Heildarlög um sjávarútveg Svandís Svavarsdóttir skrifar 24. nóvember 2023 15:31 Í dag birtast á samráðsgátt stjórnvalda drög að frumvarpi til heildarlaga um sjávarútveg og drög að þingsályktun um sjávarútvegsstefnu. Frumvarpsdrögin voru byggð á þeirri stefnumótunarvinnu sem lauk í haust með útgáfu skýrslunnar „Auðlindin okkar“. Þar voru lagðar fram þrjátíu tillögur að breytingum sem hafa það að markmiði að tryggja betur hagkvæmni og sjálfbæra nýtingu sjávarauðlinda í sátt við umhverfi og samfélag. Tillögurnar hafa nýst vel við undirbúning þessa frumvarps sem hefur tvíþætt markmið. Annarsvegar að leiða í lög þær tillögur sem eru afrakstur undanfarinna missera ásamt því að einfalda og uppfæra núgildandi löggjöf. Mín von er sú að með þeim umbótum sem lagðar eru til sérstaklega á sviði gagnsæis séu sköpuð skilyrði til aukinnar sáttar um sjávarútveg, enda séu leikreglur skýrari, upplýsingar liggi fyrir og ýmis álitamál leidd til lykta. Stjórn nýtingar á forsendum umhverfis Í frumvarpinu og í stefnunni er byggt á þremur stoðum sjálfbærrar þróunar. Stefnan skýrir hvert við viljum halda með sjávarútveg. Tekið verður betur utan um fiskveiðistjórnun þannig að vistkerfis- og varúðarnálgun sé skrifuð inn í lögin. Skýr ákvæði um verndarsvæði í hafi og stýring veiðiálags með veiðarfærum í stað stærðar skipa munu gera kleift að ná meiri árangri í verndun vistkerfa hafsins. Það er mikilvægt í því skyni að okkur sé kleift að leiða í lög meginsjónarmið umhverfisréttar á þessu sviði en jafnframt að uppfylla alþjóðlegar skuldbindingar, sem leggja sívaxandi áherslu á vistkerfisnálgun og verndun líffræðilegrar fjölbreytni. Gagnsæi forsenda sáttar Samhliða vinnu við Auðlindina okkar fékk ráðuneyti mitt Félagsvísindastofnun til að framkvæma stærstu viðhorfskönnun meðal almennings um sjávarútveg sem gerð hefur verið. Eitt af því sem þar kom í ljós var að almenningur á Íslandi telur aukið gagnsæi vera lykilatriði til þess að auka sátt. Þrátt fyrir að ekkert eitt atriði geti í sjálfu sér framkallað sátt þá tel ég það einboðið að gera þurfi verulegar umbætur á gagnsæismálum í sjávarútvegi. Þannig eru lagðar til í frumvarpinu breytingar á hugtökum um yfirráð og tengda aðila til samræmis við aðra löggjöf sem gildir á Íslandi. Þá er lagt til að víkka út upplýsingaskyldu á stærri útgerðir og skerpt á heimildum stofnana til þess að geta viðhaft viðvarandi eftirlit með eignarhaldi og eignatengslum. Til þess að hvetja til dreifðara eignarhalds í sjávarútvegsfyrirtækjum er lagt til að fyrirtæki skráð á markað megi vera stærri en sjávarútvegsfyrirtæki sem ekki eru skráð. Enda eru meiri kröfur á gagnsæi eignarhalds og ákvarðanatöku í félögum sem lúta reglum sem gilda um skráð félög. Flókin kerfi einfölduð Hvað varðar hin svokölluðu byggðakerfi er lagt til að einfalda þau og skerpa á markmiðum þeirra. Þessi kerfi eru sum hver komin til ára sinna og árangur af þeim óviss, auk þess sem að fyrirsjáanleiki í hluta þeirra er lítill. Lagt er til að markmið strandveiða og aflamarks Byggðastofnunar verði lögfest og skýrt til þess að gera kleift að meta árangur sem af þessum kerfum verða. Í frumvarpinu eru lagðar til tvær útfærslur á framkvæmd innviðaleiðar sem lögð var til í niðurstöðum Auðlindarinnar okkar. Önnur gerir ráð fyrir því að stjórnvöld bjóði aflaheimildirnar tímabundið upp og tekjum sem af því skapast sé úthlutað til sjávarbyggða. Hin gerir ráð fyrir því að úthluta aflaheimildum beint til sveitarfélaga sem bjóði þær heimildir til leigu og nýti tekjurnar til þess að styðja við sjávarbyggðir. Þá er lagt til að leggja niður, með fjögurra ára aðlögun, línuívilnun og skel- og rækjubætur. Veiðigjald hækkað á uppsjávartegundir Lagt er til í drögunum að hækka veiðigjöld á uppsjávartegundir. Sú breyting skilar auknum tekjum í sameiginlega sjóði. Í skýrslu Auðlindarinnar okkar var bent á núverandi álagning veiðigjalda kæmi misjafnt niður á fyrirtækjum eftir því hvort þau veiddu botnfisk eða uppsjávarfisk. Álagning legðist vægar á fyrirtæki í uppsjávarveiðum heldur en í botnfiskveiðum. Þá er lagt til að felld verði brott ákvæði um að veiðigjald sé rekstrarkostnaður. Breytingar sem lagðar eru til eru í samræmi við forsendur fjármálaáætlunar sem samþykkt var í vor á Alþingi, en þar var gert ráð fyrir auknum tekjum af veiðigjaldi á næstu árum. Íslenskur sjávarútvegur er að svo mörgu leyti til fyrirmyndar. Hann hefur mikla aðlögunarhæfni og er í fararbroddi á mörgum sviðum. Ekki síst þegar kemur að framlagi greinarinnar til samfélagsins, nýtingarhlutfalli afla og í nýsköpun. Við þurfum að hlaupa hratt til þess að viðhalda þeirri stöðu, með því að skýra reglur og uppfæra. Án umbóta, án aukins gagnsæis munum við ekki geta skapað skilyrði til aukinnar sáttar um sjávarútveg. Stöðnun mun koma í veg fyrir frekari árangur. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Svandís Svavarsdóttir Sjávarútvegur Ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur Mest lesið Viltu borga 200 þús á mánuði eða 600 þús á mánuði af íbúðinni? Hildur Þórðardóttir Skoðun Sjálfstæðismenn boða víst skattalækkanir á þá efnamestu Haukur V. Alfreðsson Skoðun Fellur helsti stuðningsmaður menningarmála af þingi? Magnús Logi Kristinsson Skoðun ESB kærir sig ekkert um Ísland í jólagjöf Ole Anton Bieltvedt Skoðun Vímuefnið VONÍUM Haraldur Ingi Haraldsson Skoðun Svartir föstudagar í boði íslenskra stjórnvalda Haukur Guðmundsson Skoðun Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun Betri Strætó 2025 og (svo) Borgarlína Dagur B. Eggertsson Skoðun Þegar náttúruvinir hitta frambjóðendur. Hjálpartæki kjósandans Stefán Jón Hafstein Skoðun BRCA Elín Íris Fanndal Jónasdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Þroskamerki þjóðar Tómas Torfason skrifar Skoðun Afvegaleidd umræða um áskoranir heilbrigðiskerfisins Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Var stytting náms til stúdentsprófs í þágu ungmenna? Sigurður E. Sigurjónsson skrifar Skoðun Það sem ekki má fjalla um fyrir kosningar til Alþingis Árni Jensson skrifar Skoðun Launafólk sýndi ábyrgð – Hvað með bankana og fjármagnseigendur? Finnbjörn A. Hermannsson skrifar Skoðun Sjálfstæðar konur? Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Fullveldinu er fórnað með aðild að Evrópusambandinu Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Endurhugsum dæmið, endurnýtum textíl Guðbjörg Rut Pálmadóttir skrifar Skoðun Betri Strætó 2025 og (svo) Borgarlína Dagur B. Eggertsson skrifar Skoðun Um kosningar, gulrætur og verðbólgu Jean-Rémi Chareyre skrifar Skoðun Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon skrifar Skoðun Fellur helsti stuðningsmaður menningarmála af þingi? Magnús Logi Kristinsson skrifar Skoðun Sjálfstæðismenn boða víst skattalækkanir á þá efnamestu Haukur V. Alfreðsson skrifar Skoðun Vímuefnið VONÍUM Haraldur Ingi Haraldsson skrifar Skoðun Viltu borga 200 þús á mánuði eða 600 þús á mánuði af íbúðinni? Hildur Þórðardóttir skrifar Skoðun Þegar náttúruvinir hitta frambjóðendur. Hjálpartæki kjósandans Stefán Jón Hafstein skrifar Skoðun Svartir föstudagar í boði íslenskra stjórnvalda Haukur Guðmundsson skrifar Skoðun Eitt heimili, ein fjölskylda og ein heilsa Pétur Heimisson skrifar Skoðun BRCA Elín Íris Fanndal Jónasdóttir skrifar Skoðun ESB kærir sig ekkert um Ísland í jólagjöf Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Að kjósa með nútíma hugsunarhætti Ragnhildur Katla Jónsdóttir skrifar Skoðun Í upphafi skal endinn skoða.. Sigurður F. Sigurðarson skrifar Skoðun Stjórnvöld, virðið frumbyggjaréttinn í íslensku samfélagi Sæmundur Einarsson skrifar Skoðun Handleiðsla og vellíðan í starfi Sveindís Anna Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Eldgos og innviðir: Tryggjum öryggi Suðurnesja Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Er aukin einkavæðing lausnin? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Samfélag á krossgötum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Hvað er vandamálið? Alexandra Briem skrifar Skoðun Au pair fyrirkomulagið – barn síns tíma? Hlöðver Skúli Hákonarson skrifar Skoðun Fontur – hiti þrjú stig Stefán Steingrímur Bergsson skrifar Sjá meira
Í dag birtast á samráðsgátt stjórnvalda drög að frumvarpi til heildarlaga um sjávarútveg og drög að þingsályktun um sjávarútvegsstefnu. Frumvarpsdrögin voru byggð á þeirri stefnumótunarvinnu sem lauk í haust með útgáfu skýrslunnar „Auðlindin okkar“. Þar voru lagðar fram þrjátíu tillögur að breytingum sem hafa það að markmiði að tryggja betur hagkvæmni og sjálfbæra nýtingu sjávarauðlinda í sátt við umhverfi og samfélag. Tillögurnar hafa nýst vel við undirbúning þessa frumvarps sem hefur tvíþætt markmið. Annarsvegar að leiða í lög þær tillögur sem eru afrakstur undanfarinna missera ásamt því að einfalda og uppfæra núgildandi löggjöf. Mín von er sú að með þeim umbótum sem lagðar eru til sérstaklega á sviði gagnsæis séu sköpuð skilyrði til aukinnar sáttar um sjávarútveg, enda séu leikreglur skýrari, upplýsingar liggi fyrir og ýmis álitamál leidd til lykta. Stjórn nýtingar á forsendum umhverfis Í frumvarpinu og í stefnunni er byggt á þremur stoðum sjálfbærrar þróunar. Stefnan skýrir hvert við viljum halda með sjávarútveg. Tekið verður betur utan um fiskveiðistjórnun þannig að vistkerfis- og varúðarnálgun sé skrifuð inn í lögin. Skýr ákvæði um verndarsvæði í hafi og stýring veiðiálags með veiðarfærum í stað stærðar skipa munu gera kleift að ná meiri árangri í verndun vistkerfa hafsins. Það er mikilvægt í því skyni að okkur sé kleift að leiða í lög meginsjónarmið umhverfisréttar á þessu sviði en jafnframt að uppfylla alþjóðlegar skuldbindingar, sem leggja sívaxandi áherslu á vistkerfisnálgun og verndun líffræðilegrar fjölbreytni. Gagnsæi forsenda sáttar Samhliða vinnu við Auðlindina okkar fékk ráðuneyti mitt Félagsvísindastofnun til að framkvæma stærstu viðhorfskönnun meðal almennings um sjávarútveg sem gerð hefur verið. Eitt af því sem þar kom í ljós var að almenningur á Íslandi telur aukið gagnsæi vera lykilatriði til þess að auka sátt. Þrátt fyrir að ekkert eitt atriði geti í sjálfu sér framkallað sátt þá tel ég það einboðið að gera þurfi verulegar umbætur á gagnsæismálum í sjávarútvegi. Þannig eru lagðar til í frumvarpinu breytingar á hugtökum um yfirráð og tengda aðila til samræmis við aðra löggjöf sem gildir á Íslandi. Þá er lagt til að víkka út upplýsingaskyldu á stærri útgerðir og skerpt á heimildum stofnana til þess að geta viðhaft viðvarandi eftirlit með eignarhaldi og eignatengslum. Til þess að hvetja til dreifðara eignarhalds í sjávarútvegsfyrirtækjum er lagt til að fyrirtæki skráð á markað megi vera stærri en sjávarútvegsfyrirtæki sem ekki eru skráð. Enda eru meiri kröfur á gagnsæi eignarhalds og ákvarðanatöku í félögum sem lúta reglum sem gilda um skráð félög. Flókin kerfi einfölduð Hvað varðar hin svokölluðu byggðakerfi er lagt til að einfalda þau og skerpa á markmiðum þeirra. Þessi kerfi eru sum hver komin til ára sinna og árangur af þeim óviss, auk þess sem að fyrirsjáanleiki í hluta þeirra er lítill. Lagt er til að markmið strandveiða og aflamarks Byggðastofnunar verði lögfest og skýrt til þess að gera kleift að meta árangur sem af þessum kerfum verða. Í frumvarpinu eru lagðar til tvær útfærslur á framkvæmd innviðaleiðar sem lögð var til í niðurstöðum Auðlindarinnar okkar. Önnur gerir ráð fyrir því að stjórnvöld bjóði aflaheimildirnar tímabundið upp og tekjum sem af því skapast sé úthlutað til sjávarbyggða. Hin gerir ráð fyrir því að úthluta aflaheimildum beint til sveitarfélaga sem bjóði þær heimildir til leigu og nýti tekjurnar til þess að styðja við sjávarbyggðir. Þá er lagt til að leggja niður, með fjögurra ára aðlögun, línuívilnun og skel- og rækjubætur. Veiðigjald hækkað á uppsjávartegundir Lagt er til í drögunum að hækka veiðigjöld á uppsjávartegundir. Sú breyting skilar auknum tekjum í sameiginlega sjóði. Í skýrslu Auðlindarinnar okkar var bent á núverandi álagning veiðigjalda kæmi misjafnt niður á fyrirtækjum eftir því hvort þau veiddu botnfisk eða uppsjávarfisk. Álagning legðist vægar á fyrirtæki í uppsjávarveiðum heldur en í botnfiskveiðum. Þá er lagt til að felld verði brott ákvæði um að veiðigjald sé rekstrarkostnaður. Breytingar sem lagðar eru til eru í samræmi við forsendur fjármálaáætlunar sem samþykkt var í vor á Alþingi, en þar var gert ráð fyrir auknum tekjum af veiðigjaldi á næstu árum. Íslenskur sjávarútvegur er að svo mörgu leyti til fyrirmyndar. Hann hefur mikla aðlögunarhæfni og er í fararbroddi á mörgum sviðum. Ekki síst þegar kemur að framlagi greinarinnar til samfélagsins, nýtingarhlutfalli afla og í nýsköpun. Við þurfum að hlaupa hratt til þess að viðhalda þeirri stöðu, með því að skýra reglur og uppfæra. Án umbóta, án aukins gagnsæis munum við ekki geta skapað skilyrði til aukinnar sáttar um sjávarútveg. Stöðnun mun koma í veg fyrir frekari árangur.
Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun
Skoðun Afvegaleidd umræða um áskoranir heilbrigðiskerfisins Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar
Skoðun Launafólk sýndi ábyrgð – Hvað með bankana og fjármagnseigendur? Finnbjörn A. Hermannsson skrifar
Skoðun Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon skrifar
Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun