Börnin okkar eru að deyja – hvernig bregst þjóðin við? Björk Jónsdóttir skrifar 31. október 2024 22:30 Á undanförnum mánuðum höfum við upplifað skelfilega atburði þar sem börn eiga í hlut, bæði sem þolendur og gerendur, börn sem eflaust hafa beðið spennt eftir að verða fullorðin, fá að ráða sér sjálf og gera það sem hugurinn girnist. En nei, lífið var tekið af þeim á unga aldri og þau munu aldrei fá þessi tækifæri, elsku börnin. Hvert barn og unglingur er dýrmæt eign okkar þjóðar. Við fögnum í hvert skipti sem barn fæðist inn í þennan heim. Hvert barn fær sinn bakpoka við fæðingu og í langflestum pokunum er gott og fallegt veganesti inn í lífið. Því miður verða bakpokar sumra barna þungir og það er erfitt að bera þá, veganesti þeirra getur verið þannig að þau finna ekkert gott og fallegt, sama hvað þau leita djúpt í pokann. Þeirra poki getur verið með alls konar upplifunum og áföllum sem verða þeim þung í skauti fram eftir árum. Bakpoki þessara barna getur verið svo þungur að þau kikna undan honum, þau kvarta en engin veitir því athygli. Við þurfum öll athygli og fáum hana oftast á jákvæðan hátt ásamt hrósi frá fjölskyldunni og t.d kennurum í leik- og grunnskóla. En það eru til börn sem búa við þannig aðstæður að þau fá ekki jákvæða og uppbyggjandi athygli, hvað þá hrós. Þessi börn finna sér leið til að kalla á athygli, geta t.d. farið að sýna alls konar hegðun, stunda áhættuhegðun, fara í neyslu o.fl. Tíminn líður, börnin stækka og þroskast, fara í skóla og vinnu. Já lífið opnar smátt og smátt arm sinn á móti þeim. En lífið er skrykkjótt og það eru alls konar hindranir á leiðinni. Flestir ná að takast á við hindranir eða komast yfir þær en ekki allir. Okkur hættir til að segja að barn sé erfitt og að barn kunni ekki að haga sér og fleira í þeim dúr, en þau börn hafa sál og fallegt hjarta sem þarf stuðning. Hvernig má það vera að ef barn handleggsbrotnar þá fær það þjónustu mjög fljótt en barn sem býr við mikla andlega vanlíðan getur þurft að bíða svo vikum skiptir eftir aðstoð. Þetta er ekki ásættanlegt, heilsubrestur, sama hvort hann er andlegur eða líkamlegur, á að hafa sama aðgengi að þjónustu. Við þurfum að horfa til þess hvaðan kemur barnið, hvernig voru fyrstu árin, fékk barnið athygli, umönnun og kærleika? Sum börn hafa alist upp við þannig aðstæður að uppalendur eiga nóg með sig sjálf og ráða oft ekki við uppeldi barna sinna. Uppalendur þurfa líka aðstoð. Við sem samfélag þurfum að styðja við þessi börn og oft fjölskyldur þeirra líka – sagt er að það þurfi þorp til að ala upp barn… en hvað ef það er ekkert þorp? Jú, þá stofnum við það og umvefjum barnið ást og hlýju og hjálpum því að takast á við sína erfiðleika. Þeir atburðir sem hafa átt sér stað á þessu ári, börn látið lífið á vofeiglegan hátt, er staða sem við getum ekki horft upp á og eigum ekki að sætta okkur við. Ef ég á að vera alveg heiðarleg þá finnst mér lítið hafa breyst á þessum 20 árum sem ég hef unnið með börnum og unglingum í vanda, nema þá það að ofbeldið er alvarlegra farið er að beita vopnum, s.s hnífum og bareflum. Börn og unglingar sjá margt á internetinu og læra margt þar. Í mörgum tölvuleikjum er gaurinn laminn í klessu en svo stendur hann upp og það er ekkert að honum, þetta er bara ekki veruleikinn. Við verðum að koma upp fjölbreyttum úrræðum fyrir börn og unglinga, mörg þurfa mjög einstaklingsbundnar lausnir. Jú, það kostar en hvers virði er líf þessarar barna, það verður aldrei metið í peningum, svo dýrmætt er það. Okkur ber skylda til að þjónusta þessi börn, við þurfum að skoða „æskuna þeirra“ eins og einn góður drengur sagði. Við verðum að skoða grunninn. Ég lít á barn eins og hús, grunnurinn er æskan og á henni byggist framhaldið, þ.e. veggirnir í húsinu. Útveggirnir geta farið að fúna og verða ótryggir ef ekkert er að gert. Ef þetta væri húsið þitt þá myndir þú grípa til aðgerða. Hvernig á húsið að standa ef grunnurinn er ekki tryggur og útveggir ótraustir? Ég hef unnið með börn og unglinga í yfir 20 ár, börn og unglinga í alvarlegum vanda. Vandi þessara barna er margbreytilegur. Því miður hefur ekki verið nóg að gert, ekki horft til þess hver hugsanleg rót vanda barnsins er. Áföll í æsku hverfa ekki, þau hvíla þungt í litlum sálum og valda þeim ómældum sársauka, börnin verða unglingar er vandinn enn til staðar, þá gerist það stundum að þau finna leið til að losna við óþægindin sem vandinn veldur og leita því miður gjarnan í áhættulíferni, s.s áfengi og eða neyslu efna. Foreldrar eru oft alveg búnir á því að ganga á milli kerfa og fá enga aðstoð. Þessi elsku börn hafa oft upplifað hluti í lífinu sem margt fullorðið fólk mun aldrei upplifa og börn ættu ekki að þurfa að upplifa en staðan í þeirra lífi er því miður þannig. Upplifun og reynsla barna í æsku mótar þau, munum það. Aðstæður fólks eru alls konar og við erum mis sterk til að takast á við lifið, bæði börn og fullorðnir. Börn og unglingar vilja gera vel, það vitum við en sumum líður svo illa að þau ráða ekki við hið daglega líf og hvað þá sjálf sig. Hættum að dæma börn og unglinga út frá því sem þau gera. Við þurfum að skapa þeim tækifæri til að vinna úr sínum áföllum. Við skulum ekki ákveða að þau séu svona og hinsegin, stígum niður úr dómarasætinu, förum í sætið sem sýnir skilning, kærleika og umhyggju og berst fyrir því að börnin okkar fái þá aðstoð sem þau þurfa. Það brestur eitthvað í hjartanu þegar barn deyr á vofeiglegan hátt, hvað þá ef þetta er barn sem maður þekkir. Það eru svo margar spurningar sem leita á hugann við slíkar sorgarfréttir. Ég skora á þá flokka sem nú gera allt til að komast á þing að setja geð- og heilbrigðismál barna og unglinga í algjöran forgang. Börnum verður að hjálpa og skapa þeim aðstæður til að vinna úr sínum málum. Hjálpumst að við að skapa þorp sem heldur vel utan um börnin sín og styður þau í að eignast farsælt líf, þau eru svo dýrmæt. Hjálpumst að í að byggja hús með góðum traustum grunni og sterkum útveggjum. Höfundur er fyrrverandi skólastjóri Brúarskóla. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Hversu góð eru laun lækna? Teitur Ari Theodórsson Skoðun Réttlæti Hallgríms Helgasonar Hildur Sverrisdóttir Skoðun Börnin okkar eru að deyja – hvernig bregst þjóðin við? Björk Jónsdóttir Skoðun Nægjusamur nóvember – Að endurstilla neyslumenningu okkar Guðrún Schmidt Skoðun Stjórnsýsla eða pólitík? Helgi Brynjarsson Skoðun Atvinnubótastarfsemi framboða DIljá Mist Einarsdóttir Skoðun Kennarinn sem hvarf Sigrún Birna Björnsdóttir Kaaber Skoðun Misrétti, vonleysi og baráttan við að halda í bjartsýnina Ari Orrason Skoðun Hvert er „útlendingavandamálið“? Karen Kjartansdóttir Skoðun Ég er alveg nógu verðmæt eins og ég er! Ragnheiður Stephensen Skoðun Skoðun Skoðun „Samningana í gildi“ Pjetur St. Arason skrifar Skoðun Ég er alveg nógu verðmæt eins og ég er! Ragnheiður Stephensen skrifar Skoðun Atvinnubótastarfsemi framboða DIljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Hversu góð eru laun lækna? Teitur Ari Theodórsson skrifar Skoðun Nægjusamur nóvember – Að endurstilla neyslumenningu okkar Guðrún Schmidt skrifar Skoðun Stjórnsýsla eða pólitík? Helgi Brynjarsson skrifar Skoðun Réttlæti Hallgríms Helgasonar Hildur Sverrisdóttir skrifar Skoðun Misrétti, vonleysi og baráttan við að halda í bjartsýnina Ari Orrason skrifar Skoðun Börnin okkar eru að deyja – hvernig bregst þjóðin við? Björk Jónsdóttir skrifar Skoðun Hin huldu rándýr í mannslíkömum sem skaða unga fólkið Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Hið augljósa útlendingavandamál Hallþór Jökull Hákonarson skrifar Skoðun Þúsundir íbúða á glámbekk! Guðfinna Jóh. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Kennarinn sem hvarf Sigrún Birna Björnsdóttir Kaaber skrifar Skoðun 10 ára Heilbrigðisstofnun Suðurlands Díana Óskarsdóttir skrifar Skoðun Jafnlaunavottun verði valkvæð en ekki skylda Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Kennir bara meira! Aðalheiður Marta Steindórsdóttir skrifar Skoðun Það er kominn tími á uppfærslu á Íslandi Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Af hverju Píratar? Daníel Þröstur Pálsson skrifar Skoðun Kallar veikleiki stjórnmálaflokkanna á þekkt andlit til liðsinnis? Guðjón Heiðar Pálsson skrifar Skoðun Ruglaðist Kristrún á flokkum, þegar hún fór í stjórnmál? - Það hefði verið einfaldara fyrir hana, að ganga strax í Framsókn, en að breyta Samfylkingunni í Framsókn Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Kosningar og knattspyrna Haraldur Ingi Haraldsson skrifar Skoðun Hvert er „útlendingavandamálið“? Karen Kjartansdóttir skrifar Skoðun Útlendingur eða innflytjandi? Paola Cardeans skrifar Skoðun Sýnum kennurum virðingu Angela Árnadóttir skrifar Skoðun Mælum með Hafþór Reynisson skrifar Skoðun Heilbrigðiskerfi okkar allra Alma Möller skrifar Skoðun Kjarabarátta kennara Þormóður Logi Björnsson skrifar Skoðun Algengt neyðartilfelli Marianne E. Klinke skrifar Skoðun Gervigreind, sýklar, atómsprengjur og allt þetta fína: Hugleiðing um bók eftir Mustafa Suleyman Atli Harðarson skrifar Skoðun Hrátt hakk og heimabakstur fyrir kosningarnar Anna Kristín Jensdóttir skrifar Sjá meira
Á undanförnum mánuðum höfum við upplifað skelfilega atburði þar sem börn eiga í hlut, bæði sem þolendur og gerendur, börn sem eflaust hafa beðið spennt eftir að verða fullorðin, fá að ráða sér sjálf og gera það sem hugurinn girnist. En nei, lífið var tekið af þeim á unga aldri og þau munu aldrei fá þessi tækifæri, elsku börnin. Hvert barn og unglingur er dýrmæt eign okkar þjóðar. Við fögnum í hvert skipti sem barn fæðist inn í þennan heim. Hvert barn fær sinn bakpoka við fæðingu og í langflestum pokunum er gott og fallegt veganesti inn í lífið. Því miður verða bakpokar sumra barna þungir og það er erfitt að bera þá, veganesti þeirra getur verið þannig að þau finna ekkert gott og fallegt, sama hvað þau leita djúpt í pokann. Þeirra poki getur verið með alls konar upplifunum og áföllum sem verða þeim þung í skauti fram eftir árum. Bakpoki þessara barna getur verið svo þungur að þau kikna undan honum, þau kvarta en engin veitir því athygli. Við þurfum öll athygli og fáum hana oftast á jákvæðan hátt ásamt hrósi frá fjölskyldunni og t.d kennurum í leik- og grunnskóla. En það eru til börn sem búa við þannig aðstæður að þau fá ekki jákvæða og uppbyggjandi athygli, hvað þá hrós. Þessi börn finna sér leið til að kalla á athygli, geta t.d. farið að sýna alls konar hegðun, stunda áhættuhegðun, fara í neyslu o.fl. Tíminn líður, börnin stækka og þroskast, fara í skóla og vinnu. Já lífið opnar smátt og smátt arm sinn á móti þeim. En lífið er skrykkjótt og það eru alls konar hindranir á leiðinni. Flestir ná að takast á við hindranir eða komast yfir þær en ekki allir. Okkur hættir til að segja að barn sé erfitt og að barn kunni ekki að haga sér og fleira í þeim dúr, en þau börn hafa sál og fallegt hjarta sem þarf stuðning. Hvernig má það vera að ef barn handleggsbrotnar þá fær það þjónustu mjög fljótt en barn sem býr við mikla andlega vanlíðan getur þurft að bíða svo vikum skiptir eftir aðstoð. Þetta er ekki ásættanlegt, heilsubrestur, sama hvort hann er andlegur eða líkamlegur, á að hafa sama aðgengi að þjónustu. Við þurfum að horfa til þess hvaðan kemur barnið, hvernig voru fyrstu árin, fékk barnið athygli, umönnun og kærleika? Sum börn hafa alist upp við þannig aðstæður að uppalendur eiga nóg með sig sjálf og ráða oft ekki við uppeldi barna sinna. Uppalendur þurfa líka aðstoð. Við sem samfélag þurfum að styðja við þessi börn og oft fjölskyldur þeirra líka – sagt er að það þurfi þorp til að ala upp barn… en hvað ef það er ekkert þorp? Jú, þá stofnum við það og umvefjum barnið ást og hlýju og hjálpum því að takast á við sína erfiðleika. Þeir atburðir sem hafa átt sér stað á þessu ári, börn látið lífið á vofeiglegan hátt, er staða sem við getum ekki horft upp á og eigum ekki að sætta okkur við. Ef ég á að vera alveg heiðarleg þá finnst mér lítið hafa breyst á þessum 20 árum sem ég hef unnið með börnum og unglingum í vanda, nema þá það að ofbeldið er alvarlegra farið er að beita vopnum, s.s hnífum og bareflum. Börn og unglingar sjá margt á internetinu og læra margt þar. Í mörgum tölvuleikjum er gaurinn laminn í klessu en svo stendur hann upp og það er ekkert að honum, þetta er bara ekki veruleikinn. Við verðum að koma upp fjölbreyttum úrræðum fyrir börn og unglinga, mörg þurfa mjög einstaklingsbundnar lausnir. Jú, það kostar en hvers virði er líf þessarar barna, það verður aldrei metið í peningum, svo dýrmætt er það. Okkur ber skylda til að þjónusta þessi börn, við þurfum að skoða „æskuna þeirra“ eins og einn góður drengur sagði. Við verðum að skoða grunninn. Ég lít á barn eins og hús, grunnurinn er æskan og á henni byggist framhaldið, þ.e. veggirnir í húsinu. Útveggirnir geta farið að fúna og verða ótryggir ef ekkert er að gert. Ef þetta væri húsið þitt þá myndir þú grípa til aðgerða. Hvernig á húsið að standa ef grunnurinn er ekki tryggur og útveggir ótraustir? Ég hef unnið með börn og unglinga í yfir 20 ár, börn og unglinga í alvarlegum vanda. Vandi þessara barna er margbreytilegur. Því miður hefur ekki verið nóg að gert, ekki horft til þess hver hugsanleg rót vanda barnsins er. Áföll í æsku hverfa ekki, þau hvíla þungt í litlum sálum og valda þeim ómældum sársauka, börnin verða unglingar er vandinn enn til staðar, þá gerist það stundum að þau finna leið til að losna við óþægindin sem vandinn veldur og leita því miður gjarnan í áhættulíferni, s.s áfengi og eða neyslu efna. Foreldrar eru oft alveg búnir á því að ganga á milli kerfa og fá enga aðstoð. Þessi elsku börn hafa oft upplifað hluti í lífinu sem margt fullorðið fólk mun aldrei upplifa og börn ættu ekki að þurfa að upplifa en staðan í þeirra lífi er því miður þannig. Upplifun og reynsla barna í æsku mótar þau, munum það. Aðstæður fólks eru alls konar og við erum mis sterk til að takast á við lifið, bæði börn og fullorðnir. Börn og unglingar vilja gera vel, það vitum við en sumum líður svo illa að þau ráða ekki við hið daglega líf og hvað þá sjálf sig. Hættum að dæma börn og unglinga út frá því sem þau gera. Við þurfum að skapa þeim tækifæri til að vinna úr sínum áföllum. Við skulum ekki ákveða að þau séu svona og hinsegin, stígum niður úr dómarasætinu, förum í sætið sem sýnir skilning, kærleika og umhyggju og berst fyrir því að börnin okkar fái þá aðstoð sem þau þurfa. Það brestur eitthvað í hjartanu þegar barn deyr á vofeiglegan hátt, hvað þá ef þetta er barn sem maður þekkir. Það eru svo margar spurningar sem leita á hugann við slíkar sorgarfréttir. Ég skora á þá flokka sem nú gera allt til að komast á þing að setja geð- og heilbrigðismál barna og unglinga í algjöran forgang. Börnum verður að hjálpa og skapa þeim aðstæður til að vinna úr sínum málum. Hjálpumst að við að skapa þorp sem heldur vel utan um börnin sín og styður þau í að eignast farsælt líf, þau eru svo dýrmæt. Hjálpumst að í að byggja hús með góðum traustum grunni og sterkum útveggjum. Höfundur er fyrrverandi skólastjóri Brúarskóla.
Skoðun Kallar veikleiki stjórnmálaflokkanna á þekkt andlit til liðsinnis? Guðjón Heiðar Pálsson skrifar
Skoðun Ruglaðist Kristrún á flokkum, þegar hún fór í stjórnmál? - Það hefði verið einfaldara fyrir hana, að ganga strax í Framsókn, en að breyta Samfylkingunni í Framsókn Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Gervigreind, sýklar, atómsprengjur og allt þetta fína: Hugleiðing um bók eftir Mustafa Suleyman Atli Harðarson skrifar