Ríkisstjórnin leyfir verðsamráð í Öskjuhlíð Sigmar Guðmundsson skrifar 12. apríl 2024 08:30 Er frelsi og heilbrigð samkeppni bara eitthvað skraut hjá Sjálfstæðisflokknum en ekki raunveruleg stefna? Er það orðið að sjálfstæðu markmiði hans að stuðla að hærra matarverði og þar með hærri verðbólgu og vöxtum? Flokknum þykir nú sjálfsagt að lemja í gegn með offorsi galin lög sem munu klárlega hækka matarkörfuna okkar. Og líka vextina sem hvergi eru hærri í Evrópu nema í stríðshrjáðri Úkraínu og Rússlandi. Kaupfélag Skagfirðinga, Matafjölskyldan, SS og fleiri milliliðir í landbúnaði eru núna undanþegnir samkeppnislögum. Sjálfstæðisflokkurinn og Framsókn hafa heimilað þessum fyrirtækjum að leggja stund á viðskiptahætti sem teljast lögbrot á öðrum mörkuðum. Þau mega núna gera það sem Eimskip, Samskip, Mjólkursamsalan og Olíufélögin máttu ekki gera af því það vinnur gegn hagsmunum okkar og hækkar vöruverð. Það þarf ekki lengur leynifundi í Öskjuhlíð um verðsamráð eins og áður tíðkaðist. Slíkir samráðsgöngutúrar eru núna leyfilegir þar, en einnig í Skagafirðinum og annars staðar á landinu. Fyrirtækin geta líka skipt á milli sín mörkuðum eða sameinast í einn einokunarrisa ef þeim sýnist. Í raun er boðið upp á hlaðborð löglegra samkeppnisbrota sem fyrirtækin geta nýtt sér að vild, án raunverulegs eftirlits. Sum þessara fyrirtækja hafa umgengist samkeppnislögin frjálslega hingað til, en þeim eigum við nú að treysta til að skila ávinningi af samráði, fákeppni og jafnvel einokun í vasa neytenda og til bænda. Fyrir því er engin trygging í lögunum. Það sorglega er að það er leikur einn að styrkja stöðu bænda og afurðarstöðva innan samkeppnislaga. Þá þarf að sýna fram á að neytendur fái sanngjarna hlutdeild í ávinningnum. Það virðist einhverra hluta vegna of íþyngjandi kvöð á þessum markið og þá grípa andstæðingar heilbrigðrar samkeppni til þess ráðs að afnema bara samkeppnislögin. Kunna menn mörg dæmi þess í sögunni að verðsamráð stórra fyrirtækja, fákeppni og jafnvel einokun á litlum markaði skili venjulegu fólki hagstæðari kjörum? Eða litlum framleiðendum eins og bændum? Nei, þetta leiðir alltaf til þess að verðsamráðsfurstar, fákeppnisfyrirtæki og einokunarrisar hagnast á kostnað almennings. Til að hindra svona aðför gegn almenningi setja siðaðar þjóðir samkeppnislög. Á Íslandi er þeim vikið til hliðar til að þóknast vildarvinum. Sérhagsmunir fárra ríkra fyrirtækja trompa almannahagsmuni okkar allra. Vinnubrögðin við lagasetninguna segja allt um hugarfarið sem lá að baki. Upphaflegu frumvarpi matvælaráðherra var umbylt af meirihluta atvinnuveganefndar án þess að helstu hagsmunaaðilar fengju að segja sína skoðun eða skila inn umsögn. Ekki einu sinni ráðuneytið var haft með í ráðum. Eðlilegri þinglegri meðferð var einfaldlega kippt úr sambandi. Þetta var svo sjúskað ferli að formaður nefndarinnar, Þórarinn Ingi Pétursson, hefur staðfest að lögmenn þeirra sem mest græða á fúskinu voru beinir þátttakendur í að skrifa lögin með meirihluta nefndarinnar. Það hefur hann sjálfur viðurkennt og virðist nánast líta á það sem fallega greiðvikni við þingið af hálfu hagsmunaaðilans. Á meðan kalla VR, Neytendasamtökin og Félag atvinnurekenda þetta hreinlega spillingu og tala um stjórnarskrárbrot. Fráfarandi formaður bændasamtakanna hefur líka gagnrýnt þetta harðlega. Meira að segja matvælaráðuneytið, þaðan sem frumvarpið kom upphaflega, hefur mótmælt þessum vinnubrögðum af krafti. Það telur breytingarnar mögulega ganga gegn EES samningnum. Kaldhæðnislega er einn þeirra þingmanna sem keyrðu þetta í gegn, Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir, nú orðin matvælaráðherra og byrjar því ráðherraferilinn með því að fá verðskuldaða yfirhalningu frá eigin ráðuneyti. Nýr forsætisráðherra réttlætir þetta með sannfæringarkrafti sem sérhver sósíalisti og framsóknarmaður væri stoltur af. Réttlætingin fyrir þessu er að verja íslenskan landbúnað fyrir samkeppni erlendis frá. Sem er áhugavert í ljósi þess að stóru fyrirtækin sem græða mest á þessari breytingu, eru sjálf meðal helstu innflytjenda landbúnaðarvara. Það er því í raun verið að vernda þau fyrir sjálfum sér, eins einkennilega og það nú hljómar. Forsætisráðherrann nýi bítur svo höfuðið af skömminni með að gagnrýna þá sem studdu niðurfellingu tolla á kjúklingabringum frá Úkraínu til að styðja við stríðshrjáða þjóð, rétt eins og Úkraína bað um. Sem er frekar kaldhæðnislegt því hverjir fluttu aftur inn úkraínska kjúklinginn? Jú, þessir sömu milliliðarisar og eru núna undanþegnir samkeppnislögum. Þeir fitna á kostnað almennings og bænda. Höfundur er þingmaður Viðreisnar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sigmar Guðmundsson Landbúnaður Samkeppnismál Ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur (2017-2024) Ríkisstjórn Bjarna Benediktssonar Mest lesið Gervigreind í námi: 5 lykilskref fyrir öryggi nemenda Björgmundur Guðmundsson Skoðun Staðreyndir um einfaldara regluverk Guðlaugur Þór Þórðarson Skoðun Falin tækifæri til náms Heiða Ingimarsdóttir Skoðun Afruglari Þórður Björn Sigurðsson Skoðun Þjóðkirkja á réttri leið Þórður Guðmundsson Skoðun Við þurfum hagkvæmu virkjunarkostina Gunnar Guðni Tómasson Skoðun Veitingastaðir eru ekki kjarnorkuver Jóhann Páll Jóhannsson Skoðun SVEIT – Kastið inn handklæðinu Aðalsteinn Árni Baldursson Skoðun Opið bréf til Rósu Guðbjartsdóttur Margrét Kristín Blöndal Skoðun Rangfærslur Viðskiptaráðs Finnbjörn A. Hermannsson Skoðun Skoðun Skoðun Afruglari Þórður Björn Sigurðsson skrifar Skoðun Þjóðkirkja á réttri leið Þórður Guðmundsson skrifar Skoðun Staðreyndir um einfaldara regluverk Guðlaugur Þór Þórðarson skrifar Skoðun Við þurfum hagkvæmu virkjunarkostina Gunnar Guðni Tómasson skrifar Skoðun Falin tækifæri til náms Heiða Ingimarsdóttir skrifar Skoðun Gervigreind í námi: 5 lykilskref fyrir öryggi nemenda Björgmundur Guðmundsson skrifar Skoðun Grein til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Sveinn Dúa Hjörleifsson,Eyrún Unnarsdóttir,Elmar GIlbertsson,Álfheiður Guðmundsdóttir,Kristján Jóhannesson skrifar Skoðun “Jákvæð viðbrögð” um veiðigjaldið? Heimir Örn Árnason skrifar Skoðun Skattgreiðendur látnir borga brúsann Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Nokkur orð um Kúbudeiluna og viðskiptabannið Gylfi Páll Hersir skrifar Skoðun Ráðherrar með reiknivél og leyndarhyggju Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Gróf misbeiting illa fengins valds Örn Sigurðsson skrifar Skoðun Að sækja gullið (okkar) grein 2 Þröstur Friðfinnsson skrifar Skoðun Það verða aðrir þjóðhátíðardagar fyrir okkur en dagar Palestínumanna eru taldir Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Pólítískt hugrekki Unnur Hrefna Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Vísir að lægri orkureikningi Einar Vilmarsson skrifar Skoðun Frábær fundur, frábært framtak, vanvirk stjórnsýsla, meðvirk stjórnvöld Ögmundur Jónasson skrifar Skoðun Opið bréf til Rósu Guðbjartsdóttur Margrét Kristín Blöndal skrifar Skoðun Mikil réttarbót fyrir fatlað fólk mætir hindrunum Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Verið brjáluð. Ég fer ekki neitt Ian McDonald skrifar Skoðun Hvernig eiga umsækjendur í opinbera sjóði að fylgja forsendum sem eru þversagnakenndar? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Vönduð vinnubrögð? Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Við viljum styðja ungmenni í að velja rétt fyrir sig og sína framtíð Þórdís Jóna Sigurðardóttir skrifar Skoðun Veitingastaðir eru ekki kjarnorkuver Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Nýr vegvísir Evrópusambandsins um jafnrétti kynjanna Clara Ganslandt skrifar Skoðun Frá stjórnun til tengsla – Endurmat á atferlismeðferð í ljósi tilfinningagreindar Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar Skoðun Blaður 35 Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Kaldar kveðjur frá forsætisráðherrra til ferðaþjónustunnar Pétur Óskarsson skrifar Skoðun Nú hefst samræmt próf í stærðfræði Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Rangfærslur Viðskiptaráðs Finnbjörn A. Hermannsson skrifar Sjá meira
Er frelsi og heilbrigð samkeppni bara eitthvað skraut hjá Sjálfstæðisflokknum en ekki raunveruleg stefna? Er það orðið að sjálfstæðu markmiði hans að stuðla að hærra matarverði og þar með hærri verðbólgu og vöxtum? Flokknum þykir nú sjálfsagt að lemja í gegn með offorsi galin lög sem munu klárlega hækka matarkörfuna okkar. Og líka vextina sem hvergi eru hærri í Evrópu nema í stríðshrjáðri Úkraínu og Rússlandi. Kaupfélag Skagfirðinga, Matafjölskyldan, SS og fleiri milliliðir í landbúnaði eru núna undanþegnir samkeppnislögum. Sjálfstæðisflokkurinn og Framsókn hafa heimilað þessum fyrirtækjum að leggja stund á viðskiptahætti sem teljast lögbrot á öðrum mörkuðum. Þau mega núna gera það sem Eimskip, Samskip, Mjólkursamsalan og Olíufélögin máttu ekki gera af því það vinnur gegn hagsmunum okkar og hækkar vöruverð. Það þarf ekki lengur leynifundi í Öskjuhlíð um verðsamráð eins og áður tíðkaðist. Slíkir samráðsgöngutúrar eru núna leyfilegir þar, en einnig í Skagafirðinum og annars staðar á landinu. Fyrirtækin geta líka skipt á milli sín mörkuðum eða sameinast í einn einokunarrisa ef þeim sýnist. Í raun er boðið upp á hlaðborð löglegra samkeppnisbrota sem fyrirtækin geta nýtt sér að vild, án raunverulegs eftirlits. Sum þessara fyrirtækja hafa umgengist samkeppnislögin frjálslega hingað til, en þeim eigum við nú að treysta til að skila ávinningi af samráði, fákeppni og jafnvel einokun í vasa neytenda og til bænda. Fyrir því er engin trygging í lögunum. Það sorglega er að það er leikur einn að styrkja stöðu bænda og afurðarstöðva innan samkeppnislaga. Þá þarf að sýna fram á að neytendur fái sanngjarna hlutdeild í ávinningnum. Það virðist einhverra hluta vegna of íþyngjandi kvöð á þessum markið og þá grípa andstæðingar heilbrigðrar samkeppni til þess ráðs að afnema bara samkeppnislögin. Kunna menn mörg dæmi þess í sögunni að verðsamráð stórra fyrirtækja, fákeppni og jafnvel einokun á litlum markaði skili venjulegu fólki hagstæðari kjörum? Eða litlum framleiðendum eins og bændum? Nei, þetta leiðir alltaf til þess að verðsamráðsfurstar, fákeppnisfyrirtæki og einokunarrisar hagnast á kostnað almennings. Til að hindra svona aðför gegn almenningi setja siðaðar þjóðir samkeppnislög. Á Íslandi er þeim vikið til hliðar til að þóknast vildarvinum. Sérhagsmunir fárra ríkra fyrirtækja trompa almannahagsmuni okkar allra. Vinnubrögðin við lagasetninguna segja allt um hugarfarið sem lá að baki. Upphaflegu frumvarpi matvælaráðherra var umbylt af meirihluta atvinnuveganefndar án þess að helstu hagsmunaaðilar fengju að segja sína skoðun eða skila inn umsögn. Ekki einu sinni ráðuneytið var haft með í ráðum. Eðlilegri þinglegri meðferð var einfaldlega kippt úr sambandi. Þetta var svo sjúskað ferli að formaður nefndarinnar, Þórarinn Ingi Pétursson, hefur staðfest að lögmenn þeirra sem mest græða á fúskinu voru beinir þátttakendur í að skrifa lögin með meirihluta nefndarinnar. Það hefur hann sjálfur viðurkennt og virðist nánast líta á það sem fallega greiðvikni við þingið af hálfu hagsmunaaðilans. Á meðan kalla VR, Neytendasamtökin og Félag atvinnurekenda þetta hreinlega spillingu og tala um stjórnarskrárbrot. Fráfarandi formaður bændasamtakanna hefur líka gagnrýnt þetta harðlega. Meira að segja matvælaráðuneytið, þaðan sem frumvarpið kom upphaflega, hefur mótmælt þessum vinnubrögðum af krafti. Það telur breytingarnar mögulega ganga gegn EES samningnum. Kaldhæðnislega er einn þeirra þingmanna sem keyrðu þetta í gegn, Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir, nú orðin matvælaráðherra og byrjar því ráðherraferilinn með því að fá verðskuldaða yfirhalningu frá eigin ráðuneyti. Nýr forsætisráðherra réttlætir þetta með sannfæringarkrafti sem sérhver sósíalisti og framsóknarmaður væri stoltur af. Réttlætingin fyrir þessu er að verja íslenskan landbúnað fyrir samkeppni erlendis frá. Sem er áhugavert í ljósi þess að stóru fyrirtækin sem græða mest á þessari breytingu, eru sjálf meðal helstu innflytjenda landbúnaðarvara. Það er því í raun verið að vernda þau fyrir sjálfum sér, eins einkennilega og það nú hljómar. Forsætisráðherrann nýi bítur svo höfuðið af skömminni með að gagnrýna þá sem studdu niðurfellingu tolla á kjúklingabringum frá Úkraínu til að styðja við stríðshrjáða þjóð, rétt eins og Úkraína bað um. Sem er frekar kaldhæðnislegt því hverjir fluttu aftur inn úkraínska kjúklinginn? Jú, þessir sömu milliliðarisar og eru núna undanþegnir samkeppnislögum. Þeir fitna á kostnað almennings og bænda. Höfundur er þingmaður Viðreisnar.
Skoðun Grein til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Sveinn Dúa Hjörleifsson,Eyrún Unnarsdóttir,Elmar GIlbertsson,Álfheiður Guðmundsdóttir,Kristján Jóhannesson skrifar
Skoðun Það verða aðrir þjóðhátíðardagar fyrir okkur en dagar Palestínumanna eru taldir Davíð Aron Routley skrifar
Skoðun Frábær fundur, frábært framtak, vanvirk stjórnsýsla, meðvirk stjórnvöld Ögmundur Jónasson skrifar
Skoðun Hvernig eiga umsækjendur í opinbera sjóði að fylgja forsendum sem eru þversagnakenndar? Bogi Ragnarsson skrifar
Skoðun Við viljum styðja ungmenni í að velja rétt fyrir sig og sína framtíð Þórdís Jóna Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Frá stjórnun til tengsla – Endurmat á atferlismeðferð í ljósi tilfinningagreindar Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar