eina leiðin Eiríkur St. Eiríksson skrifar Skoðun Háskóli Íslands er ekki að sinna skyldum sínum Silja Höllu Egilsdóttir skrifar Skoðun Verðmætasköpun og kennarar Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Nýjar lausnir gegn ofbeldi Drífa Snædal skrifar Skoðun Lögin um það sem er bannað Helgi Brynjarsson skrifar Skoðun Að dansa í regninu Lóa Björk Ólafsdóttir skrifar Skoðun Dauðarefsing Pírata Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Af hverju erum við að þessu? Kjartan Sveinn Guðmundsson skrifar Skoðun Upplýsingaóreiða í boði orkugeirans og Landsvirkjunar Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Úrskurðargrautur lögmanna Ómar R. Valdimarsson skrifar Skoðun Er vitlaust gefið í stjórnmálum? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Hinn langi USArmur Ísraels Ingólfur Steinsson skrifar Skoðun Kveðja frá Heimssýn til landsfundar VG 2024 Haraldur Ólafsson skrifar Skoðun Þjóðaróperan á Alþingi í nær 70 ár Finnur Bjarnason,Þórunn Sigurðardóttir skrifar Skoðun Um Ölfusárbrú og veggjöld Haukur Arnþórsson skrifar Sjá meira
Það var nokkuð sérstakt að fylgjast með þinginu í gær þegar einföld skýrslubeiðni minnihlutans um samanburð á greiðslum Samherja fyrir veiðirétt í Namibíu og fyrir veiðirétt á Íslandi var rædd. Ekki að nálgun gömlu stjórnarflokkanna hafi þó komið ýkja á óvart. Eins og þekkt er kom fram í fréttarskýringaþætti Kveiks að greiðslur félagsins fyrir veiðiheimildir í Namibíu væru tvöfalt hærri en hér á landi. Gott væri að fá skýr svör um hvort það sé rétt. Það er liður í því að fá fram upplýsingar sem geta gagnast til uppbyggilegrar umræðu um fiskveiðistjórnunarkerfið okkar, auðlindaákvæði í stjórnarskrá og fleira sem þarf að vera á dagskrá stjórnmálanna á næstu misserum. Þótt það sé morgunljóst eftir gærdaginn að ákveðin stjórnmálaöfl munu gera allt til að koma í veg fyrir að svo verði. Það er nefnilega merkilegt ef satt reynist að íslensk sjávarútvegsfyrirtæki séu tilbúin til að greiða meira fyrir tímabundinn afnotarétt til eins árs í Namibíu fyrir veiðirétt en það sem fyrirtækin treysta sér til að greiða fyrir ótímabundinn afnotarétt á Íslandi. Nema ástæðan sé sú að sjávarútvegur í Namibíu sé mun betur rekinn og verðmætari en hér á Íslandi. Þann þátt er því sjálfsagt að skoða samhliða ef það er það sem veldur stjórnarþingmönnum mestum áhyggjum. Í öllu falli er ljóst að það þarf að auka gegnsæi og sanngirni við verðlagningu á sjávarauðlindinni en það verður best gert með því að markaðurinn ráði verði á aflaheimildum. Gærdagurinn sýndi ljóslega hversu mikilvægt er að aftengja verðlagningu á okkar sameiginlegu auðlindum við pólitísk ítök og sérhagsmunagæslu. Og tryggja upplýsingar og gegnsæi. Einnig er lykilatriði að samningar verði tímabundnir og tryggja alvöru auðlindaákvæði í stjórnarskrá þar um. Á það leggur Viðreisn ríka áherslu. Varðhundar kerfisins En varðhundar kerfisins, aðallega þingmenn og ráðherrar Sjálfstæðisflokks og Framsóknar detta hins vegar í gamalkunnugt gelt. Stóru orðin voru ekki spöruð. Þingmenn minnihlutans voru kallaðir loddarar og lýðskrumarar fyrir það eitt að kalla eftir auknu gegnsæi og upplýsingum um grundvallarmál sem tengjast auðlindanýtingu. Hagsmunirnir eru risavaxnir, það sést á viðbrögðunum. Ef stjórnmálaflokkar meina hinsvegar eitthvað með því að vitna reglulega í 1.grein laga um stjórnun fiskveiða, þar sem segir að nytjastofnar á Íslandsmiðum séu sameign þjóðarinnar, þá á enginn að vera hræddur við að allra gagna sé aflað til að styðja við þá sameign og verðlagningu hennar. Blað brotið í sögu þingsins Þegar síðan skýrslubeiðnir almennt eru skoðaðar í sögulegu samhengi er framkvæmdin yfirleitt sú að atkvæðagreiðsla er haldin í þinginu um hvort skýrslubeiðnin skuli leyfð. Minnst 9 flutningsmenn þarf á skýrslubeiðni til að hægt sé að leggja hana fram. Skýrslubeiðni er yfirleitt samþykkt, oftast án umræðu eða sérstakrar mótstöðu. Enda er um mikilvægt aðhaldstæki og eftirlitshlutverk Alþingis, sérstaklega minnihlutans, að ræða. Það er hluti af lýðræðinu að almenningur fái aðgang að upplýsingum er varða almannahag. Nema ætlun ríkisstjórnarinnar sé önnur. Á þessu varð breyting þegar umrædd skýrslubeiðni var afgreidd í gær. Forystufólk Sjálfstæðisflokksins, ásamt fimm öðrum þingmönnum ríkisstjórnarinnar, greiddu atkvæði gegn þessari beiðni okkar, tíu aðrir sátu hjá. Andstaðan var vandlega pökkuð í hnýtingu í orðalag og formsatriði, að þetta sé í raun algjörlega óþörf beiðni, ekki réttu spurningarnar, alltof yfirgripslítil, að verið sé að bera saman epli og appelsínur, og það sem verst er að slík skýrsla og upplýsingarnar sem þar kæmu fram gætu nýst í pólitískri umræðu. Sem sagt pakkað í nauðvörn. Þar með var brotið blað í sögu þingsins. Þetta var í fyrsta skipti í sögunni sem svo margir þingmenn greiða atkvæði gegn skýrslubeiðni og jafnframt í fyrsta sinn í sögu lýðveldisins sem ráðherra kýs gegn slíkri beiðni og leggst þar með með jafn afgerandi hætti gegn slíkri upplýsingagjöf. Grímulaus sérhagsmunagæsla Það er í mínum huga ljóst að þessi einfalda beiðni um upplýsingar snerti viðkvæma taug og opinberaði í leiðinni þá grímulausu sérhagsmunagæslu sem íhaldssöm stjórnmálaöfl á þingi hafa stundað um árabil. En ríkisstjórnin eða hluti hennar lítur hins vegar á sig sem einhvers konar rómverskan keisara í þinginu með mikilvægari þumal en aðrir. Og hann vísar upp eða niður eftir því hvort erindi minnihlutans á þingi þóknast þeim eða ekki. Hinn sérstaki kapítuli ríkisstjórnarsáttmálans um eflingu þingsins er hinsvegar orðinn að góðlátlegu gríni. Þótt hvorki Dario Fo né Moliére þættu mikið til þess koma. Við í Viðreisn höfum margítrekað að við eigum áfram að byggja á aflamarkskerfinu sem byggt hefur verið upp frá árinu 1983 ásamt breytingum og styðst við sjálfbæra nýtingu og vísindalega ráðgjöf. Við viljum að samningar um auðlindina verði tímabundnir líkt og auðlindanefndin komst að niðurstöðu um á sínum tíma. Við viljum jafnframt að hluti aflaheimilda, t.d. 5% verði sett á markað á hverju ári og hluti auðlindagjalds renni til uppbyggingar innviða í heimabyggð. Hver grefur undan lýðræðinu? Eftir stendur að við þurfum að byggja upp traust og gegnsæi á einni mikilvægustu atvinnugrein okkar, sjávarútvegi. Upplýsingar á borð við þær sem beðið var um í þinginu í gær eru liður í því. Sama hvað stjórnarþingmenn reyna að segja með upphrópunum og útúrsnúningum. Það hlýtur því að vera eðlilegt að spyrja sig að því hver það er á endanum sem er raunverulega að grafa undan lýðræðinu? Er það sá sem biður um einfaldar upplýsingar er varðar almannahag og gætu varpað mikilvægu ljósi á stjórn fiskveiða í landinu, eða sá sem gerir hvað sem er til þess að grafa undan upplýsingagjöf? Höfundur er formaður Viðreisnar
Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun
Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun
Skoðun Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur skrifar
Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun
Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun