Drífa, Ragnar Þór og Sólveig Anna; ætlið þið virkilega að una þessu? Ole Anton Bieltvedt skrifar 12. apríl 2020 10:00 Á síðustu mánuðum og misserum hafið þið lagt mikla vinnu í að semja um laun og kjör ykkar umbjóðenda. Stóðu þessi átök lengi, og þurftuð þið - að hluta til - að beita verkfallsvopninu til að knýja fram þær lausnir, sem þið stefnduð á. Ég skildi það svo, að lengi vel stóð styrinn um 30.000-40.000 krónur fyrir lægst launuðu félagsmenn Eflingar. Kostaði lausnin á því margra daga eða vikna verkfall, sem bitnaði á mörgum. Mér gengur það til með þessum skrifum, að vekja athygli ykkar á - eða minna ykkur sterklega á; ég hef tekið þetta upp við ykkur áður -, að meðan þið semjið um kaup og kjör umbjóðenda ykkar í krónunni, vitið þið í raun ekkert, hvað þið eruð að semja um, hvað út úr samningum kemur eða hvað öll ykkar viðleitni er að færa umbjóðendum ykkar, þegar upp er staðið. Þið sjáið, hvað er að gerast með gengið nú og þær verðhækkanir og þann margvíslega kostnaðarauka, sem óhjákvæmilega mun fylgja falli krónunnar á síðari hluta ársins. Mikill hluti af þeim árangri, sem náðist með harðri baráttu, mun einfaldlega ganga til baka; verða færður til baka af Seðlabanka; með vilja- og aðgerðarleysi Seðlabankastjórnar til að tryggja stöðugt gengi. Vegna aðgerðarleysis Seðlabanka til að tryggja stöðugleika krónunnar, hefur hún fallið um 16-18% síðustu vikur og par mánuði. Löng og endurtekin reynsla sýnir, að við gengislækkun krónunnar hækkar almennt verðlag í landinu um helming gengisfallsins, af því að við Íslendingar erum háðir innflutningi með verulegan hluta af okkar aðdrætti og þörfum. Þetta þýðir, að innan 3-6 mánaða má vænta þess, að almennt verðlag - vöruverð og hverskonar tengdur kostnaður, líka vísitölur t.a.m. lánskjaravísitala – muni hækka um 8-10%. Ég var áðan að tala um 30.000-40.000 krónurnar, sem Efling barðist svo hart fyrir við Reykjavíkurborg. Þar voru laun upp á 400.000 eða 500.000 í spilinu. Þessar 30.000-40.000 krónur fjúka þá, út af gengisfallinu, út í buskann. Sagan sýnir, að krónan er sennilega ótraustasti gjaldmiðill hins vestræna heims. Hún er eins og veikburða trjágrein í vindi, sem sveiflast þeim mun meir og gefur þeim mun meir eftir, sem þörfin á styrk og stöðugleika eykst. Brotnar svo á versta tíma, eins og í hruninu. Til hvers eruð þið eiginlega að semja um kaup og kjör í krónunni, án verðtryggingar hennar, þegar ykkur má vera fullvel ljóst, af margfenginni reynslu, að þið vitið þá ekkert, hvað þið eruð að semja um; hvar stendur krónan eftir viku, mánuð eða misseri? Í raun nálgast samningar um kaup og kjör í krónunni skrípaleik. Þetta er síbreytileg stærð, verðgildi hennar er síbreytilegt, og tilhneigingin er, að akkúrat, þegar þörfin á styrk og stöðugleika er mest, er hún veikust. Við þær aðstæður, sem við búum nú við, hefði mátt verja krónuna og verðgildi hennar, þar sem svo vill til - eftir góðæriskafla - að við eigum feyki gildan gjaldeyrisvarasjóð; næstum eitt þúsund milljarða. Seðlabankinn hefði því getað varið krónuna, m.a. með öflugum kaupum á henni, þegar hún var að falla, en því miður gerði hann lítið eða ekkert til þess. Með þessari vanrækslu eða aðgerðarleysi, var Seðlabanki í raun að ræna launafólk 8-10% af kaupmætti nýlega umsaminna launa. Nýr Seðlabankastjóri, sem margir bundu miklar vonir við, fullyrðir, að, þó að krónan hafi fallið, geri það ekkert til í stöðunni, því að heimsmarkaðsverð á olíu og margvíslegum öðrum varningi hafi fallið jafn mikið eða meira, vegna Kórónavírussins, og, að þetta verðfall muni bæta upp gengisfall krónu og tryggja stöðugleika verðs og vísitala. Nú er undirritaður ekki hagfræðingur, en hann hefur víðtæka reynslu af efnahagsmálum og þróun hagkerfa, víða um lönd, í hálfa öld. Fyrir honum blasir þessi sviðsmynd við: Í bili dregst öll eftirspurn og framleiðsla saman. Verðlag fellur. En, þó að heimurinn sé í hvíldarstöðu, í bili, er hann enn í ”fullu fjöri”, og, þegar létt hefur verið á hömlum og takmörkunum og lífið fer að ganga sinn vanagang, að nýju, þá hefur hlaðizt upp mikil þörf og eftirspurn, sem skapa mun eftirspurnaröldu, sem kýja mun heimsmarkaðsverð upp á sama stig, og fyrir var, jafnvel á hærra stig, þar sem ýms framleiðslufyrirtæki, sem voru í gangi fyrir, gátu ekki staðið af sér lokun og hlé; voru ekki opnuð aftur. Við slík skilyrði, sem eru afar líkleg, mun gengisfall krónu koma inn í íslenzkt verðlag, með fullum krafti, á seinni hluta ársins. Það er spurning, hvort Seðlabanki skilji þetta ekki, eða sé einfaldlega að leiða þetta hjá sér, og, þá um leið - þó óbeint sé - að grípa inn í nýgerða kjarasamninga með vafasömum og, fyrir undirrituðum, ólögmætum hætti, en skv. lögum um Seðlabanka, er það fyrsta skylda hans, að tryggja stöðugt verðlag. Drífa, Ragnar Þór og Sólveiga Anna, ætlið því virkilega að una því, að svona sé með ykkar baráttu og samninga, svo að ekki sé talað um hagsmuni umbjóðenda ykkar, farið!? Ég hygg, að Seðlabanki gæti enn keyrt upp gengið í fyrra horf, ef hann leggði sig fram. Önnur hlið og veigamikil: Ykkar baráttumál nr. 1 ætti í raun að vera, að hér verði tekin upp Evra, svo að þið getið vitað, um hvað þið eruð að semja og hvað út úr samningum kemur, í bráð ogf lengd. Höfundur er alþjóðlegur kaupsýslumaður og stjórnmálarýnir. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ole Anton Bieltvedt Mest lesið Carbfix: Stærsta framlag Íslands í loftslagsmálum heimsins Sævar Freyr Þráinsson Skoðun Mengum meira Heiðar Guðjónsson Skoðun Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Hvað verður um Kára? Helga Sigrún Harðardóttir Skoðun Sigmundi Davíð svarað Björn Bjarnason Skoðun Coda Terminal hefur ekki áhrif á neysluvatnsból höfuðborgarsvæðisins Sigrún Tómasdóttir Skoðun Ferðatryggingar og val á kreditkorti Svandís Edda Hólm Jónudóttir Skoðun Af hverju leka gluggar fyrr en áður? Böðvar Bjarnason Skoðun Halldór 05.07.2024 Halldór Að óttast blokkir Ásta Logadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Carbfix: Stærsta framlag Íslands í loftslagsmálum heimsins Sævar Freyr Þráinsson skrifar Skoðun Sigmundi Davíð svarað Björn Bjarnason skrifar Skoðun Coda Terminal hefur ekki áhrif á neysluvatnsból höfuðborgarsvæðisins Sigrún Tómasdóttir skrifar Skoðun Líf og dauði leikur á hnífsegg Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Mengum meira Heiðar Guðjónsson skrifar Skoðun Hvað verður um Kára? Helga Sigrún Harðardóttir skrifar Skoðun Að eiga tertuna og borða hana líka – svar til formanns Hildur Sverrisdóttir skrifar Skoðun Hik er sama og tap Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun Af hverju leka gluggar fyrr en áður? Böðvar Bjarnason skrifar Skoðun Hluta þjóðarinnar hent út í kuldann – hinn baðar sig í sólinni Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Að óttast blokkir Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Engin gúrka hjá Blaðamannafélaginu Sigríður Dögg Auðunsdóttir,Freyja Steingrímsdóttir skrifar Skoðun Stórnotendur eru kjölfestan í íslenska raforkukerfinu Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Ert þú í góðu netsambandi? Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Evrópa og myrkrið framundan Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Heilræði fyrir Nýhaldið Sigmundur Davíð Gunnlaugsson skrifar Skoðun Glútenlaust gull á grillið Anna Gunndís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Kaupin á eyrinni Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Lokunaruppboð í Kauphöllinni Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Viðreisn mun leggja fram tillögu um íbúakosningu um Coda Terminal verkefnið í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Ferðatryggingar og val á kreditkorti Svandís Edda Hólm Jónudóttir skrifar Skoðun Af hverju að byggja Coda Terminal? Ólafur Elínarson,Sandra Ósk Snæbjörnsdóttir skrifar Skoðun Hljóð úr horni Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun ESB fyrir almenning Oddný G. Harðardóttir skrifar Skoðun Strámaðurinn mikli Kristján Hreinsson skrifar Skoðun Árið er 2024 Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Samkeppni í nýju ljósi Páll Hermannsson skrifar Skoðun Það er verið að grafa dýpri fátæktargjá Rúnar Sigurjónsson skrifar Skoðun „Hæ ástin, þarf að millifæra, getur þú samþykkt beiðnina?“ Heiðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Algeng þvæla um Evrópusambandið Jón Frímann Jónsson skrifar Sjá meira
Á síðustu mánuðum og misserum hafið þið lagt mikla vinnu í að semja um laun og kjör ykkar umbjóðenda. Stóðu þessi átök lengi, og þurftuð þið - að hluta til - að beita verkfallsvopninu til að knýja fram þær lausnir, sem þið stefnduð á. Ég skildi það svo, að lengi vel stóð styrinn um 30.000-40.000 krónur fyrir lægst launuðu félagsmenn Eflingar. Kostaði lausnin á því margra daga eða vikna verkfall, sem bitnaði á mörgum. Mér gengur það til með þessum skrifum, að vekja athygli ykkar á - eða minna ykkur sterklega á; ég hef tekið þetta upp við ykkur áður -, að meðan þið semjið um kaup og kjör umbjóðenda ykkar í krónunni, vitið þið í raun ekkert, hvað þið eruð að semja um, hvað út úr samningum kemur eða hvað öll ykkar viðleitni er að færa umbjóðendum ykkar, þegar upp er staðið. Þið sjáið, hvað er að gerast með gengið nú og þær verðhækkanir og þann margvíslega kostnaðarauka, sem óhjákvæmilega mun fylgja falli krónunnar á síðari hluta ársins. Mikill hluti af þeim árangri, sem náðist með harðri baráttu, mun einfaldlega ganga til baka; verða færður til baka af Seðlabanka; með vilja- og aðgerðarleysi Seðlabankastjórnar til að tryggja stöðugt gengi. Vegna aðgerðarleysis Seðlabanka til að tryggja stöðugleika krónunnar, hefur hún fallið um 16-18% síðustu vikur og par mánuði. Löng og endurtekin reynsla sýnir, að við gengislækkun krónunnar hækkar almennt verðlag í landinu um helming gengisfallsins, af því að við Íslendingar erum háðir innflutningi með verulegan hluta af okkar aðdrætti og þörfum. Þetta þýðir, að innan 3-6 mánaða má vænta þess, að almennt verðlag - vöruverð og hverskonar tengdur kostnaður, líka vísitölur t.a.m. lánskjaravísitala – muni hækka um 8-10%. Ég var áðan að tala um 30.000-40.000 krónurnar, sem Efling barðist svo hart fyrir við Reykjavíkurborg. Þar voru laun upp á 400.000 eða 500.000 í spilinu. Þessar 30.000-40.000 krónur fjúka þá, út af gengisfallinu, út í buskann. Sagan sýnir, að krónan er sennilega ótraustasti gjaldmiðill hins vestræna heims. Hún er eins og veikburða trjágrein í vindi, sem sveiflast þeim mun meir og gefur þeim mun meir eftir, sem þörfin á styrk og stöðugleika eykst. Brotnar svo á versta tíma, eins og í hruninu. Til hvers eruð þið eiginlega að semja um kaup og kjör í krónunni, án verðtryggingar hennar, þegar ykkur má vera fullvel ljóst, af margfenginni reynslu, að þið vitið þá ekkert, hvað þið eruð að semja um; hvar stendur krónan eftir viku, mánuð eða misseri? Í raun nálgast samningar um kaup og kjör í krónunni skrípaleik. Þetta er síbreytileg stærð, verðgildi hennar er síbreytilegt, og tilhneigingin er, að akkúrat, þegar þörfin á styrk og stöðugleika er mest, er hún veikust. Við þær aðstæður, sem við búum nú við, hefði mátt verja krónuna og verðgildi hennar, þar sem svo vill til - eftir góðæriskafla - að við eigum feyki gildan gjaldeyrisvarasjóð; næstum eitt þúsund milljarða. Seðlabankinn hefði því getað varið krónuna, m.a. með öflugum kaupum á henni, þegar hún var að falla, en því miður gerði hann lítið eða ekkert til þess. Með þessari vanrækslu eða aðgerðarleysi, var Seðlabanki í raun að ræna launafólk 8-10% af kaupmætti nýlega umsaminna launa. Nýr Seðlabankastjóri, sem margir bundu miklar vonir við, fullyrðir, að, þó að krónan hafi fallið, geri það ekkert til í stöðunni, því að heimsmarkaðsverð á olíu og margvíslegum öðrum varningi hafi fallið jafn mikið eða meira, vegna Kórónavírussins, og, að þetta verðfall muni bæta upp gengisfall krónu og tryggja stöðugleika verðs og vísitala. Nú er undirritaður ekki hagfræðingur, en hann hefur víðtæka reynslu af efnahagsmálum og þróun hagkerfa, víða um lönd, í hálfa öld. Fyrir honum blasir þessi sviðsmynd við: Í bili dregst öll eftirspurn og framleiðsla saman. Verðlag fellur. En, þó að heimurinn sé í hvíldarstöðu, í bili, er hann enn í ”fullu fjöri”, og, þegar létt hefur verið á hömlum og takmörkunum og lífið fer að ganga sinn vanagang, að nýju, þá hefur hlaðizt upp mikil þörf og eftirspurn, sem skapa mun eftirspurnaröldu, sem kýja mun heimsmarkaðsverð upp á sama stig, og fyrir var, jafnvel á hærra stig, þar sem ýms framleiðslufyrirtæki, sem voru í gangi fyrir, gátu ekki staðið af sér lokun og hlé; voru ekki opnuð aftur. Við slík skilyrði, sem eru afar líkleg, mun gengisfall krónu koma inn í íslenzkt verðlag, með fullum krafti, á seinni hluta ársins. Það er spurning, hvort Seðlabanki skilji þetta ekki, eða sé einfaldlega að leiða þetta hjá sér, og, þá um leið - þó óbeint sé - að grípa inn í nýgerða kjarasamninga með vafasömum og, fyrir undirrituðum, ólögmætum hætti, en skv. lögum um Seðlabanka, er það fyrsta skylda hans, að tryggja stöðugt verðlag. Drífa, Ragnar Þór og Sólveiga Anna, ætlið því virkilega að una því, að svona sé með ykkar baráttu og samninga, svo að ekki sé talað um hagsmuni umbjóðenda ykkar, farið!? Ég hygg, að Seðlabanki gæti enn keyrt upp gengið í fyrra horf, ef hann leggði sig fram. Önnur hlið og veigamikil: Ykkar baráttumál nr. 1 ætti í raun að vera, að hér verði tekin upp Evra, svo að þið getið vitað, um hvað þið eruð að semja og hvað út úr samningum kemur, í bráð ogf lengd. Höfundur er alþjóðlegur kaupsýslumaður og stjórnmálarýnir.
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Skoðun Coda Terminal hefur ekki áhrif á neysluvatnsból höfuðborgarsvæðisins Sigrún Tómasdóttir skrifar
Skoðun Viðreisn mun leggja fram tillögu um íbúakosningu um Coda Terminal verkefnið í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson skrifar
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun