Baráttan um almannavaldið Gunnar Smári Egilsson skrifar 21. september 2021 13:16 Það sem auðvaldið óttast fyrir þessar kosningar er að því verði ýtt frá völdum og það missi þar með aðgengi að reginafli ríkissjóðs og Seðlabanka. Eftir áratugi af ríkisfjármálastefnu nýfrjálshyggjunnar, þar sem þetta afl var tjóðrað í reglur um skuldahámark og bann við hallarekstri, hafa þjóðir heims áttað sig á hvers kyns mistök þetta voru. Hrunið 2008 afhjúpaði þessa dellukenningu og hún féll endanlega í kórónafaraldrinum. Það að halda aftur af almannavaldi ríkisins og svelta opinbera þjónustu veldur miklum skaða, heftir uppbyggingu samfélaga, dregur úr hagvexti, eykur ójöfnuð og magnar upp vantraust og óeiningu. Þau einu sem nutu ávinnings af þessari stefnu voru hin ríku. Þegar búið var að tjóðra almannavaldið og hefta opinbera þjónustu voru völd, eignir og auðlindir almennings og verkefni ríkisvalds og sveitarfélaga flutt til auðvaldsins, því haldið fram að hið opinbera réði ekki við þetta, að einkafyrirtæki væru betur til þess fallin og yrðu að hlaupa undir bagga. Þessi dellukenning er nú fallin. Við sjáum það alls staðar í kringum okkur. Ríkisstjórn Joe Biden boðar mikla innviðauppbyggingu, átak í húsbyggingum fyrir fólk sem liðið hefur fyrir húsnæðiseklu hins svokallaða frjálsa markaðar og er meira að segja með plön um að innleiða almennt leikskólakerfi í Bandaríkjunum. Svipaðar ráðagerðir eru á borðum annarra ríkja. Við lifum sambærilega tímamót og urðu við hrun nýfrjálshyggjunnar 1929 og þeirrar stefnubreytingar sem fylgdi í kjölfarið. Eins og þá munu næstu áratugir í okkar heimshluta einkennast af samfélagslegri uppbyggingu sem knúin verður áfram af almannavaldinu. Síðast þegar þetta gerðist spratt upp heilbrigðiskerfi fyrir alla, menntun fyrir alla, almannatryggingar, félagslegt húsnæðiskerfi og sá grunnur sem velferðarríki eftirstríðsáranna byggðu á. Nú stendur okkur til boða að endurreisa þann grunn og byggja ofan á hann stórkostlegt samfélag sem tekur mið af þörfum og væntingum almennings, að skrifa nýjan samfélagssáttmála sem tekur við af græðgissáttmála hinna fáu, sáttmála nýfrjálshyggjunnar sem leiðir til niðurbrots samfélagsins og þess að auðvaldið tekur yfir völd, eignir og auðlindir almennings. Auðvaldinu er vel kunnugt um þessi vatnaskil. Í efnahagsaðgerðum vegna kórónafaraldursins hækkuðu skuldir ríkissjóðs úr um 30% upp í nálægt 50%. Helmingurinn rann í atvinnuleysisbætur og annan stuðning við almenning, en helmingurinn rann til fjármagns- og fyrirtækjaeigenda. Og þeir vilja meira. Það sést á kröfugerð Samtaka atvinnulífsins, Samtaka iðnaðarins og annarra hagsmunasamtaka hinna fáu sem flestir stjórnmálaflokkar hafa gert að sínum. Þar er þess krafist að skattar á auðvaldið verði lækkaðir og það verði styrkt til allra hluta; til að ráða fólk og halda á launum, til að fjárfesta í nýsköpun eða orkuskiptum, til að innleiða stafrænar lausnir og síðan áfram endalaust. Auðvaldið vill að almenningur greiði fyrir uppbyggingu fyrirtækja og rekstur en ætlar sjálft að hirða ávinninginn. Markmið auðvaldsins er að það afl sem leyst verður úr læðingi þegar höftin á ríkisrekstrinum verða losuð enn frekar þjóni sér; muni enn styrkja stöðu auðvaldsins í samfélaginu á kostnað almennings. Við sáum þetta gerast undir ríkisstjórn Trump. Þetta er í gangi í Brasilíu undir ríkisstjórn Bolsonaro, í Rússlandi undir ríkisstjórn Pútíns og í öðrum ríkjum þar sem óligarkismi og þjófræði hefur tekið við af lýðræðis fjöldans. Í stað þess að nýta lækkun vaxta og þar með aukna fjárfestingargetu ríkissjóðs til að fjárfesta í betra samfélagi nýta valdaklíkur þessara landa svigrúmið til að auðgast enn frekar. Kosningarnar á laugardaginn snúast um þetta. Þær eru um hvort Halldór Benjamín Þorbergsson, Bjarni Benediktsson og slíkir menn eigi að stjórna því til hvers þetta aukna svigrúm í ríkisfjármálum fer. Eða hvort við kjósum að byggja hér upp samfélag í sameiningu, samfélag sem er gott okkur öllum og samfélag sem við viljum skila til barna okkar og komandi kynslóða. Þið getið skilað bláu og valið leið nýfrjálshyggjuflokkanna áfram, leið sem endar í alræði auðvaldsins. Eða þið getið skilað rauðu og valið Íslandi aðra framtíð. Höfundur er félagi í Sósíalistaflokknum og er í framboði fyrir flokkinn. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Gunnar Smári Egilsson Skoðun: Kosningar 2021 Sósíalistaflokkurinn Mest lesið Hörmulegur atburður í flugstöð Leifs Eiríkssonar Jón Pétursson Skoðun Forstjórinn stígur fram Örn Pálsson Skoðun Lífsgæði íbúa Mosfellsbæjar skert Regína Ásvaldsdóttir Skoðun Börnin á Gaza eru ekki í fríi Bjarni Fritzson,Blær Guðmundsdóttir ,Elías Rúni Þorsteinsson,Elísabet Thoroddsen,Gunnar Helgason,Linda Ólafsdóttir,Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir,Yrsa Þöll Gylfadóttir Skoðun Uppbygging í Grafarvogi eflir hverfið og mætir húsnæðiskrísunni á skynsaman hátt Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun Brimrót og veðragnýr í alþjóðamálum Árni Þór Sigurðsson Skoðun Tilvera okkar er undarlegt ferðalag Hópur meðlima No Borders Skoðun Mannréttindi fatlaðs fólks - orð og efndir Unnur Helga Óttarsdóttir,Alma Ýr Ingólfsdóttir Skoðun Lestur lykillinn að endurhæfingu? Hvað ef lestur væri lykillinn út? Guðmundur Ingi Þóroddsson Skoðun Hinn óseðjandi Eiríkur Ólafsson Skoðun Skoðun Skoðun Eiga ellilífeyrir og örorkubætur að fylgja launavísitölu? Haukur Arnþórsson skrifar Skoðun Ísland verður að vernda hafið og fiskimiðin frá námuvinnslu á hafsbotni Laura Sólveig Lefort Scheefer,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir,Belén García Ovide,Huld Hafliðadóttir skrifar Skoðun Nennið þið plís blessaða ríkisstjórn! Derek T. Allen skrifar Skoðun Ertu klár? Jakob Smári Magnússon skrifar Skoðun Kengúrur eða Þorskar: Hver forritar framtíð Íslands? Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Börnin á Gaza eru ekki í fríi Bjarni Fritzson,Blær Guðmundsdóttir ,Elías Rúni Þorsteinsson,Elísabet Thoroddsen,Gunnar Helgason,Linda Ólafsdóttir,Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir,Yrsa Þöll Gylfadóttir skrifar Skoðun Mannréttindi fatlaðs fólks - orð og efndir Unnur Helga Óttarsdóttir,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Brimrót og veðragnýr í alþjóðamálum Árni Þór Sigurðsson skrifar Skoðun Forstjórinn stígur fram Örn Pálsson skrifar Skoðun Lífsgæði íbúa Mosfellsbæjar skert Regína Ásvaldsdóttir skrifar Skoðun Lestur lykillinn að endurhæfingu? Hvað ef lestur væri lykillinn út? Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Tilvera okkar er undarlegt ferðalag Hópur meðlima No Borders skrifar Skoðun Uppbygging í Grafarvogi eflir hverfið og mætir húsnæðiskrísunni á skynsaman hátt Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Það að þrá börn eða ekki Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Tímanna tákn? Hólmgeir Baldursson skrifar Skoðun Hörmulegur atburður í flugstöð Leifs Eiríkssonar Jón Pétursson skrifar Skoðun Kvótaverð, veiðigjald, fjárfesting og arðsemi í sjávarútvegi Ásgeir Daníelsson skrifar Skoðun Getur Seljaskóli núna orðið símalaus skóli, Jóhanna? Kristín Jónsdóttir skrifar Skoðun Gagnsæi og traust á raforkumarkaði Einar S Einarsson skrifar Skoðun Ef þetta er rétt – hvað er þá rangt? Anna Berg Samúelsdóttir skrifar Skoðun Hvað er þetta MG? Júlíana Magnúsdóttir skrifar Skoðun Sjúkraþyrlu sem allra fyrst, kerfi sem veitir lífsbjörg Gunnar Svanur Einarsson skrifar Skoðun Ríkisstofnun forherðist við gagnrýni Björn Ólafsson skrifar Skoðun Bylting, bóla, bölvun - bull? Brynjólfur Þorvarðsson skrifar Skoðun Eru smáþjóðir stikkfríar? Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Ákall Valdimar Júlíusson skrifar Skoðun Á að leyfa eða halda áfram að banna? Sigurður G. Guðjónsson skrifar Skoðun Íslenski fáninn fyrir samstöðu ekki mismunun Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Jafnlaunabarnið og baðvatnið Helga Sigrún Harðardóttir skrifar Skoðun Þér er boðið með, kæri félagi Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Sjá meira
Það sem auðvaldið óttast fyrir þessar kosningar er að því verði ýtt frá völdum og það missi þar með aðgengi að reginafli ríkissjóðs og Seðlabanka. Eftir áratugi af ríkisfjármálastefnu nýfrjálshyggjunnar, þar sem þetta afl var tjóðrað í reglur um skuldahámark og bann við hallarekstri, hafa þjóðir heims áttað sig á hvers kyns mistök þetta voru. Hrunið 2008 afhjúpaði þessa dellukenningu og hún féll endanlega í kórónafaraldrinum. Það að halda aftur af almannavaldi ríkisins og svelta opinbera þjónustu veldur miklum skaða, heftir uppbyggingu samfélaga, dregur úr hagvexti, eykur ójöfnuð og magnar upp vantraust og óeiningu. Þau einu sem nutu ávinnings af þessari stefnu voru hin ríku. Þegar búið var að tjóðra almannavaldið og hefta opinbera þjónustu voru völd, eignir og auðlindir almennings og verkefni ríkisvalds og sveitarfélaga flutt til auðvaldsins, því haldið fram að hið opinbera réði ekki við þetta, að einkafyrirtæki væru betur til þess fallin og yrðu að hlaupa undir bagga. Þessi dellukenning er nú fallin. Við sjáum það alls staðar í kringum okkur. Ríkisstjórn Joe Biden boðar mikla innviðauppbyggingu, átak í húsbyggingum fyrir fólk sem liðið hefur fyrir húsnæðiseklu hins svokallaða frjálsa markaðar og er meira að segja með plön um að innleiða almennt leikskólakerfi í Bandaríkjunum. Svipaðar ráðagerðir eru á borðum annarra ríkja. Við lifum sambærilega tímamót og urðu við hrun nýfrjálshyggjunnar 1929 og þeirrar stefnubreytingar sem fylgdi í kjölfarið. Eins og þá munu næstu áratugir í okkar heimshluta einkennast af samfélagslegri uppbyggingu sem knúin verður áfram af almannavaldinu. Síðast þegar þetta gerðist spratt upp heilbrigðiskerfi fyrir alla, menntun fyrir alla, almannatryggingar, félagslegt húsnæðiskerfi og sá grunnur sem velferðarríki eftirstríðsáranna byggðu á. Nú stendur okkur til boða að endurreisa þann grunn og byggja ofan á hann stórkostlegt samfélag sem tekur mið af þörfum og væntingum almennings, að skrifa nýjan samfélagssáttmála sem tekur við af græðgissáttmála hinna fáu, sáttmála nýfrjálshyggjunnar sem leiðir til niðurbrots samfélagsins og þess að auðvaldið tekur yfir völd, eignir og auðlindir almennings. Auðvaldinu er vel kunnugt um þessi vatnaskil. Í efnahagsaðgerðum vegna kórónafaraldursins hækkuðu skuldir ríkissjóðs úr um 30% upp í nálægt 50%. Helmingurinn rann í atvinnuleysisbætur og annan stuðning við almenning, en helmingurinn rann til fjármagns- og fyrirtækjaeigenda. Og þeir vilja meira. Það sést á kröfugerð Samtaka atvinnulífsins, Samtaka iðnaðarins og annarra hagsmunasamtaka hinna fáu sem flestir stjórnmálaflokkar hafa gert að sínum. Þar er þess krafist að skattar á auðvaldið verði lækkaðir og það verði styrkt til allra hluta; til að ráða fólk og halda á launum, til að fjárfesta í nýsköpun eða orkuskiptum, til að innleiða stafrænar lausnir og síðan áfram endalaust. Auðvaldið vill að almenningur greiði fyrir uppbyggingu fyrirtækja og rekstur en ætlar sjálft að hirða ávinninginn. Markmið auðvaldsins er að það afl sem leyst verður úr læðingi þegar höftin á ríkisrekstrinum verða losuð enn frekar þjóni sér; muni enn styrkja stöðu auðvaldsins í samfélaginu á kostnað almennings. Við sáum þetta gerast undir ríkisstjórn Trump. Þetta er í gangi í Brasilíu undir ríkisstjórn Bolsonaro, í Rússlandi undir ríkisstjórn Pútíns og í öðrum ríkjum þar sem óligarkismi og þjófræði hefur tekið við af lýðræðis fjöldans. Í stað þess að nýta lækkun vaxta og þar með aukna fjárfestingargetu ríkissjóðs til að fjárfesta í betra samfélagi nýta valdaklíkur þessara landa svigrúmið til að auðgast enn frekar. Kosningarnar á laugardaginn snúast um þetta. Þær eru um hvort Halldór Benjamín Þorbergsson, Bjarni Benediktsson og slíkir menn eigi að stjórna því til hvers þetta aukna svigrúm í ríkisfjármálum fer. Eða hvort við kjósum að byggja hér upp samfélag í sameiningu, samfélag sem er gott okkur öllum og samfélag sem við viljum skila til barna okkar og komandi kynslóða. Þið getið skilað bláu og valið leið nýfrjálshyggjuflokkanna áfram, leið sem endar í alræði auðvaldsins. Eða þið getið skilað rauðu og valið Íslandi aðra framtíð. Höfundur er félagi í Sósíalistaflokknum og er í framboði fyrir flokkinn.
Börnin á Gaza eru ekki í fríi Bjarni Fritzson,Blær Guðmundsdóttir ,Elías Rúni Þorsteinsson,Elísabet Thoroddsen,Gunnar Helgason,Linda Ólafsdóttir,Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir,Yrsa Þöll Gylfadóttir Skoðun
Uppbygging í Grafarvogi eflir hverfið og mætir húsnæðiskrísunni á skynsaman hátt Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun
Lestur lykillinn að endurhæfingu? Hvað ef lestur væri lykillinn út? Guðmundur Ingi Þóroddsson Skoðun
Skoðun Ísland verður að vernda hafið og fiskimiðin frá námuvinnslu á hafsbotni Laura Sólveig Lefort Scheefer,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir,Belén García Ovide,Huld Hafliðadóttir skrifar
Skoðun Börnin á Gaza eru ekki í fríi Bjarni Fritzson,Blær Guðmundsdóttir ,Elías Rúni Þorsteinsson,Elísabet Thoroddsen,Gunnar Helgason,Linda Ólafsdóttir,Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir,Yrsa Þöll Gylfadóttir skrifar
Skoðun Mannréttindi fatlaðs fólks - orð og efndir Unnur Helga Óttarsdóttir,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar
Skoðun Lestur lykillinn að endurhæfingu? Hvað ef lestur væri lykillinn út? Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar
Skoðun Uppbygging í Grafarvogi eflir hverfið og mætir húsnæðiskrísunni á skynsaman hátt Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Börnin á Gaza eru ekki í fríi Bjarni Fritzson,Blær Guðmundsdóttir ,Elías Rúni Þorsteinsson,Elísabet Thoroddsen,Gunnar Helgason,Linda Ólafsdóttir,Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir,Yrsa Þöll Gylfadóttir Skoðun
Uppbygging í Grafarvogi eflir hverfið og mætir húsnæðiskrísunni á skynsaman hátt Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun
Lestur lykillinn að endurhæfingu? Hvað ef lestur væri lykillinn út? Guðmundur Ingi Þóroddsson Skoðun