Stimplagerð og samgöngusáttmálinn Helgi Áss Grétarsson skrifar 27. ágúst 2024 08:00 Í íslenskum stjórnmálum er aðferðum spunadoktora eða almannatengla ósjaldan beitt til að koma af stað tiltekinni orðræðu um málefni. Með þessu á að hafa stjórn á hver sé ímynd málefnis. Vandinn við þessa nálgun í stjórnmálum er að hún dregur oft athyglina frá efnislegu inntaki málefnis. Þess í stað er lögð áhersla á að endurtaka innihaldslausa frasa og hvernig megi stimpla fólk sem er annarrar skoðunar en spunadokturunum er ætlað að berjast fyrir. Stimplunin síðustu daga um samgöngusáttmálann Dæmi um stimplagerð í íslenskum stjórnmálum má sjá á síðustu dögum í umræðunni um samgöngusáttmála höfuðborgarsvæðisins. Undir þann sáttmála var upphaflega skrifað í september 2019 og svo aftur hinn 21. ágúst síðastliðinn. Degi eftir undirritunina í síðustu viku sagði núverandi borgarstjóri úr Framsóknarflokknum í fjölmiðlaviðtali að hann væri kominn með nóg af „tuðandi“ sjálfstæðismönnum sem væru andsnúnir vissum atriðum í hinum endurskoðaða samgöngusáttmála. Degi eftir það birti þingflokksformaður Viðreisnar stuttan pistil í Morgunblaðinu þar sem viðkomandi tengdi saman þá staðhæfingu að pólitíkin væri skrýtin tík og „þeirrar staðreyndar“ að ýmsir sjálfstæðismenn væru andsnúnir úrbótum í samgöngumálum Reykvíkinga. Degi síðar, eða sl. laugardag 24. ágúst, birti Sigmundur Ernir Rúnarsson, fjölmiðlamaður og fyrrverandi alþingismaður Samfylkingarinnar, pistil á eyjan.is, þar sem hann tók undir áðurnefnd orð borgarstjóra og gerði að því skóna að borgarstjórnarlið Sjálfstæðisflokksins hafi í þessu máli „hagað sér eins og pólitísk viðundur sem þverskallast við jafnt almæltum tíðindum og almennri skynsemi“. Nefna mætti fleiri dæmi af stimplagerð af þessum toga en hér verður látið staðar numið. Aðalatriðið er að með ómálefnalegum aðferðum er verið að reyna draga tennurnar úr þeim sem hafa efasemdir um skynsemi þeirrar stefnumótunar sem af hinum endurskoðaða samgöngusáttmála leiðir. En hver eru hin einföldu grundvallaratriði? Það er ágreiningslaust að mikil þörf er á að fjárfest sé verulega í samgöngum á höfuðborgarsvæðinu til að greiða fyrir öllum samgöngumátum. Ágreiningur er hins vegar til staðar um hvað samgöngubæturnar megi kosta, hvaða samgöngubætur eigi að setja í forgang og hversu langan tíma eigi að taka að hrinda samgöngubótunum í framkvæmd. Frá mínum bæjardyrum séð eru grundvallatriði málsins einföld. Íbúar Reykjavíkur og nágrannasveitarfélaga eru háðir einkabílnum og hafa verið lengi. Æskilegt er að draga úr vægi einkabílsins í umferðinni en það verður að byggjast á raunhæfum hugmyndum. Borgarlínuhugmyndin er því miður óraunhæf. Hún kostar of mikið og rekstur þessa nýja strætókerfis verður skattgreiðendum í Reykjavík þungur baggi. Sérfræðingar á sviði samgöngumála hafa bent á aðrar leiðir til að bæta almenningssamgöngur en þær hafa verið hundsaðar og svo verður áfram samkvæmt hinum endurskoðaða samgöngusáttmála. Kostnaður við samgöngusáttmála höfuðborgarsvæðisins, miðað við vísitölu í mars 2024, var upphaflega áætlaður 170 milljarðar króna en er núna kominn upp í 311 milljarða króna. Það eru fyrst og fremst skattgreiðendur í Reykjavík sem þurfa að bera þennan kostnað. Þrátt fyrir að bera stóran hluta kostnaðarins (hvort sem það er í gegnum útgjöld ríkis eða Reykjavíkurborgar) þá eru umferðaflýtandi framkvæmdir í Reykjavík ekki í forgangi samkvæmt samgöngusáttmálanum. Sem dæmi áttu mislæg gatnamót við Bústaðaveg og Reykjanesbraut að vera lokið árið 2021 en núna er gert ráð fyrir að þeim verði lokið árið 2029. Þetta dæmi um gatnamótin við Bústaðaveg og Reykjanesbraut sýnir vissa nálgun sáttmálans við að leysa samgönguvanda í Reykjavík. Þessi nálgun ber keim af því að meirihlutinn í borgarstjórn Reykjavíkur er á móti því að fjárfest sé í samgöngumannvirkjum sem liðka fyrir umferð einkabílsins. Af þeim ástæðum eru allar slíkar framkvæmdir háðar því að samfara verði fjárfest gífurlega mikið í borgarlínunni. Sem sagt, útilokað er að bæta ástandið við Bústaðaveg/Reykjanesbraut nema miklu fé sé samhliða varið í að miðjusetja borgarlínuvagna meðfram Reykjanesbrautinni. Borgarlínan er enn óraunhæf Hinn endurskoðaði samgöngusáttmáli höfuðborgarsvæðisins hefur að geyma ófá atriði sem flestir geta verið sammála um. Grundvöllur sáttmálans byggir hins vegar enn á að hægt sé að framkvæma borgarlínuhugmyndina. Þar liggur hnífurinn í kúnni þar eð borgarlínan er að mati margra óraunhæf með tilliti til kostnaðar, bæði til lengri og skemmri tíma. Þörf er á að það efnisatriði sé rætt með hliðsjón af nýjustu upplýsingum og á málefnalegum forsendum en ekki að aðferðum spunadoktora sé beitt til að stimpla þá sem voga sér að spyrja hvað skattgreiðendur í Reykjavík séu að fá út úr hinum endurskoðaða samgöngusáttmála. Höfundur er varaborgarfulltrúi Sjálfstæðisflokksins. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skipulag Reykjavík Helgi Áss Grétarsson Sjálfstæðisflokkurinn Mest lesið Líf eftir afplánun Eva Sóley Kristjánsdóttir Skoðun Ég hef… Karólína Helga Símonardóttir Skoðun Þjónn, það er bakslag í beinasoðinu mínu Hlédís Maren Guðmundsdóttir Skoðun Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir Skoðun Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson Skoðun Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson Skoðun Fáni okkar allra Hörður Lárusson Skoðun Bætum fleiri stólum við borðið Ingibjörg Lilja Þórmundsdóttir Skoðun Séríslensk hávaxtastefna Sigurjón Þórðarson Skoðun Mér var sagt að þegja á meðan fréttatíminn var Haukur Brynjarsson Skoðun Skoðun Skoðun Skuggahliðar á þéttingu byggðar Þórarinn Hjaltason skrifar Skoðun Er ofbeldi gagnvart eldri borgurum vandamál á Íslandi? Björn Snæbjörnsson,Sigurður Ágúst Sigurðsson skrifar Skoðun Jöfn skipting skulda og eigna í sambúð Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Samstaða - afl sem breytir samfélaginu Heiða Björg Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Ólögleg veðmálastarfsemi á Íslandi Hákon Skúlason skrifar Skoðun Bætum fleiri stólum við borðið Ingibjörg Lilja Þórmundsdóttir skrifar Skoðun Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir skrifar Skoðun Pyrrosar sigur Helgi Tómasson skrifar Skoðun Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson skrifar Skoðun Mér var sagt að þegja á meðan fréttatíminn var Haukur Brynjarsson skrifar Skoðun Allt fyrir Brussel og Nató, hitt reddast einhvern veginn Davíð Bergmann skrifar Skoðun Forljót grá hús Hjalti Andrason skrifar Skoðun Líf eftir afplánun Eva Sóley Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Fáni okkar allra Hörður Lárusson skrifar Skoðun Séríslensk hávaxtastefna Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Leikur að lýðræðinu Ása Valdís Árnadóttir,Björn Kristinn Pálmarsson,Smári Bergmann Kolbeinsson skrifar Skoðun Ég hef… Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Vísindin geta læknað krabbamein en ekki grænmetissafar og kaffistólpípur Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir,Vilborg Kolbrún Vilmundardóttir skrifar Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar Skoðun Er yfirvöldum alveg sama um fólk á bifhjólum? Njáll Gunnlaugsson skrifar Skoðun Ekki mamman í hópnum - leiðtoginn í hópnum Katrín Ásta Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Rannsóknarnefnd styrjalda Gunnar Einarsson skrifar Skoðun Börn eiga ekki heima í fangelsi Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Aðförin að einkabílnum eða bara meira frelsi? Kristín Hrefna Halldórsdóttir skrifar Skoðun Kvöld sem er ekki bara fyrir börnin Alicja Lei skrifar Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar Skoðun Málið er dautt (A Modest Proposal) skrifar Skoðun Femínísk utanríkisstefna: aukin samstaða og aðgerðir Guillaume Bazard skrifar Skoðun Hagsmunir flugrekstrar á Íslandi eru miklir Jóhannes Bjarni Guðmundsson skrifar Sjá meira
Í íslenskum stjórnmálum er aðferðum spunadoktora eða almannatengla ósjaldan beitt til að koma af stað tiltekinni orðræðu um málefni. Með þessu á að hafa stjórn á hver sé ímynd málefnis. Vandinn við þessa nálgun í stjórnmálum er að hún dregur oft athyglina frá efnislegu inntaki málefnis. Þess í stað er lögð áhersla á að endurtaka innihaldslausa frasa og hvernig megi stimpla fólk sem er annarrar skoðunar en spunadokturunum er ætlað að berjast fyrir. Stimplunin síðustu daga um samgöngusáttmálann Dæmi um stimplagerð í íslenskum stjórnmálum má sjá á síðustu dögum í umræðunni um samgöngusáttmála höfuðborgarsvæðisins. Undir þann sáttmála var upphaflega skrifað í september 2019 og svo aftur hinn 21. ágúst síðastliðinn. Degi eftir undirritunina í síðustu viku sagði núverandi borgarstjóri úr Framsóknarflokknum í fjölmiðlaviðtali að hann væri kominn með nóg af „tuðandi“ sjálfstæðismönnum sem væru andsnúnir vissum atriðum í hinum endurskoðaða samgöngusáttmála. Degi eftir það birti þingflokksformaður Viðreisnar stuttan pistil í Morgunblaðinu þar sem viðkomandi tengdi saman þá staðhæfingu að pólitíkin væri skrýtin tík og „þeirrar staðreyndar“ að ýmsir sjálfstæðismenn væru andsnúnir úrbótum í samgöngumálum Reykvíkinga. Degi síðar, eða sl. laugardag 24. ágúst, birti Sigmundur Ernir Rúnarsson, fjölmiðlamaður og fyrrverandi alþingismaður Samfylkingarinnar, pistil á eyjan.is, þar sem hann tók undir áðurnefnd orð borgarstjóra og gerði að því skóna að borgarstjórnarlið Sjálfstæðisflokksins hafi í þessu máli „hagað sér eins og pólitísk viðundur sem þverskallast við jafnt almæltum tíðindum og almennri skynsemi“. Nefna mætti fleiri dæmi af stimplagerð af þessum toga en hér verður látið staðar numið. Aðalatriðið er að með ómálefnalegum aðferðum er verið að reyna draga tennurnar úr þeim sem hafa efasemdir um skynsemi þeirrar stefnumótunar sem af hinum endurskoðaða samgöngusáttmála leiðir. En hver eru hin einföldu grundvallaratriði? Það er ágreiningslaust að mikil þörf er á að fjárfest sé verulega í samgöngum á höfuðborgarsvæðinu til að greiða fyrir öllum samgöngumátum. Ágreiningur er hins vegar til staðar um hvað samgöngubæturnar megi kosta, hvaða samgöngubætur eigi að setja í forgang og hversu langan tíma eigi að taka að hrinda samgöngubótunum í framkvæmd. Frá mínum bæjardyrum séð eru grundvallatriði málsins einföld. Íbúar Reykjavíkur og nágrannasveitarfélaga eru háðir einkabílnum og hafa verið lengi. Æskilegt er að draga úr vægi einkabílsins í umferðinni en það verður að byggjast á raunhæfum hugmyndum. Borgarlínuhugmyndin er því miður óraunhæf. Hún kostar of mikið og rekstur þessa nýja strætókerfis verður skattgreiðendum í Reykjavík þungur baggi. Sérfræðingar á sviði samgöngumála hafa bent á aðrar leiðir til að bæta almenningssamgöngur en þær hafa verið hundsaðar og svo verður áfram samkvæmt hinum endurskoðaða samgöngusáttmála. Kostnaður við samgöngusáttmála höfuðborgarsvæðisins, miðað við vísitölu í mars 2024, var upphaflega áætlaður 170 milljarðar króna en er núna kominn upp í 311 milljarða króna. Það eru fyrst og fremst skattgreiðendur í Reykjavík sem þurfa að bera þennan kostnað. Þrátt fyrir að bera stóran hluta kostnaðarins (hvort sem það er í gegnum útgjöld ríkis eða Reykjavíkurborgar) þá eru umferðaflýtandi framkvæmdir í Reykjavík ekki í forgangi samkvæmt samgöngusáttmálanum. Sem dæmi áttu mislæg gatnamót við Bústaðaveg og Reykjanesbraut að vera lokið árið 2021 en núna er gert ráð fyrir að þeim verði lokið árið 2029. Þetta dæmi um gatnamótin við Bústaðaveg og Reykjanesbraut sýnir vissa nálgun sáttmálans við að leysa samgönguvanda í Reykjavík. Þessi nálgun ber keim af því að meirihlutinn í borgarstjórn Reykjavíkur er á móti því að fjárfest sé í samgöngumannvirkjum sem liðka fyrir umferð einkabílsins. Af þeim ástæðum eru allar slíkar framkvæmdir háðar því að samfara verði fjárfest gífurlega mikið í borgarlínunni. Sem sagt, útilokað er að bæta ástandið við Bústaðaveg/Reykjanesbraut nema miklu fé sé samhliða varið í að miðjusetja borgarlínuvagna meðfram Reykjanesbrautinni. Borgarlínan er enn óraunhæf Hinn endurskoðaði samgöngusáttmáli höfuðborgarsvæðisins hefur að geyma ófá atriði sem flestir geta verið sammála um. Grundvöllur sáttmálans byggir hins vegar enn á að hægt sé að framkvæma borgarlínuhugmyndina. Þar liggur hnífurinn í kúnni þar eð borgarlínan er að mati margra óraunhæf með tilliti til kostnaðar, bæði til lengri og skemmri tíma. Þörf er á að það efnisatriði sé rætt með hliðsjón af nýjustu upplýsingum og á málefnalegum forsendum en ekki að aðferðum spunadoktora sé beitt til að stimpla þá sem voga sér að spyrja hvað skattgreiðendur í Reykjavík séu að fá út úr hinum endurskoðaða samgöngusáttmála. Höfundur er varaborgarfulltrúi Sjálfstæðisflokksins.
Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir Skoðun
Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson Skoðun
Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson Skoðun
Skoðun Er ofbeldi gagnvart eldri borgurum vandamál á Íslandi? Björn Snæbjörnsson,Sigurður Ágúst Sigurðsson skrifar
Skoðun Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir skrifar
Skoðun Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson skrifar
Skoðun Leikur að lýðræðinu Ása Valdís Árnadóttir,Björn Kristinn Pálmarsson,Smári Bergmann Kolbeinsson skrifar
Skoðun Vísindin geta læknað krabbamein en ekki grænmetissafar og kaffistólpípur Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir,Vilborg Kolbrún Vilmundardóttir skrifar
Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar
Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar
Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir Skoðun
Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson Skoðun
Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson Skoðun