Innviðaskuld. Tifandi tímasprengja? Eiður Ragnarsson skrifar 12. febrúar 2025 14:29 Samgöngumál eru mörgum okkar hugleikin. Mest ber á því í daglegri umræðu hvaða vegspotta á að laga fyrst, hvaða fjall á að grafa undir næst og hvar séu tækifæri til nýframkvæmda ýmiskonar. Heldur minna ber á umæðu um hvaða veg þarf að laga sem fyrir er og með hvaða hætti tryggt sé að það sem fyrir er í vegakerfinu geti sinnt sínu tilætlaða hlutverki við að tengja saman byggðir og flytja fólk og varning milli staða og landshluta. Það er jú vissulega eitthvað rætt en athyglin er mun meiri á nýframkvæmdir og allir vilja sína göng, sinn nýja veg og mögulega sína styttingu milli staða. Mér er það ljóst að uppbygging og nýframkvæmdir eru mikilvægar, ég ætla ekki að gera lítið úr því, en ef við beitum „heimilishagfræði“ við þessi mál, þá má spyrja sig, hvort að ráðist sé í það að skipta út eldhúsinnréttingu á meðan þakið lekur. Í nágrenni við mitt byggðarlag eru margir vegir sem teljast í sjálfu sér ágætir en eru komnir til ára sinna. Lítið hefur verið um nýframkvæmdir undanfarna áratugi, en mestu uppbyggingarár vega á svæðinu í kringum Djúpavog og á austurlandi voru sennilega frá um 1985 til 2000. Á þessu 15 ára tímabili má segja að vegirnir hafi færst frá því að vera gamlir moldarlóðar upp í það að vera uppbygðir með slitlagi. Sumstaðar var þó ekki verið að kosta of miklu til og eldri vegir með sínum hlykkjum og vanköntum öðrum nýttir undir hina „nýju og nútímalegu“ vegi sem komu í stað þeirra eldri. En að titli þessa pistils og hugrenningum um viðhald. Innviðaskuld í vegamálum er hér umtalsverð. Hvergi á landinu eru fleiri einbreiðar brýr svo dæmi sé tekið og sumar þeirra í því ástandi að takmarka þarf heildarþunga þess sem yfir þær fer. Slitlag er í mjög misjöfnu ástandi og að hluta til er það vegna þess að burður vegana er ekki nægur, þeir voru lagðir fyrir um 40 árum eftir öðru viðmiði en þyrfti fyrir þá umferð sem um þá fer í dag. Nýverið varð rof í þjóðveginum um norðanverðan Berufjörð, ræsi sem lagt var undir vegin gaf sig vegna tæringar og aldurs og mildi var að ekki yrðu alverleg slys á vegfarendum sem lentu ofaní þessu rofi. Um 9 klukkustundir tók að gera vegin nothæfan á ný með bráðabirgðarlagfæringu og rúlega tvo heila vinnudaga tók að skipta um ræsi á viðkomandi stað með allri þeirri vinnu sem því fylgir. Fyrir nokkrum árum kom upp svipað atvik við sunnanverðan Berufjörð. Ræsi gaf sig með þeim afleiðingum að hola myndaðist í vegin, hola sem var næganlega stór til að gleypa fólksbíl. Mikil mildi var að engin vegfarandi lennti í þeirri holu og með snarræði tókst að loka henni til bráðabigða og síðar var ónýtu ræsi skift út fyrir nýtt. Þetta eru tímasprengjurnar sem við keyrum á. Ræsi kominn á aldur, eru léleg vegna tæringar og bíða þess að gleypa mögulega þá vegfarendur sem um vegin fara. Af þesu er mikil slysahætta og gætu þessi slys hæglega verið mjög alvarleg. Þessi staða á eldri köflum hringvegarins er óásættanleg, því yfirleitt sjást ekki vegsummerki um slíkt fyrr en það er orðið of seint, hin allmenni vegfarandi sér ekki hvort að vegurinn er þess megnugur að bera þá umferð sem yfir ræsin fer, þetta er leyndur galli. Flestar yfirborðsskemmdir á vegi eru vegfarendum sjáanleg, skemmdir í klæðningu, úrrennsli vegna vatnavaxta og fleira í þeim dúr er oftast vel sýnilegt, það eru ónýt vegræsi hins vegar ekki. Kanski finnst einhverjum raus um ræsi vera lítilfjörlegt, en það vill enginn lenda í því að keyra yfir slíkt mannvirki sem er að hruni komið, því þarf strax að ráðast í yfirferð og endurnýjun á þessum parti vegakerfisins sem er okkur lítið sýnilegur dags daglega og fara þarf í stórátak á eldri köflum þjóðvegarins til að fjarægja þessa ógn sem hangir yfir vegfarendum. Höfundur er stórnotandi íslenska vegakerfisins og íbúi á Djúpavogi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Vegagerð Samgöngur Mest lesið Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson Skoðun Laxaharmleikur Jóhannes Sturlaugsson Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir Skoðun Ferðamannaþorpin - Náttúruvá Þóra B. Hafsteinsdóttir Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun Lýðræðið í skötulíki! Lilja Rafney Magnúsdóttir Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir Skoðun Ef Veðurstofan spáði vitlausu veðri í 40 ár, væri það bara í lagi? Björn Ólafsson Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun Skoðun Skoðun Ferðamannaþorpin - Náttúruvá Þóra B. Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson skrifar Skoðun Laxaharmleikur Jóhannes Sturlaugsson skrifar Skoðun Lýðræðið í skötulíki! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar Skoðun Til varnar jafnlaunavottun Magnea Marinósdóttir skrifar Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Barnaræninginn Pútín Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Um þjóð og ríki Gauti Kristmannsson skrifar Skoðun Málfrelsi og mörk þess á vettvangi lýðræðisins Helga Vala Helgadóttir skrifar Skoðun Sjókvíaeldi á Íslandi fjarstýrt með gervigreind frá Noregi Ingólfur Ásgeirsson skrifar Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Stjórnarandstaðan er vannýtt auðlind Jón Daníelsson skrifar Skoðun Ef Veðurstofan spáði vitlausu veðri í 40 ár, væri það bara í lagi? Björn Ólafsson skrifar Skoðun Hægri sósíalismi Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun 5 ára vegferð að skóla framtíðarinnar – eða ekki! Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar Skoðun Það sem ekki má segja um það sem enginn vill sjá Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Listin að verða fullkomlega ósammála sjálfri sér á mettíma Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Þingmenn auðvaldsins Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Arðgreiðslur í sjávarútvegi: Staðreyndir gegn fullyrðingum Elliði Vignisson skrifar Skoðun Verðugur bandamaður? Steinar Harðarson skrifar Skoðun Við þurfum nýja sýn á stjórnmál okkar - Mamdani-sýn Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Skoðun Sósíalistaflokkurinn heimilislaus - hvað næst? Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Rán um hábjartan dag Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Sjá meira
Samgöngumál eru mörgum okkar hugleikin. Mest ber á því í daglegri umræðu hvaða vegspotta á að laga fyrst, hvaða fjall á að grafa undir næst og hvar séu tækifæri til nýframkvæmda ýmiskonar. Heldur minna ber á umæðu um hvaða veg þarf að laga sem fyrir er og með hvaða hætti tryggt sé að það sem fyrir er í vegakerfinu geti sinnt sínu tilætlaða hlutverki við að tengja saman byggðir og flytja fólk og varning milli staða og landshluta. Það er jú vissulega eitthvað rætt en athyglin er mun meiri á nýframkvæmdir og allir vilja sína göng, sinn nýja veg og mögulega sína styttingu milli staða. Mér er það ljóst að uppbygging og nýframkvæmdir eru mikilvægar, ég ætla ekki að gera lítið úr því, en ef við beitum „heimilishagfræði“ við þessi mál, þá má spyrja sig, hvort að ráðist sé í það að skipta út eldhúsinnréttingu á meðan þakið lekur. Í nágrenni við mitt byggðarlag eru margir vegir sem teljast í sjálfu sér ágætir en eru komnir til ára sinna. Lítið hefur verið um nýframkvæmdir undanfarna áratugi, en mestu uppbyggingarár vega á svæðinu í kringum Djúpavog og á austurlandi voru sennilega frá um 1985 til 2000. Á þessu 15 ára tímabili má segja að vegirnir hafi færst frá því að vera gamlir moldarlóðar upp í það að vera uppbygðir með slitlagi. Sumstaðar var þó ekki verið að kosta of miklu til og eldri vegir með sínum hlykkjum og vanköntum öðrum nýttir undir hina „nýju og nútímalegu“ vegi sem komu í stað þeirra eldri. En að titli þessa pistils og hugrenningum um viðhald. Innviðaskuld í vegamálum er hér umtalsverð. Hvergi á landinu eru fleiri einbreiðar brýr svo dæmi sé tekið og sumar þeirra í því ástandi að takmarka þarf heildarþunga þess sem yfir þær fer. Slitlag er í mjög misjöfnu ástandi og að hluta til er það vegna þess að burður vegana er ekki nægur, þeir voru lagðir fyrir um 40 árum eftir öðru viðmiði en þyrfti fyrir þá umferð sem um þá fer í dag. Nýverið varð rof í þjóðveginum um norðanverðan Berufjörð, ræsi sem lagt var undir vegin gaf sig vegna tæringar og aldurs og mildi var að ekki yrðu alverleg slys á vegfarendum sem lentu ofaní þessu rofi. Um 9 klukkustundir tók að gera vegin nothæfan á ný með bráðabirgðarlagfæringu og rúlega tvo heila vinnudaga tók að skipta um ræsi á viðkomandi stað með allri þeirri vinnu sem því fylgir. Fyrir nokkrum árum kom upp svipað atvik við sunnanverðan Berufjörð. Ræsi gaf sig með þeim afleiðingum að hola myndaðist í vegin, hola sem var næganlega stór til að gleypa fólksbíl. Mikil mildi var að engin vegfarandi lennti í þeirri holu og með snarræði tókst að loka henni til bráðabigða og síðar var ónýtu ræsi skift út fyrir nýtt. Þetta eru tímasprengjurnar sem við keyrum á. Ræsi kominn á aldur, eru léleg vegna tæringar og bíða þess að gleypa mögulega þá vegfarendur sem um vegin fara. Af þesu er mikil slysahætta og gætu þessi slys hæglega verið mjög alvarleg. Þessi staða á eldri köflum hringvegarins er óásættanleg, því yfirleitt sjást ekki vegsummerki um slíkt fyrr en það er orðið of seint, hin allmenni vegfarandi sér ekki hvort að vegurinn er þess megnugur að bera þá umferð sem yfir ræsin fer, þetta er leyndur galli. Flestar yfirborðsskemmdir á vegi eru vegfarendum sjáanleg, skemmdir í klæðningu, úrrennsli vegna vatnavaxta og fleira í þeim dúr er oftast vel sýnilegt, það eru ónýt vegræsi hins vegar ekki. Kanski finnst einhverjum raus um ræsi vera lítilfjörlegt, en það vill enginn lenda í því að keyra yfir slíkt mannvirki sem er að hruni komið, því þarf strax að ráðast í yfirferð og endurnýjun á þessum parti vegakerfisins sem er okkur lítið sýnilegur dags daglega og fara þarf í stórátak á eldri köflum þjóðvegarins til að fjarægja þessa ógn sem hangir yfir vegfarendum. Höfundur er stórnotandi íslenska vegakerfisins og íbúi á Djúpavogi.
Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun
Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir Skoðun
„Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun
Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson skrifar
Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar
Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar
Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar
Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar
Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar
Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun
Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir Skoðun
„Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun