Skoðun

Á Íslandi heitir báknið Sjálfstæðisflokkur

Gunnar Smári Egilsson skrifar

Sjálfstæðisflokkurinn er valdaflokkur Íslands. Við búum í samfélagi sem að mestu er mótað eftir hugmyndum þess flokks eða þoli hans gagnvart kröfum annara, ekki síst kröfum skipulagðrar verkalýðsbaráttu. 

Þegar kosið verður í haust mun:

  • Sjálfstæðisflokkurinn hafa verið í ríkisstjórn 81% af lýðveldistímanum 
  • Framsóknarflokkurinn kemur næstur með 71%
  • Þá Alþýðuflokkur/Samfylking með 41% 
  • Sósíalistaflokkur/Alþýðubandalag/VG með 30% 
  • og fjórir aðrir flokkar (þrír þeirra dánir) með samanlagt 8%.

Flokkurinn sækir markvisst í tiltekin ráðuneyti

Til sjá vald Sjálfstæðisflokksins, ekki síst í ljósi yfirlýsinga hans um að hann vilji báknið burt, er forvitnilegt að skoða einstök ráðuneyti. 

Á lýðveldistímanum hefur Sjálfstæðisflokksmaður setið í ...

  • fjármálaráðuneytinu og dómsmálaráðuneytinu 66% tímans
  • flokkurinn hefur haldið forsætisráðuneytinu í 55% tímans
  • samgönguráðuneytinu í 53% tímans
  • og sjávarútvegsráðuneytinu 51% tímans 

Báknið er því sköpunarverk Sjálfstæðisflokksins og undarlegt ef flokkurinn ætlar að selja kjósendum sig sem einhvern umbreytingaflokk. Sjálfstæðisflokkurinn er báknið á Íslandi.

Á eftir þessum ráðuneytum koma:

  • iðnaðarráðuneytið (45% undir xD) 
  • menntamálaráðuneytið: (41% undir xD)
  • heilbrigðisráðuneytið (38% undir xD)
  • landbúnaðarráðuneytið (35% undir xD)
  • viðskiptaráðuneytið: (28% undir xD)
  • utanríkisráðuneytið: (25% undir xD)
  • félagsmálaráðuneytið: (8% undir xD) 
  • og umhverfisráðuneytið: (6% undir xD)

Eins og sést af þessu beinist áhugi Sjálfstæðisflokksins fyrst og fremst að grunnkerfi ríkisvaldsins (forsætis-, fjármála-, utanríkis- og dómsmálaráðuneytum) og atvinnuvegunum (sjávarútvegs-, landbúnaðar-, iðnaðar- og viðskiptaráðuneytum) en síður að velferðarmálum (mennta-, heilbrigðis-, félags- og umhverfisráðuneytum). 

Ef við teljum veru flokksins í þessum ráðuneytaflokkum saman þá hefur Sjálfstæðisflokkurinn stýrt grunnkerfisráðuneytunum í 53% lýðveldistímans, atvinnuvegaráðuneytunum í 43% tímans en velferðarráðuneytunum aðeins í 25%. Flokkurinn metur það svo að völdin liggi ekki þar. Sem má til sanns vegar færa; sá sem stýrir fjármálaráðuneytinu getur haft meiri áhrif á heilbrigðismál en heilbrigðisráðherrann.

Vinstrrimenn bera auðvaldsflokka til valda

Það er líka forvitnilegt að skoða breyttar áherslur flokksins með tímanum. Ef við skiptum tímabilinu í tvennt; eftirstríðsárastjórnmál frá stríði að upptöku kvótakerfisins 1. september 1984 (stærsta einkavæðing Íslandssögunnar) og síðan nýfrjálshyggjutímabilið frá kvótakerfi að kosningunum í haust (sem munu snúast um endalok nýfrjálshyggjunnar); þá sést að í fyrra hlutanum hélt Sjálfstæðisflokkurinn sjávarútvegsráðuneytinu aðeins í 34% en í 68% tímans á seinni hlutanum. Þetta ráðuneyti varð flokknum mikilvægara með kvótakerfinu. 

Og sama má segja um fjármálaráðuneytið, þaðan sem stórkostlegum skattalækkunum til hinna ríku var stýrt. Á fyrri hlutanum var Sjálfstæðisflokkurinn með fjármálaráðuneytið í 56% tímans en 76% tímans á nýfrjálshyggjuskeiðinu. Það er líka athygli vert að flokkurinn virðist hafa miklu meiri áhuga á menntamálaráðuneytinu á nýfrjálshyggjutímanum (71% tímans undir xD) en á eftirstríðsárunum (13% tímans undir xD).

En hvernig tókst þessum flokki að halda völdum? 

Það sem einkennir íslensk stjórnmál fyrst og fremst er vilji vinstriflokka til að bera auðvaldsflokka til valda.

Þetta þekktist hvergi nema í Austurríki og á Íslandi á eftirstríðsárunum og ekki fyrr en langt var liðið á nýfrjálshyggjuárin í Hollandi og Þýskalandi. Víðast er slíku samstarfi enn hafnað, það er nánast óhugsandi, talin vera svik við kjósendur. Stuðningur vinstri flokkanna á Íslandi við Sjálfstæðisflokkinn var hins vegar nánast regla og leiddi ekki aðeins þess að þessi höfuðflokkur auðvaldsins varð ógnar sterkur í íslenskum stjórnmálum heldur veikti þetta vinstrið svo sósíalisminn setti mun minni svip á íslenskt samfélag en reyndin var í nágrannalöndunum.

Báknið er skilgetið afkvæmi Sjálfstæðisflokksins

Íslenska báknið var skapað í mynd Valhallar, fyrst og fremst. Samt láta vinstri menn á Íslandi ætíð gabba sig til að hlaupa í vörn fyrir kerfið þegar Sjálfstæðisflokksfólk gagnrýnir það. Auðvitað ætti vinstrið að vera aðalgagnrýnandi báknsins verandi farvegur fyrir kröfur um að ríkiskerfið þjóni fjöldanum en ekki aðeins hinum fáu og ríku. En reglan er að vinstrið ver kerfið sem hægrið skapaði og gefur hægrinu eftir sviðið þegar kemur að gagnrýni á kerfið. Stundum er erfitt að skilja íslenskt vinstri.

Á þeim tíma sem Alþýðuflokkur/Samfylking hefur verið í ríkisstjórn hafa þessir flokkar deilt völdum með Sjálfstæðisflokki 63% af þeim tíma. Sama hlutfall hjá Sósíalistaflokknum/Alþýðubandalagi/VG er 41%. Þetta er meginástæða þess að Sjálfstæðisflokkur hefur aðeins verið utan ríkisstjórnar í 19% tímans frá lýðveldisstofnun. 

Hann sótti stuðning til margra hópa, margra sem í reynd áttu enga sameiginlegra hagsmuni með kapítalistunum sem réðu stefnu hans. Ráðandi staða hans í íslenskum stjórnmálum er samt fyrst og fremst sköpunarverk forystu annarra flokka sem aftur og aftur hafa leitt Sjálfstæðisflokkinn til valda og fallist með því á að íslenskt samfélag verði ekki mótað eftir hagsmunum fjöldans heldur ætíð innan þeirra marka sem hin fáu og ríku geta sætt sig við.

Höfundur er félagi í Sósíalistaflokki Íslands.




Skoðun

Sjá meira


×