Byrlunar- og símamálið: þáttur blaðamanna féll á fyrningu Eva Hauksdóttir skrifar 5. febrúar 2025 12:32 Ráðherra fór á veitingahús og gleymdi þar spjaldtölvu. Enginn setti svefnlyf í bjórinn hennar, hún bara gleymdi henni. Ekki á náttborðinu heima hjá sér, heldur á almannafæri. Hún er ekkert sú eina sem sem hefur lent í því. Hver sem einhverntíma hefur gleymt skilríkjunum sínum, veskinu, lyklunum, gleraugunum eða hvað það annars er sem við getum ekki verið án, á það á hættu að missa sjónar af tölvu eða síma. Það þarf ekki einu sinni lyfjabyrlun til, bara andartaks hugsunarleysi. Einkalíf og almannahagsmunir Áslaug Arna gleymdi ekki "aðal-vinnutölvunni" heldur tölvu sem hún hafði helst til einkanota. Hún var reyndar að vinna á umræddri einkatölvu þann daginn, eitthvað svona smá. Mörg okkar gera það. Páll Steingrímsson notaði t.d. einkasímann sinn til þess að spjalla við kollega sína um hluti sem tengdust vinnunni. Nánar tiltekið "skæruliðadeild Samherja" eins og þau kölluðu sig í hálfkæringi. En það var ekki "aðal-vinnusíminn" hans sem var gripinn af náttborðinu hans — þegar hann var liðinn út af — og afritaður á meðan hann lá á gjörgæslu. Það var bara einkasíminn hans þar sem hann geymdi allt einkalíf sitt, eins og t.d. samtöl við börnin sín og myndir úr svefnherberginu. Hafi hann á annað borð átt eitthvað djúsí stöff um Samherja þá var það ekki vistað á einkasímanum hans. Ráðherra gleymdi tölvunni sinni á bar. Hún var svo heppin að starfsmaður geymdi tölvuna og skilaði henni. Vonandi án þess að hnýsast í messenger-samtöl eða önnur einkagögn. Þessi heiðarlegi starfsmaður hefði ekkert þurft að skila tölvunni. Hann hefði getað farið með hana í Útvarpshúsið við Efstaleiti, eða á Útvarp Sögu, og látið blaðamann fá hana. Og blaðamaðurinn hefði svo getað látið afrita tölvuna, allt heila draslið, og afhent það kollegum sínum, í von um að finna kannski eitthvað djúsí stöff. Hvað gerist ef tölva í eigu ráðherra lendir í höndum blaðamanns? Kannski tölva með myndum úr svefnherberginu. Nú eða þá gögnum sem varða öryggismál ríkisins, sem eru undanþegin upplýsingarétti almennings. Má blaðamaðurinn láta afrita tölvu eða síma ráðherra, bara svona til að tékka á því hvort þar leynist eitthvað áhugavert? Við eigum því miður ekki von á að fá svar dómstóla við því alveg á næstunni. Ríkissaksóknari staðfesti nefnilega nýverið niðurfellingu lögreglustjórans á Norðurlandi eystra á kærum gegn blaðamönnum sem komust yfir síma Páls Steingrímssonar og þar með aðgang að öllu hans einkalífi. Lögreglan telur sakborninga ekki saklausa Skiljanlega fagna blaðamenn þessari niðurstöðu. Blaðamenn vilja að sjálfsögðu hafa sem ríflegastar heimildir til að afla gagna. En niðurstaðan er nú samt sem áður ekki sú að blaðamönnum sé frjálst að skoða síma eða önnur tæki í von um að finna djúsi stöff, án þess að hafa hugmynd um að hverju þeir eru að leita. Hvað blaðamennina varðar féll málið nefnilega niður vegna fyrningar. Þegar lögreglustjórinn á Norðurlandi eystra ákvað að hætta rannsókn, birti embættið greinargerð á Facebook, þar sem sjónarmið lögreglunnar voru reifuð og rök færð fyrir niðurfellingu. Þar segir m.a. Sakarefni samkvæmt 228. og 229. gr. alm. hgl. lýtur að brotum á friðhelgi einkalífs meðal annars með því að hnýsast í, afrita, sýna, skýra frá, birta eða dreifa í heimildarleysi skjölum, gögnum, myndefni, upplýsingum eða sambærilegu efni um einkamálefni viðkomandi. Þar er afstaða Lögreglustjóraembættisins á Norðurlandi eystra að allir sakborningar í málinu gætu hafa sýnt af sér atferli sem getur flokkast undir brot á framangreindum ákvæðum. Af hálfu brotaþola var ákvörðun lögreglu kærð til Ríkissaksóknara sem kallaði eftir rökstuðningi lögreglu fyrir niðurfellingu málsins. Í greinargerð lögreglu til Ríkissaksóknara kemur fram að tafir sem orðið hafi á rannsókn málsins, m.a. vegna aðgerða sakborninga, hafi valdið því að brot gegn friðhelgi einkalífs fyrndust. Um þá hegðun sakborninga að afla sér fréttaefnis á þann hátt sem gert var, segir m.a.: Þessar fréttir sem skrifaðar voru upp úr spjallþráðum og öðru innihaldi símans voru að mati embættisins á engan hátt þannig að þessi hegðun væri réttlætanleg með tilliti til almanna eða einkahagsmuna. [...] Þessir aðilar sem þarna voru í samskiptum virðist á engan hátt hafa verið að skipuleggja neinar ólögmætar aðgerðir gegn einum eða neinum og í rauninni ekki að tala um neitt sem var ólöglegt. Lögreglan taldi aftur á móti að þar sem ekki hefði tekist að sanna hver hefði afritað símann og vegna fyrningar væru ekki forsendur til að halda rannsókninni áfram. Ríkissaksóknari gerir engar athugasemdir við þessar röksemdir lögreglu. Niðurstaðan er alls ekki sú blaðamönnum sé heimilt að brjótast inn í síma eða önnur tæki til þess að leita að bara einhverju. Málið var ekki fellt niður gagnvart blaðamönnum með þeim rökum að blaðamenn hafi lögum samkvæmt ríkari rannsóknarheimildir en lögregla, heldur féll það á fyrningu. Fyrningu sem sakborningar stuðluðu sjálfir að. Málið féll á formsatriði. Alveg eins og mál Seðlabankans gegn Samherja. Höfundur er réttargæslumaður Páls Steingrímssonar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Eva Hauksdóttir Byrlunar- og símastuldarmálið Mest lesið Skólaskætingur Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson Skoðun Andaðu rólega elskan... Ester Hilmarsdóttir Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson Skoðun Ný sókn í menntamálum Guðmundur Ari Sigurjónsson Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson Skoðun Þjóðarmorð, fálmandi mjálm eða aðgerðir? Viðar Hreinsson Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir Skoðun Notkun ökklabanda Guðmundur Ingi Þóroddsson Skoðun Er Akureyri að missa háskólann sinn? Aðalbjörn Jóhannsson Skoðun Skoðun Skoðun „I believe the children are our future…“ Karen Rúnarsdóttir skrifar Skoðun Mikilvægi félagasamtaka og magnað maraþon Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Allt sem ég þarf að gera Dagbjartur Kristjánsson skrifar Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson skrifar Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Notkun ökklabanda Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Skólaskætingur Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir skrifar Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar Skoðun Ný sókn í menntamálum Guðmundur Ari Sigurjónsson skrifar Skoðun Þjóðarmorð, fálmandi mjálm eða aðgerðir? Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Vin í eyðimörkinni – almenningsbókasöfn borgarinnar Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Er Akureyri að missa háskólann sinn? Aðalbjörn Jóhannsson skrifar Skoðun Tíu staðreyndir um alvarlegustu kvenréttindakrísu heims Stella Samúelsdóttir skrifar Skoðun Ég vildi óska þess að ég hefði hreinlega fengið krabbamein Íris Elfa Þorkelsdóttir skrifar Skoðun Mestu aularnir í Vetrarbrautinni Kári Helgason skrifar Skoðun Fjárfestum í fyrsta bekk, frekar en fangelsum Hjördís Eva Þórðardóttir skrifar Skoðun Eftirlíking vitundar og hætturnar sem henni fylgja Þorsteinn Siglaugsson skrifar Skoðun Andaðu rólega elskan... Ester Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Gagnvirkni líkama og vitundar til heilbrigðis Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Nýjar lausnir í kennslu – gamlar hindranir Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Kópavogsleiðinn Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Samstarf sem skilar raunverulegum loftslagsaðgerðum Nótt Thorberg skrifar Skoðun Lærum að lesa og reikna Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Loforðið sem borgarstjóri gleymdi Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Kristrún, það er bannað að plata Snorri Másson skrifar Skoðun Öndunaræfingar í boði SFS Vala Árnadóttir skrifar Skoðun Öndum rólega – á meðan húsið brennur Magnús Magnússon skrifar Skoðun Umbylting ríkisfjármála á átta mánuðum Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Sjá meira
Ráðherra fór á veitingahús og gleymdi þar spjaldtölvu. Enginn setti svefnlyf í bjórinn hennar, hún bara gleymdi henni. Ekki á náttborðinu heima hjá sér, heldur á almannafæri. Hún er ekkert sú eina sem sem hefur lent í því. Hver sem einhverntíma hefur gleymt skilríkjunum sínum, veskinu, lyklunum, gleraugunum eða hvað það annars er sem við getum ekki verið án, á það á hættu að missa sjónar af tölvu eða síma. Það þarf ekki einu sinni lyfjabyrlun til, bara andartaks hugsunarleysi. Einkalíf og almannahagsmunir Áslaug Arna gleymdi ekki "aðal-vinnutölvunni" heldur tölvu sem hún hafði helst til einkanota. Hún var reyndar að vinna á umræddri einkatölvu þann daginn, eitthvað svona smá. Mörg okkar gera það. Páll Steingrímsson notaði t.d. einkasímann sinn til þess að spjalla við kollega sína um hluti sem tengdust vinnunni. Nánar tiltekið "skæruliðadeild Samherja" eins og þau kölluðu sig í hálfkæringi. En það var ekki "aðal-vinnusíminn" hans sem var gripinn af náttborðinu hans — þegar hann var liðinn út af — og afritaður á meðan hann lá á gjörgæslu. Það var bara einkasíminn hans þar sem hann geymdi allt einkalíf sitt, eins og t.d. samtöl við börnin sín og myndir úr svefnherberginu. Hafi hann á annað borð átt eitthvað djúsí stöff um Samherja þá var það ekki vistað á einkasímanum hans. Ráðherra gleymdi tölvunni sinni á bar. Hún var svo heppin að starfsmaður geymdi tölvuna og skilaði henni. Vonandi án þess að hnýsast í messenger-samtöl eða önnur einkagögn. Þessi heiðarlegi starfsmaður hefði ekkert þurft að skila tölvunni. Hann hefði getað farið með hana í Útvarpshúsið við Efstaleiti, eða á Útvarp Sögu, og látið blaðamann fá hana. Og blaðamaðurinn hefði svo getað látið afrita tölvuna, allt heila draslið, og afhent það kollegum sínum, í von um að finna kannski eitthvað djúsí stöff. Hvað gerist ef tölva í eigu ráðherra lendir í höndum blaðamanns? Kannski tölva með myndum úr svefnherberginu. Nú eða þá gögnum sem varða öryggismál ríkisins, sem eru undanþegin upplýsingarétti almennings. Má blaðamaðurinn láta afrita tölvu eða síma ráðherra, bara svona til að tékka á því hvort þar leynist eitthvað áhugavert? Við eigum því miður ekki von á að fá svar dómstóla við því alveg á næstunni. Ríkissaksóknari staðfesti nefnilega nýverið niðurfellingu lögreglustjórans á Norðurlandi eystra á kærum gegn blaðamönnum sem komust yfir síma Páls Steingrímssonar og þar með aðgang að öllu hans einkalífi. Lögreglan telur sakborninga ekki saklausa Skiljanlega fagna blaðamenn þessari niðurstöðu. Blaðamenn vilja að sjálfsögðu hafa sem ríflegastar heimildir til að afla gagna. En niðurstaðan er nú samt sem áður ekki sú að blaðamönnum sé frjálst að skoða síma eða önnur tæki í von um að finna djúsi stöff, án þess að hafa hugmynd um að hverju þeir eru að leita. Hvað blaðamennina varðar féll málið nefnilega niður vegna fyrningar. Þegar lögreglustjórinn á Norðurlandi eystra ákvað að hætta rannsókn, birti embættið greinargerð á Facebook, þar sem sjónarmið lögreglunnar voru reifuð og rök færð fyrir niðurfellingu. Þar segir m.a. Sakarefni samkvæmt 228. og 229. gr. alm. hgl. lýtur að brotum á friðhelgi einkalífs meðal annars með því að hnýsast í, afrita, sýna, skýra frá, birta eða dreifa í heimildarleysi skjölum, gögnum, myndefni, upplýsingum eða sambærilegu efni um einkamálefni viðkomandi. Þar er afstaða Lögreglustjóraembættisins á Norðurlandi eystra að allir sakborningar í málinu gætu hafa sýnt af sér atferli sem getur flokkast undir brot á framangreindum ákvæðum. Af hálfu brotaþola var ákvörðun lögreglu kærð til Ríkissaksóknara sem kallaði eftir rökstuðningi lögreglu fyrir niðurfellingu málsins. Í greinargerð lögreglu til Ríkissaksóknara kemur fram að tafir sem orðið hafi á rannsókn málsins, m.a. vegna aðgerða sakborninga, hafi valdið því að brot gegn friðhelgi einkalífs fyrndust. Um þá hegðun sakborninga að afla sér fréttaefnis á þann hátt sem gert var, segir m.a.: Þessar fréttir sem skrifaðar voru upp úr spjallþráðum og öðru innihaldi símans voru að mati embættisins á engan hátt þannig að þessi hegðun væri réttlætanleg með tilliti til almanna eða einkahagsmuna. [...] Þessir aðilar sem þarna voru í samskiptum virðist á engan hátt hafa verið að skipuleggja neinar ólögmætar aðgerðir gegn einum eða neinum og í rauninni ekki að tala um neitt sem var ólöglegt. Lögreglan taldi aftur á móti að þar sem ekki hefði tekist að sanna hver hefði afritað símann og vegna fyrningar væru ekki forsendur til að halda rannsókninni áfram. Ríkissaksóknari gerir engar athugasemdir við þessar röksemdir lögreglu. Niðurstaðan er alls ekki sú blaðamönnum sé heimilt að brjótast inn í síma eða önnur tæki til þess að leita að bara einhverju. Málið var ekki fellt niður gagnvart blaðamönnum með þeim rökum að blaðamenn hafi lögum samkvæmt ríkari rannsóknarheimildir en lögregla, heldur féll það á fyrningu. Fyrningu sem sakborningar stuðluðu sjálfir að. Málið féll á formsatriði. Alveg eins og mál Seðlabankans gegn Samherja. Höfundur er réttargæslumaður Páls Steingrímssonar.
Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson Skoðun
Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir Skoðun
Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar
Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar
Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar
Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar
Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson Skoðun
Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir Skoðun