Jæja, er þetta ekki bara orðið gott? Haraldur Freyr Gíslason skrifar 23. mars 2023 12:30 Síðasta haust þegar fyrsta bylgja mótmæla foreldra í Ráðhúsinu var í gangi ritaði ég grein. Hún á jafn vel við í dag og fyrir nokkrum mánuðum síðan. Stundum þarf bara að segja hlutina eins og þeir eru þó að sumir myndu segja að ég sé bara með sigg á hjartanu. Staðreyndin er þessi, öll heimsins mótmæli foreldra í Ráðhúsinu munu ekki ráðast að rót vandans, sem er að það þarf að fjölga kennurum með leyfisbréf í leikskólum landsins ef hann á að geta staðið undir lögbundnu hlutverki sínu. Eins og kemur skýrt fram í lögunum er hlutverk leikskólans að tryggja börnum gæða menntun, uppeldi og umönnun sem tekur mið af aldri þeirra og þroska. Það er alveg skýrt og hafið yfir allan vafa að „þjónustuhlutverk“ leikskóla er ekki annað en nákvæmlega þetta. Það er alveg hægt að skilja reiði yfir loforðum sem ekki hafa verið uppfyllt. Ég vona að þeir flokkar í sveitarfélögum landsins sem bera ábyrgð á þessum óuppfylltu loforðum um leikskólapláss, læri af þeim mistökum. Þú lagar hins vegar ekki þau mistök með að gera fleiri mistök. Sveitarfélögin í landinu verða að sammælast um að hægja á vexti leikskólastigsins og stíga skref til baka. Það þarf að kæla kerfið þannig að nýliðun nái að auka hlutfall kennara með leyfisbréf í leikskólum landsins. Þær tillögur að lausnum frá fulltrúa í minnihluta borgarstjórnar Reykjavíkur, sem komu fram í Kastljósinu síðastliðinn mánudag, eru sumar varla svaraverðar. Foreldrareknir og sjálfstætt starfandi leikskólar þurfa að fylgja nákvæmlega sömu lögum og reglugerðum og sveitarfélögin. Þeir framleiða ekki leikskólakennara úr engu og hlutfall kennara með leyfisbréf í sjálfstætt starfandi leikskólum er 7% lægra en hjá skólum reknum af sveitarfélögunum. Ég kalla eftir ábyrgri umræðu um leikskólamál frá pólitískt kjörnum fulltrúum en ekki upphrópunum og innpakkaðri froðu um „skyndibita“ stækkun kerfisins sem leysir engan vanda og mun bara gera starfsaðstæður kennara og barna í leikskólum verri. Það er staðreynd að það eru jákvæð teikn á lofti varðandi fjölgun leikskólakennara. Samkvæmt tölum frá HÍ hefur verið umtalsverð fjölgun í leikskólakennaranáminu undanfarin ár og mjög stór hópur útskrifaðist vorið 2022. Það eru í raun tvær breytur sem munu ráðast að rót vandans og fjölga kennurum með leyfisbréf enn frekar. Laun og starfsaðstæður. Borgarfulltrúi í meirihluta í Reykjavík reyndi að færa rök fyrir því að ákvæði um að 2/3 þeirra sem starfa við uppeldi og menntun í leikskóla eigi að hafa leyfisbréf kennara sé einhvern veginn að þvælast fyrir að hægt sé að fjölga kennurum. Hvernig hann kemst að þeirri niðurstöðu er mér hulin ráðgáta. Það er hins vegar ekkert leyndarmál að síðast þegar samtal var um lögin með hagaðilum, börðust sveitarfélögin hart fyrir því að reyna að taka út ákvæði um að 2/3 hlutar þeirra sem sinna uppeldi og menntun þurfi að hafa leyfisbréf. Leikskólakennarar munu aldrei sætta sig við að reglan um 2/3 verði numin á brott úr lögunum. Ef það myndi gerast veit ég fyrir víst að stéttin myndi yfirgefa starfsvettvanginn daginn eftir. Það er hins vegar alveg rétt að við lenginguna á kennaranáminu í leik-, grunn- og framhaldsskólum féll aðsókn í námið tímabundið. Það eru samt 15 ár síðan og við erum fyrir löngu búin að ná aðsókn inn í námið á þann stað sem hún var fyrir lagabreytinguna 2008 eins og borgarfulltrúinn reyndar benti á. Samt heyrum við enn sönginn um að lækka þurfi menntunarkröfu kennara í leikskólum. Það er rangt hjá umræddum borgarfulltrúa að breytingin á lögum 95/2019 hafi leitt til þess að flæði kennara á milli skólastiga hafi aukist leikskólakennurum í óhag. Hið rétta er að á önn minnkaði flæðið um að meðaltali 10.5 félagsmenn leikskólastiginu í óhag við breytingarnar 2019. Þökkum við það helst þeim breytingum sem gerðar voru í kjarasamningum 2020. Flæði kennara milli leik- og grunnskóla er búið að vera leikskólastiginu í óhag svo lengi sem elsta fólk man og eitt leyfisbréf hefur enn sem komið er ekki aukið á þann vanda. Það er samt alveg þannig að leikskólastigið þolir ekki fleiri ár af ójöfnu flæði kennara á milli skólastiga. Það er aðeins ein leið til að að jafna flæði kennara á milli skólastiga. Ólíkur starfstími hefur verið helsta ástæða þess hvers vegna flæðið á milli skólastiganna er kennurum á leikskólastiginu í óhag. Í kjarasamningum 2022 var samið um sérstakt fylgiskjal um framkvæmd betri vinnutíma í leikskólum. Með því meðal annars gefst sveitarfélögum gott tækifæri til að samræma starfstíma í leik- og grunnskólum. Staðreyndin er samt sú að Hafnarfjörður er eina sveitarfélagið sem, enn sem komið er, hefur samræmt skólaárið á milli leik- og grunnskólans. Það gæti því hæglega gerst að kjósi kennarar á höfuðborgarsvæðinu slíkar starfsaðstæður að þeir velji að starfa þar. Hafnarfjörður myndi örugglega taka vel á móti þeim. Kennarar eru nefnilega ekki tré sem skjóta rótum á einum stað. Það er ekki með neinum haldbærum rökum hægt að segja að í undanförnum kjarasamningum hafi ekki verið stigin stór skref í að gera leikskólakennarastéttina samkeppnishæfari við aðra sérfræðinga í launum. Það er bara staðreynd. Það eru samt nær allir sammála því að það verði að meta menntun enn betur til launa. Nema mögulega sveitarfélögin sjálf þar sem umboðið sem þau veita til þess er stundum mjög takmarkað. Svo kvarta þau yfir því að þau fái ekki kennara með leyfisbréf til starfa. Það er eitthvað verulega öfugsnúið hér. Hér má sjá dæmi um laun kennara með leyfisbréf: Leikskólakennari með enga starfsreynslu 604.918 kr. Byrjunarlaun. Byrjandi í dag er með meistarapróf. Leikskólakennari með 20 ára starfsreynslu 705.256 kr. Deildarstjóri með enga starfsreynslu 655.503 kr. Deildarstjóri með 20 ára starfsreynslu 761.948 kr. Starfsreynsla sem ófaglærður starfsmaður í leikskóla er metin á kjarasamning FL/KÍ. Svo má finna laun alls staðar þarna á milli eftir mismunandi starfsreynslu, framhaldsmenntun og starfsheitum. Eins má finna hærri laun ef kennari með leyfisbréf er með 150-240 ECTS einingar umfram B.ed próf eða sambærilegt bakkalárpróf. Eins má finna lægri laun ef einstaklingar eru ekki með leyfisbréf til kennslu. Næsta skref til að gera laun kennara enn samanburðarhæfari við sérfræðinga er jöfnun launa á milli markaða. Tölur frá Hagstofu Íslands sýna að laun sérfræðinga í fræðslustarfsemi eru umtalsvert lægri en laun annarra hópa sérfræðinga. Sérstaklega á það við þegar samanburðurinn er gerður við laun sérfræðinga á almennum markaði. Það er komið að þeirri stundu að markviss skref verði stigin til að efna þetta loforð. Það mál verður hins vegar ekki leyst í þessari grein eða opinberri umræðu heldur við samningaborðið. Þar eru það sveitarfélögin sjálf sem veita umboð til þess. Þau sömu og kvarta yfir því að þau fái ekki kennara til starfa í leikskólum landsins. Höfundur er formaður Félags leikskólakennara. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Leikskólar Kjaramál Skóla - og menntamál Haraldur F. Gíslason Mest lesið „Öllum er fkn drull, haltu kjafti“ Bríet Bragadóttir,Hjördís Lára D. Ingólfsdóttir,Kristjana Anna Dagnýjardóttir Skoðun 27-faldur hagnaður!? Ásthildur Lóa Þórsdóttir Skoðun Hvernig getum við gert Ísland að eftirsóttum stað fyrir barnafjölskyldur? Birgitta Sigurðardóttir Skoðun Laumu risinn í landsframleiðslunni Ása Berglind Hjálmarsdóttir Skoðun Er barnið sjúkt í sykur? Elísabet Konráðsdóttir,Margrét Sigmundsdóttir Skoðun Skúffuskýrslan sem lifði af Linda Heiðarsdóttir Skoðun Breytum þessari sérhagsmunagæslu Aðalsteinn Leifsson Skoðun Bleiki fíllinn í herberginu Karólína Helga Símonardóttir Skoðun Hæstvirtur dómsmálaráðherra, við ætlumst til meira af þér Matthías Kormáksson Skoðun Stúlkur eiga undir högg að sækja í nauðgunarmálum Jörgen Ingimar Hansson Skoðun Skoðun Skoðun Uppbyggileg réttvísi (e. Restorative Justice) Kristín Skjaldardóttir,Þóra Sigríður Einarsdóttir skrifar Skoðun Þúsundir á vergangi - Upplýsa verður ranglætið Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Flokkur fólksins á meðal fólks Elín Íris Fanndal Jónasdóttir skrifar Skoðun Er sjávarútvegurinn bara aukaleikari? Kristófer Máni Sigursveinsson skrifar Skoðun Hæstvirtur dómsmálaráðherra, við ætlumst til meira af þér Matthías Kormáksson skrifar Skoðun Kennarar – sanngjörn laun? Ólöf P. Úlfarsdóttir skrifar Skoðun Sjálfsvígstíðni - Gerum betur Þórarinn Guðni Helgason skrifar Skoðun Kæru kennarar Óskar Guðmundsson skrifar Skoðun Sjálfbærni á dagskrá, takk! Hafdís Hanna Ægisdóttir,Eva Magnúsdóttir skrifar Skoðun Kynslóðasáttmálann má ekki rjúfa Finnbjörn A. Hermannsson,Eyjólfur Árni Rafnsson skrifar Skoðun „Öllum er fkn drull, haltu kjafti“ Bríet Bragadóttir,Hjördís Lára D. Ingólfsdóttir,Kristjana Anna Dagnýjardóttir skrifar Skoðun Fyrirhyggjan tryggir lágt og stöðugt verð Tinna Traustadóttir skrifar Skoðun Gerum betur – breytum þessu Arnar Páll Guðmundsson skrifar Skoðun Það eiga allir séns Steinunn Ósk Kolbeinsdóttir skrifar Skoðun Andleg þrautseigja: Að vaxa í gegnum áskoranir Sigrún Þóra Sveinsdóttir skrifar Skoðun Bleiki fíllinn í herberginu Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Ungt fólk, hvatningar til að nýta kosningarétt sinn og að mynda sér eigin skoðun Elmar Ægir Eysteinsson skrifar Skoðun Breytum þessari sérhagsmunagæslu Aðalsteinn Leifsson skrifar Skoðun Laumu risinn í landsframleiðslunni Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Sagnaarfur Biblíunnar – Sköpun og paradísarmissir Dr. Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Skoðun Hver er stefna Viðreisnar í heilbrigðismálum og hvernig virkar hún í praksis? Sigurrós Huldudóttir skrifar Skoðun Hvernig getum við gert Ísland að eftirsóttum stað fyrir barnafjölskyldur? Birgitta Sigurðardóttir skrifar Skoðun Plan í heilbrigðis- og öldrunarmálum - þjóðarátak í umönnun eldra fólks Árni Rúnar Þorvaldsson skrifar Skoðun Samfylkingin er með plan um að lögfesta leikskólastigið Dagbjört Hákonardóttir skrifar Skoðun Skúffuskýrslan sem lifði af Linda Heiðarsdóttir skrifar Skoðun Er barnið sjúkt í sykur? Elísabet Konráðsdóttir,Margrét Sigmundsdóttir skrifar Skoðun Ákall um jákvæða hvata til grænna fjárfestinga Kristín Þöll Skagfjörð skrifar Skoðun Fatlað fólk á betra skilið Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun 27-faldur hagnaður!? Ásthildur Lóa Þórsdóttir skrifar Skoðun Börnin okkar Halla Karen Kristjánsdóttir,Anna Sigríður Guðnadóttir,Valdimar Birgisson skrifar Sjá meira
Síðasta haust þegar fyrsta bylgja mótmæla foreldra í Ráðhúsinu var í gangi ritaði ég grein. Hún á jafn vel við í dag og fyrir nokkrum mánuðum síðan. Stundum þarf bara að segja hlutina eins og þeir eru þó að sumir myndu segja að ég sé bara með sigg á hjartanu. Staðreyndin er þessi, öll heimsins mótmæli foreldra í Ráðhúsinu munu ekki ráðast að rót vandans, sem er að það þarf að fjölga kennurum með leyfisbréf í leikskólum landsins ef hann á að geta staðið undir lögbundnu hlutverki sínu. Eins og kemur skýrt fram í lögunum er hlutverk leikskólans að tryggja börnum gæða menntun, uppeldi og umönnun sem tekur mið af aldri þeirra og þroska. Það er alveg skýrt og hafið yfir allan vafa að „þjónustuhlutverk“ leikskóla er ekki annað en nákvæmlega þetta. Það er alveg hægt að skilja reiði yfir loforðum sem ekki hafa verið uppfyllt. Ég vona að þeir flokkar í sveitarfélögum landsins sem bera ábyrgð á þessum óuppfylltu loforðum um leikskólapláss, læri af þeim mistökum. Þú lagar hins vegar ekki þau mistök með að gera fleiri mistök. Sveitarfélögin í landinu verða að sammælast um að hægja á vexti leikskólastigsins og stíga skref til baka. Það þarf að kæla kerfið þannig að nýliðun nái að auka hlutfall kennara með leyfisbréf í leikskólum landsins. Þær tillögur að lausnum frá fulltrúa í minnihluta borgarstjórnar Reykjavíkur, sem komu fram í Kastljósinu síðastliðinn mánudag, eru sumar varla svaraverðar. Foreldrareknir og sjálfstætt starfandi leikskólar þurfa að fylgja nákvæmlega sömu lögum og reglugerðum og sveitarfélögin. Þeir framleiða ekki leikskólakennara úr engu og hlutfall kennara með leyfisbréf í sjálfstætt starfandi leikskólum er 7% lægra en hjá skólum reknum af sveitarfélögunum. Ég kalla eftir ábyrgri umræðu um leikskólamál frá pólitískt kjörnum fulltrúum en ekki upphrópunum og innpakkaðri froðu um „skyndibita“ stækkun kerfisins sem leysir engan vanda og mun bara gera starfsaðstæður kennara og barna í leikskólum verri. Það er staðreynd að það eru jákvæð teikn á lofti varðandi fjölgun leikskólakennara. Samkvæmt tölum frá HÍ hefur verið umtalsverð fjölgun í leikskólakennaranáminu undanfarin ár og mjög stór hópur útskrifaðist vorið 2022. Það eru í raun tvær breytur sem munu ráðast að rót vandans og fjölga kennurum með leyfisbréf enn frekar. Laun og starfsaðstæður. Borgarfulltrúi í meirihluta í Reykjavík reyndi að færa rök fyrir því að ákvæði um að 2/3 þeirra sem starfa við uppeldi og menntun í leikskóla eigi að hafa leyfisbréf kennara sé einhvern veginn að þvælast fyrir að hægt sé að fjölga kennurum. Hvernig hann kemst að þeirri niðurstöðu er mér hulin ráðgáta. Það er hins vegar ekkert leyndarmál að síðast þegar samtal var um lögin með hagaðilum, börðust sveitarfélögin hart fyrir því að reyna að taka út ákvæði um að 2/3 hlutar þeirra sem sinna uppeldi og menntun þurfi að hafa leyfisbréf. Leikskólakennarar munu aldrei sætta sig við að reglan um 2/3 verði numin á brott úr lögunum. Ef það myndi gerast veit ég fyrir víst að stéttin myndi yfirgefa starfsvettvanginn daginn eftir. Það er hins vegar alveg rétt að við lenginguna á kennaranáminu í leik-, grunn- og framhaldsskólum féll aðsókn í námið tímabundið. Það eru samt 15 ár síðan og við erum fyrir löngu búin að ná aðsókn inn í námið á þann stað sem hún var fyrir lagabreytinguna 2008 eins og borgarfulltrúinn reyndar benti á. Samt heyrum við enn sönginn um að lækka þurfi menntunarkröfu kennara í leikskólum. Það er rangt hjá umræddum borgarfulltrúa að breytingin á lögum 95/2019 hafi leitt til þess að flæði kennara á milli skólastiga hafi aukist leikskólakennurum í óhag. Hið rétta er að á önn minnkaði flæðið um að meðaltali 10.5 félagsmenn leikskólastiginu í óhag við breytingarnar 2019. Þökkum við það helst þeim breytingum sem gerðar voru í kjarasamningum 2020. Flæði kennara milli leik- og grunnskóla er búið að vera leikskólastiginu í óhag svo lengi sem elsta fólk man og eitt leyfisbréf hefur enn sem komið er ekki aukið á þann vanda. Það er samt alveg þannig að leikskólastigið þolir ekki fleiri ár af ójöfnu flæði kennara á milli skólastiga. Það er aðeins ein leið til að að jafna flæði kennara á milli skólastiga. Ólíkur starfstími hefur verið helsta ástæða þess hvers vegna flæðið á milli skólastiganna er kennurum á leikskólastiginu í óhag. Í kjarasamningum 2022 var samið um sérstakt fylgiskjal um framkvæmd betri vinnutíma í leikskólum. Með því meðal annars gefst sveitarfélögum gott tækifæri til að samræma starfstíma í leik- og grunnskólum. Staðreyndin er samt sú að Hafnarfjörður er eina sveitarfélagið sem, enn sem komið er, hefur samræmt skólaárið á milli leik- og grunnskólans. Það gæti því hæglega gerst að kjósi kennarar á höfuðborgarsvæðinu slíkar starfsaðstæður að þeir velji að starfa þar. Hafnarfjörður myndi örugglega taka vel á móti þeim. Kennarar eru nefnilega ekki tré sem skjóta rótum á einum stað. Það er ekki með neinum haldbærum rökum hægt að segja að í undanförnum kjarasamningum hafi ekki verið stigin stór skref í að gera leikskólakennarastéttina samkeppnishæfari við aðra sérfræðinga í launum. Það er bara staðreynd. Það eru samt nær allir sammála því að það verði að meta menntun enn betur til launa. Nema mögulega sveitarfélögin sjálf þar sem umboðið sem þau veita til þess er stundum mjög takmarkað. Svo kvarta þau yfir því að þau fái ekki kennara með leyfisbréf til starfa. Það er eitthvað verulega öfugsnúið hér. Hér má sjá dæmi um laun kennara með leyfisbréf: Leikskólakennari með enga starfsreynslu 604.918 kr. Byrjunarlaun. Byrjandi í dag er með meistarapróf. Leikskólakennari með 20 ára starfsreynslu 705.256 kr. Deildarstjóri með enga starfsreynslu 655.503 kr. Deildarstjóri með 20 ára starfsreynslu 761.948 kr. Starfsreynsla sem ófaglærður starfsmaður í leikskóla er metin á kjarasamning FL/KÍ. Svo má finna laun alls staðar þarna á milli eftir mismunandi starfsreynslu, framhaldsmenntun og starfsheitum. Eins má finna hærri laun ef kennari með leyfisbréf er með 150-240 ECTS einingar umfram B.ed próf eða sambærilegt bakkalárpróf. Eins má finna lægri laun ef einstaklingar eru ekki með leyfisbréf til kennslu. Næsta skref til að gera laun kennara enn samanburðarhæfari við sérfræðinga er jöfnun launa á milli markaða. Tölur frá Hagstofu Íslands sýna að laun sérfræðinga í fræðslustarfsemi eru umtalsvert lægri en laun annarra hópa sérfræðinga. Sérstaklega á það við þegar samanburðurinn er gerður við laun sérfræðinga á almennum markaði. Það er komið að þeirri stundu að markviss skref verði stigin til að efna þetta loforð. Það mál verður hins vegar ekki leyst í þessari grein eða opinberri umræðu heldur við samningaborðið. Þar eru það sveitarfélögin sjálf sem veita umboð til þess. Þau sömu og kvarta yfir því að þau fái ekki kennara til starfa í leikskólum landsins. Höfundur er formaður Félags leikskólakennara.
„Öllum er fkn drull, haltu kjafti“ Bríet Bragadóttir,Hjördís Lára D. Ingólfsdóttir,Kristjana Anna Dagnýjardóttir Skoðun
Hvernig getum við gert Ísland að eftirsóttum stað fyrir barnafjölskyldur? Birgitta Sigurðardóttir Skoðun
Skoðun Uppbyggileg réttvísi (e. Restorative Justice) Kristín Skjaldardóttir,Þóra Sigríður Einarsdóttir skrifar
Skoðun „Öllum er fkn drull, haltu kjafti“ Bríet Bragadóttir,Hjördís Lára D. Ingólfsdóttir,Kristjana Anna Dagnýjardóttir skrifar
Skoðun Ungt fólk, hvatningar til að nýta kosningarétt sinn og að mynda sér eigin skoðun Elmar Ægir Eysteinsson skrifar
Skoðun Hver er stefna Viðreisnar í heilbrigðismálum og hvernig virkar hún í praksis? Sigurrós Huldudóttir skrifar
Skoðun Hvernig getum við gert Ísland að eftirsóttum stað fyrir barnafjölskyldur? Birgitta Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Plan í heilbrigðis- og öldrunarmálum - þjóðarátak í umönnun eldra fólks Árni Rúnar Þorvaldsson skrifar
„Öllum er fkn drull, haltu kjafti“ Bríet Bragadóttir,Hjördís Lára D. Ingólfsdóttir,Kristjana Anna Dagnýjardóttir Skoðun
Hvernig getum við gert Ísland að eftirsóttum stað fyrir barnafjölskyldur? Birgitta Sigurðardóttir Skoðun