Það skiptir máli hver stjórnar Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar 26. mars 2023 15:01 Með þessu slagorði sannfærði Vinstrihreyfingin - grænt framboð kjósendur sína um það að í því fælist ábyrgðarhlutverk að velja flokkinn til forystu. Aðeins þau gætu tryggt farsæld og velferð, hreint loft og græn tún. En eina dauðaþögnin er þögn forsætisráðherra, sem virðist láta sér það í léttu rúmi liggja þó ráðherrar í ríkisstjórn hennar taki geðþóttaákvarðanir með afdrifaríkar afleiðingar án samráðs við nokkurn mann. Rafmagnað andrúmsloft í ríkisstjórnarherberginu? Dómsmálaráðherra, Jón Gunnarsson, gerðist sekur um fordæmalausa vopnvæðingu lögreglunnar þegar hann gaf henni heimild til þess að vopnast rafbyssum án nokkurs samráðs við þjóð, þing eða þá einu sinni ríkisstjórnina. Málið kom flatt upp á forsætisráðherra sem lýsti því í kjölfarið að „fyrirvarar“ hefðu verið gerðir við málið í ríkisstjórn, jafnvel þótt reglugerðin hefði þá þegar verið undirrituð að ríkisstjórninni fornspurðri. Hér áður fyrr þýddu slíkir fyrirvarar að viðkomandi flokkur teldi sig ekki skuldbundinn til þess að greiða málinu leið í gegnum þingið, en til hvers var þessi fyrirvari Katrínar? Málið kom aldrei til meðferðar í þinginu og enginn í ríkisstjórninni gerði neitt til þess að stoppa það. Við skulum hafa á hreinu að hér er um að ræða vopn sem sýnt hefur verið fram á að getur valdið miklum skaða og jafnvel dauðsföllum, og er fólk með undirliggjandi sjúkdóma, fíknivanda eða geðsjúkdóma í sérstakri áhættu. Hingað til hefur lögregla á Íslandi verið óvopnuð í daglegum störfum sínum. Við ættum því öll að geta verið sammála um að í þessari reglugerð felist meiri háttar breyting á vinnubrögðum og valdbeitingarheimildum lögreglunnar. Í löndunum sem við berum okkur saman við hafa rafbyssur verið teknar upp sem vægara úrræði en að lögreglumenn beri á sér hefðbundnar byssur. Hér á landi hefur lögregla, sem fyrr segir, ekki borið skotvopn og gilda strangar reglur um beitingu þeirra skotvopna sem tiltæk eru. Ef breytingin snerist um það að skipta skotvopnum út fyrir rafbyssur gætum við hugsanlega talað um einhverskonar meðalhófsráðstöfun, en það er ekki tilfellið. Því er óneitanlega um stigmögnun valdbeitingarheimildaað ræða, hreina umbyltingu á því hvernig lögreglan á Íslandi starfar og samskiptum hennar við almenna borgara. Nauðsyn breytinganna rökstyður ráðherra síðan með staðhæfingum um aukna slysatíðni á meðal lögreglumanna, sem síðar kom í ljós að voru staðlausar. Forsætisráðherra segir að málið feli í sér „[töluverða breytingu] sem sé eðlilegt að ræða á vettvangi þingsins og á vettvangi ríkisstjórnarinnar,“ en dómsmálaráðherra hefur aftur á móti haldið því fram að honum þyki þetta ekkert mikilvægt mál og að ekki sé um stórkostlega breytingu að ræða – og að enn fremur hafi honum ekki þótt tilefni til þess að ræða þetta mál við ríkisstjórnina áður en ákvörðun var tekin. Því er deginum ljósara að alvarlegs innra ósamræmis gætir í ríkisstjórninni: forsætisráðherra viðurkennir að málið sé stórt og það þurfi að ræða en dómsmálaráðherra telur að breytingin sé smámál sem óþarft sé að gaumgæfa nánar og áfram gakk, þar við sitji. Lærdómurinn sem líklegt er að þjóðin dragi af málinu er sá að þessi ríkisstjórn, sem átti að „spanna hið pólitíska litróf,“ sé ekki aðeins fullkomlega sofandi á verðinum gagnvart því sem bjátar á í samfélaginu heldur óstarfhæf af innri togstreitu. Dómsmálaráðherra réttlætir samráðsleysið með rangfærslum Með samráðsleysinu virðir dómsmálaráðherra lýðræðislega ferla að vettugi. Ferla sem eru ekkert endilega ætlaðir til þess að ná einhverri pólitískri sátt um málin—því það er ekkert alltaf hægt—heldur fyrst og fremst til þess að tryggja fagmennsku og vel ígrundaða og vandaða löggjöf. Þannig er hægt að koma í veg fyrir geðþóttaákvarðanireinstakra ráðherra. Það ætti öllum að vera ljóst að óásættanlegt sé að einn æðsti ráðamaður þjóðarinnar réttlæti svo afdrifaríka valdbeitingaraukningu með ósannindum eftir að hafa tekið geðþóttaákvörðun um setningu reglugerðarinnar án samráðs við þing eða þjóð, og án þess að bera málið einu sinni upp við sína eigin ríkisstjórn! Til hvers er ríkisstjórnarsamstarfið þá eiginlega? Engan ætti því að undra að umboðsmaður Alþingis hafi talið ástæðu til að árétta skyldurráðherra samkvæmt stjórnarskránni, auk þess að minna forsætisráðherra á verkstjórnar- og samhæfingarhlutverk hennar, ekki síst í ljósi afstöðu hennar til málsins. Láti ráðherra það farast fyrir að virða skyldur sínar til samráðs „feli það ekki eingöngu í sér brot á formreglu heldur stuðli slík háttsemi að því að það pólitíska samráð, sem lög og stjórnarskrá mæli fyrir um að fram skuli fara á vettvangi ríkisstjórnar, sé sniðgengið.“ Í því ljósi er í senn hryggilegt og alvarlegt að horfa upp á samráðherra dómsmálaráðherra í ríkisstjórninni, og þá ekki síst forsætisráðherra, láta þetta með öllu óátalið. Þar virðist ríkja algjört samkomulag um að hvert og eitt megi gera það sem þeim sýnist og að það eina sem skipti máli sé að halda ríkisstjórninni gangandi. En þannig virkar ekki okkar stjórnskipan. Um það vitnar 17. gr. stjórnarskrárinnar, sem Umboðsmaður vísar til í bréfi sínu til forsætisráðherra. Vegna ábyrgðar- og aðgerðaleysis forsætisráðherra sitjum við því uppi með dómsmálaráðherra sem skeytir litlu eða enguum lög og reglur—jafnvel þær sem standa í stjórnarskrá—afstöðu almennings eða Alþingis, og jafnvel um valdmörk sín gagnvart þinginu, og veður bara áfram af virðingarleysi við þing og þjóð. Við hljótum öll að þurfa að spyrja okkur mikilvægra spurninga í kjölfar þessarar vægast sagt furðulegu atburðarásar – og þá er grundvallarspurningin: Hver er það sem raunverulega stjórnar? Höfundur er þingmaður Pírata. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Píratar Rafbyssur Ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur Lögreglan Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir Mest lesið Mengum meira Heiðar Guðjónsson Skoðun Halldór 05.07.2024 Halldór Sigmundi Davíð svarað Björn Bjarnason Skoðun Coda Terminal hefur ekki áhrif á neysluvatnsból höfuðborgarsvæðisins Sigrún Tómasdóttir Skoðun Hvað verður um Kára? Helga Sigrún Harðardóttir Skoðun Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Líf og dauði leikur á hnífsegg Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir Skoðun Af hverju leka gluggar fyrr en áður? Böðvar Bjarnason Skoðun Að óttast blokkir Ásta Logadóttir Skoðun Þegar fórnarlamb verður böðull Sigurður Skúlason Skoðun Skoðun Skoðun Sigmundi Davíð svarað Björn Bjarnason skrifar Skoðun Coda Terminal hefur ekki áhrif á neysluvatnsból höfuðborgarsvæðisins Sigrún Tómasdóttir skrifar Skoðun Líf og dauði leikur á hnífsegg Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Mengum meira Heiðar Guðjónsson skrifar Skoðun Hvað verður um Kára? Helga Sigrún Harðardóttir skrifar Skoðun Að eiga tertuna og borða hana líka – svar til formanns Hildur Sverrisdóttir skrifar Skoðun Hik er sama og tap Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun Af hverju leka gluggar fyrr en áður? Böðvar Bjarnason skrifar Skoðun Hluta þjóðarinnar hent út í kuldann – hinn baðar sig í sólinni Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Að óttast blokkir Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Engin gúrka hjá Blaðamannafélaginu Sigríður Dögg Auðunsdóttir,Freyja Steingrímsdóttir skrifar Skoðun Stórnotendur eru kjölfestan í íslenska raforkukerfinu Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Ert þú í góðu netsambandi? Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Evrópa og myrkrið framundan Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Heilræði fyrir Nýhaldið Sigmundur Davíð Gunnlaugsson skrifar Skoðun Glútenlaust gull á grillið Anna Gunndís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Kaupin á eyrinni Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Lokunaruppboð í Kauphöllinni Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Viðreisn mun leggja fram tillögu um íbúakosningu um Coda Terminal verkefnið í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Ferðatryggingar og val á kreditkorti Svandís Edda Hólm Jónudóttir skrifar Skoðun Af hverju að byggja Coda Terminal? Ólafur Elínarson,Sandra Ósk Snæbjörnsdóttir skrifar Skoðun Hljóð úr horni Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun ESB fyrir almenning Oddný G. Harðardóttir skrifar Skoðun Strámaðurinn mikli Kristján Hreinsson skrifar Skoðun Árið er 2024 Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Samkeppni í nýju ljósi Páll Hermannsson skrifar Skoðun Það er verið að grafa dýpri fátæktargjá Rúnar Sigurjónsson skrifar Skoðun „Hæ ástin, þarf að millifæra, getur þú samþykkt beiðnina?“ Heiðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Algeng þvæla um Evrópusambandið Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Stundum hefur Gunnar Smári rétt fyrir sér Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Sjá meira
Með þessu slagorði sannfærði Vinstrihreyfingin - grænt framboð kjósendur sína um það að í því fælist ábyrgðarhlutverk að velja flokkinn til forystu. Aðeins þau gætu tryggt farsæld og velferð, hreint loft og græn tún. En eina dauðaþögnin er þögn forsætisráðherra, sem virðist láta sér það í léttu rúmi liggja þó ráðherrar í ríkisstjórn hennar taki geðþóttaákvarðanir með afdrifaríkar afleiðingar án samráðs við nokkurn mann. Rafmagnað andrúmsloft í ríkisstjórnarherberginu? Dómsmálaráðherra, Jón Gunnarsson, gerðist sekur um fordæmalausa vopnvæðingu lögreglunnar þegar hann gaf henni heimild til þess að vopnast rafbyssum án nokkurs samráðs við þjóð, þing eða þá einu sinni ríkisstjórnina. Málið kom flatt upp á forsætisráðherra sem lýsti því í kjölfarið að „fyrirvarar“ hefðu verið gerðir við málið í ríkisstjórn, jafnvel þótt reglugerðin hefði þá þegar verið undirrituð að ríkisstjórninni fornspurðri. Hér áður fyrr þýddu slíkir fyrirvarar að viðkomandi flokkur teldi sig ekki skuldbundinn til þess að greiða málinu leið í gegnum þingið, en til hvers var þessi fyrirvari Katrínar? Málið kom aldrei til meðferðar í þinginu og enginn í ríkisstjórninni gerði neitt til þess að stoppa það. Við skulum hafa á hreinu að hér er um að ræða vopn sem sýnt hefur verið fram á að getur valdið miklum skaða og jafnvel dauðsföllum, og er fólk með undirliggjandi sjúkdóma, fíknivanda eða geðsjúkdóma í sérstakri áhættu. Hingað til hefur lögregla á Íslandi verið óvopnuð í daglegum störfum sínum. Við ættum því öll að geta verið sammála um að í þessari reglugerð felist meiri háttar breyting á vinnubrögðum og valdbeitingarheimildum lögreglunnar. Í löndunum sem við berum okkur saman við hafa rafbyssur verið teknar upp sem vægara úrræði en að lögreglumenn beri á sér hefðbundnar byssur. Hér á landi hefur lögregla, sem fyrr segir, ekki borið skotvopn og gilda strangar reglur um beitingu þeirra skotvopna sem tiltæk eru. Ef breytingin snerist um það að skipta skotvopnum út fyrir rafbyssur gætum við hugsanlega talað um einhverskonar meðalhófsráðstöfun, en það er ekki tilfellið. Því er óneitanlega um stigmögnun valdbeitingarheimildaað ræða, hreina umbyltingu á því hvernig lögreglan á Íslandi starfar og samskiptum hennar við almenna borgara. Nauðsyn breytinganna rökstyður ráðherra síðan með staðhæfingum um aukna slysatíðni á meðal lögreglumanna, sem síðar kom í ljós að voru staðlausar. Forsætisráðherra segir að málið feli í sér „[töluverða breytingu] sem sé eðlilegt að ræða á vettvangi þingsins og á vettvangi ríkisstjórnarinnar,“ en dómsmálaráðherra hefur aftur á móti haldið því fram að honum þyki þetta ekkert mikilvægt mál og að ekki sé um stórkostlega breytingu að ræða – og að enn fremur hafi honum ekki þótt tilefni til þess að ræða þetta mál við ríkisstjórnina áður en ákvörðun var tekin. Því er deginum ljósara að alvarlegs innra ósamræmis gætir í ríkisstjórninni: forsætisráðherra viðurkennir að málið sé stórt og það þurfi að ræða en dómsmálaráðherra telur að breytingin sé smámál sem óþarft sé að gaumgæfa nánar og áfram gakk, þar við sitji. Lærdómurinn sem líklegt er að þjóðin dragi af málinu er sá að þessi ríkisstjórn, sem átti að „spanna hið pólitíska litróf,“ sé ekki aðeins fullkomlega sofandi á verðinum gagnvart því sem bjátar á í samfélaginu heldur óstarfhæf af innri togstreitu. Dómsmálaráðherra réttlætir samráðsleysið með rangfærslum Með samráðsleysinu virðir dómsmálaráðherra lýðræðislega ferla að vettugi. Ferla sem eru ekkert endilega ætlaðir til þess að ná einhverri pólitískri sátt um málin—því það er ekkert alltaf hægt—heldur fyrst og fremst til þess að tryggja fagmennsku og vel ígrundaða og vandaða löggjöf. Þannig er hægt að koma í veg fyrir geðþóttaákvarðanireinstakra ráðherra. Það ætti öllum að vera ljóst að óásættanlegt sé að einn æðsti ráðamaður þjóðarinnar réttlæti svo afdrifaríka valdbeitingaraukningu með ósannindum eftir að hafa tekið geðþóttaákvörðun um setningu reglugerðarinnar án samráðs við þing eða þjóð, og án þess að bera málið einu sinni upp við sína eigin ríkisstjórn! Til hvers er ríkisstjórnarsamstarfið þá eiginlega? Engan ætti því að undra að umboðsmaður Alþingis hafi talið ástæðu til að árétta skyldurráðherra samkvæmt stjórnarskránni, auk þess að minna forsætisráðherra á verkstjórnar- og samhæfingarhlutverk hennar, ekki síst í ljósi afstöðu hennar til málsins. Láti ráðherra það farast fyrir að virða skyldur sínar til samráðs „feli það ekki eingöngu í sér brot á formreglu heldur stuðli slík háttsemi að því að það pólitíska samráð, sem lög og stjórnarskrá mæli fyrir um að fram skuli fara á vettvangi ríkisstjórnar, sé sniðgengið.“ Í því ljósi er í senn hryggilegt og alvarlegt að horfa upp á samráðherra dómsmálaráðherra í ríkisstjórninni, og þá ekki síst forsætisráðherra, láta þetta með öllu óátalið. Þar virðist ríkja algjört samkomulag um að hvert og eitt megi gera það sem þeim sýnist og að það eina sem skipti máli sé að halda ríkisstjórninni gangandi. En þannig virkar ekki okkar stjórnskipan. Um það vitnar 17. gr. stjórnarskrárinnar, sem Umboðsmaður vísar til í bréfi sínu til forsætisráðherra. Vegna ábyrgðar- og aðgerðaleysis forsætisráðherra sitjum við því uppi með dómsmálaráðherra sem skeytir litlu eða enguum lög og reglur—jafnvel þær sem standa í stjórnarskrá—afstöðu almennings eða Alþingis, og jafnvel um valdmörk sín gagnvart þinginu, og veður bara áfram af virðingarleysi við þing og þjóð. Við hljótum öll að þurfa að spyrja okkur mikilvægra spurninga í kjölfar þessarar vægast sagt furðulegu atburðarásar – og þá er grundvallarspurningin: Hver er það sem raunverulega stjórnar? Höfundur er þingmaður Pírata.
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Skoðun Coda Terminal hefur ekki áhrif á neysluvatnsból höfuðborgarsvæðisins Sigrún Tómasdóttir skrifar
Skoðun Viðreisn mun leggja fram tillögu um íbúakosningu um Coda Terminal verkefnið í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson skrifar
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun