Allt mun fara vel Bjarni Karlsson skrifar 13. ágúst 2025 09:30 Á þeim trylltu tímum sem við erum að lifa er mikilvægt að halda yfirsýn til þess að missa ekki móðinn andspænis allri þeirri heimsku og grimmd sem við blasir í veröldinni. Þrátt fyrir allt og allt lifum við nú það skeið í sögu mannkyns sem klárlega er það skásta sem verið hefur. Nefna má þá staðreynd að umliðin þrjátíu ár hefur sárafátækt, ólæsi, ungbarnadauði og önnur óáran minkað um helming á heimsvísu ásamt tíðni alls kyns kvilla sem hægt er að bólusetja gegn. Allt er þetta þakkarvert og sýnir okkur hvað máttur skipulagningarinnar og samhjálparinnar er mikill. Sameinuðu þjóðirnar hafa mælt lífskjör heimsbúa með kerfisbundnum hætti frá árinu 1990 og gefið út árlega lífskjaravístitölu (Human Development Index) fyrir hvert ríki heims. Lífskjör fólks eru þá metin út frá þrennslags opinberum upplýsingum; Langlífi, menntunarstigi og svo nefndum Gini-stuðli sem mælir innbyrðis ójöfnuð í hverju ríki. Samkvæmt þessu mati hafa samanlögð lífskjör heimsbúa vaxið hægt og bítandi þau 35 ár sem mælingar hafa staðið og ánægjulegt er að sjá að einmitt á þessu sumri stöndum við Íslendingar best að vígi samanborið við öll ríki heims í þeim mælingum.[1] Valdið sem safnar sjálfu sér Það að lífsgæði almennings hafi þokast upp á við umliðin ár á heimsvísu merkir þó ekki að ranglæti og misskiptingu hafi linnt eða að allt stefni sjálfkrafa í réttar áttir. Bresku hjálparsamtökin Oxfam hafa bent á að aldrei fyrr í sögunni hafi efnahagslegur ójöfnuður náð viðlíka hæðum sem hin síðustu ár og tölur sem sýna samþjöppun auðs og valda í heiminum síðustu fimm ár eru sláandi.[2] Valdið sem safnar sjálfu sér á öllum tímum er nú orðið að yfirþjóðlegum samsteypum sem fara sínu fram með þeim hætti að þjóðkjörnar ríkisstjórnir mega sín iðulega lítils í samanburði. Lýðræði á undir högg að sækja, Sameinuðu þjóðirnar eru ítrekað virtar að vettugi og Alþjóðadómstóllinn er markvisst hundsaður. Annað stórt áhyggjuefni er sívaxandi skautun innan samfélaga á heimsvísu sem veldur glundroða og rænir athygli frá mikilvægum úrlausnarefnum sem varða almannahag, svo sem fátækt, heilbrigðis- og menntamálum og sjálfum vistkerfisvandanum. Andúð sem tæki Þeir koma til yðar í sauðaklæðum en innra eru þeir gráðugir vargar, mælti Jesús þegar hann lýsti valdsmönnum samtíma síns. Svo gaf hann ráð sem gildir á öllum öldum: Af ávöxtum þeirra skuluð þér þekkja þá.[3] Einkennis-ávöxtur flest allra þjóðfélagsþjösnara er sá að þeir útnefna einhvern sérstakan óvin innan samfélagsins sem þeir hyggjast ná tökum á. Gagnlegir hópar í sögulegu ljósi hafa verið gyðingar, hommar, sígaunar, þeldökkt fólk, ólíkir trúar- og menningarhópar eftir atvikum og nú síðast múslimar, innflytjendur og flóttafólk. Erindið snýr þó ekki í raun að völdum hópum hverju sinni heldur eru þeir nýttir sem tæki til að gefa lágstétt viðkomandi samfélags tilfinningu fyrir því að vera obbolítið ofan á svo hægt sé að ganga enn frekar á lífsgæði hennar. Að ógleymdu ríki nasista á síðustu öld eru þrjú dæmi fyrir augum okkar í dag: Hið glórulausa stjórnarfar í Bandaríkjunum þar sem andúð á minnihlutahópum eru kerfisbundið nýtt við stjórnun. Innrásarstríðið sem geysar í Evrópu af hálfu Rússa undir því yfirskyni að verið sé að berjast við nasista í Úkraínu. Loks er tryllt, rasísk nýlenduhrollvekja sýnd í beinu raunveruleikastreymi frá Gaza með vanvirkum stuðningi vesturvelda. Kveðjum óttann Á öllum öldum, allt frá því menn fóru að geta reist múra og safnað korni í hlöður hefur yfirráðahyggjan verið við stjórnvölinn. Enn lætur almenningur glepjast í óttablöndnum feginleika yfir því að vera þó ekki gyðingur eða hommi, eða palestínumaður eða sígauni eða múslimi eða flótamaður eða heimilislaus eða hvað annað sem valdasjúklingunum dettur í hug þá stundina. Þvert á alla skynsemi og reynslu ástundar mannkyn yfirráð í stað samráðs. Við beitum ásökunum í stað ábyrgðar, trúum á forréttindi fárra í stað almannahags og sjáum hvert annað sem keppnauta vitandi þó ofur vel að við erum ekkert annað en fjölskylda. Í raun og sannleika vitum við að jörðin er máttug og rík og býður öllu lífi faðm sinn. Við vitum líka að mannkyn er eitt fjölbreytt kyn og landamæri eru seinni tíma föndur. Allt mun fara vel þegar við kveðjum óttann og tökum höndum saman á forsendum lífsins. Höfundur er prestur og siðfræðingur. [1] https://hdr.undp.org/data-center/human-development-index#/indicies/HDI [2] https://www.oxfam.org.uk/media/press-releases/wealth-of-five-richest-men-doubles-since-2020-as-wealth-of-five-billion-people-falls/ [3] Matt. 7.15-16 Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Bjarni Karlsson Mest lesið Við viljum tala íslensku, en hvernig Ólafur Guðsteinn Kristjánsson Skoðun Umbúðir en ekkert innihald í Hafnarfirði Einar Geir Þorsteinsson Skoðun Sumt er bara ekki hægt að rökræða Ása Lind Finnbogadóttir Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir Skoðun Yfirgangur, yfirlæti og endastöð Strætó Axel Hall Skoðun Halldór 27.03.2024 Halldór Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun Hættur heimsins virða engin landamæri Tótla I. Sæmundsdóttir Skoðun Tímamót í sjálfsvígsforvörnum Ingibjörg Isaksen Skoðun Mansalsmál á Íslandi Kristján Þórður Snæbjarnarson Skoðun Skoðun Skoðun Umbúðir en ekkert innihald í Hafnarfirði Einar Geir Þorsteinsson skrifar Skoðun Við viljum tala íslensku, en hvernig Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Mansalsmál á Íslandi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Hættur heimsins virða engin landamæri Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Tímamót í sjálfsvígsforvörnum Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Yfirgangur, yfirlæti og endastöð Strætó Axel Hall skrifar Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar Skoðun Skapandi menntun skilar raunverulegum árangri Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Sex ára sáttmáli Davíð Þorláksson skrifar Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar Skoðun Stjórnendur sem mega ekki stjórna Stefán Vagn Stefánsson skrifar Skoðun Stokkhólmseinkenni sem við ættum að forðast Aðalsteinn Júlíus Magnússon skrifar Skoðun Eflum iðnlöggjöfina og stöðvum brotin Hilmar Harðarson skrifar Skoðun Pjattkratar taka til Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Sumt er bara ekki hægt að rökræða Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Vaxtamunarviðskipti láta aftur á sér kræla Jökull Sólberg Auðunsson skrifar Skoðun Áskorun til ríkisstjórnarinnar: Innleiðum birgðaskyldu á eldsneyti Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Rétt skal vera rétt um gatnamót við Höfðabakka og Bæjarháls Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir skrifar Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir skrifar Skoðun NATO riðar til falls en hvað þýðir það fyrir skilnaðarbarnið Ísland? Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Græðgin í forgrunni Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Greiningar eða lausnir – hvort vegur þyngra? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Sterk staða Hafnarfjarðar Orri Björnsson skrifar Skoðun Bless bless jafnlaunavottun Sigríður Margrét Oddsdóttir skrifar Skoðun Miðstýrt skólakerfi eða fjölbreytni með samræmdu gæðamati? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Heiðursgestur Viðreisnar vill heimsveldi Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Veðmál barna – hættulegur leikur sem hægt er að stöðva Jóhann Steinar Ingimundarson skrifar Sjá meira
Á þeim trylltu tímum sem við erum að lifa er mikilvægt að halda yfirsýn til þess að missa ekki móðinn andspænis allri þeirri heimsku og grimmd sem við blasir í veröldinni. Þrátt fyrir allt og allt lifum við nú það skeið í sögu mannkyns sem klárlega er það skásta sem verið hefur. Nefna má þá staðreynd að umliðin þrjátíu ár hefur sárafátækt, ólæsi, ungbarnadauði og önnur óáran minkað um helming á heimsvísu ásamt tíðni alls kyns kvilla sem hægt er að bólusetja gegn. Allt er þetta þakkarvert og sýnir okkur hvað máttur skipulagningarinnar og samhjálparinnar er mikill. Sameinuðu þjóðirnar hafa mælt lífskjör heimsbúa með kerfisbundnum hætti frá árinu 1990 og gefið út árlega lífskjaravístitölu (Human Development Index) fyrir hvert ríki heims. Lífskjör fólks eru þá metin út frá þrennslags opinberum upplýsingum; Langlífi, menntunarstigi og svo nefndum Gini-stuðli sem mælir innbyrðis ójöfnuð í hverju ríki. Samkvæmt þessu mati hafa samanlögð lífskjör heimsbúa vaxið hægt og bítandi þau 35 ár sem mælingar hafa staðið og ánægjulegt er að sjá að einmitt á þessu sumri stöndum við Íslendingar best að vígi samanborið við öll ríki heims í þeim mælingum.