Um kynfræðslu unglinga, klám og ofbeldi Margrét Nilsdóttir skrifar 28. janúar 2022 10:30 Unglingsárin eru spennandi en jafnframt erfiður og ruglingslegur tími fyrir okkur öll. Við höfum komist að því að veröldin er flóknari en virtist í fyrstu og sannreynt að fullorðið fólk veit ekki alltaf betur og er ekki alltaf heiðarlegt. Á þessum árum viðum við því að okkur þekkingu héðan og þaðan og erum auðvitað misjafnlega gagnrýnin og raunsæ í þekkingaöflun okkar. Allskonar nýjar kenndir kvikna og við fikrum okkur áfram við að kanna þær, ýmist ein eða með öðrum. Flest verðum við forvitin um kynlíf og mörg upplifa allt í einu mjög sterkar kynferðislegar langanir. Þessar langanir snúast oftast um þrá eftir kynferðislegri tengingu við aðra og svo auðvitað um beina líkamlega örvun og nautnina sem fylgir fullnægingu. Við höfum afar takmarkaða stjórn á eigin löngunum og þrám. Sum okkar komast að því að af einhverjum óþekktum ástæðum snúast okkar langanir um annað en þetta algengasta, við löðumst hugsanlega að fólki af sama kyni en ekki gagnstæðu, eða viljum tengjast því í gegnum aðrar athafnir en bara kossa og ljúfar gælur. Mögulega örvumst við kynferðislega við vissa tegund sársauka eða hugsanir um að valda öðrum sársauka eða jafnvel eitthvað allt annað og ennþá furðulegra. Kynverund okkar er að koma í ljós og þó að þetta sé vissulega erfiður tími fyrir öll, þá eru þau okkar sem ekki passa í algengustu kassana í enn erfiðari stöðu. Við höfum fáar eða engar æskilegar fyrirmyndir til að máta okkur við og óttumst því að við séum of afbrigðileg og enginn muni nokkurn tíma meðtaka okkur eins og við erum. Samfélagið hefur á hverjum tíma reynt ýmsar leiðir til að hafa stjórn á kynhegðun ungmenna og sjá til þess að þau fari sér ekki að voða eða komi sér í vandræði. Það má sennilega deila um hversu skynsamlegar þær leiðir hafa verið í gegnum tíðina en það má teljast fullvíst að fólk hefur alltaf meint vel, við viljum jú öll að börnin okkar komist til fullorðinsára eins heilsteypt og sterk eins og þau hafa efni til. Þetta hefur alltaf verið vandasamt samfélagsverkefni en sennilega aldrei eins flókið og nú, þegar hvert og eitt okkar hefur aðgang að nánast ótakmörkuðu magni upplýsinga. Þetta er alveg nýr veruleiki sem við erum enn að átta okkur á en við vitum að internetið er fullt af viðbjóði, til dæmis ofbeldisefni og klámi, og við vitum að unglingar hafa greiðan aðgang að slíku efni. Hvað er þá til ráða? Ungmenni munu alltaf fá langanir til að gera allskonar, hvort sem þær hugmyndir koma úr klámi, fagurbókmenntum eða eigin ranni. Sumt af því sem okkur getur hugkvæmst að gera er hættulegra en annað, til dæmis það að hefta andardrátt með einhverjum hætti eða nota fjötra. Annað virðist hreinlega of framandi eða ógeðfellt til að vera heilbrigt, eins og að hrækja á fólk eða míga á það. Eigum við að fara þá leið að úthrópa allar hugsanlega varasamar kynferðislegar athafnir sem ógeðslegar og algjörlega óæskilegar og treysta á að slík samfélagsleg afstaða beini ungmennum frá slíku eða eigum við að fræða ungmennin okkar um hætturnar og leggja áherslu á að þau kynnist eigin löngunum, setji mörk og virði mörk annarra? Umræðan um klám og þá skökku mynd sem þar birtist af kynlífi er brýn og verður að halda á lofti. Klám er framleitt í þeim tilgangi einum að örva áhorfandann kynferðislega og þar sem það reiðir sig algjörlega á sjónræna skynjun verður það sem fram fer að vera ýkt og umfram allt sjónrænt áhugavert. Klám sýnir aldrei innileika eða nánd og oftast er vafasamt hvort samþykki sé til staðar eða ekki. Þetta eru staðreyndir sem börnin okkar þurfa að vita og við sem samfélag berum ábyrgð á að kenna þeim. Á sama hátt og þau þurfa að læra að í raunveruleikanum er ekki í lagi að rota fólk þó að slíkt sé iðulega gert í hasarmyndum, þurfa þau að læra að það sem þau sjá í klámi á lítið skylt við raunverulegt kynlíf. Klám er afskræming á kynlífi og getur vissulega brenglað væntingar og hugmyndir unglinga um hvernig kynlíf á að fara fram. Það er þó staðreynd að blæti, kynferðislegir valdaleikir og sadómsaókismi, hugtök sem nú er oft talað um sem BDSM, er kynhegðun sem hefur fylgt mannkyninu í gegnum árþúsundir og er ekki hægt að smætta niður í einhverskonar óskapnað sem sé afsprengi kláms. BDSM er ekki ofbeldi. Mörg okkar sem erum BDSM-hneigð höfum nautn af því að valda öðrum sársauka en nautnin þarf að vera gagnkvæm. Að meiða einhvern án samþykkis er ofbeldi, rétt eins og kynlíf án samþykkis er nauðgun. Það er því ekki athöfnin sjálf heldur samhengið þar að baki sem skiptir máli þegar við fellum dóm um hvort um ofbeldi er að ræða eða ekki. Það er engan veginn sanngjarnt eða málefnalegt að gefa í skyn að með því að ræða opinskátt um samþykktar BDSM-athafnir við unglinga, jafnvel þó sú umræða snúist fyrst og fremst um samþykki og öryggi, sé verið að ýta undir ofbeldismenningu og klámvæðingu. Ungt fólk er fullfært um að skilja muninn á ofbeldi og BDSM ef þau fá á annað borð einhverja fræðslu þar að lútandi. Kynfræðsla á ekki að snúast um að kenna börnum að stunda kynlíf eins og við viljum að þau stundi kynlíf, heldur að kenna þeim að stunda sitt kynlíf á eins öruggan hátt og unnt er. Upphrópanir um afbrigðilegheit eða fullyrðingar um hvaða nautnir eigi að skammast sín fyrir eiga ekkert erindi í kynfræðslu unglinga. Það þarf að leggja áherslu á að það sem einkennri gott og heilbrigt kynlíf sé einfaldlega það að öll viðstödd hafi af því einhverskonar nautn og líði vel. Það þarf að tala um samþykki og hvernig það er fengið og mikilvægi þess að alltaf eigi að liggja fyrir yfirlýstur og ákafur vilji til að gera allt sem stendur til að gera. Það þarf að hvetja börn til að vera ófeimin við að tjá sig og virða mörk sín og annarra. Þetta er augljóslega flókið og vandasamt verkefni en sem betur fer höfum við gott fólk sem er tilbúið að fara í skólana og gera þetta vel. Höfundur er meistaranemi í klínískri sálfræði og formaður félagsins BDSM á Íslandi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Kynlíf Klám Skóla - og menntamál Börn og uppeldi Mest lesið Mengum meira Heiðar Guðjónsson Skoðun Sigmundi Davíð svarað Björn Bjarnason Skoðun Halldór 05.07.2024 Halldór Coda Terminal hefur ekki áhrif á neysluvatnsból höfuðborgarsvæðisins Sigrún Tómasdóttir Skoðun Hvað verður um Kára? Helga Sigrún Harðardóttir Skoðun Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Líf og dauði leikur á hnífsegg Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir Skoðun Af hverju leka gluggar fyrr en áður? Böðvar Bjarnason Skoðun Að óttast blokkir Ásta Logadóttir Skoðun Þegar fórnarlamb verður böðull Sigurður Skúlason Skoðun Skoðun Skoðun Sigmundi Davíð svarað Björn Bjarnason skrifar Skoðun Coda Terminal hefur ekki áhrif á neysluvatnsból höfuðborgarsvæðisins Sigrún Tómasdóttir skrifar Skoðun Líf og dauði leikur á hnífsegg Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Mengum meira Heiðar Guðjónsson skrifar Skoðun Hvað verður um Kára? Helga Sigrún Harðardóttir skrifar Skoðun Að eiga tertuna og borða hana líka – svar til formanns Hildur Sverrisdóttir skrifar Skoðun Hik er sama og tap Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun Af hverju leka gluggar fyrr en áður? Böðvar Bjarnason skrifar Skoðun Hluta þjóðarinnar hent út í kuldann – hinn baðar sig í sólinni Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Að óttast blokkir Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Engin gúrka hjá Blaðamannafélaginu Sigríður Dögg Auðunsdóttir,Freyja Steingrímsdóttir skrifar Skoðun Stórnotendur eru kjölfestan í íslenska raforkukerfinu Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Ert þú í góðu netsambandi? Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Evrópa og myrkrið framundan Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Heilræði fyrir Nýhaldið Sigmundur Davíð Gunnlaugsson skrifar Skoðun Glútenlaust gull á grillið Anna Gunndís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Kaupin á eyrinni Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Lokunaruppboð í Kauphöllinni Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Viðreisn mun leggja fram tillögu um íbúakosningu um Coda Terminal verkefnið í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Ferðatryggingar og val á kreditkorti Svandís Edda Hólm Jónudóttir skrifar Skoðun Af hverju að byggja Coda Terminal? Ólafur Elínarson,Sandra Ósk Snæbjörnsdóttir skrifar Skoðun Hljóð úr horni Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun ESB fyrir almenning Oddný G. Harðardóttir skrifar Skoðun Strámaðurinn mikli Kristján Hreinsson skrifar Skoðun Árið er 2024 Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Samkeppni í nýju ljósi Páll Hermannsson skrifar Skoðun Það er verið að grafa dýpri fátæktargjá Rúnar Sigurjónsson skrifar Skoðun „Hæ ástin, þarf að millifæra, getur þú samþykkt beiðnina?“ Heiðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Algeng þvæla um Evrópusambandið Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Stundum hefur Gunnar Smári rétt fyrir sér Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Sjá meira
Unglingsárin eru spennandi en jafnframt erfiður og ruglingslegur tími fyrir okkur öll. Við höfum komist að því að veröldin er flóknari en virtist í fyrstu og sannreynt að fullorðið fólk veit ekki alltaf betur og er ekki alltaf heiðarlegt. Á þessum árum viðum við því að okkur þekkingu héðan og þaðan og erum auðvitað misjafnlega gagnrýnin og raunsæ í þekkingaöflun okkar. Allskonar nýjar kenndir kvikna og við fikrum okkur áfram við að kanna þær, ýmist ein eða með öðrum. Flest verðum við forvitin um kynlíf og mörg upplifa allt í einu mjög sterkar kynferðislegar langanir. Þessar langanir snúast oftast um þrá eftir kynferðislegri tengingu við aðra og svo auðvitað um beina líkamlega örvun og nautnina sem fylgir fullnægingu. Við höfum afar takmarkaða stjórn á eigin löngunum og þrám. Sum okkar komast að því að af einhverjum óþekktum ástæðum snúast okkar langanir um annað en þetta algengasta, við löðumst hugsanlega að fólki af sama kyni en ekki gagnstæðu, eða viljum tengjast því í gegnum aðrar athafnir en bara kossa og ljúfar gælur. Mögulega örvumst við kynferðislega við vissa tegund sársauka eða hugsanir um að valda öðrum sársauka eða jafnvel eitthvað allt annað og ennþá furðulegra. Kynverund okkar er að koma í ljós og þó að þetta sé vissulega erfiður tími fyrir öll, þá eru þau okkar sem ekki passa í algengustu kassana í enn erfiðari stöðu. Við höfum fáar eða engar æskilegar fyrirmyndir til að máta okkur við og óttumst því að við séum of afbrigðileg og enginn muni nokkurn tíma meðtaka okkur eins og við erum. Samfélagið hefur á hverjum tíma reynt ýmsar leiðir til að hafa stjórn á kynhegðun ungmenna og sjá til þess að þau fari sér ekki að voða eða komi sér í vandræði. Það má sennilega deila um hversu skynsamlegar þær leiðir hafa verið í gegnum tíðina en það má teljast fullvíst að fólk hefur alltaf meint vel, við viljum jú öll að börnin okkar komist til fullorðinsára eins heilsteypt og sterk eins og þau hafa efni til. Þetta hefur alltaf verið vandasamt samfélagsverkefni en sennilega aldrei eins flókið og nú, þegar hvert og eitt okkar hefur aðgang að nánast ótakmörkuðu magni upplýsinga. Þetta er alveg nýr veruleiki sem við erum enn að átta okkur á en við vitum að internetið er fullt af viðbjóði, til dæmis ofbeldisefni og klámi, og við vitum að unglingar hafa greiðan aðgang að slíku efni. Hvað er þá til ráða? Ungmenni munu alltaf fá langanir til að gera allskonar, hvort sem þær hugmyndir koma úr klámi, fagurbókmenntum eða eigin ranni. Sumt af því sem okkur getur hugkvæmst að gera er hættulegra en annað, til dæmis það að hefta andardrátt með einhverjum hætti eða nota fjötra. Annað virðist hreinlega of framandi eða ógeðfellt til að vera heilbrigt, eins og að hrækja á fólk eða míga á það. Eigum við að fara þá leið að úthrópa allar hugsanlega varasamar kynferðislegar athafnir sem ógeðslegar og algjörlega óæskilegar og treysta á að slík samfélagsleg afstaða beini ungmennum frá slíku eða eigum við að fræða ungmennin okkar um hætturnar og leggja áherslu á að þau kynnist eigin löngunum, setji mörk og virði mörk annarra? Umræðan um klám og þá skökku mynd sem þar birtist af kynlífi er brýn og verður að halda á lofti. Klám er framleitt í þeim tilgangi einum að örva áhorfandann kynferðislega og þar sem það reiðir sig algjörlega á sjónræna skynjun verður það sem fram fer að vera ýkt og umfram allt sjónrænt áhugavert. Klám sýnir aldrei innileika eða nánd og oftast er vafasamt hvort samþykki sé til staðar eða ekki. Þetta eru staðreyndir sem börnin okkar þurfa að vita og við sem samfélag berum ábyrgð á að kenna þeim. Á sama hátt og þau þurfa að læra að í raunveruleikanum er ekki í lagi að rota fólk þó að slíkt sé iðulega gert í hasarmyndum, þurfa þau að læra að það sem þau sjá í klámi á lítið skylt við raunverulegt kynlíf. Klám er afskræming á kynlífi og getur vissulega brenglað væntingar og hugmyndir unglinga um hvernig kynlíf á að fara fram. Það er þó staðreynd að blæti, kynferðislegir valdaleikir og sadómsaókismi, hugtök sem nú er oft talað um sem BDSM, er kynhegðun sem hefur fylgt mannkyninu í gegnum árþúsundir og er ekki hægt að smætta niður í einhverskonar óskapnað sem sé afsprengi kláms. BDSM er ekki ofbeldi. Mörg okkar sem erum BDSM-hneigð höfum nautn af því að valda öðrum sársauka en nautnin þarf að vera gagnkvæm. Að meiða einhvern án samþykkis er ofbeldi, rétt eins og kynlíf án samþykkis er nauðgun. Það er því ekki athöfnin sjálf heldur samhengið þar að baki sem skiptir máli þegar við fellum dóm um hvort um ofbeldi er að ræða eða ekki. Það er engan veginn sanngjarnt eða málefnalegt að gefa í skyn að með því að ræða opinskátt um samþykktar BDSM-athafnir við unglinga, jafnvel þó sú umræða snúist fyrst og fremst um samþykki og öryggi, sé verið að ýta undir ofbeldismenningu og klámvæðingu. Ungt fólk er fullfært um að skilja muninn á ofbeldi og BDSM ef þau fá á annað borð einhverja fræðslu þar að lútandi. Kynfræðsla á ekki að snúast um að kenna börnum að stunda kynlíf eins og við viljum að þau stundi kynlíf, heldur að kenna þeim að stunda sitt kynlíf á eins öruggan hátt og unnt er. Upphrópanir um afbrigðilegheit eða fullyrðingar um hvaða nautnir eigi að skammast sín fyrir eiga ekkert erindi í kynfræðslu unglinga. Það þarf að leggja áherslu á að það sem einkennri gott og heilbrigt kynlíf sé einfaldlega það að öll viðstödd hafi af því einhverskonar nautn og líði vel. Það þarf að tala um samþykki og hvernig það er fengið og mikilvægi þess að alltaf eigi að liggja fyrir yfirlýstur og ákafur vilji til að gera allt sem stendur til að gera. Það þarf að hvetja börn til að vera ófeimin við að tjá sig og virða mörk sín og annarra. Þetta er augljóslega flókið og vandasamt verkefni en sem betur fer höfum við gott fólk sem er tilbúið að fara í skólana og gera þetta vel. Höfundur er meistaranemi í klínískri sálfræði og formaður félagsins BDSM á Íslandi.
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Skoðun Coda Terminal hefur ekki áhrif á neysluvatnsból höfuðborgarsvæðisins Sigrún Tómasdóttir skrifar
Skoðun Viðreisn mun leggja fram tillögu um íbúakosningu um Coda Terminal verkefnið í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson skrifar
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun