„Við erum að halda áfram í þessu frjálsa falli“ Snorri Másson skrifar 7. apríl 2023 09:00 „Við erum að halda áfram í þessu frjálsa falli í raun og veru,“ segir Sunna Kristín Símonardóttir nýdoktor í félagsfræði, sem rannsakar orsakir sífellt lækkandi fæðingartíðni á Íslandi. Á hverju ári lækkar fæðingartíðnin, með undantekingu í Covid, og eftir að hafa njósnað um óútkomnar tölur frá 2022, telur Sunna líklegt að þær verði lægri en nokkru sinni fyrr. Fæðingartíðni á Íslandi mældist í síðustu mælingu 1,82 árið 2021, en talið er að börnin þurfi að vera 2,1 á hverja konu til að viðhalda mannfjölda til lengri tíma. Það hefur ekki náðst á Íslandi frá 2010. Fjallað er um þróunina í innslaginu hér að ofan og rætt við Sunnu Kristínu. Hagstofa Íslands Sunna er á meðal stjórnenda viðamikils verkefnis sem rannsakar áhrif stefnumótunar og foreldramenningar á barneignir á Íslandi. Verkefnið fékk veglegan styrk frá Rannís hér um árið, enda ærið tilefni til að rannsaka þennan málaflokk sem tekur örum breytingum um þessar mundir. „Það er eitthvað að breytast í viðhorfum okkar til barneigna. Til þess hvað við viljum fá út úr lífinu. Við erum kannski ekki að fara að búa til nein kerfi sem láta alla langa til að eignast þrjú börn. En við eigum að hjálpa þeim sem langar til að eignast börn til að gera það,“ segir Sunna, sem segir ekki nógu vel staðið að þessum málaflokki. Sunna Kristín Símonardóttir er á meðal stjórnenda rannsóknarverkefnis sem rannsakar sérstaklega áhrif stefnumótunar og foreldramenningar á barneignir á Íslandi. Verkefnið fékk veglegan styrk frá Rannís hér um árið, enda ærið tilefni til að rannsaka þennan málaflokk sem tekur örum breytingum um þessar mundir.Vísir/Arnar Stjórnvöld hafa í tengslum við nýútkomna fjármálaáætlun ákveðið að hækka ekki hámarksgreiðslur í fæðingarorlofi, sem standa í 600 þúsund krónum á mánuði núna, en miðað við verðlagsbreytingar má líta svo á að þær ættu að vera í 775 þúsund krónum. Á sama tíma segir Sunna mikinn kvíðaþátt hjá foreldrum að fá ekki leikskólapláss fyrir börn sín fyrr en seint. Allt leggst þetta á eitt við að fæla fólk frá barneignum. „Þetta er áhyggjuefni að því leytinu til að við þurfum að hugsa út í þetta. Við þurfum að taka þessu sem ákveðinni samfélagslegri þróun, greina og skilja og hugsa upp leiðir hvernig við ætlum að koma til móts við fólk til þess að auðvelda þeim það ef það langar að eignast börn. En á sama tíma getum við aldrei farið í hugmyndafræði um að reyna að ýta á fólk, þrýsta á konur að eignast fleiri börn, af því að það er náttúrulega ofboðslega hættuleg hugmyndafræði. Kvenfjandsamleg í raun og veru,“ segir Sunna. Sunna telur að lögbinda eigi rétt barna til leikskólavistar við 12 mánaða aldur.Vísir/Arnar Sunna rifjar það upp að fyrir tveimur árum hafi hún vakið máls á því í fjölmiðlum að orðið hefði smávægileg barnasprengja í tengslum við faraldurinn. Við því þyrfti að bregðast með auknu leikskólaplássi tveimur árum síðar og nú er sú stund runnin upp. „Og hvað gerist? Kerfið er ekkert tilbúið til að taka á móti þeim,“ segir Sunna. „Ég myndi halda að þyrfti í raun og veru að lögbinda rétt barna á leikskólavist við eins árs aldur og það þyrfti að setja ofboðslega mikla áherslu á þann þátt. Öll Norðurlöndin eru í rauninni með lög sem kveða á um það að eins árs börn eigi rétt á leikskólavist nema Ísland. Þannig að ég spyr: Af hverju?” Fæðingarorlof Börn og uppeldi Ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur Frjósemi Mannfjöldi Tengdar fréttir Spá því að mannfjöldinn toppi lægra og fyrr en áður var talið Niðurstöður nýrrar rannsóknar virðast benda til þess að „mannfjöldasprengjan“ muni ekki springa, heldur muni mannfjöldinn toppa lægra og fyrr en áður var talið. 27. mars 2023 10:40 „Ef þetta er sönn saga um sæðisfrumurnar eru alls konar áhyggjur sem fara að myndast“ Mannkynið gæti staðið frammi fyrir frjósemiskrísu á komandi tímum ef ekkert verður aðhafst, að því er kemur fram í grein í Guardian. Þar segir að sæði í karlmönnum verði sífellt máttlausara og að fjöldi sæðisfrumna í körlum hafi hrunið um helming á síðustu fjörutíu árum. Þróunin er að stigmagnast. 19. nóvember 2022 10:45 Fleiri börn en fæðingartíðnin lækkar Fleiri börn fæddust á Íslandi á síðasta ári en á árinu á undan. Fæðingartíðni íslenskra kvenna lækkar hins vegar milli ára og er nú 1,72 börn á hverja konu. 9. apríl 2021 09:59 Mest lesið Kosningavaktin: Íslendingar ganga að kjörborðinu Innlent Nauðgaði sofandi konu í jólateiti Innlent Þrjú börn á gjörgæslu og eitt í öndunarvél Innlent „Við skulum ekki endurtaka gömlu mistökin“ Innlent Alþjóðastarf þingmanna álitið sem „fyllerís- og fríferðir“ Innlent Sigurði Inga heitt í hamsi þegar hann flutti eldræðu um útlendinga Innlent Ekkert sem gefi til kynna að Framsókn standi fyrir mannúð Innlent „Margt að óttast“ en ameríski draumurinn lifir Erlent Sigurður hafi fært Framsókn fjær Bjarna og Sigmundi Innlent Skorinn með hníf á skemmtistað í miðbænum Innlent Fleiri fréttir Brauðtertur til umræðu á haustfundi Landsvirkjunar Sjúkratryggingar sektaðar um 40 milljónir: „Hér er verið að mismuna fyrirtækjum“ Fjörutíu milljóna sekt Sjúkratrygginga og hrekkjavökupartí aldarinnar Litlaus regnbogi yfir borginni í dag „Auðvitað er ég að vísa í þá flokka sem stjórna hjá borginni“ Þrjú börn á gjörgæslu og eitt í öndunarvél Matarsmakk á fjölmenningarhátíð í Aratungu „Við skulum ekki endurtaka gömlu mistökin“ Sigurður hafi fært Framsókn fjær Bjarna og Sigmundi „Tvær undirskriftir sem vantaði“ Umdeild eldræða formanns Framsóknar Nauðgaði sofandi konu í jólateiti Ekkert sem gefi til kynna að Framsókn standi fyrir mannúð Kallar eftir umboði þjóðarinnar til breytinga Skorinn með hníf á skemmtistað í miðbænum Alþjóðastarf þingmanna álitið sem „fyllerís- og fríferðir“ Sigurði Inga heitt í hamsi þegar hann flutti eldræðu um útlendinga „Staðan er bara sú að það verður slys hérna“ Afstaða ríkisins hleypi illu blóði og hörku í viðræðurnar Framboðslisti Ábyrgrar framtíðar í Reykjavík norður Fagnar 400 nýjum störfum við Hvammsvirkjun Tíu mánaða strákur fær byltingarkennt lyf fyrstur Íslendinga Þau verða fulltrúar Íslands á COP29 í Aserbaídsjan Veröldin hrundi þegar sonurinn greindist Enginn í steininn fyrir heiðursofbeldi Amma lýsir blóðugum niðurgangi og örvæntingu foreldra Verkfall í MR samþykkt í annarri tilraun Mörg börn sem beita ofbeldi hafa orðið fyrir því sjálf Ríkið telur ólöglega boðað til verkfalls lækna Þverárfjallsvegur lokaður vegna eldsvoða í bíl Sjá meira
Fæðingartíðni á Íslandi mældist í síðustu mælingu 1,82 árið 2021, en talið er að börnin þurfi að vera 2,1 á hverja konu til að viðhalda mannfjölda til lengri tíma. Það hefur ekki náðst á Íslandi frá 2010. Fjallað er um þróunina í innslaginu hér að ofan og rætt við Sunnu Kristínu. Hagstofa Íslands Sunna er á meðal stjórnenda viðamikils verkefnis sem rannsakar áhrif stefnumótunar og foreldramenningar á barneignir á Íslandi. Verkefnið fékk veglegan styrk frá Rannís hér um árið, enda ærið tilefni til að rannsaka þennan málaflokk sem tekur örum breytingum um þessar mundir. „Það er eitthvað að breytast í viðhorfum okkar til barneigna. Til þess hvað við viljum fá út úr lífinu. Við erum kannski ekki að fara að búa til nein kerfi sem láta alla langa til að eignast þrjú börn. En við eigum að hjálpa þeim sem langar til að eignast börn til að gera það,“ segir Sunna, sem segir ekki nógu vel staðið að þessum málaflokki. Sunna Kristín Símonardóttir er á meðal stjórnenda rannsóknarverkefnis sem rannsakar sérstaklega áhrif stefnumótunar og foreldramenningar á barneignir á Íslandi. Verkefnið fékk veglegan styrk frá Rannís hér um árið, enda ærið tilefni til að rannsaka þennan málaflokk sem tekur örum breytingum um þessar mundir.Vísir/Arnar Stjórnvöld hafa í tengslum við nýútkomna fjármálaáætlun ákveðið að hækka ekki hámarksgreiðslur í fæðingarorlofi, sem standa í 600 þúsund krónum á mánuði núna, en miðað við verðlagsbreytingar má líta svo á að þær ættu að vera í 775 þúsund krónum. Á sama tíma segir Sunna mikinn kvíðaþátt hjá foreldrum að fá ekki leikskólapláss fyrir börn sín fyrr en seint. Allt leggst þetta á eitt við að fæla fólk frá barneignum. „Þetta er áhyggjuefni að því leytinu til að við þurfum að hugsa út í þetta. Við þurfum að taka þessu sem ákveðinni samfélagslegri þróun, greina og skilja og hugsa upp leiðir hvernig við ætlum að koma til móts við fólk til þess að auðvelda þeim það ef það langar að eignast börn. En á sama tíma getum við aldrei farið í hugmyndafræði um að reyna að ýta á fólk, þrýsta á konur að eignast fleiri börn, af því að það er náttúrulega ofboðslega hættuleg hugmyndafræði. Kvenfjandsamleg í raun og veru,“ segir Sunna. Sunna telur að lögbinda eigi rétt barna til leikskólavistar við 12 mánaða aldur.Vísir/Arnar Sunna rifjar það upp að fyrir tveimur árum hafi hún vakið máls á því í fjölmiðlum að orðið hefði smávægileg barnasprengja í tengslum við faraldurinn. Við því þyrfti að bregðast með auknu leikskólaplássi tveimur árum síðar og nú er sú stund runnin upp. „Og hvað gerist? Kerfið er ekkert tilbúið til að taka á móti þeim,“ segir Sunna. „Ég myndi halda að þyrfti í raun og veru að lögbinda rétt barna á leikskólavist við eins árs aldur og það þyrfti að setja ofboðslega mikla áherslu á þann þátt. Öll Norðurlöndin eru í rauninni með lög sem kveða á um það að eins árs börn eigi rétt á leikskólavist nema Ísland. Þannig að ég spyr: Af hverju?”
Fæðingarorlof Börn og uppeldi Ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur Frjósemi Mannfjöldi Tengdar fréttir Spá því að mannfjöldinn toppi lægra og fyrr en áður var talið Niðurstöður nýrrar rannsóknar virðast benda til þess að „mannfjöldasprengjan“ muni ekki springa, heldur muni mannfjöldinn toppa lægra og fyrr en áður var talið. 27. mars 2023 10:40 „Ef þetta er sönn saga um sæðisfrumurnar eru alls konar áhyggjur sem fara að myndast“ Mannkynið gæti staðið frammi fyrir frjósemiskrísu á komandi tímum ef ekkert verður aðhafst, að því er kemur fram í grein í Guardian. Þar segir að sæði í karlmönnum verði sífellt máttlausara og að fjöldi sæðisfrumna í körlum hafi hrunið um helming á síðustu fjörutíu árum. Þróunin er að stigmagnast. 19. nóvember 2022 10:45 Fleiri börn en fæðingartíðnin lækkar Fleiri börn fæddust á Íslandi á síðasta ári en á árinu á undan. Fæðingartíðni íslenskra kvenna lækkar hins vegar milli ára og er nú 1,72 börn á hverja konu. 9. apríl 2021 09:59 Mest lesið Kosningavaktin: Íslendingar ganga að kjörborðinu Innlent Nauðgaði sofandi konu í jólateiti Innlent Þrjú börn á gjörgæslu og eitt í öndunarvél Innlent „Við skulum ekki endurtaka gömlu mistökin“ Innlent Alþjóðastarf þingmanna álitið sem „fyllerís- og fríferðir“ Innlent Sigurði Inga heitt í hamsi þegar hann flutti eldræðu um útlendinga Innlent Ekkert sem gefi til kynna að Framsókn standi fyrir mannúð Innlent „Margt að óttast“ en ameríski draumurinn lifir Erlent Sigurður hafi fært Framsókn fjær Bjarna og Sigmundi Innlent Skorinn með hníf á skemmtistað í miðbænum Innlent Fleiri fréttir Brauðtertur til umræðu á haustfundi Landsvirkjunar Sjúkratryggingar sektaðar um 40 milljónir: „Hér er verið að mismuna fyrirtækjum“ Fjörutíu milljóna sekt Sjúkratrygginga og hrekkjavökupartí aldarinnar Litlaus regnbogi yfir borginni í dag „Auðvitað er ég að vísa í þá flokka sem stjórna hjá borginni“ Þrjú börn á gjörgæslu og eitt í öndunarvél Matarsmakk á fjölmenningarhátíð í Aratungu „Við skulum ekki endurtaka gömlu mistökin“ Sigurður hafi fært Framsókn fjær Bjarna og Sigmundi „Tvær undirskriftir sem vantaði“ Umdeild eldræða formanns Framsóknar Nauðgaði sofandi konu í jólateiti Ekkert sem gefi til kynna að Framsókn standi fyrir mannúð Kallar eftir umboði þjóðarinnar til breytinga Skorinn með hníf á skemmtistað í miðbænum Alþjóðastarf þingmanna álitið sem „fyllerís- og fríferðir“ Sigurði Inga heitt í hamsi þegar hann flutti eldræðu um útlendinga „Staðan er bara sú að það verður slys hérna“ Afstaða ríkisins hleypi illu blóði og hörku í viðræðurnar Framboðslisti Ábyrgrar framtíðar í Reykjavík norður Fagnar 400 nýjum störfum við Hvammsvirkjun Tíu mánaða strákur fær byltingarkennt lyf fyrstur Íslendinga Þau verða fulltrúar Íslands á COP29 í Aserbaídsjan Veröldin hrundi þegar sonurinn greindist Enginn í steininn fyrir heiðursofbeldi Amma lýsir blóðugum niðurgangi og örvæntingu foreldra Verkfall í MR samþykkt í annarri tilraun Mörg börn sem beita ofbeldi hafa orðið fyrir því sjálf Ríkið telur ólöglega boðað til verkfalls lækna Þverárfjallsvegur lokaður vegna eldsvoða í bíl Sjá meira
Spá því að mannfjöldinn toppi lægra og fyrr en áður var talið Niðurstöður nýrrar rannsóknar virðast benda til þess að „mannfjöldasprengjan“ muni ekki springa, heldur muni mannfjöldinn toppa lægra og fyrr en áður var talið. 27. mars 2023 10:40
„Ef þetta er sönn saga um sæðisfrumurnar eru alls konar áhyggjur sem fara að myndast“ Mannkynið gæti staðið frammi fyrir frjósemiskrísu á komandi tímum ef ekkert verður aðhafst, að því er kemur fram í grein í Guardian. Þar segir að sæði í karlmönnum verði sífellt máttlausara og að fjöldi sæðisfrumna í körlum hafi hrunið um helming á síðustu fjörutíu árum. Þróunin er að stigmagnast. 19. nóvember 2022 10:45
Fleiri börn en fæðingartíðnin lækkar Fleiri börn fæddust á Íslandi á síðasta ári en á árinu á undan. Fæðingartíðni íslenskra kvenna lækkar hins vegar milli ára og er nú 1,72 börn á hverja konu. 9. apríl 2021 09:59