Af virðingu við leikskólakennara og foreldra Ragnhildur Alda Vilhjálmsdóttir skrifar 30. mars 2023 07:01 Nýlega flykktust ráðþrota foreldrar í Ráðhúsið og kröfðust tafarlausra aðgerða vegna leikskólavandans. Í kjölfarið hafa borgarfulltrúar meirihlutans ekki þorað öðru en að skoða aðrar leiðir til að bæta ástandið. Ég hef saknað þess að sjá starfsfólk leikskólanna í Ráðhúsinu, því hagsmunir þeirra eru samofnir hagsmunum foreldra. Fyrst lendir skellurinn á starfsfólkinu og þegar það getur ekki meir lendir skellurinn á foreldrum. Fjötrar núverandi dagvistunarkerfis Í núverandi kerfi er Reykjavík bæði kaupandi og langstærsti rekstraraðili vistunarmöguleika í borginni, sem þýðir að starfsfólk og foreldrar eru algjörlega upp á borgina komin. Mynd 1. Skipurit núverandi dagvistunarkerfis Eins og sést á mynd 1 rekur borgin og stjórnar um 80% af öllum vistunarmöguleikum í Reykjavík með beinum hætti. Í krafti þessa skipulags ræður meirihlutahópurinn í Ráðhúsinu nánast öllu um starfsemi leikskólana, ekki bara fjölda barna á hvern fermeter eða starfsmann heldur líka því viðhaldsfé sem skólarnir fá og hvernig starfsfólk á að ráða. Starfsfólk leikskólanna getur því vart borið hönd yfir höfuð sér þegar meirihlutinn í borgarstjórn tekur slæma ákvörðun né afstýrt því að sú ákvörðun leiði af sér vítahring. Mynd 2. sýnir hvernig þrjár slæmar ákvarðanir hafa leitt til þriggja vítahringa sem magna áhrif hvers annars: Vítahringir viðhaldsleysis, svikinna loforða og kröfuminni ráðninga. Mynd 2. Þrír vítahringir leikskóla borgarinnar Leikskólastjórnendur hafa lengi kvartað yfir skorti á viðhaldsfé og svo lélegs viðbragðs borgarinnar og vondra ráða til stjórnenda í mygluvanda. Raskið vegna lokana deilda eða leikskólans alls og aukin samskiptaþungi við foreldra eykur álagið á starfsfólkið sem of oft endar með flótta úr starfi eða veikindaleyfi vegna myglu eða kulnunar. Meðan starfsemi margra leikskóla er í uppnámi tilkynnir meirihlutinn í borgarstjórn reglulega að öll 12 mánaða börn í Reykjavík fái leikskólapláss innan fyrirsjáanlegs tíma. Foreldrar skipuleggja fæðingarorlof út frá því og sitja svo í súpunni vegna loforða sem ekki standast. Það eru engar upplýsingar að fá um biðlista eða stöðu hvers barns í röðinni svo foreldrar hringja í leikskólana eftir upplýsingum og oft fara heilu dagarnir hjá starfsfólki í að svara símtölunum. Þá er ómældur tími foreldranna sem fer í að finna út úr málunum. Ár hvert fer fjöldi leikskólaplássa forgörðum vegna manneklu. Því ákvað borgin að minnka kröfurnar til starfsfólks. Þá jókst álagið verulega á faglærða starfsfólkið sem þarf að sinna aukinni starfsmannaþjálfun og oft íslenskukennslu samhliða eigin vinnu. Niðurstaðan er enn meiri mannekla, færri leikskólapláss og hærri kostnaður fyrir borgina sem reynir þá að spara áfram á kostnað gæðanna sem eykur aftur á flótta faglærða úr stéttinni. Enda fátt um að velja fyrir faglærða leikskólastarfsmenn í þessu kerfi sem veikir samningsstöðu þeirra gagnvart borginni. Framtíðarsýnin snýst um að valdefla starfsfólk og foreldra Hugsanlega er eftirspurn frá foreldrum og faglærðu starfsfólki eftir smærri leikskólum með færri börnum á starfsmann, sérhæfðum leikskóla fyrir börn með sérþarfir eða jafnvel Montessori leikskóla svo dæmi sé tekið. Þar sem borgin ræður nánast öllu kerfinu er mjög erfitt fyrir faglærða að svara sjálf slíkri eftirspurn. Þessu er öfugt farið í frjálslyndu dagvistunarkerfi. Þá færir borgin valdið til fagfólksins en einbeitir sér að fjármögnun kerfisins, tryggja að starfsstaðir uppfylli allar nauðsynlegar kröfur og greiðir fjölbreytninni veginn. Þá verða fagfólk og foreldrar virkir þátttakendur í kerfinu, ekki valdalausir þiggjendur. Mynd 3. „Blómið“ dagvistunarkerfi sem byggir á frjálslyndri hugmyndafræði Mynd 3. sýnir Blómið eins og ég vil kalla það. Í stað þess að steypa alla í sama mót er reiknað með að bæði fagfólk og foreldrar hafi mismunandi þarfir og óskir. Foreldrar, starfsfólk og Reykjavíkurborg móta kerfið saman með sífelldu og gagnkvæmu samtali um úrvalið. Þá getur enginn einn aðili knésett allt kerfið með slæmri frammistöðu. Betra úrval vinnustaða styrkir samningsstöðu starfsfólks og með meira sjálfsvaldi hafa rekstraraðilar fleiri verkfæri til að lokka fagfólk til sín sem eflir gæði starfsins og trekkir að foreldra. Langtíma- og skammtímalausnir Í nýlegu Kastljósviðtali reyndi ég að útskýra Blómið í stuttu máli. Sú kerfisbreyting myndi leysa leikskólavandann til langtíma en meirihlutinn í borgarstjórn mun seint taka upp hugmyndir Sjálfstæðismanna, því miður. Til skamms tíma má byrja að fjölga valkostum en án þess þó að gefa afslátt af gæðum, eins og kanna hvort bæta megi við 5 ára bekk í einhverjum þeirra grunnskólum sem þegar hafa starfandi leikskólakennara. Í framhaldi af viðtalinu hef ég átt uppbyggileg samtöl við marga leikskólastarfsmenn sem hafa aukið verulega á þekkingu mína á þessum málum. Eitt mikilvægt sem mér var bent á er að allir núverandi leikskólakennaranemar eru þegar starfsmenn leikskólanna og mannekluvandinn flyst bara á milli bygginga. Það verður því að tryggja nýliðun í stéttinni ef annað á að virka. Nú eru samningar leikskólakennara að losna og þá kemur til umræðu hvernig kjör og starfsaðstæður leikskólakennara eiga þátt í þeirri óheillaþróun sem hefur orðið í leikskólunum. Núverandi kerfi er illa fjármagnað og ekki batnar það við sífellda skelli. Ef ráðamenn vilja sýna virðingu sína gagnvart foreldrum og starfsfólki í verki þarf að byrja á að horfast í augu við raunverulega fjárþörf leikskólanna og tryggja starfsfólki mannsæmandi starfsaðstæður. Höfundur er borgarfulltrúi Sjálfstæðisflokksins í Reykjavík. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Leikskólar Reykjavík Börn og uppeldi Ragnhildur Alda María Vilhjálmsdóttir Borgarstjórn Skóla - og menntamál Mest lesið 76 dagar Erlingur Sigvaldason Skoðun Húsnæðisbæturnar sem hurfu Ragnar Sigurður Kristjánsson Skoðun Sporin þín Valtýr Soffía Sigurðardóttir Skoðun Á hvaða ári er Inga Sæland stödd? Snorri Másson Skoðun Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson Skoðun Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson Skoðun Hunsuðu menntamálin – en ætla nú að bjarga þeim Sigurður Kári Harðarson Skoðun Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun Háskólaþorpið Bifröst og fólkið sem gleymdist Margrét Jónsdóttir Njarðvík Skoðun Draugagangur í Alaska Hannes Pétursson Skoðun Skoðun Skoðun Kynbundin áhrif barneigna á atvinnuþátttöku og tekjur Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Viltu finna milljarð? - Frá gráu svæði í gagnsæi Gunnar Pétur Haraldsson skrifar Skoðun Ný sókn í menntamálum – tækifæri eða hliðarskref? Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Á hvaða ári er Inga Sæland stödd? Snorri Másson skrifar Skoðun Eru börn innviðir? Hjördís Eva Þórðardóttir skrifar Skoðun Háskólaþorpið Bifröst og fólkið sem gleymdist Margrét Jónsdóttir Njarðvík skrifar Skoðun Körfubolti á tímum þjóðarmorðs Bjarni Þór Sigurbjörnsson skrifar Skoðun Draugagangur í Alaska Hannes Pétursson skrifar Skoðun Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson skrifar Skoðun Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson skrifar Skoðun 76 dagar Erlingur Sigvaldason skrifar Skoðun Í minningu körfuboltahetja Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Er kominn tími til að láta endurmeta brunabótamatið á þínu húsnæði? Heiðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Húsnæðisbæturnar sem hurfu Ragnar Sigurður Kristjánsson skrifar Skoðun Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir skrifar Skoðun Hjartans mál í kennslu Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Hunsuðu menntamálin – en ætla nú að bjarga þeim Sigurður Kári Harðarson skrifar Skoðun Sporin þín Valtýr Soffía Sigurðardóttir skrifar Skoðun Að saga rótina undan trénu og halda að stofninn vaxi hraðar: hugleiðing um tillögur Viðskiptaráðs Birgir Orri Ásgrímsson skrifar Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Sjallar og lyklaborðið Sigfús Ómar Höskuldsson skrifar Skoðun Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei skrifar Skoðun „Stóra fallega frumvarpið“ hans Trump Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Skoðun Verndun vatns og stjórn vatnamála Ólafur Arnar Jónsson,Sigurður Guðjónsson skrifar Skoðun Gegn hernaði hvers konar Gunnar Björgvinsson skrifar Skoðun Hvers vegna sífellt fleiri sækjast eftir einveru Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Þriggja stiga þögn Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Nú þarf að gyrða sig í brók Gunnlaugur Stefánsson skrifar Skoðun Lesblindir og stuðningur í skólum Snævar Ívarsson skrifar Skoðun Skóli án aðgreiningar – fallegt orðalag en brotakennd framkvæmd Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar Sjá meira
Nýlega flykktust ráðþrota foreldrar í Ráðhúsið og kröfðust tafarlausra aðgerða vegna leikskólavandans. Í kjölfarið hafa borgarfulltrúar meirihlutans ekki þorað öðru en að skoða aðrar leiðir til að bæta ástandið. Ég hef saknað þess að sjá starfsfólk leikskólanna í Ráðhúsinu, því hagsmunir þeirra eru samofnir hagsmunum foreldra. Fyrst lendir skellurinn á starfsfólkinu og þegar það getur ekki meir lendir skellurinn á foreldrum. Fjötrar núverandi dagvistunarkerfis Í núverandi kerfi er Reykjavík bæði kaupandi og langstærsti rekstraraðili vistunarmöguleika í borginni, sem þýðir að starfsfólk og foreldrar eru algjörlega upp á borgina komin. Mynd 1. Skipurit núverandi dagvistunarkerfis Eins og sést á mynd 1 rekur borgin og stjórnar um 80% af öllum vistunarmöguleikum í Reykjavík með beinum hætti. Í krafti þessa skipulags ræður meirihlutahópurinn í Ráðhúsinu nánast öllu um starfsemi leikskólana, ekki bara fjölda barna á hvern fermeter eða starfsmann heldur líka því viðhaldsfé sem skólarnir fá og hvernig starfsfólk á að ráða. Starfsfólk leikskólanna getur því vart borið hönd yfir höfuð sér þegar meirihlutinn í borgarstjórn tekur slæma ákvörðun né afstýrt því að sú ákvörðun leiði af sér vítahring. Mynd 2. sýnir hvernig þrjár slæmar ákvarðanir hafa leitt til þriggja vítahringa sem magna áhrif hvers annars: Vítahringir viðhaldsleysis, svikinna loforða og kröfuminni ráðninga. Mynd 2. Þrír vítahringir leikskóla borgarinnar Leikskólastjórnendur hafa lengi kvartað yfir skorti á viðhaldsfé og svo lélegs viðbragðs borgarinnar og vondra ráða til stjórnenda í mygluvanda. Raskið vegna lokana deilda eða leikskólans alls og aukin samskiptaþungi við foreldra eykur álagið á starfsfólkið sem of oft endar með flótta úr starfi eða veikindaleyfi vegna myglu eða kulnunar. Meðan starfsemi margra leikskóla er í uppnámi tilkynnir meirihlutinn í borgarstjórn reglulega að öll 12 mánaða börn í Reykjavík fái leikskólapláss innan fyrirsjáanlegs tíma. Foreldrar skipuleggja fæðingarorlof út frá því og sitja svo í súpunni vegna loforða sem ekki standast. Það eru engar upplýsingar að fá um biðlista eða stöðu hvers barns í röðinni svo foreldrar hringja í leikskólana eftir upplýsingum og oft fara heilu dagarnir hjá starfsfólki í að svara símtölunum. Þá er ómældur tími foreldranna sem fer í að finna út úr málunum. Ár hvert fer fjöldi leikskólaplássa forgörðum vegna manneklu. Því ákvað borgin að minnka kröfurnar til starfsfólks. Þá jókst álagið verulega á faglærða starfsfólkið sem þarf að sinna aukinni starfsmannaþjálfun og oft íslenskukennslu samhliða eigin vinnu. Niðurstaðan er enn meiri mannekla, færri leikskólapláss og hærri kostnaður fyrir borgina sem reynir þá að spara áfram á kostnað gæðanna sem eykur aftur á flótta faglærða úr stéttinni. Enda fátt um að velja fyrir faglærða leikskólastarfsmenn í þessu kerfi sem veikir samningsstöðu þeirra gagnvart borginni. Framtíðarsýnin snýst um að valdefla starfsfólk og foreldra Hugsanlega er eftirspurn frá foreldrum og faglærðu starfsfólki eftir smærri leikskólum með færri börnum á starfsmann, sérhæfðum leikskóla fyrir börn með sérþarfir eða jafnvel Montessori leikskóla svo dæmi sé tekið. Þar sem borgin ræður nánast öllu kerfinu er mjög erfitt fyrir faglærða að svara sjálf slíkri eftirspurn. Þessu er öfugt farið í frjálslyndu dagvistunarkerfi. Þá færir borgin valdið til fagfólksins en einbeitir sér að fjármögnun kerfisins, tryggja að starfsstaðir uppfylli allar nauðsynlegar kröfur og greiðir fjölbreytninni veginn. Þá verða fagfólk og foreldrar virkir þátttakendur í kerfinu, ekki valdalausir þiggjendur. Mynd 3. „Blómið“ dagvistunarkerfi sem byggir á frjálslyndri hugmyndafræði Mynd 3. sýnir Blómið eins og ég vil kalla það. Í stað þess að steypa alla í sama mót er reiknað með að bæði fagfólk og foreldrar hafi mismunandi þarfir og óskir. Foreldrar, starfsfólk og Reykjavíkurborg móta kerfið saman með sífelldu og gagnkvæmu samtali um úrvalið. Þá getur enginn einn aðili knésett allt kerfið með slæmri frammistöðu. Betra úrval vinnustaða styrkir samningsstöðu starfsfólks og með meira sjálfsvaldi hafa rekstraraðilar fleiri verkfæri til að lokka fagfólk til sín sem eflir gæði starfsins og trekkir að foreldra. Langtíma- og skammtímalausnir Í nýlegu Kastljósviðtali reyndi ég að útskýra Blómið í stuttu máli. Sú kerfisbreyting myndi leysa leikskólavandann til langtíma en meirihlutinn í borgarstjórn mun seint taka upp hugmyndir Sjálfstæðismanna, því miður. Til skamms tíma má byrja að fjölga valkostum en án þess þó að gefa afslátt af gæðum, eins og kanna hvort bæta megi við 5 ára bekk í einhverjum þeirra grunnskólum sem þegar hafa starfandi leikskólakennara. Í framhaldi af viðtalinu hef ég átt uppbyggileg samtöl við marga leikskólastarfsmenn sem hafa aukið verulega á þekkingu mína á þessum málum. Eitt mikilvægt sem mér var bent á er að allir núverandi leikskólakennaranemar eru þegar starfsmenn leikskólanna og mannekluvandinn flyst bara á milli bygginga. Það verður því að tryggja nýliðun í stéttinni ef annað á að virka. Nú eru samningar leikskólakennara að losna og þá kemur til umræðu hvernig kjör og starfsaðstæður leikskólakennara eiga þátt í þeirri óheillaþróun sem hefur orðið í leikskólunum. Núverandi kerfi er illa fjármagnað og ekki batnar það við sífellda skelli. Ef ráðamenn vilja sýna virðingu sína gagnvart foreldrum og starfsfólki í verki þarf að byrja á að horfast í augu við raunverulega fjárþörf leikskólanna og tryggja starfsfólki mannsæmandi starfsaðstæður. Höfundur er borgarfulltrúi Sjálfstæðisflokksins í Reykjavík.
Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson Skoðun
Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson Skoðun
Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun
Skoðun Kynbundin áhrif barneigna á atvinnuþátttöku og tekjur Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar
Skoðun Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson skrifar
Skoðun Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson skrifar
Skoðun Er kominn tími til að láta endurmeta brunabótamatið á þínu húsnæði? Heiðrún Jónsdóttir skrifar
Skoðun Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir skrifar
Skoðun Að saga rótina undan trénu og halda að stofninn vaxi hraðar: hugleiðing um tillögur Viðskiptaráðs Birgir Orri Ásgrímsson skrifar
Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei skrifar
Skoðun Skóli án aðgreiningar – fallegt orðalag en brotakennd framkvæmd Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar
Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson Skoðun
Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson Skoðun
Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun