Duttlungar fasismans Magnús D. Norðdahl skrifar 15. mars 2021 14:00 Þann 9. nóvember 2016 vaknaði heimsbyggðin upp við vondar fréttir. Donald Trump hafði verið kosinn forseti í Bandaríkjunum. Ljóst var að óánægja fólks og hræðsla myndi ekki einskorðast við embættistíð og embættisfærslu Trumps sjálfs, heldur ruddi hann brautina fyrir aðra frambjóðendur um veröld alla sem vildu byggja á útlendingahatri, kvenfyrirlitningu, virðingarleysi fyrir minnihlutahópum og almennum borgaralegum réttindum. Pólitískir tækifærissinnar um allan heim sáu nú svart á hvítu að hægt var að vinna kosningar með þessum hætti. Þeir myndu því vígreifir grípa til sömu aðferða. Trump varð mörgum stjórnmálamönnum fyrirmynd og hvatning og mátti sjá orðræðu ýmissa leiðtoga verða grófari eftir valdaskiptin í Bandaríkjunum 2016. Sem dæmi má nefna Rodrigo Duterte forseta Filippseyja, Benjamin Netanyahu forsætisráðherra Ísraels, Abdel Fattah Al-Sisi forseta Egyptalands og ekki síst Jair Bolsonaro stjórnmálamann og síðar forseta Brasilíu. Varasamir leiðtogar urðu nú beinlínis hættulegir og sáu kjör Trump sem viðurkenningu og réttlætingu á daðri sínu við þjóðernishyggju og fasisma. Fasísk hugmyndafræði raungerist Aðalpersóna skáldsögunnar Glæpur og refsing eftir Fjodor Dostojefskí nefnist Raskolníkof. Hann er heltekinn af hugmyndum um „ofurmenni“ og að hann sjálfur sé eitt slíkra. Hann gengur svo langt að telja sig hafa heimild til að myrða aðra manneskju. Þessi sígilda bók fjallar öðrum þræði um þær aðstæður þegar gjá verður á milli siðferðilegrar afstöðu og hegðunar og þeirrar hugljómunar sem menn geta orðið fyrir þegar þeir sjá afleiðingar óæskilegra hugsana, orða og siðferðilegrar afstöðu raungerast. Það er ekki fyrr en hugmyndir Raskolníkofs raungerast á endanum, í morði á öldruðum okurlánara, sem hann áttar sig á raunverulegu inntaki afstöðu sinnar og hugsana. Við tekur langt tímabil samviskubits og á endanum hugljómun sem felst í höfnun á fyrri hugmyndum um ofurmenni. Raskolníkof iðrast með einlægum hætti. Þessi saga var mér hugleikin með hliðsjón af tíðindum frá Washington í upphafi þessa árs. Hvernig ætli þeim hafi liðið, sem höfðu stutt lýðskrumarann Donald Trump á síðastliðnum árum og leyft honum leynt og ljóst að ala á hatri, sundrungu og kynþáttahyggju, þegar þeir sáu hina fasísku hugmyndafræði raungerast í árás á þinghús bandarísku þjóðarinnar? Eflaust var ansi mörgum brugðið. Líklega upplifðu sumir hræðslu og óöryggi. Kannski leiddi það suma til snúast gegn hugmyndafræði Trump. Hversu stór sá hópur er og hversu djúpt áhrifin rista er enn óljóst og ræðst líklega ekki fyrr en í forsetakosningum Bandaríkjanna 2024. Repúblikanaflokkurinn virðist enn á valdi Trump og val á næsta forsetaframbjóðanda þeirra á eflaust eftir að taka mið af því. Fasísk ógn í íslensku samhengi Því miður daðra sumir Íslendingar við þjóðernishyggju og fasisma, þótt sumir kunni að fara leynt með það eða reyni að klæða skoðanir sínar í eilítið frambærilegri búning. Fasismi tekur ekki yfir heilt samfélag án aðdraganda og undirbúnings. Kærulaus ummæli sem byggja á útlendingahatri, kvenfyrirlitningu og virðingarleysi fyrir minnihlutahópum, geta í augum einhverra virst saklaus í upphafi en smátt og smátt grafa þau hins vegar undan sátt og samlyndi í samfélaginu. Óátalin geta þau aukið fylgi stjórnmálamanna sem sífellt sá í jarðveg haturs og sundrungar til að auka fylgi sitt. Stuðningsmenn Donalds Trump réðust á ekki á þinghús Bandaríkjanna í upphafi valdatíðar hans en þeir hlustuðu á neikvæð ummæli um útlendinga, jaðarsetta minnihlutahópa og meinta ósannsögli gagnrýninna fjölmiðla í þau fjögur ár sem valdatíð Donalds Trump stóð. Í orðræðu íslenskra stjórnmála hefur í auknum mæli orðið vart við fasíska duttlunga, andúð á útlendingum, kvenfyrirlitningu og virðingarleysi í garð minnihlutahópa. Um er að ræða fámennan en háværan hóp sem vill sækja sér atkvæði með þessum hætti. Það er ákaflega sorgleg og vafasöm þróun sem getur hæglega eftir því tíminn líður leitt til skelfilegra afleiðinga fyrir íslenskt samfélag. Orðum fylgir ábyrgð. Við erum ekki óhult fyrir ógn fasismans frekar en önnur vestræn lýðræðisríki. Grunnstefna Pírata Í sögulegu samhengi hefur árangur fasískra afla verið í réttu hlutfalli við fáfræði og fordóma. Jarðvegur fasisma er aldrei frjórri en þegar aðgangur almennings að upplýsingum er skertur. Sem dæmi má nefna að auðveldara er að kenna útlendingum um skort á atvinnumöguleikum ef almenningur hefur ekki aðgang að upplýsingum um jákvæð áhrif innflytjenda á vestræn hagkerfi. Í þessu samhengi er grunnstefna Pírata lykillinn að öflugri mótstöðu gegn fasískum duttlungum hverju sinni. Í grunnstefnunni er nefnilega lögð áhersla á upplýsinga- og tjáningarfrelsi. Þar segir með skýrum hætti að upplýsingar eigi að vera aðgengilegar almenningi og að aldrei skuli skerða rétt einstaklinga til að leita þess að verða upplýstir. Þessu til viðbótar byggir grunnstefnan á gagnrýninni hugsun og vandaðri ákvarðanatöku, sem tekur mið af fyrirliggjandi gögnum og þekkingu á hverjum tíma með áherslu á beint lýðræði, gagnsæi og ábyrgð. Allt eru þetta atriði sem stuðla að því að almenningur sé upplýstur og láti ekki glepjast af orðræðu þeirra sem gæla við fasisma, útlendingahatur, kvenfyrirlitningu og virðingarleysi í garð minnihlutahópa. Sem þátttakandi í hreyfingu Pírata og væntanlegu framboði til Alþingis næsta haust, fái ég til þess brautargengi í yfirstandandi prófkjöri, mun ég leggja mig allan fram um að framfylgja grunnstefnu Pírata og veita það aðhald sem þörf er á. Höfundur er lögmaður og sækist eftir fyrsta sæti á lista Pírata í Norðvesturkjördæmi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Píratar Magnús D. Norðdahl Skoðun: Kosningar 2021 Mest lesið Mengum meira Heiðar Guðjónsson Skoðun Halldór 05.07.2024 Halldór Sigmundi Davíð svarað Björn Bjarnason Skoðun Coda Terminal hefur ekki áhrif á neysluvatnsból höfuðborgarsvæðisins Sigrún Tómasdóttir Skoðun Hvað verður um Kára? Helga Sigrún Harðardóttir Skoðun Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Líf og dauði leikur á hnífsegg Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir Skoðun Af hverju leka gluggar fyrr en áður? Böðvar Bjarnason Skoðun Að óttast blokkir Ásta Logadóttir Skoðun Þegar fórnarlamb verður böðull Sigurður Skúlason Skoðun Skoðun Skoðun Sigmundi Davíð svarað Björn Bjarnason skrifar Skoðun Coda Terminal hefur ekki áhrif á neysluvatnsból höfuðborgarsvæðisins Sigrún Tómasdóttir skrifar Skoðun Líf og dauði leikur á hnífsegg Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Mengum meira Heiðar Guðjónsson skrifar Skoðun Hvað verður um Kára? Helga Sigrún Harðardóttir skrifar Skoðun Að eiga tertuna og borða hana líka – svar til formanns Hildur Sverrisdóttir skrifar Skoðun Hik er sama og tap Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun Af hverju leka gluggar fyrr en áður? Böðvar Bjarnason skrifar Skoðun Hluta þjóðarinnar hent út í kuldann – hinn baðar sig í sólinni Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Að óttast blokkir Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Engin gúrka hjá Blaðamannafélaginu Sigríður Dögg Auðunsdóttir,Freyja Steingrímsdóttir skrifar Skoðun Stórnotendur eru kjölfestan í íslenska raforkukerfinu Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Ert þú í góðu netsambandi? Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Evrópa og myrkrið framundan Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Heilræði fyrir Nýhaldið Sigmundur Davíð Gunnlaugsson skrifar Skoðun Glútenlaust gull á grillið Anna Gunndís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Kaupin á eyrinni Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Lokunaruppboð í Kauphöllinni Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Viðreisn mun leggja fram tillögu um íbúakosningu um Coda Terminal verkefnið í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Ferðatryggingar og val á kreditkorti Svandís Edda Hólm Jónudóttir skrifar Skoðun Af hverju að byggja Coda Terminal? Ólafur Elínarson,Sandra Ósk Snæbjörnsdóttir skrifar Skoðun Hljóð úr horni Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun ESB fyrir almenning Oddný G. Harðardóttir skrifar Skoðun Strámaðurinn mikli Kristján Hreinsson skrifar Skoðun Árið er 2024 Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Samkeppni í nýju ljósi Páll Hermannsson skrifar Skoðun Það er verið að grafa dýpri fátæktargjá Rúnar Sigurjónsson skrifar Skoðun „Hæ ástin, þarf að millifæra, getur þú samþykkt beiðnina?“ Heiðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Algeng þvæla um Evrópusambandið Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Stundum hefur Gunnar Smári rétt fyrir sér Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Sjá meira
Þann 9. nóvember 2016 vaknaði heimsbyggðin upp við vondar fréttir. Donald Trump hafði verið kosinn forseti í Bandaríkjunum. Ljóst var að óánægja fólks og hræðsla myndi ekki einskorðast við embættistíð og embættisfærslu Trumps sjálfs, heldur ruddi hann brautina fyrir aðra frambjóðendur um veröld alla sem vildu byggja á útlendingahatri, kvenfyrirlitningu, virðingarleysi fyrir minnihlutahópum og almennum borgaralegum réttindum. Pólitískir tækifærissinnar um allan heim sáu nú svart á hvítu að hægt var að vinna kosningar með þessum hætti. Þeir myndu því vígreifir grípa til sömu aðferða. Trump varð mörgum stjórnmálamönnum fyrirmynd og hvatning og mátti sjá orðræðu ýmissa leiðtoga verða grófari eftir valdaskiptin í Bandaríkjunum 2016. Sem dæmi má nefna Rodrigo Duterte forseta Filippseyja, Benjamin Netanyahu forsætisráðherra Ísraels, Abdel Fattah Al-Sisi forseta Egyptalands og ekki síst Jair Bolsonaro stjórnmálamann og síðar forseta Brasilíu. Varasamir leiðtogar urðu nú beinlínis hættulegir og sáu kjör Trump sem viðurkenningu og réttlætingu á daðri sínu við þjóðernishyggju og fasisma. Fasísk hugmyndafræði raungerist Aðalpersóna skáldsögunnar Glæpur og refsing eftir Fjodor Dostojefskí nefnist Raskolníkof. Hann er heltekinn af hugmyndum um „ofurmenni“ og að hann sjálfur sé eitt slíkra. Hann gengur svo langt að telja sig hafa heimild til að myrða aðra manneskju. Þessi sígilda bók fjallar öðrum þræði um þær aðstæður þegar gjá verður á milli siðferðilegrar afstöðu og hegðunar og þeirrar hugljómunar sem menn geta orðið fyrir þegar þeir sjá afleiðingar óæskilegra hugsana, orða og siðferðilegrar afstöðu raungerast. Það er ekki fyrr en hugmyndir Raskolníkofs raungerast á endanum, í morði á öldruðum okurlánara, sem hann áttar sig á raunverulegu inntaki afstöðu sinnar og hugsana. Við tekur langt tímabil samviskubits og á endanum hugljómun sem felst í höfnun á fyrri hugmyndum um ofurmenni. Raskolníkof iðrast með einlægum hætti. Þessi saga var mér hugleikin með hliðsjón af tíðindum frá Washington í upphafi þessa árs. Hvernig ætli þeim hafi liðið, sem höfðu stutt lýðskrumarann Donald Trump á síðastliðnum árum og leyft honum leynt og ljóst að ala á hatri, sundrungu og kynþáttahyggju, þegar þeir sáu hina fasísku hugmyndafræði raungerast í árás á þinghús bandarísku þjóðarinnar? Eflaust var ansi mörgum brugðið. Líklega upplifðu sumir hræðslu og óöryggi. Kannski leiddi það suma til snúast gegn hugmyndafræði Trump. Hversu stór sá hópur er og hversu djúpt áhrifin rista er enn óljóst og ræðst líklega ekki fyrr en í forsetakosningum Bandaríkjanna 2024. Repúblikanaflokkurinn virðist enn á valdi Trump og val á næsta forsetaframbjóðanda þeirra á eflaust eftir að taka mið af því. Fasísk ógn í íslensku samhengi Því miður daðra sumir Íslendingar við þjóðernishyggju og fasisma, þótt sumir kunni að fara leynt með það eða reyni að klæða skoðanir sínar í eilítið frambærilegri búning. Fasismi tekur ekki yfir heilt samfélag án aðdraganda og undirbúnings. Kærulaus ummæli sem byggja á útlendingahatri, kvenfyrirlitningu og virðingarleysi fyrir minnihlutahópum, geta í augum einhverra virst saklaus í upphafi en smátt og smátt grafa þau hins vegar undan sátt og samlyndi í samfélaginu. Óátalin geta þau aukið fylgi stjórnmálamanna sem sífellt sá í jarðveg haturs og sundrungar til að auka fylgi sitt. Stuðningsmenn Donalds Trump réðust á ekki á þinghús Bandaríkjanna í upphafi valdatíðar hans en þeir hlustuðu á neikvæð ummæli um útlendinga, jaðarsetta minnihlutahópa og meinta ósannsögli gagnrýninna fjölmiðla í þau fjögur ár sem valdatíð Donalds Trump stóð. Í orðræðu íslenskra stjórnmála hefur í auknum mæli orðið vart við fasíska duttlunga, andúð á útlendingum, kvenfyrirlitningu og virðingarleysi í garð minnihlutahópa. Um er að ræða fámennan en háværan hóp sem vill sækja sér atkvæði með þessum hætti. Það er ákaflega sorgleg og vafasöm þróun sem getur hæglega eftir því tíminn líður leitt til skelfilegra afleiðinga fyrir íslenskt samfélag. Orðum fylgir ábyrgð. Við erum ekki óhult fyrir ógn fasismans frekar en önnur vestræn lýðræðisríki. Grunnstefna Pírata Í sögulegu samhengi hefur árangur fasískra afla verið í réttu hlutfalli við fáfræði og fordóma. Jarðvegur fasisma er aldrei frjórri en þegar aðgangur almennings að upplýsingum er skertur. Sem dæmi má nefna að auðveldara er að kenna útlendingum um skort á atvinnumöguleikum ef almenningur hefur ekki aðgang að upplýsingum um jákvæð áhrif innflytjenda á vestræn hagkerfi. Í þessu samhengi er grunnstefna Pírata lykillinn að öflugri mótstöðu gegn fasískum duttlungum hverju sinni. Í grunnstefnunni er nefnilega lögð áhersla á upplýsinga- og tjáningarfrelsi. Þar segir með skýrum hætti að upplýsingar eigi að vera aðgengilegar almenningi og að aldrei skuli skerða rétt einstaklinga til að leita þess að verða upplýstir. Þessu til viðbótar byggir grunnstefnan á gagnrýninni hugsun og vandaðri ákvarðanatöku, sem tekur mið af fyrirliggjandi gögnum og þekkingu á hverjum tíma með áherslu á beint lýðræði, gagnsæi og ábyrgð. Allt eru þetta atriði sem stuðla að því að almenningur sé upplýstur og láti ekki glepjast af orðræðu þeirra sem gæla við fasisma, útlendingahatur, kvenfyrirlitningu og virðingarleysi í garð minnihlutahópa. Sem þátttakandi í hreyfingu Pírata og væntanlegu framboði til Alþingis næsta haust, fái ég til þess brautargengi í yfirstandandi prófkjöri, mun ég leggja mig allan fram um að framfylgja grunnstefnu Pírata og veita það aðhald sem þörf er á. Höfundur er lögmaður og sækist eftir fyrsta sæti á lista Pírata í Norðvesturkjördæmi.
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Skoðun Coda Terminal hefur ekki áhrif á neysluvatnsból höfuðborgarsvæðisins Sigrún Tómasdóttir skrifar
Skoðun Viðreisn mun leggja fram tillögu um íbúakosningu um Coda Terminal verkefnið í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson skrifar
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun