Veröld átta milljarða manna Antonio Guterres skrifar 15. nóvember 2022 08:01 Jarðarbúar verða orðnir 8 milljarðar um miðjan nóvember, þökk sé vísindalegum framförum og bættri næringu, lýðheilsu og hreinlæti. En á meðan mannkyninu fjölgar setur sundrung í æ ríkari mæli mark sitt á heiminn. Milljarðar manna berjast í bökkum; hundruð milljóna líða sult og jafnvel hungursneyð. Aldrei hafa fleiri flosnað upp frá heimkynnum sínum í von um betri tækifæri annars staðar og frið frá skuldum og vosbúð, styrjöldum og loftslagshamförum. Ef við brúum ekki ginnungagapið á milli þeirra sem lifa við örbirgð, og þeirra sem búa við allsnægtir, er hætt við að spenna og tortryggni, kreppur og átök, einkenni heim átta milljarða manna. Auðmenn eiga jafnmikið og helmingur mannkyns Staðreyndirnar tala sínu máli. Örfáir milljarðamæringar búa yfir jafnmiklum auðæfum og fátækari helmingur jarðarbúa. Ríkasta eina prósentið fær í sinn hlut fimmtung tekna heimsins. Fólk í ríkustu löndunum getur vænst þess að lifa þrjátíu árum lengur en íbúar hinna fátækustu. Eftir því sem velmegun og heilbrigði hefur aukist síðustu áratugi, hefur þessi ójöfnuður vaxið að sama skapi. Til viðbótar þessari langtíma-þróun, hafa sífellt hraðari loftslagsbreytingar og mishæg enduruppbygging eftir COVID-19 heimsfaraldurinn, verið olía á eld ójöfnuðar. Við stefnum beinustu leið til stórslyss í loftslagsmálum, enda eykst losun og hitastig á jörðinni óðfluga. Flóð, ofsaveður og þurrkar valda tjóni í ríkjum sem eiga nánast enga sök á hlýnun jarðar. Stríðið í Úkraínu bætist ofan á matar-, orku og fjármálakreppu sem koma harðast niður á þróunarríkjum. Konur og stúlkur og jaðarsettir hópar, sem þegar sæta mismunun, bera þyngstu byrðarnar. Gremjan nálgast suðupunkt Mörg ríki á suðurhveli jarðar glíma við skuldabagga, aukna fátækt og sult, auk vaxandi áhrifa loftslagsbreytingar. Þau hafa litla möguleika á að fjárfesta í sjálfbærri endurreisn eftir heimsfaraldurinn; orkuskiptum eða menntun og þjálfun fyrir stafræna öld. Reiði og gremja í garð þróaðra ríkja er að nálgast suðupunkt. Eitruð sundrung og skortur á trausti, valda töfum og flöskuhálsum í ýmsum málefnum; allt frá kjarnorku-afvopnun til hryðjuverka og lýðheilsu á heimsvísu. Við verðum að vinna bug á þessari hættulegu þróun, bæta samskipti og finna sameiginlegar lausnir á áskorunum. Fyrsta skrefið er að viðurkenna að þessi hraðvaxandi ójöfnuður er val. Þróuð ríki bera ábyrgð á því að snúa af leið og geta hafist handa á Loftslagsráðstefnunnni í Egyptalandi og á fundi G20 ríkjanna á Bali. Samstöðusáttmáli Ég vona að sögulegur samstöðusáttmáli í loftslagsmálum líti dagsins ljós á COP27. Til þess að svo megi verða, þurfa þróuð hagkerfi og þau sem eru á uppleið, að sameinast um stefnu og leggja sameiginlega til kunnáttu og auð í þágu mannkynsins. Auðugum ríkjum bera að veita ákveðnum hagkerfum á uppleið fjárhagslega og tæknilega aðstoð til að greiða fyrir orkuskiptum, svo þau geti losnað við jarðefnaeldsneyti. Þetta er okkar eina von til að ná loftslagsmarkmiðum. Ég hvet leiðtoga á COP27 til að samþykkja vegvísi og stofnanalegan ramma til að umbuna ríkjum á suðurhveli fyrir það tap og tjón sem þau verða nú þegar fyrir sökum loftslagsbreytinga. G20 leiðtogafundurinn á Bali er tækifæri til að huga að örlögum þróunarríkja. Ég hef hvatt G20 hagkerfin til að samþykkja hvata-úrræði til þess að ríkisstjórnir suðurríkjanna fái úrræði fyrir fjárfestingar og lausafé til að losna undan skuldaklafa. Á sama tíma og við vinnum að slíkum tíma aðgerðum til meðal-langs tíma, vinnum við af fullum krafti með öllum hlutaðeigandi að því að létta byrðar út af matvælakreppunni í heiminum. Frumkvæðið um útflutning kornmetis frá Svartahafi er snar þáttur í þessari viðleitni. Þökk sé því, hefur tekist að koma á stöðugleika á mörkuðum og lækka verð. Hvert prósentubrot getur dregið úr hungri og bjargað mannslífum. Rússneska áburðarins er þörf Við vinnum að því að tryggja að rússneskur áburður komist á heimsmarkað að nýju, en útflutningur hefur raskast verulega vegna stríðsins. Áburðarverð hefur næstum þrefaldast frá því sem var, fyrir heimsfaraldur. Hrísgrjónarækt hefur liðið mest, en hrísgrjón eru algengasta matvælategund heims. Af þeim sökum er brýnt fyrir matvælaöryggi heimsins að ryðja úr vegi síðustu hindrunum fyrir útflutningi rússnesks áburðar. En þrátt fyrir allt þetta, eru nokkrar góðar fréttir. Átta milljarða manna heimur getur skapað mögnuð tækifæri fyrir sum af fátækustu og fjölmennustu ríkjunum. Hlutfallslega litlar fjárfestingar í heilsugæslu, menntun, jafnrétti kynjanna og sjálfbærri efnahagsþróun gætu skapað dygðuga hringrás þróunar og hagvaxtar, umskapað hagkerfi og líf fólksins. Nóg handa öllum Innan fárra áratuga gætu fátækustu ríkin í dag orðið aflvakar sjálfbærs, græns hagvaxtar og velmegunar í heilu heimshlutunum. Ég veðja aldrei gegn hugvitsemi mannsins og hef mikla trú á mannlegri samstöðu. Á þessum erfiðu tímum skulum við hafa í huga orð eins skarpskyggnasta manns veraldarsögunnar, Mahatma Gandhi: „Í heiminum er nægur auður til að uppfylla þarfir allra, en ekki til að þjóna græðgi þeirra.” Alþjóðlegum fundum þessa mánaðar ber að nýta tækifæri til að leggja brýr og endurreisa traust, sem byggir á jafnrétti og frelsi hvers einasta hinna átta milljarða jarðarbúa. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Loftslagsráðstefna Sameinuðu þjóðanna (COP) Loftslagsmál Sameinuðu þjóðirnar Mest lesið Halldór 5.10.2024 Jón Þór Stefánsson Halldór Eignafólk græðir mikið á vaxtastefnu Seðlabankans Stefán Ólafsson Skoðun Spilling á Íslandi: Erum við að missa tökin? Ágústa Árnadóttir Skoðun Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun Sleppum brúnni og förum betri leið framhjá Selfossi Elliði Vignisson Skoðun Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun Að dansa í regninu Lóa Björk Ólafsdóttir Skoðun Háskóli Íslands er ekki að sinna skyldum sínum Silja Höllu Egilsdóttir Skoðun Einstakur atburður og viðbúnaður Marinó G. Njálsson Skoðun Foreldrar eru sérfræðingar í sínum börnum Valdimar Víðisson Skoðun Skoðun Skoðun Eignafólk græðir mikið á vaxtastefnu Seðlabankans Stefán Ólafsson skrifar Skoðun Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur skrifar Skoðun Framtíðarkvíði er ekki gott veganesti Sigurður Páll Jónsson skrifar Skoðun Spilling á Íslandi: Erum við að missa tökin? Ágústa Árnadóttir skrifar Skoðun Orkan á Vestfjörðum Þorsteinn Másson skrifar Skoðun Smábátar eru þjóðhagslega hagkvæmari en togarar Kjartan Sveinsson skrifar Skoðun Foreldrar eru sérfræðingar í sínum börnum Valdimar Víðisson skrifar Skoðun Vísindin vakna til nýsköpunar! Einar Mäntylä skrifar Skoðun Risastórt lýðheilsumál sem Alþingi hunsar Sigurður Hólmar Jóhannesson skrifar Skoðun Þess vegna býð ég mig fram Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Sleppum brúnni og förum betri leið framhjá Selfossi Elliði Vignisson skrifar Skoðun Einstakur atburður og viðbúnaður Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Framboð er eina leiðin Eiríkur St. Eiríksson skrifar Skoðun Háskóli Íslands er ekki að sinna skyldum sínum Silja Höllu Egilsdóttir skrifar Skoðun Verðmætasköpun og kennarar Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Nýjar lausnir gegn ofbeldi Drífa Snædal skrifar Skoðun Lögin um það sem er bannað Helgi Brynjarsson skrifar Skoðun Að dansa í regninu Lóa Björk Ólafsdóttir skrifar Skoðun Dauðarefsing Pírata Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Af hverju erum við að þessu? Kjartan Sveinn Guðmundsson skrifar Skoðun Upplýsingaóreiða í boði orkugeirans og Landsvirkjunar Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Úrskurðargrautur lögmanna Ómar R. Valdimarsson skrifar Skoðun Er vitlaust gefið í stjórnmálum? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Hinn langi USArmur Ísraels Ingólfur Steinsson skrifar Skoðun Kveðja frá Heimssýn til landsfundar VG 2024 Haraldur Ólafsson skrifar Skoðun Þjóðaróperan á Alþingi í nær 70 ár Finnur Bjarnason,Þórunn Sigurðardóttir skrifar Skoðun Um Ölfusárbrú og veggjöld Haukur Arnþórsson skrifar Skoðun Af fordómum gervigreindar, Gísla Marteini og því sem þú getur gert til að hafa áhrif! Lilja Dögg Jónsdóttir,Hafsteinn Einarsson skrifar Skoðun Ég var með alþingismanni í meðferð Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Sjá meira
Jarðarbúar verða orðnir 8 milljarðar um miðjan nóvember, þökk sé vísindalegum framförum og bættri næringu, lýðheilsu og hreinlæti. En á meðan mannkyninu fjölgar setur sundrung í æ ríkari mæli mark sitt á heiminn. Milljarðar manna berjast í bökkum; hundruð milljóna líða sult og jafnvel hungursneyð. Aldrei hafa fleiri flosnað upp frá heimkynnum sínum í von um betri tækifæri annars staðar og frið frá skuldum og vosbúð, styrjöldum og loftslagshamförum. Ef við brúum ekki ginnungagapið á milli þeirra sem lifa við örbirgð, og þeirra sem búa við allsnægtir, er hætt við að spenna og tortryggni, kreppur og átök, einkenni heim átta milljarða manna. Auðmenn eiga jafnmikið og helmingur mannkyns Staðreyndirnar tala sínu máli. Örfáir milljarðamæringar búa yfir jafnmiklum auðæfum og fátækari helmingur jarðarbúa. Ríkasta eina prósentið fær í sinn hlut fimmtung tekna heimsins. Fólk í ríkustu löndunum getur vænst þess að lifa þrjátíu árum lengur en íbúar hinna fátækustu. Eftir því sem velmegun og heilbrigði hefur aukist síðustu áratugi, hefur þessi ójöfnuður vaxið að sama skapi. Til viðbótar þessari langtíma-þróun, hafa sífellt hraðari loftslagsbreytingar og mishæg enduruppbygging eftir COVID-19 heimsfaraldurinn, verið olía á eld ójöfnuðar. Við stefnum beinustu leið til stórslyss í loftslagsmálum, enda eykst losun og hitastig á jörðinni óðfluga. Flóð, ofsaveður og þurrkar valda tjóni í ríkjum sem eiga nánast enga sök á hlýnun jarðar. Stríðið í Úkraínu bætist ofan á matar-, orku og fjármálakreppu sem koma harðast niður á þróunarríkjum. Konur og stúlkur og jaðarsettir hópar, sem þegar sæta mismunun, bera þyngstu byrðarnar. Gremjan nálgast suðupunkt Mörg ríki á suðurhveli jarðar glíma við skuldabagga, aukna fátækt og sult, auk vaxandi áhrifa loftslagsbreytingar. Þau hafa litla möguleika á að fjárfesta í sjálfbærri endurreisn eftir heimsfaraldurinn; orkuskiptum eða menntun og þjálfun fyrir stafræna öld. Reiði og gremja í garð þróaðra ríkja er að nálgast suðupunkt. Eitruð sundrung og skortur á trausti, valda töfum og flöskuhálsum í ýmsum málefnum; allt frá kjarnorku-afvopnun til hryðjuverka og lýðheilsu á heimsvísu. Við verðum að vinna bug á þessari hættulegu þróun, bæta samskipti og finna sameiginlegar lausnir á áskorunum. Fyrsta skrefið er að viðurkenna að þessi hraðvaxandi ójöfnuður er val. Þróuð ríki bera ábyrgð á því að snúa af leið og geta hafist handa á Loftslagsráðstefnunnni í Egyptalandi og á fundi G20 ríkjanna á Bali. Samstöðusáttmáli Ég vona að sögulegur samstöðusáttmáli í loftslagsmálum líti dagsins ljós á COP27. Til þess að svo megi verða, þurfa þróuð hagkerfi og þau sem eru á uppleið, að sameinast um stefnu og leggja sameiginlega til kunnáttu og auð í þágu mannkynsins. Auðugum ríkjum bera að veita ákveðnum hagkerfum á uppleið fjárhagslega og tæknilega aðstoð til að greiða fyrir orkuskiptum, svo þau geti losnað við jarðefnaeldsneyti. Þetta er okkar eina von til að ná loftslagsmarkmiðum. Ég hvet leiðtoga á COP27 til að samþykkja vegvísi og stofnanalegan ramma til að umbuna ríkjum á suðurhveli fyrir það tap og tjón sem þau verða nú þegar fyrir sökum loftslagsbreytinga. G20 leiðtogafundurinn á Bali er tækifæri til að huga að örlögum þróunarríkja. Ég hef hvatt G20 hagkerfin til að samþykkja hvata-úrræði til þess að ríkisstjórnir suðurríkjanna fái úrræði fyrir fjárfestingar og lausafé til að losna undan skuldaklafa. Á sama tíma og við vinnum að slíkum tíma aðgerðum til meðal-langs tíma, vinnum við af fullum krafti með öllum hlutaðeigandi að því að létta byrðar út af matvælakreppunni í heiminum. Frumkvæðið um útflutning kornmetis frá Svartahafi er snar þáttur í þessari viðleitni. Þökk sé því, hefur tekist að koma á stöðugleika á mörkuðum og lækka verð. Hvert prósentubrot getur dregið úr hungri og bjargað mannslífum. Rússneska áburðarins er þörf Við vinnum að því að tryggja að rússneskur áburður komist á heimsmarkað að nýju, en útflutningur hefur raskast verulega vegna stríðsins. Áburðarverð hefur næstum þrefaldast frá því sem var, fyrir heimsfaraldur. Hrísgrjónarækt hefur liðið mest, en hrísgrjón eru algengasta matvælategund heims. Af þeim sökum er brýnt fyrir matvælaöryggi heimsins að ryðja úr vegi síðustu hindrunum fyrir útflutningi rússnesks áburðar. En þrátt fyrir allt þetta, eru nokkrar góðar fréttir. Átta milljarða manna heimur getur skapað mögnuð tækifæri fyrir sum af fátækustu og fjölmennustu ríkjunum. Hlutfallslega litlar fjárfestingar í heilsugæslu, menntun, jafnrétti kynjanna og sjálfbærri efnahagsþróun gætu skapað dygðuga hringrás þróunar og hagvaxtar, umskapað hagkerfi og líf fólksins. Nóg handa öllum Innan fárra áratuga gætu fátækustu ríkin í dag orðið aflvakar sjálfbærs, græns hagvaxtar og velmegunar í heilu heimshlutunum. Ég veðja aldrei gegn hugvitsemi mannsins og hef mikla trú á mannlegri samstöðu. Á þessum erfiðu tímum skulum við hafa í huga orð eins skarpskyggnasta manns veraldarsögunnar, Mahatma Gandhi: „Í heiminum er nægur auður til að uppfylla þarfir allra, en ekki til að þjóna græðgi þeirra.” Alþjóðlegum fundum þessa mánaðar ber að nýta tækifæri til að leggja brýr og endurreisa traust, sem byggir á jafnrétti og frelsi hvers einasta hinna átta milljarða jarðarbúa.
Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun
Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun
Skoðun Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur skrifar
Skoðun Af fordómum gervigreindar, Gísla Marteini og því sem þú getur gert til að hafa áhrif! Lilja Dögg Jónsdóttir,Hafsteinn Einarsson skrifar
Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun
Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun