Netöryggi snýst ekki lengur bara um tækni - heldur um fólk Margrét Valgerður Helgadóttir skrifar 17. nóvember 2023 14:31 Við viljum öll geta verið sem mest á netinu og hafa aðgang að góðu og öflugu netsambandi. Lífið okkar hefur að svo miklu leyti færst yfir á stafrænar slóðir. Við eigum í samskiptum við fjölskyldu og vini í gegnum netið. Hver þekkir ekki að hafa skoðað ljósmyndir úr fermingu eða fimmtugsafmæli Fríðu frænku á Facebook. Og við erum mörg sem erum afar þakklát fyrir að geta stundað bankaviðskipti eða átt í netsamskiptum við þjónustustofnanir, og sparað þannig spor og tíma. Októbermánuður er nýliðinn en hann er alþjóðlegur netöryggismánuður og því hafa fyrirtæki og stofnanir út um allan heim undanfarið lagt ríkari áherslu á vitundarvakningu og fræðslu um þessi mál. Ráðstefnur og málþing eru haldin til að vekja athygli á mikilvægi netöryggis enda ekki vanþörf á. Málefnið er hins vegar þess eðlis að við þurfum einfaldlega að vera meðvituð um hætturnar allan ársins hring. Netöryggi er málefni sem varðar okkur öll og það er mikill misskilningur að netöryggi sé einungis eitthvað sem þau sem starfa innan tæknigeirans þurfi bara að hugsa um. Netöryggi er einfaldlega orðið órjúfanlegur hluti af almennri öryggisvitund vegna stafrænni tilveru okkar, hvort sem okkur líkar betur eða verr. Við þurfum öll að huga að öryggi og vera á varðbergi í öllu því stafræna sem við erum að fást við, óháð aldri og starfstétt. Þar skiptir heldur engu hvort við erum að gera eitthvað í símanum okkar, tölvunni, eða að taka út peninga í hraðbanka. Öryggisógnin er alls staðar í kringum okkur. Þessi stafræni veruleiki hefur þróast hratt en hljóðlega. Fyrir suma hefur þessi þróun verið sýnileg, en það eru stórir hópar í þjóðfélaginu sem hafa ekki náð að fylgja henni eftir og fyllast jafnvel kvíða yfir að þurfa að taka þátt í þessum stafræna heimi sem við búum í núna. Og samhliða þessari þróun hefur það aðeins gleymst að ræða skuggahliðarnar og þann veruleika sem þekkjum í dag. Þessar netöryggisógnirnar og allt það sem getur farið úrskeiðis þegar öll okkar tilvera er orðin stafræn. Ef við spólum 20 ár aftur í tímann þá voru það kerfisstjórar og öryggisstjórar sem höfðu mestar áhyggjur af netöryggi og ógnum þess. Þetta var fólkið sem fjárfesti í eldveggjum og vírusvörnum fyrir sína vinnustaði og var gert ábyrgt fyrir netöryggi og að halda árlegan fyrirlestur fyrir samstarfsfólk sitt með misgóðum árangri. En heimurinn er gjörbreyttur og núna erum við öll komin með tölvu í vasann þ.e. símann okkar, sem inniheldur okkar allra mikilvægustu upplýsingar auk þess að vera alltaf nettengdur. Þótt að kerfisstjórar, öryggisstjórar og sérfræðingar í upplýsingatækni vinna mikið og gott starf að auknu netöryggi fyrir mikilvægar þjónustur sem við reiðum okkur á, þá getum við öll verið fulltrúar að bættu öryggi í okkar stafræna lífi. Staðan í dag er sú að hinn almenni borgari er skotmark netglæpamanna. Við þurfum þess vegna að ræða um netöryggi og nauðsyn þess að passa upp á tækin okkar við börnin okkar, við hvert annað, við foreldra okkar og ömmur og afa. Brýnum fyrir þeim sem eru í kringum okkur að gæta sín á gylliboðum sem eru of góð til að vera sönn. Að svara ekki í símann þegar óþekkt símanúmer erlendis frá eru að hringja og þú átt ekki von á símtali. Að gefa aldrei upp rafræn skilríki nema þú hafir sjálf/-ur óskað eftir innskráningu. Að smella ekki á einhverjar slóðir í leikjum eða í gegnum SMS-skilaboð í farsímanum án þess að vita raunverulega fyrir hvað er verið að opna. Að gefa ekki upp persónulegar upplýsingar um okkur í Facebook leikjum. Að opna ekki slóðir frá póst- og flutningafyrirtækjum ef við höfum ekki verið að panta vörur. Að grandskoða tölvupósta og skilaboð sem dúkka skyndilega upp og svo mætti lengi telja. Aukin vitund í samfélaginu um hvaða hættur steðji að og aukin umræða um þekktar ógnir, hækkar öryggisstigið. Það er einmitt með þessum hætti sem við getum öll verið virkir og mikilvægir þátttakendur í því að bæta netöryggi. Með því að vera vakandi fyrir netsvindlum og -svikum sem einstaklingar og sem hluti af þeim samfélögum sem við erum í hverju sinni. Hvort sem það er á vinnustaðnum, í vinahópnum eða innan fjölskyldunnar. Við erum einfaldlega komin á þann stað í hinum stafræna heimi, að við verðum að taka netöryggisógnina með inn í okkar daglega líf og líta svo á að við séum öll okkar eigin öryggisstjórar. Höfundur er sérfræðingur í stafrænu öryggi og starfar hjá Fjarskiptastofu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Netöryggi Fjarskipti Stafræn þróun Mest lesið Málað sig út í horn Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Uppbygging almannahagsmuna á Íslandi Hlynur Már Vilhjálmsson Skoðun Græðgi Kolbrún Bergþórsdóttir Skoðun Hvers vegna getur ein greiðsla á ári frá TR verið góður kostur? Sigurjón Skúlason Skoðun Hvatning til mótshaldara Landsmóts hestamanna Linda Karen Gunnarsdóttir Skoðun Flug frá Keflavík til Köben tekur styttri tíma en meðaltími nauðgunar Guðný S. Bjarnadóttir Skoðun Það er ákvörðun að beita mannvonsku Gísli Rafn Ólafsson Skoðun „Lýtalaus íslenska“ er ekki til Eiríkur Rögnvaldsson Skoðun Bestun Seðlabankastjóra Karl Guðlaugsson Skoðun Skoðun Skoðun Uppbygging almannahagsmuna á Íslandi Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Skoðun Málað sig út í horn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Full orkuskipti ríkisflota og samgönguþjónustu fyrir 2030 Sigurður Friðleifsson skrifar Skoðun Einelti er veruleikabrenglun Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun „Lýtalaus íslenska“ er ekki til Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Hvatning til mótshaldara Landsmóts hestamanna Linda Karen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Áróður Kremls gegn Úkraínu og NATO Guðni Freyr Öfjörð skrifar Skoðun Að gefnu tilefni Kristján Hreinsson skrifar Skoðun Það er ákvörðun að beita mannvonsku Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Löng barátta XD fyrir jafnrétti og frelsi Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Árið er 1990 Rebekka Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Létt Borgarlína og bráðavandi umferðar Elías B. Elíasson,Þórarinn Hjaltason skrifar Skoðun Bestun Seðlabankastjóra Karl Guðlaugsson skrifar Skoðun Nýr tækniskóli rís við Flensborgarhöfn í Hafnarfirði Ágúst Bjarni Garðarsson skrifar Skoðun Úr samkeppni í einokun? Sigríður Margrét Oddsdóttir,Anna Hrefna Ingimundarsdóttir skrifar Skoðun Að mála sig út í horn Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun Verst fyrir fámennustu ríkin Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hvað getum við tekið á móti mörgum? Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Yazan, Kant og siðleg breytni á Íslandi Gunnar Hersveinn skrifar Skoðun Dauðinn og skattarnir skrifar Skoðun Áskorun ÖBÍ og Þroskahjálpar til ráðherra og þingmanna Alma Ýr Ingólfsdóttir,Unnur Helga Óttarsdóttir skrifar Skoðun Flug frá Keflavík til Köben tekur styttri tíma en meðaltími nauðgunar Guðný S. Bjarnadóttir skrifar Skoðun Hvers vegna getur ein greiðsla á ári frá TR verið góður kostur? Sigurjón Skúlason skrifar Skoðun Í gíslingu Ríkislögmanns, samtryggingar og spillingar Ásthildur Lóa Þórsdóttir skrifar Skoðun Þegar andi Mussolini svífur yfir vötnunum og titlar verða langir Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Af málathöfnum Gauti Kristmannsson skrifar Skoðun Etanól í glansumbúðum Ingibjörg Rósa Björnsdóttir skrifar Skoðun Kæri Jón Kaldal Eva Dögg Davíðsdóttir skrifar Skoðun Fölsk vernd fæðingarorlofslaga fyrir verðandi feður? Erna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Gaza - hvað getum við gert? Guðrún María Jónsdóttir,Hulda María Einarsdóttir,Sunna Snædal,Theódór Skúli Sigurðsson skrifar Sjá meira
Við viljum öll geta verið sem mest á netinu og hafa aðgang að góðu og öflugu netsambandi. Lífið okkar hefur að svo miklu leyti færst yfir á stafrænar slóðir. Við eigum í samskiptum við fjölskyldu og vini í gegnum netið. Hver þekkir ekki að hafa skoðað ljósmyndir úr fermingu eða fimmtugsafmæli Fríðu frænku á Facebook. Og við erum mörg sem erum afar þakklát fyrir að geta stundað bankaviðskipti eða átt í netsamskiptum við þjónustustofnanir, og sparað þannig spor og tíma. Októbermánuður er nýliðinn en hann er alþjóðlegur netöryggismánuður og því hafa fyrirtæki og stofnanir út um allan heim undanfarið lagt ríkari áherslu á vitundarvakningu og fræðslu um þessi mál. Ráðstefnur og málþing eru haldin til að vekja athygli á mikilvægi netöryggis enda ekki vanþörf á. Málefnið er hins vegar þess eðlis að við þurfum einfaldlega að vera meðvituð um hætturnar allan ársins hring. Netöryggi er málefni sem varðar okkur öll og það er mikill misskilningur að netöryggi sé einungis eitthvað sem þau sem starfa innan tæknigeirans þurfi bara að hugsa um. Netöryggi er einfaldlega orðið órjúfanlegur hluti af almennri öryggisvitund vegna stafrænni tilveru okkar, hvort sem okkur líkar betur eða verr. Við þurfum öll að huga að öryggi og vera á varðbergi í öllu því stafræna sem við erum að fást við, óháð aldri og starfstétt. Þar skiptir heldur engu hvort við erum að gera eitthvað í símanum okkar, tölvunni, eða að taka út peninga í hraðbanka. Öryggisógnin er alls staðar í kringum okkur. Þessi stafræni veruleiki hefur þróast hratt en hljóðlega. Fyrir suma hefur þessi þróun verið sýnileg, en það eru stórir hópar í þjóðfélaginu sem hafa ekki náð að fylgja henni eftir og fyllast jafnvel kvíða yfir að þurfa að taka þátt í þessum stafræna heimi sem við búum í núna. Og samhliða þessari þróun hefur það aðeins gleymst að ræða skuggahliðarnar og þann veruleika sem þekkjum í dag. Þessar netöryggisógnirnar og allt það sem getur farið úrskeiðis þegar öll okkar tilvera er orðin stafræn. Ef við spólum 20 ár aftur í tímann þá voru það kerfisstjórar og öryggisstjórar sem höfðu mestar áhyggjur af netöryggi og ógnum þess. Þetta var fólkið sem fjárfesti í eldveggjum og vírusvörnum fyrir sína vinnustaði og var gert ábyrgt fyrir netöryggi og að halda árlegan fyrirlestur fyrir samstarfsfólk sitt með misgóðum árangri. En heimurinn er gjörbreyttur og núna erum við öll komin með tölvu í vasann þ.e. símann okkar, sem inniheldur okkar allra mikilvægustu upplýsingar auk þess að vera alltaf nettengdur. Þótt að kerfisstjórar, öryggisstjórar og sérfræðingar í upplýsingatækni vinna mikið og gott starf að auknu netöryggi fyrir mikilvægar þjónustur sem við reiðum okkur á, þá getum við öll verið fulltrúar að bættu öryggi í okkar stafræna lífi. Staðan í dag er sú að hinn almenni borgari er skotmark netglæpamanna. Við þurfum þess vegna að ræða um netöryggi og nauðsyn þess að passa upp á tækin okkar við börnin okkar, við hvert annað, við foreldra okkar og ömmur og afa. Brýnum fyrir þeim sem eru í kringum okkur að gæta sín á gylliboðum sem eru of góð til að vera sönn. Að svara ekki í símann þegar óþekkt símanúmer erlendis frá eru að hringja og þú átt ekki von á símtali. Að gefa aldrei upp rafræn skilríki nema þú hafir sjálf/-ur óskað eftir innskráningu. Að smella ekki á einhverjar slóðir í leikjum eða í gegnum SMS-skilaboð í farsímanum án þess að vita raunverulega fyrir hvað er verið að opna. Að gefa ekki upp persónulegar upplýsingar um okkur í Facebook leikjum. Að opna ekki slóðir frá póst- og flutningafyrirtækjum ef við höfum ekki verið að panta vörur. Að grandskoða tölvupósta og skilaboð sem dúkka skyndilega upp og svo mætti lengi telja. Aukin vitund í samfélaginu um hvaða hættur steðji að og aukin umræða um þekktar ógnir, hækkar öryggisstigið. Það er einmitt með þessum hætti sem við getum öll verið virkir og mikilvægir þátttakendur í því að bæta netöryggi. Með því að vera vakandi fyrir netsvindlum og -svikum sem einstaklingar og sem hluti af þeim samfélögum sem við erum í hverju sinni. Hvort sem það er á vinnustaðnum, í vinahópnum eða innan fjölskyldunnar. Við erum einfaldlega komin á þann stað í hinum stafræna heimi, að við verðum að taka netöryggisógnina með inn í okkar daglega líf og líta svo á að við séum öll okkar eigin öryggisstjórar. Höfundur er sérfræðingur í stafrænu öryggi og starfar hjá Fjarskiptastofu.
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Skoðun Áskorun ÖBÍ og Þroskahjálpar til ráðherra og þingmanna Alma Ýr Ingólfsdóttir,Unnur Helga Óttarsdóttir skrifar
Skoðun Flug frá Keflavík til Köben tekur styttri tíma en meðaltími nauðgunar Guðný S. Bjarnadóttir skrifar
Skoðun Gaza - hvað getum við gert? Guðrún María Jónsdóttir,Hulda María Einarsdóttir,Sunna Snædal,Theódór Skúli Sigurðsson skrifar
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun