Veröld átta milljarða manna Antonio Guterres skrifar 15. nóvember 2022 08:01 Jarðarbúar verða orðnir 8 milljarðar um miðjan nóvember, þökk sé vísindalegum framförum og bættri næringu, lýðheilsu og hreinlæti. En á meðan mannkyninu fjölgar setur sundrung í æ ríkari mæli mark sitt á heiminn. Milljarðar manna berjast í bökkum; hundruð milljóna líða sult og jafnvel hungursneyð. Aldrei hafa fleiri flosnað upp frá heimkynnum sínum í von um betri tækifæri annars staðar og frið frá skuldum og vosbúð, styrjöldum og loftslagshamförum. Ef við brúum ekki ginnungagapið á milli þeirra sem lifa við örbirgð, og þeirra sem búa við allsnægtir, er hætt við að spenna og tortryggni, kreppur og átök, einkenni heim átta milljarða manna. Auðmenn eiga jafnmikið og helmingur mannkyns Staðreyndirnar tala sínu máli. Örfáir milljarðamæringar búa yfir jafnmiklum auðæfum og fátækari helmingur jarðarbúa. Ríkasta eina prósentið fær í sinn hlut fimmtung tekna heimsins. Fólk í ríkustu löndunum getur vænst þess að lifa þrjátíu árum lengur en íbúar hinna fátækustu. Eftir því sem velmegun og heilbrigði hefur aukist síðustu áratugi, hefur þessi ójöfnuður vaxið að sama skapi. Til viðbótar þessari langtíma-þróun, hafa sífellt hraðari loftslagsbreytingar og mishæg enduruppbygging eftir COVID-19 heimsfaraldurinn, verið olía á eld ójöfnuðar. Við stefnum beinustu leið til stórslyss í loftslagsmálum, enda eykst losun og hitastig á jörðinni óðfluga. Flóð, ofsaveður og þurrkar valda tjóni í ríkjum sem eiga nánast enga sök á hlýnun jarðar. Stríðið í Úkraínu bætist ofan á matar-, orku og fjármálakreppu sem koma harðast niður á þróunarríkjum. Konur og stúlkur og jaðarsettir hópar, sem þegar sæta mismunun, bera þyngstu byrðarnar. Gremjan nálgast suðupunkt Mörg ríki á suðurhveli jarðar glíma við skuldabagga, aukna fátækt og sult, auk vaxandi áhrifa loftslagsbreytingar. Þau hafa litla möguleika á að fjárfesta í sjálfbærri endurreisn eftir heimsfaraldurinn; orkuskiptum eða menntun og þjálfun fyrir stafræna öld. Reiði og gremja í garð þróaðra ríkja er að nálgast suðupunkt. Eitruð sundrung og skortur á trausti, valda töfum og flöskuhálsum í ýmsum málefnum; allt frá kjarnorku-afvopnun til hryðjuverka og lýðheilsu á heimsvísu. Við verðum að vinna bug á þessari hættulegu þróun, bæta samskipti og finna sameiginlegar lausnir á áskorunum. Fyrsta skrefið er að viðurkenna að þessi hraðvaxandi ójöfnuður er val. Þróuð ríki bera ábyrgð á því að snúa af leið og geta hafist handa á Loftslagsráðstefnunnni í Egyptalandi og á fundi G20 ríkjanna á Bali. Samstöðusáttmáli Ég vona að sögulegur samstöðusáttmáli í loftslagsmálum líti dagsins ljós á COP27. Til þess að svo megi verða, þurfa þróuð hagkerfi og þau sem eru á uppleið, að sameinast um stefnu og leggja sameiginlega til kunnáttu og auð í þágu mannkynsins. Auðugum ríkjum bera að veita ákveðnum hagkerfum á uppleið fjárhagslega og tæknilega aðstoð til að greiða fyrir orkuskiptum, svo þau geti losnað við jarðefnaeldsneyti. Þetta er okkar eina von til að ná loftslagsmarkmiðum. Ég hvet leiðtoga á COP27 til að samþykkja vegvísi og stofnanalegan ramma til að umbuna ríkjum á suðurhveli fyrir það tap og tjón sem þau verða nú þegar fyrir sökum loftslagsbreytinga. G20 leiðtogafundurinn á Bali er tækifæri til að huga að örlögum þróunarríkja. Ég hef hvatt G20 hagkerfin til að samþykkja hvata-úrræði til þess að ríkisstjórnir suðurríkjanna fái úrræði fyrir fjárfestingar og lausafé til að losna undan skuldaklafa. Á sama tíma og við vinnum að slíkum tíma aðgerðum til meðal-langs tíma, vinnum við af fullum krafti með öllum hlutaðeigandi að því að létta byrðar út af matvælakreppunni í heiminum. Frumkvæðið um útflutning kornmetis frá Svartahafi er snar þáttur í þessari viðleitni. Þökk sé því, hefur tekist að koma á stöðugleika á mörkuðum og lækka verð. Hvert prósentubrot getur dregið úr hungri og bjargað mannslífum. Rússneska áburðarins er þörf Við vinnum að því að tryggja að rússneskur áburður komist á heimsmarkað að nýju, en útflutningur hefur raskast verulega vegna stríðsins. Áburðarverð hefur næstum þrefaldast frá því sem var, fyrir heimsfaraldur. Hrísgrjónarækt hefur liðið mest, en hrísgrjón eru algengasta matvælategund heims. Af þeim sökum er brýnt fyrir matvælaöryggi heimsins að ryðja úr vegi síðustu hindrunum fyrir útflutningi rússnesks áburðar. En þrátt fyrir allt þetta, eru nokkrar góðar fréttir. Átta milljarða manna heimur getur skapað mögnuð tækifæri fyrir sum af fátækustu og fjölmennustu ríkjunum. Hlutfallslega litlar fjárfestingar í heilsugæslu, menntun, jafnrétti kynjanna og sjálfbærri efnahagsþróun gætu skapað dygðuga hringrás þróunar og hagvaxtar, umskapað hagkerfi og líf fólksins. Nóg handa öllum Innan fárra áratuga gætu fátækustu ríkin í dag orðið aflvakar sjálfbærs, græns hagvaxtar og velmegunar í heilu heimshlutunum. Ég veðja aldrei gegn hugvitsemi mannsins og hef mikla trú á mannlegri samstöðu. Á þessum erfiðu tímum skulum við hafa í huga orð eins skarpskyggnasta manns veraldarsögunnar, Mahatma Gandhi: „Í heiminum er nægur auður til að uppfylla þarfir allra, en ekki til að þjóna græðgi þeirra.” Alþjóðlegum fundum þessa mánaðar ber að nýta tækifæri til að leggja brýr og endurreisa traust, sem byggir á jafnrétti og frelsi hvers einasta hinna átta milljarða jarðarbúa. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Loftslagsráðstefna Sameinuðu þjóðanna (COP) Loftslagsmál Sameinuðu þjóðirnar Mest lesið Við höfum ekki efni á norsku leiðinni Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Fólkið sem gleymdist í Grindavík Bryndís Gunnlaugsdóttir Skoðun Hver er viðskiptalegur ávinningur af EES-samningnum? Sigurbjörn Svavarsson Skoðun Ríkisstjórn sem skeytir engu Diljá Matthíasardóttir Skoðun Styðjum þá sem bjarga okkur Jens Garðar Helgason Skoðun Elsku ASÍ, bara… Nei Sunna Arnardóttir Skoðun Rússar pyntuðu og myrtu úkraínsku blaðakonuna Viktoriiu Roshchyna Erlingur Erlingsson Skoðun Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty Skoðun Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir Skoðun Gigtarmaí 2025 – Stuðlum að forvörnum, fræðslu og vitundarvakningu Hrönn Stefánsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Ríkisstjórn sem skeytir engu Diljá Matthíasardóttir skrifar Skoðun Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir skrifar Skoðun Fólkið sem gleymdist í Grindavík Bryndís Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Rússar pyntuðu og myrtu úkraínsku blaðakonuna Viktoriiu Roshchyna Erlingur Erlingsson skrifar Skoðun Á að sameina ÍSÍ og UMFÍ? Ómar Stefánsson skrifar Skoðun Elsku ASÍ, bara… Nei Sunna Arnardóttir skrifar Skoðun Gigtarmaí 2025 – Stuðlum að forvörnum, fræðslu og vitundarvakningu Hrönn Stefánsdóttir skrifar Skoðun Við höfum ekki efni á norsku leiðinni Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Sósíalistar á vaktinni í átta ár Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Styðjum þá sem bjarga okkur Jens Garðar Helgason skrifar Skoðun Hver er viðskiptalegur ávinningur af EES-samningnum? Sigurbjörn Svavarsson skrifar Skoðun Embætti þitt geta allir séð Ragnheiður Davíðsdóttir skrifar Skoðun Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Hver á dómur að vera hjá ungmenni fyrir að fremja alvarlegt afbrot, jafnvel morð? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Sigursaga Evrópu í 21 ár Pawel Bartoszek skrifar Skoðun Verkalýðshreyfingin, Dagbjört og ESB Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Börnin á Gasa Ebba Margrét Magnúsdóttir skrifar Skoðun Myndir þú ráða fatlað fólk í vinnu? Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Hvað ert þú að gera? Eiður Welding skrifar Skoðun Rauðir sokkar á 1. maí Sveinn Ólafsson skrifar Skoðun 1. maí er líka fyrir fatlað fólk! Geirdís Hanna Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Verkalýðshreyfingin á næsta leik í Evrópuumræðunni Dagbjört Hákonardóttir skrifar Skoðun Á milli steins og sleggju Heinemann Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Heiðrum íslenska hestinn Berglind Margo Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Allir eiga rétt á virku lífi — líka fatlað fólk Anna Margrét Bjarnadóttir skrifar Skoðun Er kominn tími á Útlendingafrí? Marion Poilvez skrifar Skoðun Janus og jakkalakkarnir Óskar Guðmundsson skrifar Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað ætlar þú að vera þegar þú verður stór? Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Samtalið um dauðann veldur okkur óöryggi Ingrid Kuhlman skrifar Sjá meira
Jarðarbúar verða orðnir 8 milljarðar um miðjan nóvember, þökk sé vísindalegum framförum og bættri næringu, lýðheilsu og hreinlæti. En á meðan mannkyninu fjölgar setur sundrung í æ ríkari mæli mark sitt á heiminn. Milljarðar manna berjast í bökkum; hundruð milljóna líða sult og jafnvel hungursneyð. Aldrei hafa fleiri flosnað upp frá heimkynnum sínum í von um betri tækifæri annars staðar og frið frá skuldum og vosbúð, styrjöldum og loftslagshamförum. Ef við brúum ekki ginnungagapið á milli þeirra sem lifa við örbirgð, og þeirra sem búa við allsnægtir, er hætt við að spenna og tortryggni, kreppur og átök, einkenni heim átta milljarða manna. Auðmenn eiga jafnmikið og helmingur mannkyns Staðreyndirnar tala sínu máli. Örfáir milljarðamæringar búa yfir jafnmiklum auðæfum og fátækari helmingur jarðarbúa. Ríkasta eina prósentið fær í sinn hlut fimmtung tekna heimsins. Fólk í ríkustu löndunum getur vænst þess að lifa þrjátíu árum lengur en íbúar hinna fátækustu. Eftir því sem velmegun og heilbrigði hefur aukist síðustu áratugi, hefur þessi ójöfnuður vaxið að sama skapi. Til viðbótar þessari langtíma-þróun, hafa sífellt hraðari loftslagsbreytingar og mishæg enduruppbygging eftir COVID-19 heimsfaraldurinn, verið olía á eld ójöfnuðar. Við stefnum beinustu leið til stórslyss í loftslagsmálum, enda eykst losun og hitastig á jörðinni óðfluga. Flóð, ofsaveður og þurrkar valda tjóni í ríkjum sem eiga nánast enga sök á hlýnun jarðar. Stríðið í Úkraínu bætist ofan á matar-, orku og fjármálakreppu sem koma harðast niður á þróunarríkjum. Konur og stúlkur og jaðarsettir hópar, sem þegar sæta mismunun, bera þyngstu byrðarnar. Gremjan nálgast suðupunkt Mörg ríki á suðurhveli jarðar glíma við skuldabagga, aukna fátækt og sult, auk vaxandi áhrifa loftslagsbreytingar. Þau hafa litla möguleika á að fjárfesta í sjálfbærri endurreisn eftir heimsfaraldurinn; orkuskiptum eða menntun og þjálfun fyrir stafræna öld. Reiði og gremja í garð þróaðra ríkja er að nálgast suðupunkt. Eitruð sundrung og skortur á trausti, valda töfum og flöskuhálsum í ýmsum málefnum; allt frá kjarnorku-afvopnun til hryðjuverka og lýðheilsu á heimsvísu. Við verðum að vinna bug á þessari hættulegu þróun, bæta samskipti og finna sameiginlegar lausnir á áskorunum. Fyrsta skrefið er að viðurkenna að þessi hraðvaxandi ójöfnuður er val. Þróuð ríki bera ábyrgð á því að snúa af leið og geta hafist handa á Loftslagsráðstefnunnni í Egyptalandi og á fundi G20 ríkjanna á Bali. Samstöðusáttmáli Ég vona að sögulegur samstöðusáttmáli í loftslagsmálum líti dagsins ljós á COP27. Til þess að svo megi verða, þurfa þróuð hagkerfi og þau sem eru á uppleið, að sameinast um stefnu og leggja sameiginlega til kunnáttu og auð í þágu mannkynsins. Auðugum ríkjum bera að veita ákveðnum hagkerfum á uppleið fjárhagslega og tæknilega aðstoð til að greiða fyrir orkuskiptum, svo þau geti losnað við jarðefnaeldsneyti. Þetta er okkar eina von til að ná loftslagsmarkmiðum. Ég hvet leiðtoga á COP27 til að samþykkja vegvísi og stofnanalegan ramma til að umbuna ríkjum á suðurhveli fyrir það tap og tjón sem þau verða nú þegar fyrir sökum loftslagsbreytinga. G20 leiðtogafundurinn á Bali er tækifæri til að huga að örlögum þróunarríkja. Ég hef hvatt G20 hagkerfin til að samþykkja hvata-úrræði til þess að ríkisstjórnir suðurríkjanna fái úrræði fyrir fjárfestingar og lausafé til að losna undan skuldaklafa. Á sama tíma og við vinnum að slíkum tíma aðgerðum til meðal-langs tíma, vinnum við af fullum krafti með öllum hlutaðeigandi að því að létta byrðar út af matvælakreppunni í heiminum. Frumkvæðið um útflutning kornmetis frá Svartahafi er snar þáttur í þessari viðleitni. Þökk sé því, hefur tekist að koma á stöðugleika á mörkuðum og lækka verð. Hvert prósentubrot getur dregið úr hungri og bjargað mannslífum. Rússneska áburðarins er þörf Við vinnum að því að tryggja að rússneskur áburður komist á heimsmarkað að nýju, en útflutningur hefur raskast verulega vegna stríðsins. Áburðarverð hefur næstum þrefaldast frá því sem var, fyrir heimsfaraldur. Hrísgrjónarækt hefur liðið mest, en hrísgrjón eru algengasta matvælategund heims. Af þeim sökum er brýnt fyrir matvælaöryggi heimsins að ryðja úr vegi síðustu hindrunum fyrir útflutningi rússnesks áburðar. En þrátt fyrir allt þetta, eru nokkrar góðar fréttir. Átta milljarða manna heimur getur skapað mögnuð tækifæri fyrir sum af fátækustu og fjölmennustu ríkjunum. Hlutfallslega litlar fjárfestingar í heilsugæslu, menntun, jafnrétti kynjanna og sjálfbærri efnahagsþróun gætu skapað dygðuga hringrás þróunar og hagvaxtar, umskapað hagkerfi og líf fólksins. Nóg handa öllum Innan fárra áratuga gætu fátækustu ríkin í dag orðið aflvakar sjálfbærs, græns hagvaxtar og velmegunar í heilu heimshlutunum. Ég veðja aldrei gegn hugvitsemi mannsins og hef mikla trú á mannlegri samstöðu. Á þessum erfiðu tímum skulum við hafa í huga orð eins skarpskyggnasta manns veraldarsögunnar, Mahatma Gandhi: „Í heiminum er nægur auður til að uppfylla þarfir allra, en ekki til að þjóna græðgi þeirra.” Alþjóðlegum fundum þessa mánaðar ber að nýta tækifæri til að leggja brýr og endurreisa traust, sem byggir á jafnrétti og frelsi hvers einasta hinna átta milljarða jarðarbúa.
Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty Skoðun
Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir Skoðun
Skoðun Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir skrifar
Skoðun Rússar pyntuðu og myrtu úkraínsku blaðakonuna Viktoriiu Roshchyna Erlingur Erlingsson skrifar
Skoðun Gigtarmaí 2025 – Stuðlum að forvörnum, fræðslu og vitundarvakningu Hrönn Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty skrifar
Skoðun Hver á dómur að vera hjá ungmenni fyrir að fremja alvarlegt afbrot, jafnvel morð? Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar
Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty Skoðun
Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir Skoðun