Innlent

„Við erum að halda áfram í þessu frjálsa falli“

Snorri Másson skrifar

„Við erum að halda áfram í þessu frjálsa falli í raun og veru,“ segir Sunna Kristín Símonardóttir nýdoktor í félagsfræði, sem rannsakar orsakir sífellt lækkandi fæðingartíðni á Íslandi. Á hverju ári lækkar fæðingartíðnin, með undantekingu í Covid, og eftir að hafa njósnað um óútkomnar tölur frá 2022, telur Sunna líklegt að þær verði lægri en nokkru sinni fyrr.

Fæðingartíðni á Íslandi mældist í síðustu mælingu 1,82 árið 2021, en talið er að börnin þurfi að vera 2,1 á hverja konu til að viðhalda mannfjölda til lengri tíma. Það hefur ekki náðst á Íslandi frá 2010. Fjallað er um þróunina í innslaginu hér að ofan og rætt við Sunnu Kristínu.

Hagstofa Íslands

Sunna er á meðal stjórnenda viðamikils verkefnis sem rannsakar áhrif stefnumótunar og foreldramenningar á barneignir á Íslandi. Verkefnið fékk veglegan styrk frá Rannís hér um árið, enda ærið tilefni til að rannsaka þennan málaflokk sem tekur örum breytingum um þessar mundir.

„Það er eitthvað að breytast í viðhorfum okkar til barneigna. Til þess hvað við viljum fá út úr lífinu. Við erum kannski ekki að fara að búa til nein kerfi sem láta alla langa til að eignast þrjú börn. En við eigum að hjálpa þeim sem langar til að eignast börn til að gera það,“ segir Sunna, sem segir ekki nógu vel staðið að þessum málaflokki.

Sunna Kristín Símonardóttir er á meðal stjórnenda rannsóknarverkefnis sem rannsakar sérstaklega áhrif stefnumótunar og foreldramenningar á barneignir á Íslandi. Verkefnið fékk veglegan styrk frá Rannís hér um árið, enda ærið tilefni til að rannsaka þennan málaflokk sem tekur örum breytingum um þessar mundir.Vísir/Arnar

Stjórnvöld hafa í tengslum við nýútkomna fjármálaáætlun ákveðið að hækka ekki hámarksgreiðslur í fæðingarorlofi, sem standa í 600 þúsund krónum á mánuði núna, en miðað við verðlagsbreytingar má líta svo á að þær ættu að vera í 775 þúsund krónum. Á sama tíma segir Sunna mikinn kvíðaþátt hjá foreldrum að fá ekki leikskólapláss fyrir börn sín fyrr en seint.

Allt leggst þetta á eitt við að fæla fólk frá barneignum. „Þetta er áhyggjuefni að því leytinu til að við þurfum að hugsa út í þetta. Við þurfum að taka þessu sem ákveðinni samfélagslegri þróun, greina og skilja og hugsa upp leiðir hvernig við ætlum að koma til móts við fólk til þess að auðvelda þeim það ef það langar að eignast börn. 

En á sama tíma getum við aldrei farið í hugmyndafræði um að reyna að ýta á fólk, þrýsta á konur að eignast fleiri börn, af því að það er náttúrulega ofboðslega hættuleg hugmyndafræði. Kvenfjandsamleg í raun og veru,“ segir Sunna.

Sunna telur að lögbinda eigi rétt barna til leikskólavistar við 12 mánaða aldur.Vísir/Arnar

Sunna rifjar það upp að fyrir tveimur árum hafi hún vakið máls á því í fjölmiðlum að orðið hefði smávægileg barnasprengja í tengslum við faraldurinn. Við því þyrfti að bregðast með auknu leikskólaplássi tveimur árum síðar og nú er sú stund runnin upp. 

„Og hvað gerist? Kerfið er ekkert tilbúið til að taka á móti þeim,“ segir Sunna. „Ég myndi halda að þyrfti í raun og veru að lögbinda rétt barna á leikskólavist við eins árs aldur og það þyrfti að setja ofboðslega mikla áherslu á þann þátt. Öll Norðurlöndin eru í rauninni með lög sem kveða á um það að eins árs börn eigi rétt á leikskólavist nema Ísland. Þannig að ég spyr: Af hverju?”


Tengdar fréttir

Fleiri börn en fæðingar­tíðnin lækkar

Fleiri börn fæddust á Íslandi á síðasta ári en á árinu á undan. Fæðingartíðni íslenskra kvenna lækkar hins vegar milli ára og er nú 1,72 börn á hverja konu.




Fleiri fréttir

Sjá meira


×