Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir skrifar 5. október 2024 11:31 Þörf einstaklingsins til að tilheyra er mikil; tilheyra fjölskyldu, tilheyra vinahópi, tilheyra skólanum sínum, tilheyra íþróttafélagi - tilheyra samfélagi, öðlast um leið tilgang og mynda félagsleg tengsl. Félagsfræðingarnir og félagarnir Baumeister og Leary settu fram kenningu „um þörfina fyrir “að tilheyra“ árið 1995 en tilgátan um þörfina fyrir að tilheyra felur í sér að einstaklingurinn hefur mikla þörf fyrir að mynda og viðhalda varanlegum og jákvæðum mannlegum samskiptum. Tvö skilyrði þarf að uppfylla, annars vegar er það þörfin fyrir samfelld og ánægjuleg samskipti við nokkra aðila. Hins vegar þurfa samskiptin að hafa jákvæð áhrif á velferð þeirra. Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Á farsældarþingi fyrir ári síðan voru kynntar niðurstöður íslensku Æskulýðsrannsóknarinnar. Rannsóknin var stór og viðamikil og margir þættir skoðaðir, m.a. hvernig börn tilheyra í skólanum. Ein spurningin var: „Ef þú hugsar um skólann þinn, að hve miklu leyti ertu sammála eða ósammála eftirfarandi staðhæfingu? Mér finnst ég tilheyra í skólanum“. Hlutfall barna sem valdi svarmöguleikana „Mjög sammála“ eða „Sammála“ í 6. bekk með erlendan bakgrunn var 79%. Þegar svörun 8. bekkinga og 10. bekkinga eru skoðuð er hlutfallið sem telur sig tilheyra skólanum sínum lækkar hlutfallið í 67%. Það er sláandi staðreynd að allt að þriðjungur unglinga af erlendum uppruna telja sig ekki tilheyra skólanum sínum. Spurningar vakna um hvers vegna umhverfið í skólanum nær ekki að skapa skilyrði fyrir samfelld og ánægjuleg samskipti við nokkra aðila í kringum þennan fjölda barna. Hvers vegna upplifa börn sig ekki tilheyra skólanum sínum sem iðar af lífi bæði barna og starfsfólks? Söguleg fjölgun fólks með erlendan bakrunn Í tölulegum upplýsingum sem Skóla- og frístundasvið borgarinnar heldur utan um, kemur fram að fjöldi barna með annað móðurmál en íslensku hefur rúmlega tvöfaldast í grunnskólum Reykjavíkur frá árinu 2015 og telja í dag tæplega 3500 börn. Utan Reykjavíkur búa á öllu landinu um 3600 börn með annað móðurmál en íslensku. Þannig býr tæplega helmingur barna af erlendum uppruna á landsvísu í Reykjavík. Uppruni er klárlega breyta sem skiptir máli enda er tungumálið lykill að samfélaginu, lykill að vináttu og vellíðan, lykill að fjölbreyttu íþrótta- og tómstundastarfi, lykill að þátttöku og virkni. Við viljum öll tilheyra hópi þar sem okkur líður vel, að við höfum rödd og að tekið sé mark á okkur, að á okkur sé hlustað. Krafa um meiri hagvöxt, hærri framleiðni á kostnað samkenndar og jöfnuðar? Í nýútkominni skýrslu OECD: Skills and Labour Market Integration of Immigrants and their Children in Iceland er að finna svör sem þarf að staldra við, hvaða ljós hafa blikkað lengi og verið hundsuð? Samtök Atvinnulífsins, íslenskt atvinnulíf og iðnaður þurfa að líta í eign barm en þau hafa notið krafta erlends vinnuafls án þess stuðla að markvissri inngildingu þeirra á vinnumarkaðinn, inn í samfélagið. Að stuðla að inngildingu starfsfólks sem kemur hingað til lands og greiðir til samneyslunar, enda atvinnuþátttaka fólks af erlendum uppruna mjög hjá skv. skýrslunni. Mikið til ófaglært fólk en einnig fólk með formlega menntun sem fær ekki menntun sína metna og vinnur við önnur störf en það menntaði sig til. Menntun og tekjur foreldra segja að mestu til um hvernig börnum vegnar í námi, og ofan á það bætist síðan uppruni fólks. Af því leiðir að börn ófaglærðs fólks með lágar tekjur sem eru af erlendum uppruna er sá hópur sem er verst settur í samfélaginu okkar. Í skýrslunni kemur fram að börn af erlendum uppruna gangi síður í leikskóla og verða þar með af því sem samsvarar þremur árum í námi miðað við íslenska jafnaldra sína. Þegar lögbundin grunnskólaganga tekur við þurfum við kannski ekki að verða svo hissa á því að rannsóknir sýni þau ekki tilheyra skólanum sínum, séu ólíklegri til að eignast vini eða taka þátt í tómstundum, eru líklegri til að hætta í framhaldsskóla og enn síður að útskrifast úr háskóla. Þau verða jaðarsett og einmana og upplifa ekki hlutdeild í þorpinu góða sem íslenskir foreldrar eru aldir upp við og þekkja. Reykjavíkurborg leiðandi í þjónusta börn af erlendum uppruna Reykjavíkurborg hefur sett málefni barna af erlendum uppruna í algeran forgang í skólanum þrátt fyrir að vera sniðgengin um 6 milljarða króna á ári í tekjur vegna vangreiðslna á framlagi til grunnskóla og sérframlags til barna af erlendum uppruna. í kosningastefnu Samfylkingarinnar 2018 var kafli um aðgerðaáætlun um málefni barna með annað móðurmál en íslensku og hún er komin í framkvæmd. Með henni var lögð rík áhersla á að jafna tækifæri þessara barna og jafnaldra þeirra til menntunar enda er íslenskufærni grundvallaratriði varðandi lýðræðislega þátttöku, jafnrétti í skóla- og frístundastarfi og samfélaginu öllu. Þannig hafa margir margir góðir hlutir verið gerðir síðustu þrjú kjörtímabil til að stuðla inngildingu barnana inn í nærsamfélagið sitt, verkefni eins og Frístundir í Breiðholti, frístundastyrkur hækkaður upp í 75 þúsund og sjóður stofnaður til að greiða umfram kostnað sem hlýst af skipulögðu tómstundastarf fyrir tekjulágar fjölskyldur. Fjárfest hefur verið í innviðum íþróttamannvirkja fyrir milljarða, fern íslenskuver sett á laggirnar og hefur Miðja máls og læsis verið leiðandi á landsvísu í að þróa leiðir við kennslu og námsmat, eins og milli mála prófið, til þess að þjónusta þennan sístækkandi hóp barna. Þrátt fyrir stefnur, aðgerðir, aukið fjármagn og ríkan pólitískan vilja meirihlutans í Reykjavík þá er staðan mikið áhyggjuefni enda fleiri þættir sem koma að mótun samfélags en pólitískur vilji. Úrelt aðalnámskrá Í fyrra var Kjalnesingasaga kennd í 8. bekk í skóla í borginni. Í árganginum eru töluð 24 tungumál. Barn sem er af íslenskum uppruna fékk stuðning heima, á hverju kvöldi var farið yfir kaflana og sagan heimfærð til nútímans og tengd staðháttum í borginn i- Kjalarnes, Korpúlfsstaðir, Elliðavatn, Esjan og vandræðin sem skapast þegar tveir menn vilja giftast sömu konunni. Svo er það barnið af erlendum uppruna, á foreldra hafa aldrei fengið stuðning eða hvatningu frá sínum vinnustað til að læra íslensku, langur vinnudagur, stundum í fleiri en einu starfi til að ná endum saman, dýrtíð og jafnvel gekk barnið ekki í leikskóla því foreldrar þekktu ekki til þeirra. Þau börn þurfa algerlega að reiða á sjálft sig, kennarann og skólafélagana eða ekki. Sum börn gefast upp. Sumir foreldrar gefast upp því þau geta ekki stutt við börnin sín. Hvað gera börn sem gefast upp? Hegðun breytist, hætta sjá tilgang að mæta í skólann og þau leita í jaðarsetta hópa sem hefur verið hafnað í öðrum skólum. Hvernig er hægt að meta færni nemandanna í Kjalnesingasögu þegar horft er á færni fjölbreytts nemendahóps sem talar 24 tungumál. Standa börnin jafnfætis? Nei það gera þau ekki og kannski þarf að endurskoða kerfið sem hannar svona umgjörð fyrir börn- kannski er tímaskekkja að kenna Kjalnesingasögu í grunnskóla, kannski ætti hún heima í bóknámsframhaldsskóla. Við erum allavega komin á þann stað að þurfa að endurhugsa kerfin okkar, fá meiri fjölbreytileika í námsgögn, stokka upp aðalnámskrá og námsmat sem taka mið af ólíkum þörfum barna og sveigjanleika til að hægt sé að vinna með börnum á grundvelli styrkleika þeirra því þá eru meiri líkur en minni að þeim líði vel, þau fái tilgang og þar af leiðandi tilheyri. Höfundur er varaborgarfulltrúi Samfylkingarinnar, formaður íbúaráðs Breiðholts og varafulltrúi í skóla- og frístundaráði. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Reykjavík Samfylkingin Sara Björg Sigurðardóttir Skóla- og menntamál Innflytjendamál Mest lesið Kemur þín háskólagráða úr kornflakes pakka? Davíð Már Sigurðsson Skoðun Hinn óseðjandi Eiríkur Ólafsson Skoðun Ef þið þurfið að segja upphátt að þið séuð ekki rasistar... Nichole Leigh Mosty Skoðun Þéttari byggð: Hver nýtur ábatans — og hver borgar brúsann? Daði Freyr Ólafsson Skoðun NordAN: Vegið að norrænni forvarnarstefnu Siv Friðleifsdóttir Skoðun Það ætti ekki vera í boði að útskifa fólk úr viðtalstímum hjá geðlæknum Atli Már Haraldsson Zebitz Skoðun Af hverju byggjum við innan gróinna hverfa? Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun 56.000 krónur í vasa Kópavogsbúa Ásdís Kristjánsdóttir Skoðun Sýnum fordómum ekki umburðarlyndi Snorri Sturluson Skoðun Um spretthóp og lestrarkennslu. Hvatning til mennta- og barnamálaráðherra um faglega starfshætti Auður Soffíu Björgvinsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Kemur þín háskólagráða úr kornflakes pakka? Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Hinn óseðjandi Eiríkur Ólafsson skrifar Skoðun Þéttari byggð: Hver nýtur ábatans — og hver borgar brúsann? Daði Freyr Ólafsson skrifar Skoðun Það ætti ekki vera í boði að útskifa fólk úr viðtalstímum hjá geðlæknum Atli Már Haraldsson Zebitz skrifar Skoðun Ef þið þurfið að segja upphátt að þið séuð ekki rasistar... Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Hugleiðingar og skoðanaskipti um rasisma og útlendingahatur Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun 56.000 krónur í vasa Kópavogsbúa Ásdís Kristjánsdóttir skrifar Skoðun NordAN: Vegið að norrænni forvarnarstefnu Siv Friðleifsdóttir skrifar Skoðun Af hverju byggjum við innan gróinna hverfa? Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Gigt, vinnumarkaðurinn, fjölgun hlutastarfa og viðeigandi aðlögun Hrönn Stefánsdóttir skrifar Skoðun Er stríðsglæpamaður í rútunni? Ragnhildur Hólmgeirsdóttir, Hrönn Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Til hamingju með sjómannadaginn Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Er ekki tími til kominn að tengja? Kristín María Birgisdóttir skrifar Skoðun Barnasáttmáli fyrir öll börn Guðný Björk Eydal,Paola Cardenas skrifar Skoðun Ójafnvægið sem heimurinn býr við – og skellur á Bakka Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Bensínstöðvardíll og Birkimelur Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Trollveiðar og veiðiráðgjöf Magnús Jónsson skrifar Skoðun Gríðarlegir hagsmunir í húfi Sigurður Ingi Jóhannsson skrifar Skoðun Skynsamleg forgangsröðun fjár Ragnhildur Jónsdóttir skrifar Skoðun Eins skýrt og það verður Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Tjáningarfrelsi, gagnrýni og Snorri Másson Birgir Orri Ásgrímsson skrifar Skoðun Að sameinast fjölskyldu sinni Guðrún Brynjólfsdóttir skrifar Skoðun Þögnin sem skapaði ótta – arfleifð Þórarins í Sameyki Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Súrdeigsbrauð, ilmkjarnaolíur og Samtökin 78 Snorri Másson skrifar Skoðun Eru forvarnir í hættu? Dagbjört Harðardóttir skrifar Skoðun Tveir alþingismenn og Gaza Sverrir Agnarsson skrifar Skoðun Hver borgar fyrir ódýrar lóðir? Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Erum við að lengja dauðann en ekki lífið? Ágúst Ólafur Ágústsson skrifar Skoðun Mikill munur á aðgengi að líknarmeðferð í Evrópu Kristín Lára Ólafsdóttir skrifar Sjá meira
Þörf einstaklingsins til að tilheyra er mikil; tilheyra fjölskyldu, tilheyra vinahópi, tilheyra skólanum sínum, tilheyra íþróttafélagi - tilheyra samfélagi, öðlast um leið tilgang og mynda félagsleg tengsl. Félagsfræðingarnir og félagarnir Baumeister og Leary settu fram kenningu „um þörfina fyrir “að tilheyra“ árið 1995 en tilgátan um þörfina fyrir að tilheyra felur í sér að einstaklingurinn hefur mikla þörf fyrir að mynda og viðhalda varanlegum og jákvæðum mannlegum samskiptum. Tvö skilyrði þarf að uppfylla, annars vegar er það þörfin fyrir samfelld og ánægjuleg samskipti við nokkra aðila. Hins vegar þurfa samskiptin að hafa jákvæð áhrif á velferð þeirra. Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Á farsældarþingi fyrir ári síðan voru kynntar niðurstöður íslensku Æskulýðsrannsóknarinnar. Rannsóknin var stór og viðamikil og margir þættir skoðaðir, m.a. hvernig börn tilheyra í skólanum. Ein spurningin var: „Ef þú hugsar um skólann þinn, að hve miklu leyti ertu sammála eða ósammála eftirfarandi staðhæfingu? Mér finnst ég tilheyra í skólanum“. Hlutfall barna sem valdi svarmöguleikana „Mjög sammála“ eða „Sammála“ í 6. bekk með erlendan bakgrunn var 79%. Þegar svörun 8. bekkinga og 10. bekkinga eru skoðuð er hlutfallið sem telur sig tilheyra skólanum sínum lækkar hlutfallið í 67%. Það er sláandi staðreynd að allt að þriðjungur unglinga af erlendum uppruna telja sig ekki tilheyra skólanum sínum. Spurningar vakna um hvers vegna umhverfið í skólanum nær ekki að skapa skilyrði fyrir samfelld og ánægjuleg samskipti við nokkra aðila í kringum þennan fjölda barna. Hvers vegna upplifa börn sig ekki tilheyra skólanum sínum sem iðar af lífi bæði barna og starfsfólks? Söguleg fjölgun fólks með erlendan bakrunn Í tölulegum upplýsingum sem Skóla- og frístundasvið borgarinnar heldur utan um, kemur fram að fjöldi barna með annað móðurmál en íslensku hefur rúmlega tvöfaldast í grunnskólum Reykjavíkur frá árinu 2015 og telja í dag tæplega 3500 börn. Utan Reykjavíkur búa á öllu landinu um 3600 börn með annað móðurmál en íslensku. Þannig býr tæplega helmingur barna af erlendum uppruna á landsvísu í Reykjavík. Uppruni er klárlega breyta sem skiptir máli enda er tungumálið lykill að samfélaginu, lykill að vináttu og vellíðan, lykill að fjölbreyttu íþrótta- og tómstundastarfi, lykill að þátttöku og virkni. Við viljum öll tilheyra hópi þar sem okkur líður vel, að við höfum rödd og að tekið sé mark á okkur, að á okkur sé hlustað. Krafa um meiri hagvöxt, hærri framleiðni á kostnað samkenndar og jöfnuðar? Í nýútkominni skýrslu OECD: Skills and Labour Market Integration of Immigrants and their Children in Iceland er að finna svör sem þarf að staldra við, hvaða ljós hafa blikkað lengi og verið hundsuð? Samtök Atvinnulífsins, íslenskt atvinnulíf og iðnaður þurfa að líta í eign barm en þau hafa notið krafta erlends vinnuafls án þess stuðla að markvissri inngildingu þeirra á vinnumarkaðinn, inn í samfélagið. Að stuðla að inngildingu starfsfólks sem kemur hingað til lands og greiðir til samneyslunar, enda atvinnuþátttaka fólks af erlendum uppruna mjög hjá skv. skýrslunni. Mikið til ófaglært fólk en einnig fólk með formlega menntun sem fær ekki menntun sína metna og vinnur við önnur störf en það menntaði sig til. Menntun og tekjur foreldra segja að mestu til um hvernig börnum vegnar í námi, og ofan á það bætist síðan uppruni fólks. Af því leiðir að börn ófaglærðs fólks með lágar tekjur sem eru af erlendum uppruna er sá hópur sem er verst settur í samfélaginu okkar. Í skýrslunni kemur fram að börn af erlendum uppruna gangi síður í leikskóla og verða þar með af því sem samsvarar þremur árum í námi miðað við íslenska jafnaldra sína. Þegar lögbundin grunnskólaganga tekur við þurfum við kannski ekki að verða svo hissa á því að rannsóknir sýni þau ekki tilheyra skólanum sínum, séu ólíklegri til að eignast vini eða taka þátt í tómstundum, eru líklegri til að hætta í framhaldsskóla og enn síður að útskrifast úr háskóla. Þau verða jaðarsett og einmana og upplifa ekki hlutdeild í þorpinu góða sem íslenskir foreldrar eru aldir upp við og þekkja. Reykjavíkurborg leiðandi í þjónusta börn af erlendum uppruna Reykjavíkurborg hefur sett málefni barna af erlendum uppruna í algeran forgang í skólanum þrátt fyrir að vera sniðgengin um 6 milljarða króna á ári í tekjur vegna vangreiðslna á framlagi til grunnskóla og sérframlags til barna af erlendum uppruna. í kosningastefnu Samfylkingarinnar 2018 var kafli um aðgerðaáætlun um málefni barna með annað móðurmál en íslensku og hún er komin í framkvæmd. Með henni var lögð rík áhersla á að jafna tækifæri þessara barna og jafnaldra þeirra til menntunar enda er íslenskufærni grundvallaratriði varðandi lýðræðislega þátttöku, jafnrétti í skóla- og frístundastarfi og samfélaginu öllu. Þannig hafa margir margir góðir hlutir verið gerðir síðustu þrjú kjörtímabil til að stuðla inngildingu barnana inn í nærsamfélagið sitt, verkefni eins og Frístundir í Breiðholti, frístundastyrkur hækkaður upp í 75 þúsund og sjóður stofnaður til að greiða umfram kostnað sem hlýst af skipulögðu tómstundastarf fyrir tekjulágar fjölskyldur. Fjárfest hefur verið í innviðum íþróttamannvirkja fyrir milljarða, fern íslenskuver sett á laggirnar og hefur Miðja máls og læsis verið leiðandi á landsvísu í að þróa leiðir við kennslu og námsmat, eins og milli mála prófið, til þess að þjónusta þennan sístækkandi hóp barna. Þrátt fyrir stefnur, aðgerðir, aukið fjármagn og ríkan pólitískan vilja meirihlutans í Reykjavík þá er staðan mikið áhyggjuefni enda fleiri þættir sem koma að mótun samfélags en pólitískur vilji. Úrelt aðalnámskrá Í fyrra var Kjalnesingasaga kennd í 8. bekk í skóla í borginni. Í árganginum eru töluð 24 tungumál. Barn sem er af íslenskum uppruna fékk stuðning heima, á hverju kvöldi var farið yfir kaflana og sagan heimfærð til nútímans og tengd staðháttum í borginn i- Kjalarnes, Korpúlfsstaðir, Elliðavatn, Esjan og vandræðin sem skapast þegar tveir menn vilja giftast sömu konunni. Svo er það barnið af erlendum uppruna, á foreldra hafa aldrei fengið stuðning eða hvatningu frá sínum vinnustað til að læra íslensku, langur vinnudagur, stundum í fleiri en einu starfi til að ná endum saman, dýrtíð og jafnvel gekk barnið ekki í leikskóla því foreldrar þekktu ekki til þeirra. Þau börn þurfa algerlega að reiða á sjálft sig, kennarann og skólafélagana eða ekki. Sum börn gefast upp. Sumir foreldrar gefast upp því þau geta ekki stutt við börnin sín. Hvað gera börn sem gefast upp? Hegðun breytist, hætta sjá tilgang að mæta í skólann og þau leita í jaðarsetta hópa sem hefur verið hafnað í öðrum skólum. Hvernig er hægt að meta færni nemandanna í Kjalnesingasögu þegar horft er á færni fjölbreytts nemendahóps sem talar 24 tungumál. Standa börnin jafnfætis? Nei það gera þau ekki og kannski þarf að endurskoða kerfið sem hannar svona umgjörð fyrir börn- kannski er tímaskekkja að kenna Kjalnesingasögu í grunnskóla, kannski ætti hún heima í bóknámsframhaldsskóla. Við erum allavega komin á þann stað að þurfa að endurhugsa kerfin okkar, fá meiri fjölbreytileika í námsgögn, stokka upp aðalnámskrá og námsmat sem taka mið af ólíkum þörfum barna og sveigjanleika til að hægt sé að vinna með börnum á grundvelli styrkleika þeirra því þá eru meiri líkur en minni að þeim líði vel, þau fái tilgang og þar af leiðandi tilheyri. Höfundur er varaborgarfulltrúi Samfylkingarinnar, formaður íbúaráðs Breiðholts og varafulltrúi í skóla- og frístundaráði.
Það ætti ekki vera í boði að útskifa fólk úr viðtalstímum hjá geðlæknum Atli Már Haraldsson Zebitz Skoðun
Um spretthóp og lestrarkennslu. Hvatning til mennta- og barnamálaráðherra um faglega starfshætti Auður Soffíu Björgvinsdóttir Skoðun
Skoðun Það ætti ekki vera í boði að útskifa fólk úr viðtalstímum hjá geðlæknum Atli Már Haraldsson Zebitz skrifar
Skoðun Gigt, vinnumarkaðurinn, fjölgun hlutastarfa og viðeigandi aðlögun Hrönn Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir skrifar
Það ætti ekki vera í boði að útskifa fólk úr viðtalstímum hjá geðlæknum Atli Már Haraldsson Zebitz Skoðun
Um spretthóp og lestrarkennslu. Hvatning til mennta- og barnamálaráðherra um faglega starfshætti Auður Soffíu Björgvinsdóttir Skoðun