Innlent

Kópa­vogs­bæ gert að greiða syni Þor­steins Hjalte­sted 1,4 milljarða

Atli Ísleifsson og Árni Sæberg skrifa
Hinn 28. maí 2018 var Kópavogsbæ birt stefna af hálfu Þorsteins heitins Hjaltested, þáverandi ábúanda jarðarinnar Vatnsenda í Kópavogi.
Hinn 28. maí 2018 var Kópavogsbæ birt stefna af hálfu Þorsteins heitins Hjaltested, þáverandi ábúanda jarðarinnar Vatnsenda í Kópavogi. Vísir/Vilhelm

Héraðsdómur Reykjaness hefur dæmt Kópavogsbæ til að greiða Magnúsi Pétri Hjaltested, syni Þorsteins Hjaltested heitins 1,4 milljarða króna ásamt vöxtum í deilum um Vatnsendaland.

Dómur var kveðinn upp í héraði í dag en Kópavogsbær greinir frá þessu í tilkynningu. Í dómi var einnig viðurkennd skylda Kópavogsbæjar til að greiða skaðabætur vegna tapaðra árlegra leigutekna af þrjú hundruð lóðum undir sérbýli í landi Vatnsenda.

Í tilkynningunni segir að hinn 28. maí 2018 hafi Kópavogsbæ verið birt stefna af hálfu Þorsteins heitins Hjaltested, þáverandi ábúanda jarðarinnar Vatnsenda í Kópavogi. 

„Í málinu gerði stefnandi þær dómkröfur að Kópavogsbær greiddi honum frekari eignarnámsbætur vegna eignarnáms bæjarins á landi úr Vatnsenda árið 2007. Aðalkrafa stefnanda var að fjárhæð kr. 5.631.000.000 og til viðbótar var gerð krafa um viðurkenningu á tilteknum réttindum sem byggt er á að leiði af eignarnámssátt frá 30. janúar 2007. Málið var þingfest 30. maí 2018. Undir rekstri málsins tók tók sonur Þorsteins, Magnús Pétur Hjaltested, við aðild málsins til sóknar ásamt dánarbúi Þorsteins.

Dómur í málinu var kveðinn upp í Héraðsdómi Reykjaness í dag.

Samkvæmt dóminum ber Kópavogsbæ að greiða Magnúsi Pétri Hjaltested, 1.400.000.000 króna ásamt vöxtum samkvæmt 1. mgr. 8. gr. laga nr. 38/2001 um vexti og verðtryggingu frá 9. janúar 2013 til 7. júlí 2023 en með dráttarvöxtum samkvæmt 1. mgr. 6. gr. sömu laga frá þeim degi til greiðsludags. Þá var viðurkennd skylda Kópavogsbæjar til að greiða skaðabætur vegna tapaðra árlegra leigutekna af 300 lóðum undir sérbýli í landi Vatnsenda.

Loks var viðurkennt að Kópavogsbæ bæri að inna af hendi eftirfarandi skyldur:

  • Skipuleggja byggingarreit undir fjögur einbýlishús ásamt byggingarreit fyrir skemmu og hesthús í heimalandi Vatnsendabýli
  • Skipuleggja fjórar lóðir sem komi í stað lóðarinnar Vatnsendablettur 134.
  • Skipuleggja tvær lóðir sem komi í stað lóðarinnar Vatnsendablettur 241a.
  • Að veita Magnúsi Pétri einkaafnotarétt til haustbeitar fyrir sauðfé innan Lækjarbotnalands frá Fossvallarétt og ofan hennar.
  • Greiða kostnað við stofnun lóða í heimalandi Vatnsendabýlis, á Vatnsendabletti 134 og á Vatnsendabletti 241,“ segir í tilkynningunni.

Málið eitt það umfangsmesta í íslenskri réttarsögu

Óhætt er að fullyrða að deilur um jörðina Vatnsenda hafi leitt af sér eitt umfangsmesta dómsmál íslenskrar réttarsögu. Jörðin náði upphaflega yfir gríðarlegt landflæmi á höfuðborgarsvæðinu, eða allt frá Seltjarnarnesi upp að Bláfjöllum. 

Deilurnar hafa staðið yfir í rúmlega fimmtíu ár og hafa leitt af sér fjöldan allan af dómum, þar af marga sem taldir eru meðal þeirra mikilvægustu í íslenskum eignarrétti.

Óhefðbundin erfðaskrá hefur valdið usla

Réttarstaða handhafa eignarréttinda að jörðinni, beinum sem óbeinum er mjög flókin. Hæstiréttur komst að þeirri niðurstöðu árið 2013 að jörðin væri ekki réttmæt eign Þorsteins Hjaltested, systkina hans og móður, heldur dánarbús afa hans, Sigurðar K. Lárussonar Hjaltested, sem lést árið 1966.

Málið á rætur sínar að rekja allt aftur til ársins 1938 þegar föðurbróðir Sigurðar arfleiddi hann að jörðinni Vatnsenda með ritun erfðaskrár.

Samkvæmt ákvæðum erfðarskrárinnar skyldi jörðin að Sigurði látnum ganga að erfðum til elsta sonar hans og svo til niðja hans í beinan karllegg. Magnús, elsti sonur Sigurðar, fékk svo umráða- og ábúandarétt yfir jörðinni þegar Sigurður lést 1966 samkvæmt skilmálum erfðaskrárinnar.

Önnur börn Sigurðar fengu ekki afnot af jörðinni og afkomendur Magnúsar, sem er Þorsteinn Hjaltested meðal annarra, fengu svo jörðina í sínar hendur og greiðslur frá Kópavogsbæ vegna byggingalands. Með dómi Hæstaréttar árið 2013 var staðfest að Magnús hefði eingöngu haft búseturétt á jörðinni en ekki beinan eignarrétt.

Ættingjar vildu 75 milljarða

Sem áður segir hefur því verið slegið föstu að dánarbú Sigurðar Hjaltested er raunverulegur eigandi Vatnsendajarðarinnar. Þess vegna hafa erfingjar Sigurðar reynt að sækja bætur frá Kópavogsbæ upp á heila 75 milljarða króna vegna eignarnáms árin 1992, 1998, 2000 og 2007.

Í maí síðastliðnum komst Hæstiréttur að þeirri niðurstöðu að kröfur vegna áranna 1992, 1998, 2000 væru fyrndar og að krafa vegna ársins 2007 bakaði Kópavogsbæ enga bótaskyldu.

Í dómi Hæstaréttar segir að beinn eignarréttur Vatnsenda, sem Sigurður hefði hlotið með erfðaskránni frá 1938, hefði verið formlegs eðlis án fjárgildis og því verðlaus í höndum rétthafans frá upphafi. Rétturinn sem nú væri á höndum dánarbúsins yrði því ekki metinn til fjár á peningalegan mælikvarða og hefðu áfrýjendur því ekki orðið fyrir fjártjóni við eignarnámið 2007. Var Kópavogsbær því sýknaður af kröfum áfrýjenda.

Varð tvisvar skattakóngur

Til marks um það hversu miklir fjármunir eru í húfi vegna jarðarinnar má benda á það að Þorsteinn Hjaltested, sem lést árið 2018 aðeins 58 ára ára gmall, varð tvisvar skattakóngur Íslands vegna greiðslna sem hann fékk eftir eignarnám.

Áður en Þorsteinn lést tók Kópavogsbær hundruð hektara af jörðinni eignarnámi og greiddi Þorsteini 2,25 milljarða í eignarnámsbætur. Í kjölfar eignarnámsins var hann skattakóngur Íslands árin 2010 og 2011.

Fréttin hefur verið uppfærð. 


Tengdar fréttir

Fá milljarð frá Kópavogi vegna eignarnáms á Vatnsenda

Kópavogsbær hefur verið dæmdur til að greiða dánarbúi Sigurðar K. Hjaltested 968 milljónir vegna eignarnáms Kópavogsbæjar í landi Vatnsenda árið 2007. Dómur var kveðinn upp í gær. Vextir frá árinu 2010 bætast við fyrrnefnda upphæð.




Fleiri fréttir

Sjá meira


×