Opið bréf til Kára Stefánssonar Helga Vala Helgadóttir skrifar 9. apríl 2021 07:00 Kæri Kári Í tilefni af Kastljósviðtali við þig í gærkvöldi fann ég hjá mér einlæga löngun til að skrifa þér bréf. Ég ber mikla virðingu fyrir þér og þínum störfum. Ég trúi að þekking þín á því sviði sem þú starfar á sé á mjög háu stigi og finn að þú hefur einnig mikla ástríðu og eldmóð í þínum störfum. Ég kann vel við þetta sem og þá hreinskilni sem þú hefur tileinkað þér þegar þú segir hug þinn kinnroðalaust, stundum þannig að ég skell upp úr þegar ég nem að þú kunnir með einstaka orðum þínum að hafa farið ögn yfir strikið. Já, ég hef jafnvel gaman af því þegar ég horfi á óforskammað tilsvar þitt á köflum. Ég var sammála þér þegar þú nefndir að þú teldir ekki vera kominn brest í samstöðu almennings í landinu með sóttvörnum og sóttvarnarlækni. Ég tel nokkurn minnihluta efast um réttmæti aðgerða en að meginþorri almennings vilji fylgja ráðum okkar góða sóttvarnarlæknis sem vill ganga lengra í að verja landamærin svo við öll hér innanlands getum lifað sem eðlilegustu lífi. Ég fylgi þeim meginþorra í skoðunum og tel mikilvægt að við nýtum okkur sérstöðu legu landsins með nánast bara eina mögulega innkomu og gerum allt til að verja þjóðina fyrir veirunni. En þegar þú fórst að ræða niðurstöðu héraðsdóms í því máli sem nýverið lauk, er varðaði lögmæti reglugerðar heilbrigðisráðherra, þá þótti mér þú vera á nokkrum villigötum. Þú sagðir að ekki mætti draga annan lærdóm af þeim úrskurði en að dómurum héraðsdóms gætu orðið á mistök. Vissulega geta dómarar eins og aðrir gert mistök en í þessu máli tel ég að niðurstaðan hefði aldrei getað orðið önnur. Ég er í þeirri stöðu að vera hvort tveggja löglærð og hluti löggjafans og stýri að auki þeirri nefnd er annaðist vinnslu frumvarps heilbrigðisráðherra til breytinga á sóttvarnarlögum. Frumvarpið kom til þingsins rétt fyrir jól en gestakomur og vinnsla hófust strax á nýju ári eftir að umsagnarferli lauk. Skemmst er frá því að segja að ekkert í texta frumvarpsins, né heldur greinargerð með frumvarpi ráðherra sem skýrir betur einstaka greinar frumvarpsins og lýsir vilja höfundar, benti til þess að ætlunin væri að útbúa heimild til að skylda mætti ferðfólk til dvalar í sóttvarnarhúsi. Þá var heldur ekki óskað eftir því af hálfu ráðherra að því yrði á síðari stigum vinnunnar bætt inn í frumvarpið. Í frumvarpinu voru hins vegar tvö íþyngjandi ákvæði sem nokkuð var deilt um meðal einstaka þingmanna, annars vegar um útgöngubann og hins vegar um skyldubólusetningu. Um það leyti sem vinnsla frumvarpsins stóð yfir í velferðarnefnd átti sér stað hörmulegt slys á Djúpvegi í Skötufirði. Þar týndu lífi ung móðir og barn er bíll fjölskyldunnar valt, en fjölskyldan var á leið heim til sín vestur á firði í sóttkví eftir heimkomu frá útlöndum. Umræða hófst um mikilvægi þess að stjórnvöldum bæri skylda til að halda úti sóttkvíarhóteli fyrir þá einstaklinga sem ekki höfðu í önnur hús að venda þegar halda skyldi sóttkví, hvort tveggja vegna aðstæðna en ekki síður vegna búsetu fjarri Keflavíkurflugvelli. Var talið að hætta gæti skapast ef ferðafólk fyndi sig knúið til aksturs í fjölda klukkustunda beint eftir flug eingöngu vegna þess að þeim bæri að halda rakleitt í sóttkví. Í þeirri umræðu kom ekki til álita að húsið yrði notað til að skylda ferðafólk í sóttkví en áfram mátti skylda sýkta einstaklinga, sem neituðu að fara í einangrun, til dvalar í umræddu sóttvarnarhúsi. Stendur það ákvæði enn óhaggað. Í lok vinnu velferðarnefndar er útbúið nefndarálit og hafði þá stjórnarmeirihlutinn í nefndinni komist að þeirri niðurstöðu sín á milli að ekki yrði af setningu tveggja íþyngjandi atriða í lög að þessu sinni er varðar útgöngubann og skyldubólusetningu heldur skyldi það bíða heildarendurskoðunar laganna. Þá var sömuleiðis ekkert um það rætt að skylda ætti fólk til dvalar í sóttkvíarhúsi. Við umræðu í þingsal eftir ofangreinda vinnu ræddi enginn nefndarmaður eða aðrir þingmenn sem tóku til máls um skyldudvöl í sóttkvíarhóteli utan undirrituð sem tilgreindi einmitt að ekki hefði verið vilji stjórnarliða að setja inn slíka skyldu. Hafði ég á orði í báðum umræðum á þingi að mér hugnaðist frekar að setja skýr heimildarákvæði í lögin frekar en að vera í þeirri stöðu, líkt og þá var, að stjórnvöld væru að framkvæma aðgerðir sem þau hefðu ekki lagastoð fyrir. En gott og vel, á þeim tímapunkti nefndi hvorki sóttvarnarlæknir né heilbrigðisráðherra þörf á skyldudvöl í sóttvarnarhúsi, ég aumur stjórnarandstöðuþingmaður fann mig því ekki knúna til að berjast fyrir slíku ákvæði, enda hafði enginn sýnt neinn vilja til þess. Skrifaði ég þó undir nefndarálitið með fyrirvara þar sem ég taldi annars vegar að setja ætti frekari heimildir til ráðherra, þótt ekki kæmi til að þær yrðu nokkru sinni notaðar, sem og að skylda ætti heilbrigðisráðherra til að bera mest íþyngjandi ákvarðanir sínar undir þingið til staðfestingar eins og þekkist í öðrum ríkjum. Af þessum sökum veit ég ekki hvað þú átt við þegar þú segir „alla hafa reiknað með að lögin væru sett til að hægt væri að skikka fólk í sóttvarnarhús“ því það var hvorki að finna í frumvarpi ráðherra, nefndaráliti velferðarnefndar né ræddi nokkur einasti þingmaður um það í þingsal. Hvaða „alla“ þú ert að tala um veit ég ekki, því þessi umræða átti sér ekki stað. Þegar þú talar svo um að hin þröngu skilgreining á sóttvarnarhúsi sé æðri almannahagsmunum, þá þarftu að hafa í huga að umrædd skilgreining er í lögunum eingöngu til skýringar á notkun sóttvarnarhús en myndi að mínu áliti ekki standast ein og sér sem lagaheimild fyrir stjórnvöld til að skylda fólk í sóttvarnarhús. Þegar um frelsissviptingu er að ræða, þ.e. þegar fólk fær ekki ráðið ferðum sínum og staðsetningu, verður að vera skýr lagaheimild til staðar og lítið mál að bæta slíkri heimild í upptalningu atriða sem fyrir eru í sóttvarnarlögum. Það var hins vegar ekki gert og á því ber héraðsdómari ekki ábyrgð. Kæri Kári. Við viljum standa saman að sóttvörnum og við viljum bæði fylgja sóttvarnarlækni en ég vil líka að ráðamenn þjóðarinnar, sem falið hefur verið að fara með framkvæmdavaldið, tryggi að fyrir öllum ákvörðunum sínum sé skýr lagastoð. Það er grundvallaratriði í réttarríki að valdhafar fari að leikreglum sem settar eru til varnar borgurum landsins. Það er enda hægðarleikur að bæta nauðsynlegum ákvæðum við sóttvarnarlögin ef vilji stendur enn til þess enda tel ég, án þess að hafa talið ígrundað í þingsal, meirihluta fyrir slíkri lagasetningu á Alþingi. Með þessum orðum vil ég hvetja þig til að íhuga hvort rétt sé að tala niður dómstóla landsins sem eingöngu hafa það lögbundna hlutverk að dæma eftir lögunum. Ég er ekki viss um að við aukum samstöðu meðal þjóðarinnar og hvet þig til að íhuga orð mín, sem sett eru fram, svo ég endurtaki, í fullri vinsemd og af virðingu um leið og ég þakka þér af öllu hjarta fyrir það starf sem þú og starfsfólk þitt hafið unnið í þágu þjóðarinnar undanfarið rúmt ár. Það er ómetanlegt. Höfundur er þingmaður Samfylkingarinnar og formaður Velferðarnefndar Alþingis. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Faraldur kórónuveiru (COVID-19) Samkomubann á Íslandi Helga Vala Helgadóttir Alþingi Mest lesið Hvaða módel ertu? Heiðdís Geirsdóttir Skoðun Hækkun skrásetningargjalds – Segjum sannleikann Eiríkur Kúld Viktorsson Skoðun Rétturinn til að verða bergnuminn Dofri Hermannsson Skoðun Lygin um flóttamenn á Íslandi Jón Frímann Jónsson Skoðun Alþjóðlegur sjálfsvígsforvarnardagur – mikilvægi samtals og samkenndar Ellen Calmon Skoðun Það er allt í lagi að vera þú sjálfur - Opið bréf til Snorra Mássonar Kári Stefánsson Skoðun Hvað varð um þinn minnsta bróður? Birna Gunnlaugsdóttir Skoðun Þriðja leiðin í námsmati stuðlar að snemmtækri íhlutun Íris E. Gísladóttir Skoðun Hvers vegna halda Íslendingar með Dönum? Júlíus Valsson Skoðun Dagur sjálfsvígsforvarna – tryggjum raunverulegt aðgengi að sálfræðimeðferð Pétur Maack Þorsteinsson Skoðun Skoðun Skoðun Dagur sjálfsvígsforvarna – tryggjum raunverulegt aðgengi að sálfræðimeðferð Pétur Maack Þorsteinsson skrifar Skoðun Hvers vegna halda Íslendingar með Dönum? Júlíus Valsson skrifar Skoðun Hvað varð um þinn minnsta bróður? Birna Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Rétturinn til að verða bergnuminn Dofri Hermannsson skrifar Skoðun Þriðja leiðin í námsmati stuðlar að snemmtækri íhlutun Íris E. Gísladóttir skrifar Skoðun Alþjóðadagur sjálfsvígsforvarna Alma D. Möller skrifar Skoðun Hækkun skrásetningargjalds – Segjum sannleikann Eiríkur Kúld Viktorsson skrifar Skoðun Alþjóðlegur sjálfsvígsforvarnardagur – mikilvægi samtals og samkenndar Ellen Calmon skrifar Skoðun Hvaða módel ertu? Heiðdís Geirsdóttir skrifar Skoðun Tilgáta um brjálsemi þjóðarleiðtoga Gunnar Björgvinsson skrifar Skoðun Blóðbað í Súdan: Framtíðarannáll? Stefán Jón Hafstein skrifar Skoðun Sparnaðartillögur á kostnað atvinnulausra Finnbjörn A Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Atvinnustefna þarf líka að fjalla um rótgrónar atvinnugreinar Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Á að hita upp allan Faxaflóann? Eiríkur Hjálmarsson skrifar Skoðun Á tímamótum: Sameinuðu þjóðirnar í 80 ár Vala Karen Viðarsdóttir,Védís Ólafsdóttir skrifar Skoðun Borgar sig að vanmeta menntun? Kolbrún Halldórsdóttir skrifar Skoðun Samfylkingin hækkar gjöld á háskólanema Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Aðgerðaáætlun í menntamálum ekki markviss Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Hermína Gunnþórsdóttir skrifar Skoðun Héraðsvötnin eru hjartsláttur fjarðarins Rakel Hinriksdóttir skrifar Skoðun Lygin um flóttamenn á Íslandi Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Mismunun skýrir aukningu erlendra fanga Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Farsæld barna í fyrirrúmi Bragi Bjarnason skrifar Skoðun Hlúum að persónumiðaðri nálgun í öldrunarþjónustu Margrét Guðnadóttir skrifar Skoðun Viljum við stjórnarandstöðu sem þvælist ekki fyrir? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Skólar hafa stigið skrefið með góðum árangri Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Varst þú að kaupa gallaða fasteign? Sara Bryndís Þórsdóttir skrifar Skoðun Störf án staðsetningar - of hátt flækjustig eða rökrétt framþróun? Hildur Ösp Gylfadóttir,Áslaug Eir Hólmgeirsdóttir skrifar Skoðun „Glæpir“ Íslendinga Árni Davíðsson skrifar Skoðun Vörusvik Rafmenntar í nafni Kvikmyndaskóla Íslands og afleiðingar þeirra Böðvar Bjarki Pétursson,Friðrik Þór Friðriksson skrifar Skoðun Fleiri átök = verri útkoma í lestri? Birgir Hrafn Birgisson skrifar Sjá meira
Kæri Kári Í tilefni af Kastljósviðtali við þig í gærkvöldi fann ég hjá mér einlæga löngun til að skrifa þér bréf. Ég ber mikla virðingu fyrir þér og þínum störfum. Ég trúi að þekking þín á því sviði sem þú starfar á sé á mjög háu stigi og finn að þú hefur einnig mikla ástríðu og eldmóð í þínum störfum. Ég kann vel við þetta sem og þá hreinskilni sem þú hefur tileinkað þér þegar þú segir hug þinn kinnroðalaust, stundum þannig að ég skell upp úr þegar ég nem að þú kunnir með einstaka orðum þínum að hafa farið ögn yfir strikið. Já, ég hef jafnvel gaman af því þegar ég horfi á óforskammað tilsvar þitt á köflum. Ég var sammála þér þegar þú nefndir að þú teldir ekki vera kominn brest í samstöðu almennings í landinu með sóttvörnum og sóttvarnarlækni. Ég tel nokkurn minnihluta efast um réttmæti aðgerða en að meginþorri almennings vilji fylgja ráðum okkar góða sóttvarnarlæknis sem vill ganga lengra í að verja landamærin svo við öll hér innanlands getum lifað sem eðlilegustu lífi. Ég fylgi þeim meginþorra í skoðunum og tel mikilvægt að við nýtum okkur sérstöðu legu landsins með nánast bara eina mögulega innkomu og gerum allt til að verja þjóðina fyrir veirunni. En þegar þú fórst að ræða niðurstöðu héraðsdóms í því máli sem nýverið lauk, er varðaði lögmæti reglugerðar heilbrigðisráðherra, þá þótti mér þú vera á nokkrum villigötum. Þú sagðir að ekki mætti draga annan lærdóm af þeim úrskurði en að dómurum héraðsdóms gætu orðið á mistök. Vissulega geta dómarar eins og aðrir gert mistök en í þessu máli tel ég að niðurstaðan hefði aldrei getað orðið önnur. Ég er í þeirri stöðu að vera hvort tveggja löglærð og hluti löggjafans og stýri að auki þeirri nefnd er annaðist vinnslu frumvarps heilbrigðisráðherra til breytinga á sóttvarnarlögum. Frumvarpið kom til þingsins rétt fyrir jól en gestakomur og vinnsla hófust strax á nýju ári eftir að umsagnarferli lauk. Skemmst er frá því að segja að ekkert í texta frumvarpsins, né heldur greinargerð með frumvarpi ráðherra sem skýrir betur einstaka greinar frumvarpsins og lýsir vilja höfundar, benti til þess að ætlunin væri að útbúa heimild til að skylda mætti ferðfólk til dvalar í sóttvarnarhúsi. Þá var heldur ekki óskað eftir því af hálfu ráðherra að því yrði á síðari stigum vinnunnar bætt inn í frumvarpið. Í frumvarpinu voru hins vegar tvö íþyngjandi ákvæði sem nokkuð var deilt um meðal einstaka þingmanna, annars vegar um útgöngubann og hins vegar um skyldubólusetningu. Um það leyti sem vinnsla frumvarpsins stóð yfir í velferðarnefnd átti sér stað hörmulegt slys á Djúpvegi í Skötufirði. Þar týndu lífi ung móðir og barn er bíll fjölskyldunnar valt, en fjölskyldan var á leið heim til sín vestur á firði í sóttkví eftir heimkomu frá útlöndum. Umræða hófst um mikilvægi þess að stjórnvöldum bæri skylda til að halda úti sóttkvíarhóteli fyrir þá einstaklinga sem ekki höfðu í önnur hús að venda þegar halda skyldi sóttkví, hvort tveggja vegna aðstæðna en ekki síður vegna búsetu fjarri Keflavíkurflugvelli. Var talið að hætta gæti skapast ef ferðafólk fyndi sig knúið til aksturs í fjölda klukkustunda beint eftir flug eingöngu vegna þess að þeim bæri að halda rakleitt í sóttkví. Í þeirri umræðu kom ekki til álita að húsið yrði notað til að skylda ferðafólk í sóttkví en áfram mátti skylda sýkta einstaklinga, sem neituðu að fara í einangrun, til dvalar í umræddu sóttvarnarhúsi. Stendur það ákvæði enn óhaggað. Í lok vinnu velferðarnefndar er útbúið nefndarálit og hafði þá stjórnarmeirihlutinn í nefndinni komist að þeirri niðurstöðu sín á milli að ekki yrði af setningu tveggja íþyngjandi atriða í lög að þessu sinni er varðar útgöngubann og skyldubólusetningu heldur skyldi það bíða heildarendurskoðunar laganna. Þá var sömuleiðis ekkert um það rætt að skylda ætti fólk til dvalar í sóttkvíarhúsi. Við umræðu í þingsal eftir ofangreinda vinnu ræddi enginn nefndarmaður eða aðrir þingmenn sem tóku til máls um skyldudvöl í sóttkvíarhóteli utan undirrituð sem tilgreindi einmitt að ekki hefði verið vilji stjórnarliða að setja inn slíka skyldu. Hafði ég á orði í báðum umræðum á þingi að mér hugnaðist frekar að setja skýr heimildarákvæði í lögin frekar en að vera í þeirri stöðu, líkt og þá var, að stjórnvöld væru að framkvæma aðgerðir sem þau hefðu ekki lagastoð fyrir. En gott og vel, á þeim tímapunkti nefndi hvorki sóttvarnarlæknir né heilbrigðisráðherra þörf á skyldudvöl í sóttvarnarhúsi, ég aumur stjórnarandstöðuþingmaður fann mig því ekki knúna til að berjast fyrir slíku ákvæði, enda hafði enginn sýnt neinn vilja til þess. Skrifaði ég þó undir nefndarálitið með fyrirvara þar sem ég taldi annars vegar að setja ætti frekari heimildir til ráðherra, þótt ekki kæmi til að þær yrðu nokkru sinni notaðar, sem og að skylda ætti heilbrigðisráðherra til að bera mest íþyngjandi ákvarðanir sínar undir þingið til staðfestingar eins og þekkist í öðrum ríkjum. Af þessum sökum veit ég ekki hvað þú átt við þegar þú segir „alla hafa reiknað með að lögin væru sett til að hægt væri að skikka fólk í sóttvarnarhús“ því það var hvorki að finna í frumvarpi ráðherra, nefndaráliti velferðarnefndar né ræddi nokkur einasti þingmaður um það í þingsal. Hvaða „alla“ þú ert að tala um veit ég ekki, því þessi umræða átti sér ekki stað. Þegar þú talar svo um að hin þröngu skilgreining á sóttvarnarhúsi sé æðri almannahagsmunum, þá þarftu að hafa í huga að umrædd skilgreining er í lögunum eingöngu til skýringar á notkun sóttvarnarhús en myndi að mínu áliti ekki standast ein og sér sem lagaheimild fyrir stjórnvöld til að skylda fólk í sóttvarnarhús. Þegar um frelsissviptingu er að ræða, þ.e. þegar fólk fær ekki ráðið ferðum sínum og staðsetningu, verður að vera skýr lagaheimild til staðar og lítið mál að bæta slíkri heimild í upptalningu atriða sem fyrir eru í sóttvarnarlögum. Það var hins vegar ekki gert og á því ber héraðsdómari ekki ábyrgð. Kæri Kári. Við viljum standa saman að sóttvörnum og við viljum bæði fylgja sóttvarnarlækni en ég vil líka að ráðamenn þjóðarinnar, sem falið hefur verið að fara með framkvæmdavaldið, tryggi að fyrir öllum ákvörðunum sínum sé skýr lagastoð. Það er grundvallaratriði í réttarríki að valdhafar fari að leikreglum sem settar eru til varnar borgurum landsins. Það er enda hægðarleikur að bæta nauðsynlegum ákvæðum við sóttvarnarlögin ef vilji stendur enn til þess enda tel ég, án þess að hafa talið ígrundað í þingsal, meirihluta fyrir slíkri lagasetningu á Alþingi. Með þessum orðum vil ég hvetja þig til að íhuga hvort rétt sé að tala niður dómstóla landsins sem eingöngu hafa það lögbundna hlutverk að dæma eftir lögunum. Ég er ekki viss um að við aukum samstöðu meðal þjóðarinnar og hvet þig til að íhuga orð mín, sem sett eru fram, svo ég endurtaki, í fullri vinsemd og af virðingu um leið og ég þakka þér af öllu hjarta fyrir það starf sem þú og starfsfólk þitt hafið unnið í þágu þjóðarinnar undanfarið rúmt ár. Það er ómetanlegt. Höfundur er þingmaður Samfylkingarinnar og formaður Velferðarnefndar Alþingis.
Dagur sjálfsvígsforvarna – tryggjum raunverulegt aðgengi að sálfræðimeðferð Pétur Maack Þorsteinsson Skoðun
Skoðun Dagur sjálfsvígsforvarna – tryggjum raunverulegt aðgengi að sálfræðimeðferð Pétur Maack Þorsteinsson skrifar
Skoðun Alþjóðlegur sjálfsvígsforvarnardagur – mikilvægi samtals og samkenndar Ellen Calmon skrifar
Skoðun Sparnaðartillögur á kostnað atvinnulausra Finnbjörn A Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar
Skoðun Atvinnustefna þarf líka að fjalla um rótgrónar atvinnugreinar Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar
Skoðun Aðgerðaáætlun í menntamálum ekki markviss Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Hermína Gunnþórsdóttir skrifar
Skoðun Störf án staðsetningar - of hátt flækjustig eða rökrétt framþróun? Hildur Ösp Gylfadóttir,Áslaug Eir Hólmgeirsdóttir skrifar
Skoðun Vörusvik Rafmenntar í nafni Kvikmyndaskóla Íslands og afleiðingar þeirra Böðvar Bjarki Pétursson,Friðrik Þór Friðriksson skrifar
Dagur sjálfsvígsforvarna – tryggjum raunverulegt aðgengi að sálfræðimeðferð Pétur Maack Þorsteinsson Skoðun