Svarti sauðurinn í íþróttum Helga María Guðmundsdóttir skrifar 15. nóvember 2021 11:30 Orkudrykkir er samheiti yfir drykki sem innihalda koffín. Þetta er villandi nafn þar sem orkudrykkir innihalda ekki endilega orkuefni, það er kolvetni, fitusýrur og/eða prótein. Rétt nafn fyrir orkudrykki ætti í raun að vera örvunardrykkir, en það hljómar ekki jafn vel, þetta er allt markaðssetning. Orkudrykkir eru ekki heilsuvara og eiga ekki að vera tengdir við íþróttir. Íþróttir efla líkama og sál og styrka okkur að innan sem utan. Orkudrykki gefa okkur aðeins tímabundna örvun en aðrar afleiðingar af neyslu orkudrykkja geta t.d. verið svefnerfiðleikar, hjartsláttatruflanir, hækkaður blóðþrýstingur, svimi og kvíði. Listinn er lengri og eru börn í sérstakum áhættuhópi þegar það kemur að neikvæðum áhrifum orkudrykkja þar sem þau eru viðkvæmari fyrir áhrifum koffíns. Það ætti enginn að vera að eyða peningunum sínum í vöru sem hefur jafn neikvæð áhrif á heilsuna og raun ber vitni. Afhverju eru þessir drykkir þá að seljast í svona miklu magni? Vandamálið er að fólk festist í vítahring. Það fær sér orkudrykk yfir daginn því það er svo þreytt, nær síðan ekki að sofna þar sem koffín hefur örvandi áhrif. Vakir of lengi, svefninn verður því of lítill, svefngæði léleg og síðan vaknar það þreytt og endurtekur leikinn. Góður nætursvefn er eitt af grunnþörfum okkar sem einstaklingar. Við eigum það til að hrósa okkur fyrir mikla vinnu og köllum okkur dugleg þegar við höfum margt á okkar könnu, þegar við eigum að vera að hrósa okkur fyrir að hugsa vel um okkur, fyrir að fara snemma að sofa og ná góðum nætursvefni. Góður nætursvefn er grunnurinn að góðri andlegri- og líkamlegri líðan og eykur lífsgæði. Á sama tíma hefur svefnleysi neikvæð áhrif á bæði líkamlega- og geðræna heilsu. Athyglin og ónæmiskerfið skerðist og svefnleysi eykur líkur á háum blóðþrýstingi, sykursýki, offitu, þunglyndi, kvíða, minnistruflunum og hjartaáfalli. Í búðum í dag er til meira úrval af orkudrykkjum en við höfum af brauði. Litríkar umbúðir heilla barnsaugað og eru einnig bragðbættir til að höfða til sem flestra. Drykkirnir eru notaðir til að draga úr þreytu, en börn þurfa ekki örvandi efni til að draga úr þreytu, þau þurfa góða hvíld og nægan nætusvefn. Aðeins 40.3% barna í 8. – 10. bekk meta að þau fái nægan svefn á virkum dögum en þau þurfa 8-10 tíma svefn á sólarhring. Vandamál unglinga í dag er meðal annars svefnleysi og kvíði, orkudrykkir hafa neikvæð áhrif á bæði og er ein mesta ógn gegn heilsu barna í dag. Það að tengja orkudrykki við betri árangur í íþróttum er í raun fráleitt. Íþróttir og hreyfing vinna gegn kvíða og hefur jákvæð áhrif á félagslega-, líkamlega- og andlega heilsu. Með aukinni hreyfingu fáum við aukna vellíðan og sofum betur. Orkudrykkir eru aðeins örvandi efni og hafa engin gagnleg áhrif fyrir börn en nóg af skaðlegum áhrifum. Þar sem orkudrykkir eru nánast komnir í stað svaladrykkja hjá börnum er einnig mikil hætta á því að þau blandi síðar áfengi saman við örvandi drykki. Rannsóknir sýna að einstaklingar drekka fleiri einingar af áfengi ef það er blandað út í orkudrykki. Þeir sem búa til orkudrykki hafa verið mjög góðir í markaðssetningu, þeir sem framleiða RedBull, Monster og Nocco eru syndandi í seðlum eins og Jóakim aðalönd. Við hin þurfum að lesa innihaldið og ákveða hvort við viljum styrkja þessa starfsemi sem hefur neikvæð áhrif á okkur eða drekka ókeypis, hreint og svalandi vatnið okkar sem við á Íslandi eru svo heppin að hafa ótakmarkaðan aðgang að. Höfundur er hjúkrunar- og fjölmiðlafræðingur. Heimildir Gutiérrez-Hellín, J. og Varillas-Delgado, D. (2012). Energy Drinks and Sports Performance, Cardiovascular Risk, and Genetic Associations; Future Prospects. Nutrients. 13(3), 715 Irwin, M., R. (2015). Why sleep is improtant for health: a psychoneuroimmunology perspective. Annual review of psychology. 66, 143-172. Powers, G. og Berger, L. (2020). Alcohol mixed with energy drinks: Expectancies of use and alcohol-related negative consequences among a young adult sample. Addictive Behaviors Reports. Rannsóknir og Greining (2021). Ungt fólk 2021. Sótt 30. Október 2021 af https://rannsoknir.is/wp-content/uploads/2021/06/8_10_Landid-2.pdf Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Orkudrykkir Mest lesið Þar sem gervigreind er raunverulega að breyta öllu Björgmundur Örn Guðmundsson Skoðun Hefur vanfjármögnun sveitarfélaga áhrif á byggingarkostnað? Jón Ingi Hákonarson Skoðun Vellíðan í vinnu Ingrid Kuhlman Skoðun Eru vegir fyrir ferðamenn mikilvægari en vegir fyrir fólk sem býr hér? Petrína Þórunn Jónsdóttir Skoðun Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein Skoðun Íslenskir flóttamenn - í okkar eigin landi Gunnar Magnús Diego Skoðun Mótum framtíðina saman Jónína Hauksdóttir ,Magnús Þór Jónsson Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir Skoðun Er Evrópa á villigötum? Efnahagsleg hnignun kallar á róttæka endurskoðun Eggert Sigurbergsson Skoðun Skoðun Skoðun Vellíðan í vinnu Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Hefur vanfjármögnun sveitarfélaga áhrif á byggingarkostnað? Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Þar sem gervigreind er raunverulega að breyta öllu Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Eru vegir fyrir ferðamenn mikilvægari en vegir fyrir fólk sem býr hér? Petrína Þórunn Jónsdóttir skrifar Skoðun Er Evrópa á villigötum? Efnahagsleg hnignun kallar á róttæka endurskoðun Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Samræmd nálgun að öryggi og skilvirkni á ytri landamærum - Innleiðing EES á Íslandi Arngrímur Guðmundsson skrifar Skoðun Íslenskir flóttamenn - í okkar eigin landi Gunnar Magnús Diego skrifar Skoðun Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein skrifar Skoðun Mótum framtíðina saman Jónína Hauksdóttir ,Magnús Þór Jónsson skrifar Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk skrifar Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Kæra Epli, skilur þú mig? Lilja Dögg Jónsdóttir skrifar Skoðun Þorgerður og erlendu dómstólarnir Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Barnafjölskyldur í Reykjavík eiga betra skilið Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Lyftum umræðunni á örlítið hærra plan Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Lykillinn að hamingju og heilbrigði Auður Kjartansdóttir skrifar Skoðun Staða bænda styrkt Hanna Katrín Friðriksson skrifar Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson skrifar Skoðun Leikskólar eru ekki munaður Íris Eva Gísladóttir skrifar Skoðun Vísindarannsóknir og þróun – til umhugsunar í tiltekt Þorgerður J. Einarsdóttir skrifar Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason skrifar Skoðun Foreldrar þurfa bara að vera duglegri Björg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar Skoðun Dýrkeypt eftirlitsleysi Lilja Björk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Svindl eða sjálfsvernd? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir skrifar Skoðun Mannauðurinn á vinnustaðnum þarf góða innivist til að dafna Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Þetta er námið sem lifir áfram Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Árborg - spennandi kostur fyrir öll Guðný Björk Pálmadóttir skrifar Sjá meira
Orkudrykkir er samheiti yfir drykki sem innihalda koffín. Þetta er villandi nafn þar sem orkudrykkir innihalda ekki endilega orkuefni, það er kolvetni, fitusýrur og/eða prótein. Rétt nafn fyrir orkudrykki ætti í raun að vera örvunardrykkir, en það hljómar ekki jafn vel, þetta er allt markaðssetning. Orkudrykkir eru ekki heilsuvara og eiga ekki að vera tengdir við íþróttir. Íþróttir efla líkama og sál og styrka okkur að innan sem utan. Orkudrykki gefa okkur aðeins tímabundna örvun en aðrar afleiðingar af neyslu orkudrykkja geta t.d. verið svefnerfiðleikar, hjartsláttatruflanir, hækkaður blóðþrýstingur, svimi og kvíði. Listinn er lengri og eru börn í sérstakum áhættuhópi þegar það kemur að neikvæðum áhrifum orkudrykkja þar sem þau eru viðkvæmari fyrir áhrifum koffíns. Það ætti enginn að vera að eyða peningunum sínum í vöru sem hefur jafn neikvæð áhrif á heilsuna og raun ber vitni. Afhverju eru þessir drykkir þá að seljast í svona miklu magni? Vandamálið er að fólk festist í vítahring. Það fær sér orkudrykk yfir daginn því það er svo þreytt, nær síðan ekki að sofna þar sem koffín hefur örvandi áhrif. Vakir of lengi, svefninn verður því of lítill, svefngæði léleg og síðan vaknar það þreytt og endurtekur leikinn. Góður nætursvefn er eitt af grunnþörfum okkar sem einstaklingar. Við eigum það til að hrósa okkur fyrir mikla vinnu og köllum okkur dugleg þegar við höfum margt á okkar könnu, þegar við eigum að vera að hrósa okkur fyrir að hugsa vel um okkur, fyrir að fara snemma að sofa og ná góðum nætursvefni. Góður nætursvefn er grunnurinn að góðri andlegri- og líkamlegri líðan og eykur lífsgæði. Á sama tíma hefur svefnleysi neikvæð áhrif á bæði líkamlega- og geðræna heilsu. Athyglin og ónæmiskerfið skerðist og svefnleysi eykur líkur á háum blóðþrýstingi, sykursýki, offitu, þunglyndi, kvíða, minnistruflunum og hjartaáfalli. Í búðum í dag er til meira úrval af orkudrykkjum en við höfum af brauði. Litríkar umbúðir heilla barnsaugað og eru einnig bragðbættir til að höfða til sem flestra. Drykkirnir eru notaðir til að draga úr þreytu, en börn þurfa ekki örvandi efni til að draga úr þreytu, þau þurfa góða hvíld og nægan nætusvefn. Aðeins 40.3% barna í 8. – 10. bekk meta að þau fái nægan svefn á virkum dögum en þau þurfa 8-10 tíma svefn á sólarhring. Vandamál unglinga í dag er meðal annars svefnleysi og kvíði, orkudrykkir hafa neikvæð áhrif á bæði og er ein mesta ógn gegn heilsu barna í dag. Það að tengja orkudrykki við betri árangur í íþróttum er í raun fráleitt. Íþróttir og hreyfing vinna gegn kvíða og hefur jákvæð áhrif á félagslega-, líkamlega- og andlega heilsu. Með aukinni hreyfingu fáum við aukna vellíðan og sofum betur. Orkudrykkir eru aðeins örvandi efni og hafa engin gagnleg áhrif fyrir börn en nóg af skaðlegum áhrifum. Þar sem orkudrykkir eru nánast komnir í stað svaladrykkja hjá börnum er einnig mikil hætta á því að þau blandi síðar áfengi saman við örvandi drykki. Rannsóknir sýna að einstaklingar drekka fleiri einingar af áfengi ef það er blandað út í orkudrykki. Þeir sem búa til orkudrykki hafa verið mjög góðir í markaðssetningu, þeir sem framleiða RedBull, Monster og Nocco eru syndandi í seðlum eins og Jóakim aðalönd. Við hin þurfum að lesa innihaldið og ákveða hvort við viljum styrkja þessa starfsemi sem hefur neikvæð áhrif á okkur eða drekka ókeypis, hreint og svalandi vatnið okkar sem við á Íslandi eru svo heppin að hafa ótakmarkaðan aðgang að. Höfundur er hjúkrunar- og fjölmiðlafræðingur. Heimildir Gutiérrez-Hellín, J. og Varillas-Delgado, D. (2012). Energy Drinks and Sports Performance, Cardiovascular Risk, and Genetic Associations; Future Prospects. Nutrients. 13(3), 715 Irwin, M., R. (2015). Why sleep is improtant for health: a psychoneuroimmunology perspective. Annual review of psychology. 66, 143-172. Powers, G. og Berger, L. (2020). Alcohol mixed with energy drinks: Expectancies of use and alcohol-related negative consequences among a young adult sample. Addictive Behaviors Reports. Rannsóknir og Greining (2021). Ungt fólk 2021. Sótt 30. Október 2021 af https://rannsoknir.is/wp-content/uploads/2021/06/8_10_Landid-2.pdf
Eru vegir fyrir ferðamenn mikilvægari en vegir fyrir fólk sem býr hér? Petrína Þórunn Jónsdóttir Skoðun
Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein Skoðun
Er Evrópa á villigötum? Efnahagsleg hnignun kallar á róttæka endurskoðun Eggert Sigurbergsson Skoðun
Skoðun Eru vegir fyrir ferðamenn mikilvægari en vegir fyrir fólk sem býr hér? Petrína Þórunn Jónsdóttir skrifar
Skoðun Er Evrópa á villigötum? Efnahagsleg hnignun kallar á róttæka endurskoðun Eggert Sigurbergsson skrifar
Skoðun Samræmd nálgun að öryggi og skilvirkni á ytri landamærum - Innleiðing EES á Íslandi Arngrímur Guðmundsson skrifar
Skoðun Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein skrifar
Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk skrifar
Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman skrifar
Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar
Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar
Eru vegir fyrir ferðamenn mikilvægari en vegir fyrir fólk sem býr hér? Petrína Þórunn Jónsdóttir Skoðun
Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein Skoðun
Er Evrópa á villigötum? Efnahagsleg hnignun kallar á róttæka endurskoðun Eggert Sigurbergsson Skoðun