[1] Valdið sem safnar sjálfu sér Það að lífsgæði almennings hafi þokast upp á við umliðin ár á heimsvísu merkir þó ekki að ranglæti og misskiptingu hafi linnt eða að allt stefni sjálfkrafa í réttar áttir. Bresku hjálparsamtökin Oxfam hafa bent á að aldrei fyrr í sögunni hafi efnahagslegur ójöfnuður náð viðlíka hæðum sem hin síðustu ár og tölur sem sýna samþjöppun auðs og valda í heiminum síðustu fimm ár eru sláandi.[2] Valdið sem safnar sjálfu sér á öllum tímum er nú orðið að yfirþjóðlegum samsteypum sem fara sínu fram með þeim hætti að þjóðkjörnar ríkisstjórnir mega sín iðulega lítils í samanburði. Lýðræði á undir högg að sækja, Sameinuðu þjóðirnar eru ítrekað virtar að vettugi og Alþjóðadómstóllinn er markvisst hundsaður. Annað stórt áhyggjuefni er sívaxandi skautun innan samfélaga á heimsvísu sem veldur glundroða og rænir athygli frá mikilvægum úrlausnarefnum sem varða almannahag, svo sem fátækt, heilbrigðis- og menntamálum og sjálfum vistkerfisvandanum. Andúð sem tæki Þeir koma til yðar í sauðaklæðum en innra eru þeir gráðugir vargar, mælti Jesús þegar hann lýsti valdsmönnum samtíma síns. Svo gaf hann ráð sem gildir á öllum öldum: Af ávöxtum þeirra skuluð þér þekkja þá.[3] Einkennis-ávöxtur flest allra þjóðfélagsþjösnara er sá að þeir útnefna einhvern sérstakan óvin innan samfélagsins sem þeir hyggjast ná tökum á. Gagnlegir hópar í sögulegu ljósi hafa verið gyðingar, hommar, sígaunar, þeldökkt fólk, ólíkir trúar- og menningarhópar eftir atvikum og nú síðast múslimar, innflytjendur og flóttafólk. Erindið snýr þó ekki í raun að völdum hópum hverju sinni heldur eru þeir nýttir sem tæki til að gefa lágstétt viðkomandi samfélags tilfinningu fyrir því að vera obbolítið ofan á svo hægt sé að ganga enn frekar á lífsgæði hennar. Að ógleymdu ríki nasista á síðustu öld eru þrjú dæmi fyrir augum okkar í dag: Hið glórulausa stjórnarfar í Bandaríkjunum þar sem andúð á minnihlutahópum eru kerfisbundið nýtt við stjórnun. Innrásarstríðið sem geysar í Evrópu af hálfu Rússa undir því yfirskyni að verið sé að berjast við nasista í Úkraínu. Loks er tryllt, rasísk nýlenduhrollvekja sýnd í beinu raunveruleikastreymi frá Gaza með vanvirkum stuðningi vesturvelda. Kveðjum óttann Á öllum öldum, allt frá því menn fóru að geta reist múra og safnað korni í hlöður hefur yfirráðahyggjan verið við stjórnvölinn. Enn lætur almenningur glepjast í óttablöndnum feginleika yfir því að vera þó ekki gyðingur eða hommi, eða palestínumaður eða sígauni eða múslimi eða flótamaður eða heimilislaus eða hvað annað sem valdasjúklingunum dettur í hug þá stundina. Þvert á alla skynsemi og reynslu ástundar mannkyn yfirráð í stað samráðs. Við beitum ásökunum í stað ábyrgðar, trúum á forréttindi fárra í stað almannahags og sjáum hvert annað sem keppnauta vitandi þó ofur vel að við erum ekkert annað en fjölskylda. Í raun og sannleika vitum við að jörðin er máttug og rík og býður öllu lífi faðm sinn. Við vitum líka að mannkyn er eitt fjölbreytt kyn og landamæri eru seinni tíma föndur. Allt mun fara vel þegar við kveðjum óttann og tökum höndum saman á forsendum lífsins. Höfundur er prestur og siðfræðingur. [1] https://hdr.undp.org/data-center/human-development-index#/indicies/HDI [2] https://www.oxfam.org.uk/media/press-releases/wealth-of-five-richest-men-doubles-since-2020-as-wealth-of-five-billion-people-falls/ [3] Matt. 7.15-16
Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir Skoðun
Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun
Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar
Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar
Skoðun Áskorun til ríkisstjórnarinnar: Innleiðum birgðaskyldu á eldsneyti Halla Hrund Logadóttir skrifar
Skoðun Rétt skal vera rétt um gatnamót við Höfðabakka og Bæjarháls Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir skrifar
Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir skrifar
Skoðun NATO riðar til falls en hvað þýðir það fyrir skilnaðarbarnið Ísland? Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar
Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir Skoðun
Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun