Lokun Nýsköpunarmiðstöðar er framfaraskref Einar Gunnar Guðmundsson skrifar 28. febrúar 2020 10:00 Í vikunni tilkynnti Þórdís Kolbrún Reykfjörð, ráðherra nýsköpunarmála, um að Nýsköpunarmiðstöð Íslands (NMÍ) yrði lokað um næstu áramót. Þetta er mikilvægt skref í átt að sterkara og heildstæðara umhverfi fyrir íslenska nýsköpun, sem á í harðri samkeppni við sambærileg umhverfi í nágrannalöndunum. Einhverjum kann að þykja fyrirsögnin þversögn. Hvernig getur lokun stofnunar sem hefur það markmið að styðja við nýsköpun verið framfaraskref? Nokkuð góð sátt virðist ríkja um það að aukin verðmætasköpun með tilstilli nýsköpunar sé mikilvæg fyrir þjóðarhag. Hér má telja til nokkur atriði. Samþjöppun þekkingar á háskólasvæðinu í Vatnsmýri Þekkt er í öllum löndum að sterk háskólasvæði og háskólar hafa mikið aðdráttarafl og hafa mikilvægu hlutverki að gegna í samfélögum. Skapandi, klárt, og ungt fólk er uppistaðan í slíku umhverfi. Fyrirtæki, ung og gömul, sækja í þekkingu sem þar er verið að skapa, ýmiskonar stoðeiningar verða til, s.s. ráðgjöf, þekkingarfærsla (e. knowledge and tech transfer), lögfræðiþjónusta, funda- og ráðstefnuhald og viðskiptahraðlar, auk náms og rannsókna. Í slíkum suðupotti er einfaldara að mynda tengsl milli fólks sem annars hefði ekki hist, hugmyndir verða til milli ólíkra þekkingarsviða, félagslíf verður fjölbreyttara, m.ö.o. að virkni í nærsamfélaginu verður meiri. Í mörgum borgum hefur mikilvægi háskóla hefur gegnt lykilhlutverki í að móta nýsköpunarstyrkleika svæðanna og þar með samkeppnishæfni, t.d. í Boston (líftækni), Stokkhólm (tækni og verkfræði) og Santa Cruz/San Franciso (hugbúnaður). Reykjavík hefur alla burði til að komast á svipaðan stað og þessar borgir þegar kemur að auka nýsköpun í samstarfi við háskóla. Slík framtíðarsýn kemur einmitt fram í nýlegri tilkynningu ráðuneytisins um lokun Nýsköpunarmiðstöðvar: „Komið verði á samstarfi ráðuneytisins, háskólasamfélagsins og atvinnulífs um rekstur nýsköpunargarða fyrir frumkvöðla og sprotafyrirtæki. Þeir yrðu eins konar sjálfstætt framhald af hluta þeirrar starfsemi sem nú fer fram undir merkjum NMÍ, en rekstrarform yrði með öðrum hætti. Stefnt er að því að starfsemi nýsköpunargarða verði staðsett í Vatnsmýrinni.“ NMÍ er staðsett í jaðri borgarlandsins í Keldnaholti, fjarri ys og þys þekkingarsköpunar og þar sem flestir borgarbúar starfa. Það er einfaldlega óheppilegt út frá ofangreindu. Breyttir tímar frá því NMÍ var stofnuð NMÍ var stofnuð 2007 eftir sameiningu Iðntæknistofnunar og Rannsóknastofnun byggingariðnaðarins. Stofnunin byggir því á grunni sem nær lengra aftur en 2007. Síðan þá hefur umhverfi nýsköpunar og frumkvöðla breyst óheyrilega mikið. Mun meiri stuðningur er í boði, fjöldi funda og viðburða ósambærilegur, nýsköpun hefur orðið aðgengilegri almenningi, fjölmiðlar fjalla meira um nýsköpun og frumkvöðla og hagsmunasamtök, fyrirtæki og stjórnvöld orðin ekki bara upplýst um mikilvægið, heldur hafa sett sér skýra stefnu um hvernig nýsköpun skuli best hagað með framþróun að leiðarljósi. Sem betur fer. Við erum í þessu saman. Það er því mikilvægt að verkefnin sem NMÍ sinnir fái nýjan farveg í nýjum búningi. Breyttir tímar kalla á nýja nálgun. Þannig verður forgangsraðað hvaða verkefnum skuli haldið áfram og fjármagni veitt í þau verkefni, en einhver lögð niður. Eða eins og segir í tilkynningu ráðuneytisins: „Unnið er að því að fara í gegnum alla samninga og skuldbindingar stofnunarinnar og tímaramma þeirra. Staðið verður við þá samninga og þær skuldbindingar sem að stofnuninni snúa. Skoðað verður hvernig verkefnin falla að nýjum áherslum í stuðningi við nýsköpun og í kjölfarið verður tekin ákvörðun um framhald þeirra.“ Stuðningur á landsbyggðinni efldur Innan NMÍ í dag eru fimm starfsgildi á landsbyggðinni. Markmið breytinganna er að efla stuðning við nýsköpun í góðu samráði við landshlutasamtök, atvinnuþróunarfélög, Byggðastofnun og atvinnulífið. Fjöldi stafrænna smiðja (FabLabs), sem hafa gefið gríðarlega góða raun, verður aukinn. Þetta er mikilvægt, því nýsköpun getur engan veginn verið bundin við höfuðborgarsvæðið. Aftur, við erum í þessu saman. NMÍ hefur ekki þjónustað alla nýsköpun Síðastliðin 10 ár hef ég starfað með hátt í 100 frumkvöðlafyrirtækjum af ólíkum gerðum, allt frá flóknum vélbúnaði til hugbúnaðar, framleiðslu til neytendavarnings og allt þar á milli. Allflest þessara fyrirtækja hafa reitt sig á þann ólíka stuðning sem í boði er á Íslandi, sjá meðfylgjandi mynd. Það er staðreynd að NMÍ hefur reynst ákveðnum geirum afar vel í sinni þjónustu. Á það einkum við um fyrirtæki sem tengjast iðnaði og flóknum tæknibúnaði sem jafnvel þurfa viðamiklar grunnrannsóknir. Þetta er eðlilegt út frá bakgrunni stofnunarinnar. Einnig hafa fyrirtæki á neytendamarkaði notið góðs af NMÍ. Þegar hins vegar kemur að hugbúnaði og tengdum greinum, stundum nefnt Hugvit, Nýsköpun og tækni (HNT), hefur þekking NMÍ og stuðningur við slík fyrirtæki verið takmarkaður. Þau hafa einfaldlega leitað annað. Ég þekki ótal dæmi þessa. Skipulag og starfsmannafjöldi NMÍ endurspeglar líka þessar áherslur, en eitt svið NMÍ af fimm sinnir frumkvöðlum og fyrirtækjum, eða um 15 stöðugildi af 73. Nýsköpunarumhverfið stendur frammi fyrir áskorunum Líkt og áður var nefnt hefur nýsköpunar- og frumkvöðlaumhverfið tekið stakkaskiptum, til hins betra, á síðustu 10 árum. Þó eru áskoranir framundan sem þarf að taka alvarlega. Ég er því þeirrar skoðunar að þetta skref um að leggja niður NMÍ í núverandi mynd og finna verkefnum hennar nýjan farveg sé mikið heillaskref í rétta átt. Þau sem starfa við og nálægt málaflokknum efast ekki um vilja og getu ráðherra nýsköpunarmála til að efla nýsköpun á Íslandi, gildir þá einu hvar þau standa í pólitík. Jafn stór breyting og um ræðir krefst hugrekkis. Þannig gerast framfarir, með áræðni, einbeittum vilja og sterkri framtíðarsýn. Höfundur hefur starfað við stuðning og fjárfestingar í nýsköpun sl. 10 ár Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Nýsköpun Mest lesið Foreldrar þurfa bara að vera duglegri Björg Magnúsdóttir Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson Skoðun Dýrkeypt eftirlitsleysi Lilja Björk Guðmundsdóttir Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson Skoðun Minntist ekkert á Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Leikskólar eru ekki munaður Íris Eva Gísladóttir Skoðun Skoðun Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson skrifar Skoðun Leikskólar eru ekki munaður Íris Eva Gísladóttir skrifar Skoðun Vísindarannsóknir og þróun – til umhugsunar í tiltekt Þorgerður J. Einarsdóttir skrifar Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason skrifar Skoðun Foreldrar þurfa bara að vera duglegri Björg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar Skoðun Dýrkeypt eftirlitsleysi Lilja Björk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Svindl eða sjálfsvernd? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir skrifar Skoðun Mannauðurinn á vinnustaðnum þarf góða innivist til að dafna Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Þetta er námið sem lifir áfram Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Árborg - spennandi kostur fyrir öll Guðný Björk Pálmadóttir skrifar Skoðun Tökum á glæpahópum af meiri þunga Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Minntist ekkert á Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hugsum stórt í skipulags- og samgöngumálum Hilmar Ingimundarson skrifar Skoðun Eitt eilífðar smáblóm Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Betri mönnun er lykillinn Skúli Helgason,Sabine Leskopf skrifar Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Hversu oft á að fresta framtíðinni? Erna Magnúsdóttir,Stefán Þórarinn Sigurðsson skrifar Skoðun Getur Ísland staðið fremst í heilsutækni? Arna Harðardóttir skrifar Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar Skoðun Fjármál framhaldsskóla Róbert Ferdinandsson skrifar Skoðun Mikilvægi lágþröskulda þjónustu fyrir geðheilbrigði ungs fólks Eva Rós Ólafsdóttir skrifar Skoðun Varhugaverð sjónarmið eða raunsæ leið? Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Dýrin skilin eftir í náttúruvá Linda Karen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Skapandi leiðir í skóla- og frístundastarfi Kolbrún Þ. Pálsdóttir skrifar Sjá meira
Í vikunni tilkynnti Þórdís Kolbrún Reykfjörð, ráðherra nýsköpunarmála, um að Nýsköpunarmiðstöð Íslands (NMÍ) yrði lokað um næstu áramót. Þetta er mikilvægt skref í átt að sterkara og heildstæðara umhverfi fyrir íslenska nýsköpun, sem á í harðri samkeppni við sambærileg umhverfi í nágrannalöndunum. Einhverjum kann að þykja fyrirsögnin þversögn. Hvernig getur lokun stofnunar sem hefur það markmið að styðja við nýsköpun verið framfaraskref? Nokkuð góð sátt virðist ríkja um það að aukin verðmætasköpun með tilstilli nýsköpunar sé mikilvæg fyrir þjóðarhag. Hér má telja til nokkur atriði. Samþjöppun þekkingar á háskólasvæðinu í Vatnsmýri Þekkt er í öllum löndum að sterk háskólasvæði og háskólar hafa mikið aðdráttarafl og hafa mikilvægu hlutverki að gegna í samfélögum. Skapandi, klárt, og ungt fólk er uppistaðan í slíku umhverfi. Fyrirtæki, ung og gömul, sækja í þekkingu sem þar er verið að skapa, ýmiskonar stoðeiningar verða til, s.s. ráðgjöf, þekkingarfærsla (e. knowledge and tech transfer), lögfræðiþjónusta, funda- og ráðstefnuhald og viðskiptahraðlar, auk náms og rannsókna. Í slíkum suðupotti er einfaldara að mynda tengsl milli fólks sem annars hefði ekki hist, hugmyndir verða til milli ólíkra þekkingarsviða, félagslíf verður fjölbreyttara, m.ö.o. að virkni í nærsamfélaginu verður meiri. Í mörgum borgum hefur mikilvægi háskóla hefur gegnt lykilhlutverki í að móta nýsköpunarstyrkleika svæðanna og þar með samkeppnishæfni, t.d. í Boston (líftækni), Stokkhólm (tækni og verkfræði) og Santa Cruz/San Franciso (hugbúnaður). Reykjavík hefur alla burði til að komast á svipaðan stað og þessar borgir þegar kemur að auka nýsköpun í samstarfi við háskóla. Slík framtíðarsýn kemur einmitt fram í nýlegri tilkynningu ráðuneytisins um lokun Nýsköpunarmiðstöðvar: „Komið verði á samstarfi ráðuneytisins, háskólasamfélagsins og atvinnulífs um rekstur nýsköpunargarða fyrir frumkvöðla og sprotafyrirtæki. Þeir yrðu eins konar sjálfstætt framhald af hluta þeirrar starfsemi sem nú fer fram undir merkjum NMÍ, en rekstrarform yrði með öðrum hætti. Stefnt er að því að starfsemi nýsköpunargarða verði staðsett í Vatnsmýrinni.“ NMÍ er staðsett í jaðri borgarlandsins í Keldnaholti, fjarri ys og þys þekkingarsköpunar og þar sem flestir borgarbúar starfa. Það er einfaldlega óheppilegt út frá ofangreindu. Breyttir tímar frá því NMÍ var stofnuð NMÍ var stofnuð 2007 eftir sameiningu Iðntæknistofnunar og Rannsóknastofnun byggingariðnaðarins. Stofnunin byggir því á grunni sem nær lengra aftur en 2007. Síðan þá hefur umhverfi nýsköpunar og frumkvöðla breyst óheyrilega mikið. Mun meiri stuðningur er í boði, fjöldi funda og viðburða ósambærilegur, nýsköpun hefur orðið aðgengilegri almenningi, fjölmiðlar fjalla meira um nýsköpun og frumkvöðla og hagsmunasamtök, fyrirtæki og stjórnvöld orðin ekki bara upplýst um mikilvægið, heldur hafa sett sér skýra stefnu um hvernig nýsköpun skuli best hagað með framþróun að leiðarljósi. Sem betur fer. Við erum í þessu saman. Það er því mikilvægt að verkefnin sem NMÍ sinnir fái nýjan farveg í nýjum búningi. Breyttir tímar kalla á nýja nálgun. Þannig verður forgangsraðað hvaða verkefnum skuli haldið áfram og fjármagni veitt í þau verkefni, en einhver lögð niður. Eða eins og segir í tilkynningu ráðuneytisins: „Unnið er að því að fara í gegnum alla samninga og skuldbindingar stofnunarinnar og tímaramma þeirra. Staðið verður við þá samninga og þær skuldbindingar sem að stofnuninni snúa. Skoðað verður hvernig verkefnin falla að nýjum áherslum í stuðningi við nýsköpun og í kjölfarið verður tekin ákvörðun um framhald þeirra.“ Stuðningur á landsbyggðinni efldur Innan NMÍ í dag eru fimm starfsgildi á landsbyggðinni. Markmið breytinganna er að efla stuðning við nýsköpun í góðu samráði við landshlutasamtök, atvinnuþróunarfélög, Byggðastofnun og atvinnulífið. Fjöldi stafrænna smiðja (FabLabs), sem hafa gefið gríðarlega góða raun, verður aukinn. Þetta er mikilvægt, því nýsköpun getur engan veginn verið bundin við höfuðborgarsvæðið. Aftur, við erum í þessu saman. NMÍ hefur ekki þjónustað alla nýsköpun Síðastliðin 10 ár hef ég starfað með hátt í 100 frumkvöðlafyrirtækjum af ólíkum gerðum, allt frá flóknum vélbúnaði til hugbúnaðar, framleiðslu til neytendavarnings og allt þar á milli. Allflest þessara fyrirtækja hafa reitt sig á þann ólíka stuðning sem í boði er á Íslandi, sjá meðfylgjandi mynd. Það er staðreynd að NMÍ hefur reynst ákveðnum geirum afar vel í sinni þjónustu. Á það einkum við um fyrirtæki sem tengjast iðnaði og flóknum tæknibúnaði sem jafnvel þurfa viðamiklar grunnrannsóknir. Þetta er eðlilegt út frá bakgrunni stofnunarinnar. Einnig hafa fyrirtæki á neytendamarkaði notið góðs af NMÍ. Þegar hins vegar kemur að hugbúnaði og tengdum greinum, stundum nefnt Hugvit, Nýsköpun og tækni (HNT), hefur þekking NMÍ og stuðningur við slík fyrirtæki verið takmarkaður. Þau hafa einfaldlega leitað annað. Ég þekki ótal dæmi þessa. Skipulag og starfsmannafjöldi NMÍ endurspeglar líka þessar áherslur, en eitt svið NMÍ af fimm sinnir frumkvöðlum og fyrirtækjum, eða um 15 stöðugildi af 73. Nýsköpunarumhverfið stendur frammi fyrir áskorunum Líkt og áður var nefnt hefur nýsköpunar- og frumkvöðlaumhverfið tekið stakkaskiptum, til hins betra, á síðustu 10 árum. Þó eru áskoranir framundan sem þarf að taka alvarlega. Ég er því þeirrar skoðunar að þetta skref um að leggja niður NMÍ í núverandi mynd og finna verkefnum hennar nýjan farveg sé mikið heillaskref í rétta átt. Þau sem starfa við og nálægt málaflokknum efast ekki um vilja og getu ráðherra nýsköpunarmála til að efla nýsköpun á Íslandi, gildir þá einu hvar þau standa í pólitík. Jafn stór breyting og um ræðir krefst hugrekkis. Þannig gerast framfarir, með áræðni, einbeittum vilja og sterkri framtíðarsýn. Höfundur hefur starfað við stuðning og fjárfestingar í nýsköpun sl. 10 ár
Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun
Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson Skoðun
Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar
Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar
Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar
Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar
Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun
Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson Skoðun