Lögreglumenn samningslausir mánuðum saman og án verkfallsréttar Fjölnir Sæmundsson skrifar 7. nóvember 2024 15:31 Nú þegar fundi Norðurlandaráðs er nýlokið þar sem lögreglumenn voru í áberandi og í nauðsynlegu hlutverki gefst tækifæri til að vekja athygli á stöðu lögreglumanna og kjörum þeirra. Í dag hafa lögreglumenn nú verið án nýs kjarasamnings í um sjö mánuði. Í júní á þessu ári höfnuðu lögreglumenn nýgerðum kjarasamningi með miklum meirihluta þar sem þeir töldu að yfirvöld kæmu ekki nægjanlega til móts við kröfur þeirra eða sýndu skilning á starfi þeirra. Þessu til viðbótar er það skoðun lögreglumanna að lögreglustjórar landsins hafi ekki staðið við gerða stofnannasamninga sem skrifað var undir árið 2021. Við fund Norðurlandaráðs störfuðu yfir 300 lögreglumenn frá fimm lögregluembættum sem er yfir einn þriðji af starfandi lögreglumönnum á landinu. Við blasir að yfirvöld gætu ekki haldið svo stóra alþjóðlega fundi án lögreglu. Án aðkomu lögreglu kæmu ekki hingað í heimsóknir þjóðhöfðingjar annarra landa. Í raun er ekki hægt að halda hér neina stóra viðburði án þess að lögregla tryggi öryggi fólks hvort sem um ræðir menningarnótt eða Gleðigöngu. Reglur um lágmarkshvíld brotnar Nú kann einhver að hugsa að ef lögreglumönnum finnst þetta svona erfitt þá eigi þeir bara að neita að vinna við stóra viðburði og fjöldasamkomur. En málið er ekki svo einfalt því lögreglumönnum er ekki heimilt að neita að vinna störf sín. Við útskrift úr lögreglunámi skrifar hver einasti lögreglumaður undir eiðstaf að stjórnarskránni og við ráðningu í lögreglu heitir hann því að vera trúr yfirmanni sínum. Almennum lögreglumönnum ber að fara eftir fyrirmælum yfirmanna sinna og ef þeir óhlýðnaðist má áminna þá fyrir brot í starfi. Ef það gerist oftar en einu sinni má segja þeim upp störfum. Vissulega hafa lögreglumenn í kjarasamningi sínum ákvæði um hvíldartíma en í okkar kjarasamningi er líka fjöldi ákvæða um hvernig víkja má frá þessum hvíldartíma vegna sérstaka aðstæðna eða neyðarástands. Fjölmargir lögreglumenn unnu meira en 40 vinnustundir á þremur dögum í tengslum við fund Norðurlandaráðs og til þess að það sé mögulegt er augljóst að regla um 11 tíma lágmarkshvíld er brotin. Regla um að aðeins megi vinna sex daga í röð er líka brotin því stærstur hluti þessara 300 lögreglumanna var að hverfa frá öðrum störfum innan lögreglunnar sem þeir þurfa að snúa aftur til og ganga sínar föstu vaktir þar. Lögreglumenn eru ekki sú stétt sem á fast helgarfrí hverja helgi og fólk í öllum deildum lögreglunnar getur þurft að sinna vinnu utan dagvinnutíma. Eins og eðlilegt er vilja lögreglumenn fá þetta álag og framlag sitt til samfélagsins metið. Lifa ekki á grunnlaunum En hvað ætli lögreglumenn sem á nýliðnum fundi stóðu vopnaðir í rigningu fyrir utan byggingar Alþingis, 12 til 13 klukkustundir í senn, séu með í laun? Almennur lögreglumaður er í launaflokki 14. Ef hann er búinn að starfa í meira en eitt ár gæti hann verið kominn í launaflokk 14.1 en þá eru grunnlaunin 499.374 krónur á mánuði. Þessi lögreglumaður hefur lokið tveggja ára háskólanámi. Varðstjóra hans, sem ber meiri ábyrgð og stjórnar vinnu annarra lögreglumanna, er raðað í launaflokk 17. Ef hann er talinn hafa aukna hæfni sem getur nýst í starfi raðast hann kannski í launaflokk 17.3 sem gera 550.191 krónur í grunnlaun. Þess bera að geta að grunnlaun eru aðeins hluti launa lögreglumanna eða tæp 60%. Það þýðir að 40% af launum lögreglumanna byggjast á vaktaálagi, yfirvinnu og aukagreiðslum en ekki allir lögreglumenn vinna vaktavinnu. Þeir fá því ekki vaktaálag. Það er eðlileg krafa allra stétta að geta lifað á grunnlaunum sínum. Þeir sem vinna við rannsóknir flókinna brota byggja laun sín á grunnlaunum og yfirvinnu. Þeir lögreglumenn sem á þessu ári hafi rannsakað átta morð gætu verið í launaflokkum 17 eða 18 og eru þá með á milli 550.000 til 600.000 krónur í grunnlaun á mánuði. Á sömu launum eru þau sem rannsaka kynferðisbrot, heimiliofbeldi eða annað ofbeldi. Öllum hlýtur að vera ljóst að þetta eru engin topp launakjör. Lögreglumenn neyðast til að byggja laun sín á mikilli vinnu og álagi, á kostnað fjölskyldu sinnar og áhugamála. Auk þessa verða lögreglumenn sífellt fyrir meiri áreitni bæði í starfi og í einkalífi. Vanefndir á gerðum samningi Hjá öllum stéttum ríkisins er í gildi svokallaður stofnanasamningur þar sem starfsfólk fær aukna menntun sína eða aðra hæfni metna til launa. Slíkir samningar gilda líka hjá lögreglumönnum en eru nær merkingalausir. Eftir þessum samningum er ekki farið – þeir eru ekki virtir. Aðeins örfáir lögreglumenn fá greidd auka launaþrep fyrir menntun eða aukna hæfni. Vanefndir sem þessar skapa augljóslega óánægju og draga úr vilja til að mennta sig frekar eða skara fram úr. Ofangreindar aðstæður eru helstu ástæður þess að lögreglumenn eru samningslausir og að þeir höfnuðu fyrr á árinu þeim kjarasamningi sem í boði var. Þeir hafa fengið nóg og finnst yfirmenn þeirra og yfirvöld sýna þeim virðingarleysi með því að standa ekki einu sinni við þá samninga sem hafa verið undirritaðir. Þeir telja sig eiga að bera mun meira úr býtum fyrir framlag sitt til samfélagsins. Lögreglumenn eru ein af fáum stéttum sem geta farið á eftirlaun við 65 ára aldur. Ástæðan fyrir því er einfaldlega sú að lögreglumenn lifa skemur en aðrar stéttir og brenna fyrr út í starfi. Það sýna bæði raunveruleg dæmi félagsmanna og rannsóknir. Það er ekki draumur lögreglumanna að vinna langa vinnudaga en eins og fyrr segir er það oft skylda okkar. Mega ekki leggja niður störf Lögreglumenn eru ein af þeim stéttum í þjóðfélaginu sem má ekki grípa til aðgerða til að knýja á um betri kjör. Ólíkt læknum og kennurum, sem nú eru að boða verkföll eða hafa byrjað verkföll, mega lögreglumenn ekki fara í verkfall. Þeim er ekki heimilt að leggja niður störf sín jafnvel þó þeir telji á sér brotið. Það er refsivert fyrir mig sem formann Landssambands lögreglumanna að hvetja lögreglumenn til slíkra aðgerða til þess að knýja á um leiðréttingu launa. Það er refsivert fyrir formann stéttarfélags að hvetja lögreglumenn til að gera nokkuð sem getur haft áhrif á dagleg störf lögreglu. Lögreglumenn eru því ekki í neinni aðstöðu til þess að berjast fyrir hærri launum. Við verðum að treysta á skilning ríkisvaldsins á mikilvægi starfa okkar. Lögreglumenn upplifa ekki að störf þeirra séu metin að verðleikum. Það er auðvitað stórmerkilegt að ríkisstofnanir telji sig geta skrifað undir samninga sem ekki eru virtir og bera svo við fjárskorti. Eina ráð lögreglumanna er því að fara með þessi samningsbrot fyrir dóm og fá þá viðurkennt að samkvæmt samningarétti beri að efna gerða samninga. Stefnir í flótta úr stéttinni Lögreglumenn eru orðnir langþreyttir á ástandinu og telja sig svikna því endalausar niðurskurðarkröfur á lögreglu undanfarin ár hafa bitnað beint á launum þeirra. Við erum við það að gefast upp við að þjóna samfélaginu og tryggja öryggi allra. Að óbreyttu verður flótti úr stéttinni á næstu misserum. Lögreglumenn hafa staðið í ströngu og starfsálag hefur verið gríðarlegt. Leiðtogafundur Evrópuráðsins, fundur Norðurlandaráðs, fyrstu afskipti og verkefni í kórónuveirufaraldri, mörg mjög þung og erfið mál undanfarin misseri, útköll um langan veg á erfiðan vettvang, hættulegt starfsumhverfi, almannavarnaástand, mannslát, ofbeldismál, fíkniefnamál og skipulögð glæpastarfsemi eru bara örfá dæmi um þau verkefni sem lögreglumenn eru að fást við. Þá hefur ekki verið minnst á brot gegn lögreglumönnum, spjöll á eigum þeirra, hótanir í þeirra garð og að brotamenn fylgist með högum þeirra. Yfirvöld verða að grípa til róttækra aðgerða; gera miklu, miklu betur í að skapa lögreglumönnum öryggi og tryggt starfsumhverfi. En allra fyrst verða yfirvöld þó að ljúka gerð kjarasamnings við lögreglumenn, sýna þeim þá virðingu sem þeir eiga skilið og meta vinnu þeirra að verðleikum. Höfundur er formaður Landssambands lögreglumanna. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Fjölnir Sæmundsson Kjaramál Lögreglan Kjaraviðræður 2023-24 Mest lesið Sjálfstæðismenn boða víst skattalækkanir á þá efnamestu Haukur V. Alfreðsson Skoðun Viltu borga 200 þús á mánuði eða 600 þús á mánuði af íbúðinni? Hildur Þórðardóttir Skoðun Almageddon? Eyþór Kristleifsson Skoðun Fellur helsti stuðningsmaður menningarmála af þingi? Magnús Logi Kristinsson Skoðun ESB kærir sig ekkert um Ísland í jólagjöf Ole Anton Bieltvedt Skoðun Vímuefnið VONÍUM Haraldur Ingi Haraldsson Skoðun Betri Strætó 2025 og (svo) Borgarlína Dagur B. Eggertsson Skoðun Afvegaleidd umræða um áskoranir heilbrigðiskerfisins Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir Skoðun Það sem ekki má fjalla um fyrir kosningar til Alþingis Árni Jensson Skoðun Svartir föstudagar í boði íslenskra stjórnvalda Haukur Guðmundsson Skoðun Skoðun Skoðun Arfur stjórnmálanna 2024 Elvar Eyvindsson skrifar Skoðun Kjósum rétt(indi) fyrir fatlað fólk! Unnur Helga Óttarsdóttir,Anna Lára Steindal skrifar Skoðun Frelsi er allra, ekki fárra útvaldra Jón Óskar Sólnes skrifar Skoðun Menntun og tækifæri: Hvað veljum við fyrir Ísland? Kolbrún Halldórsdóttir skrifar Skoðun Eyðimerkurganga kosningabaráttunnar? Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Krónan eða evran? Kostir og gallar Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Kjóstu meiri árangur Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Hvaða hlekkur ert þú í keðjunni? Ellý Tómasdóttir skrifar Skoðun Laxeldið verður ekki stöðvað Kristinn H. Gunnarsson skrifar Skoðun Þroskamerki þjóðar Tómas Torfason skrifar Skoðun Afvegaleidd umræða um áskoranir heilbrigðiskerfisins Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Var stytting náms til stúdentsprófs í þágu ungmenna? Sigurður E. Sigurjónsson skrifar Skoðun Það sem ekki má fjalla um fyrir kosningar til Alþingis Árni Jensson skrifar Skoðun Launafólk sýndi ábyrgð – Hvað með bankana og fjármagnseigendur? Finnbjörn A. Hermannsson skrifar Skoðun Sjálfstæðar konur? Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Fullveldinu er fórnað með aðild að Evrópusambandinu Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Endurhugsum dæmið, endurnýtum textíl Guðbjörg Rut Pálmadóttir skrifar Skoðun Betri Strætó 2025 og (svo) Borgarlína Dagur B. Eggertsson skrifar Skoðun Um kosningar, gulrætur og verðbólgu Jean-Rémi Chareyre skrifar Skoðun Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon skrifar Skoðun Fellur helsti stuðningsmaður menningarmála af þingi? Magnús Logi Kristinsson skrifar Skoðun Sjálfstæðismenn boða víst skattalækkanir á þá efnamestu Haukur V. Alfreðsson skrifar Skoðun Vímuefnið VONÍUM Haraldur Ingi Haraldsson skrifar Skoðun Viltu borga 200 þús á mánuði eða 600 þús á mánuði af íbúðinni? Hildur Þórðardóttir skrifar Skoðun Þegar náttúruvinir hitta frambjóðendur. Hjálpartæki kjósandans Stefán Jón Hafstein skrifar Skoðun Svartir föstudagar í boði íslenskra stjórnvalda Haukur Guðmundsson skrifar Skoðun Eitt heimili, ein fjölskylda og ein heilsa Pétur Heimisson skrifar Skoðun BRCA Elín Íris Fanndal Jónasdóttir skrifar Skoðun ESB kærir sig ekkert um Ísland í jólagjöf Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Að kjósa með nútíma hugsunarhætti Ragnhildur Katla Jónsdóttir skrifar Sjá meira
Nú þegar fundi Norðurlandaráðs er nýlokið þar sem lögreglumenn voru í áberandi og í nauðsynlegu hlutverki gefst tækifæri til að vekja athygli á stöðu lögreglumanna og kjörum þeirra. Í dag hafa lögreglumenn nú verið án nýs kjarasamnings í um sjö mánuði. Í júní á þessu ári höfnuðu lögreglumenn nýgerðum kjarasamningi með miklum meirihluta þar sem þeir töldu að yfirvöld kæmu ekki nægjanlega til móts við kröfur þeirra eða sýndu skilning á starfi þeirra. Þessu til viðbótar er það skoðun lögreglumanna að lögreglustjórar landsins hafi ekki staðið við gerða stofnannasamninga sem skrifað var undir árið 2021. Við fund Norðurlandaráðs störfuðu yfir 300 lögreglumenn frá fimm lögregluembættum sem er yfir einn þriðji af starfandi lögreglumönnum á landinu. Við blasir að yfirvöld gætu ekki haldið svo stóra alþjóðlega fundi án lögreglu. Án aðkomu lögreglu kæmu ekki hingað í heimsóknir þjóðhöfðingjar annarra landa. Í raun er ekki hægt að halda hér neina stóra viðburði án þess að lögregla tryggi öryggi fólks hvort sem um ræðir menningarnótt eða Gleðigöngu. Reglur um lágmarkshvíld brotnar Nú kann einhver að hugsa að ef lögreglumönnum finnst þetta svona erfitt þá eigi þeir bara að neita að vinna við stóra viðburði og fjöldasamkomur. En málið er ekki svo einfalt því lögreglumönnum er ekki heimilt að neita að vinna störf sín. Við útskrift úr lögreglunámi skrifar hver einasti lögreglumaður undir eiðstaf að stjórnarskránni og við ráðningu í lögreglu heitir hann því að vera trúr yfirmanni sínum. Almennum lögreglumönnum ber að fara eftir fyrirmælum yfirmanna sinna og ef þeir óhlýðnaðist má áminna þá fyrir brot í starfi. Ef það gerist oftar en einu sinni má segja þeim upp störfum. Vissulega hafa lögreglumenn í kjarasamningi sínum ákvæði um hvíldartíma en í okkar kjarasamningi er líka fjöldi ákvæða um hvernig víkja má frá þessum hvíldartíma vegna sérstaka aðstæðna eða neyðarástands. Fjölmargir lögreglumenn unnu meira en 40 vinnustundir á þremur dögum í tengslum við fund Norðurlandaráðs og til þess að það sé mögulegt er augljóst að regla um 11 tíma lágmarkshvíld er brotin. Regla um að aðeins megi vinna sex daga í röð er líka brotin því stærstur hluti þessara 300 lögreglumanna var að hverfa frá öðrum störfum innan lögreglunnar sem þeir þurfa að snúa aftur til og ganga sínar föstu vaktir þar. Lögreglumenn eru ekki sú stétt sem á fast helgarfrí hverja helgi og fólk í öllum deildum lögreglunnar getur þurft að sinna vinnu utan dagvinnutíma. Eins og eðlilegt er vilja lögreglumenn fá þetta álag og framlag sitt til samfélagsins metið. Lifa ekki á grunnlaunum En hvað ætli lögreglumenn sem á nýliðnum fundi stóðu vopnaðir í rigningu fyrir utan byggingar Alþingis, 12 til 13 klukkustundir í senn, séu með í laun? Almennur lögreglumaður er í launaflokki 14. Ef hann er búinn að starfa í meira en eitt ár gæti hann verið kominn í launaflokk 14.1 en þá eru grunnlaunin 499.374 krónur á mánuði. Þessi lögreglumaður hefur lokið tveggja ára háskólanámi. Varðstjóra hans, sem ber meiri ábyrgð og stjórnar vinnu annarra lögreglumanna, er raðað í launaflokk 17. Ef hann er talinn hafa aukna hæfni sem getur nýst í starfi raðast hann kannski í launaflokk 17.3 sem gera 550.191 krónur í grunnlaun. Þess bera að geta að grunnlaun eru aðeins hluti launa lögreglumanna eða tæp 60%. Það þýðir að 40% af launum lögreglumanna byggjast á vaktaálagi, yfirvinnu og aukagreiðslum en ekki allir lögreglumenn vinna vaktavinnu. Þeir fá því ekki vaktaálag. Það er eðlileg krafa allra stétta að geta lifað á grunnlaunum sínum. Þeir sem vinna við rannsóknir flókinna brota byggja laun sín á grunnlaunum og yfirvinnu. Þeir lögreglumenn sem á þessu ári hafi rannsakað átta morð gætu verið í launaflokkum 17 eða 18 og eru þá með á milli 550.000 til 600.000 krónur í grunnlaun á mánuði. Á sömu launum eru þau sem rannsaka kynferðisbrot, heimiliofbeldi eða annað ofbeldi. Öllum hlýtur að vera ljóst að þetta eru engin topp launakjör. Lögreglumenn neyðast til að byggja laun sín á mikilli vinnu og álagi, á kostnað fjölskyldu sinnar og áhugamála. Auk þessa verða lögreglumenn sífellt fyrir meiri áreitni bæði í starfi og í einkalífi. Vanefndir á gerðum samningi Hjá öllum stéttum ríkisins er í gildi svokallaður stofnanasamningur þar sem starfsfólk fær aukna menntun sína eða aðra hæfni metna til launa. Slíkir samningar gilda líka hjá lögreglumönnum en eru nær merkingalausir. Eftir þessum samningum er ekki farið – þeir eru ekki virtir. Aðeins örfáir lögreglumenn fá greidd auka launaþrep fyrir menntun eða aukna hæfni. Vanefndir sem þessar skapa augljóslega óánægju og draga úr vilja til að mennta sig frekar eða skara fram úr. Ofangreindar aðstæður eru helstu ástæður þess að lögreglumenn eru samningslausir og að þeir höfnuðu fyrr á árinu þeim kjarasamningi sem í boði var. Þeir hafa fengið nóg og finnst yfirmenn þeirra og yfirvöld sýna þeim virðingarleysi með því að standa ekki einu sinni við þá samninga sem hafa verið undirritaðir. Þeir telja sig eiga að bera mun meira úr býtum fyrir framlag sitt til samfélagsins. Lögreglumenn eru ein af fáum stéttum sem geta farið á eftirlaun við 65 ára aldur. Ástæðan fyrir því er einfaldlega sú að lögreglumenn lifa skemur en aðrar stéttir og brenna fyrr út í starfi. Það sýna bæði raunveruleg dæmi félagsmanna og rannsóknir. Það er ekki draumur lögreglumanna að vinna langa vinnudaga en eins og fyrr segir er það oft skylda okkar. Mega ekki leggja niður störf Lögreglumenn eru ein af þeim stéttum í þjóðfélaginu sem má ekki grípa til aðgerða til að knýja á um betri kjör. Ólíkt læknum og kennurum, sem nú eru að boða verkföll eða hafa byrjað verkföll, mega lögreglumenn ekki fara í verkfall. Þeim er ekki heimilt að leggja niður störf sín jafnvel þó þeir telji á sér brotið. Það er refsivert fyrir mig sem formann Landssambands lögreglumanna að hvetja lögreglumenn til slíkra aðgerða til þess að knýja á um leiðréttingu launa. Það er refsivert fyrir formann stéttarfélags að hvetja lögreglumenn til að gera nokkuð sem getur haft áhrif á dagleg störf lögreglu. Lögreglumenn eru því ekki í neinni aðstöðu til þess að berjast fyrir hærri launum. Við verðum að treysta á skilning ríkisvaldsins á mikilvægi starfa okkar. Lögreglumenn upplifa ekki að störf þeirra séu metin að verðleikum. Það er auðvitað stórmerkilegt að ríkisstofnanir telji sig geta skrifað undir samninga sem ekki eru virtir og bera svo við fjárskorti. Eina ráð lögreglumanna er því að fara með þessi samningsbrot fyrir dóm og fá þá viðurkennt að samkvæmt samningarétti beri að efna gerða samninga. Stefnir í flótta úr stéttinni Lögreglumenn eru orðnir langþreyttir á ástandinu og telja sig svikna því endalausar niðurskurðarkröfur á lögreglu undanfarin ár hafa bitnað beint á launum þeirra. Við erum við það að gefast upp við að þjóna samfélaginu og tryggja öryggi allra. Að óbreyttu verður flótti úr stéttinni á næstu misserum. Lögreglumenn hafa staðið í ströngu og starfsálag hefur verið gríðarlegt. Leiðtogafundur Evrópuráðsins, fundur Norðurlandaráðs, fyrstu afskipti og verkefni í kórónuveirufaraldri, mörg mjög þung og erfið mál undanfarin misseri, útköll um langan veg á erfiðan vettvang, hættulegt starfsumhverfi, almannavarnaástand, mannslát, ofbeldismál, fíkniefnamál og skipulögð glæpastarfsemi eru bara örfá dæmi um þau verkefni sem lögreglumenn eru að fást við. Þá hefur ekki verið minnst á brot gegn lögreglumönnum, spjöll á eigum þeirra, hótanir í þeirra garð og að brotamenn fylgist með högum þeirra. Yfirvöld verða að grípa til róttækra aðgerða; gera miklu, miklu betur í að skapa lögreglumönnum öryggi og tryggt starfsumhverfi. En allra fyrst verða yfirvöld þó að ljúka gerð kjarasamnings við lögreglumenn, sýna þeim þá virðingu sem þeir eiga skilið og meta vinnu þeirra að verðleikum. Höfundur er formaður Landssambands lögreglumanna.
Skoðun Afvegaleidd umræða um áskoranir heilbrigðiskerfisins Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar
Skoðun Launafólk sýndi ábyrgð – Hvað með bankana og fjármagnseigendur? Finnbjörn A. Hermannsson skrifar
Skoðun Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon skrifar