Fjárfesting í þágu barna Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar 7. október 2024 17:39 Fjárfesting í leikskólakennurum er fjárfesting í þágu barna. Það er ekki nóg að byggja leikskóla víða um land til að brúa bilið frá fæðingarorlofi að leikskóladvöl ef ekki fæst fagmenntað fólk til starfa. Baráttan fyrir bættum kjörum er alltaf til að efla skólastarfið með þarfir barna í fyrirrúmi og til að tryggja ánægt fagfólk. Launakjör eru þar lykilþáttur því til að geta valið bestu sérfræðingana til starfa þurfa launin að vera samkeppnishæf. Virðing fyrir leikskólastarfi kemur ekki fyrr en þau sem stjórna leggja línurnar og sýna í orði og athöfnum að tryggja þarf besta fagfólkið til að starfa með því dýrmætasta sem við eigum. Fyrir það verður að greiða sanngjörn laun. Með því er verið að viðurkenna mikilvægi stéttarinnar, sýna starfsfólki, en fyrst og fremst börnum, að borin er virðing fyrir þeim og þeirra uppeldis- og námsumhverfi. Getum við virkilega ekki komist þangað? Nú eru kennarar enn einu sinni samningslausir og lítill vilji til samninga af hálfu sveitarfélaga. Því er það gömul saga og ný að kjaradeilan er komin á borð ríkissáttasemjara. Árið 2016 voru gerðar breytingar á lífeyrisréttindum opinbers starfsfólks og um leið samkomulag milli opinberra launagreiðenda (ríki og sveitarfélög) og BHM, BSRB og KÍ um jöfnun launa milli markaða. Þá var talað um að eftir sex til tíu ár yrði ekki kerfislægur og ómálefnalegur launamunur milli markaða. Sem mætti útleggja svo að laun kennara, sem eru sérfræðingar í námi og kennslu barna, væru þá orðin til jafns við laun annarra sérfræðinga á markaði. Um leið voru lífeyrisréttindi kennarastéttarinnar skert. Síðan eru liðin átta ár og ekkert bólar á efndum. Hvernig má það vera að sí og æ sé kennarastéttin dregin á asnaeyrunum þegar kemur að launum? Kennarar sem eru sérfræðingar og sinna því dýrmætasta í hverju samfélagi. Til að leggja áherslu á launaumhverfi sérfræðinga í kennarastörfum var nefna að kaupmáttarbreyting grunntímakaups félagsfólks KÍ sem starfar hjá sveitarfélögum var um 7,5% á tímabilinu 2019 - 2024. Á sama tíma voru sambærilegar breytingar hjá félagsfólki BSRB tæp 20%. Þá voru grunnlaun sérfræðinga í fræðslustarfsemi (kennarar) 725 þús. kr. árið 2023 á meðan sérfræðingar á almennum markaði voru að meðaltali með 1.083 þús. kr. í laun á mánuði eða 49% fyrir ofan meðallaun sérfræðinga sem vinna í fræðslustarfsemi. Þetta gera 358 þús.kr mun á mánuði eða tæpar 4,3 milljónir króna á ári á milli mismunandi sérfræðinga með sambærilega menntun. Það er semsagt langt í land með að laun sérfræðinga í fræðslustarfsemi séu til jafns á við laun annarra sérfræðinga á markaði. Leikskólastigið, sem er hið fyrsta skólastig samkvæmt lögum, er oft í umræðunni vegna skorts á leikskólaplássum og mönnunarvanda. Minna fer fyrir umræðu um nauðsyn þess mikilvæga starfs sem þar fer fram og þar er sannarlega af nógu að taka þrátt fyrir fyrrnefnda annmarka. Það er í raun ótrúlegt að hægt hafi verið að manna leikskóla miðað við viðvarandi skort á leikskólakennurum. Það hefur verið gert með ófaglærðu starfsfólki sem á heiður skilinn fyrir að stökkva inn í þetta mikilvæga starf, sum hafa átt þar farsælan feril meðan önnur heltast úr lestinni því starfið og umhverfið allt er krefjandi og ekki á hvers manns færi. Staðreyndin er sú að ekkert leikskólastarf ætti að vera án sérfræðinga í leikskólastarfi. Ef við myndum aðeins manna leikskóla með leikskólakennurum og veittum ekki undanþágur frá leyfisbréfi þyrfti að loka starfsemi margra leikskóla og skerða starfsemi annarra. Í slíkri stöðu fengju aðeins 4 - 5 ára börn leikskólapláss og meira að segja alls ekki öll fjögurra ára börn. Þetta er auðvitað ótækt í samfélagi sem kennir sig við jafnrétti og vill styðja foreldra til atvinnuþátttöku og/eða til náms. Nú er um fjórðungur kennara í leikskólum með réttindi sem slíkir. Samkvæmt lögum (95/2019) eiga að lágmarki ⅔ hlutar kennara í leikskóla að vera með leyfisbréf en afar illa gengur að uppfylla þau skilyrði og skyldi engan undra í samfélagi þar sem lítil virðing er borin fyrir leikskólastiginu og kjör sérfræðinga í leikskólafræðum hafa dregist langt aftur úr öðrum sérfræðistéttum. Þó að til einhverra aðgerða hafi verið gripið til þess að laða fleiri að í nám í leikskólafræðum er ljóst að á þeim tólf árum, frá því fyrsta aðgerðaráæltunin til eflingar leikskólastigsins leit dagsins ljós, er ennþá langt í land og enn við svipaðar áskoranir að etja eins og sjá má í skýrslu Menntamálaráðuneytisins um styrkingu leikskólastigsins. Ótal fleiri skýrslur og greinargerðir um leikskólastigið og áskoranir þess hafa litið dagsins ljós bæði hjá ríki og sveitarfélögum en ekkert hefur gengið að bregðast við því sem þær benda á. Kannanir á meðal fagfólks leikskóla sem og rannsóknir erlendis frá bera allar að sama brunni. Það er að fjölga verði kennurum í leikskólum, fækka börnum á hvern kennara, auka rými á hvert barn og í raun endurskoða allt starfsumhverfi leikskóla. Námsumhverfi barna hefur nefnilega tekið miklum breytingum, barnahópurinn er orðinn fjölbreyttari, kröfur aukast og því þarf svigrúm til að koma til móts við fjölbreyttar þarfir. Við viljum öll heilbrigðismenntað starfsfólk í heilbrigðiskerfinu hvers vegna er ekki sama áhersla á kennaramenntað starfsfólk í menntakerfinu? Höfundur er leikskólastjóri. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Leikskólar Vinstri græn Mest lesið Íslendingar flytja út fisk og líka ofbeldismenn Guðný S. Bjarnadóttir Skoðun Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir Skoðun Saga Israa á Gaza og hvernig hægt er að verða að liði Katrín Harðardóttir,Israa Saed Skoðun Lægjum öldurnar Halla Hrund Logadóttir Skoðun Frans páfi kvaddur eða meðtekinn? Bjarni Karlsson Skoðun Iðjuþjálfar í leik- og grunnskólum: Tækifæri í baráttunni gegn agavanda og skólaforðun Hekla Björt Birkisdóttir,Hrefna Dagbjört Arnardóttir,Inga Fríða Guðbjörnsdóttir,Íris Kristrún Kristmundsdóttir Skoðun Er aldur bara tala? Teitur Guðmundsson Skoðun SFS, Exit og norska leiðin þeirra Jón Kaldal Skoðun Halldór 26.04.2025 Halldór Að hata einhvern sem þú þarft á að halda? Katrín Pétursdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir skrifar Skoðun Saga Israa á Gaza og hvernig hægt er að verða að liði Katrín Harðardóttir,Israa Saed skrifar Skoðun Fordómar frá sálfélagslegu sjónarhorni Sóley Dröfn Davíðsdóttir skrifar Skoðun Er aldur bara tala? Teitur Guðmundsson skrifar Skoðun Íslendingar flytja út fisk og líka ofbeldismenn Guðný S. Bjarnadóttir skrifar Skoðun Iðjuþjálfar í leik- og grunnskólum: Tækifæri í baráttunni gegn agavanda og skólaforðun Hekla Björt Birkisdóttir,Hrefna Dagbjört Arnardóttir,Inga Fríða Guðbjörnsdóttir,Íris Kristrún Kristmundsdóttir skrifar Skoðun Frans páfi kvaddur eða meðtekinn? Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Lægjum öldurnar Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Að hata einhvern sem þú þarft á að halda? Katrín Pétursdóttir skrifar Skoðun Íslenskar pyndingar Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun SFS, Exit og norska leiðin þeirra Jón Kaldal skrifar Skoðun Friður - í framsöguhætti eða viðtengingarhætti? Bryndís Schram skrifar Skoðun Næringarfræði er lykillinn að betri heilsu, viltu vera með? Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar Skoðun Löngu þarft samtal um hóp sem gleymist! Katarzyna Kubiś skrifar Skoðun Menntun fyrir öll – nema okkur Haukur Guðmundsson skrifar Skoðun Það er ekki hægt að loka augunum fyrir þessum veruleika Davíð Bergmann skrifar Skoðun Kirkjugarðsballið: Eiga Íslendingar að mæta þar? Birgir Dýrfjörð skrifar Skoðun Að sækja gullið (okkar) Þröstur Friðfinnsson skrifar Skoðun Til hamingju blaðamenn! Hjálmar Jónsson skrifar Skoðun Stormur í Þjóðleikhúsinu Bubbi Morthens skrifar Skoðun Börn í skugga stríðs Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Opið bréf til mennta- og barnamálaráðherra Gunnar Örn Vopnfjörð Þorsteinsson skrifar Skoðun Hvernig gerum við Grundarhverfi enn betra? Ævar Harðarson skrifar Skoðun Matvælaframleiðslulandið Ísland – er framtíð án sérþekkingar? Ólöf Guðný Geirsdóttir,Ólafur Ögmundarson skrifar Skoðun 120km hraði á Keflavíkurveginum og netsölur með áfengi Jón Páll Haraldsson skrifar Skoðun Lausnin liggur fyrir – Landspítali þarf að stíga skrefið Sandra B. Franks skrifar Skoðun Auðbeldi SFS Örn Bárður Jónsson skrifar Skoðun Skjárinn og börnin Daðey Albertsdóttir,Silja Björk Egilsdóttir,Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun „Er stjúpmamma þín vond eins og í Öskubusku?“ Hafdís Bára Ólafsdóttir skrifar Skoðun Af hverju er Framsóknarfólk hamingjusamast? Árelía Eydís Guðmundsdóttir skrifar Sjá meira
Fjárfesting í leikskólakennurum er fjárfesting í þágu barna. Það er ekki nóg að byggja leikskóla víða um land til að brúa bilið frá fæðingarorlofi að leikskóladvöl ef ekki fæst fagmenntað fólk til starfa. Baráttan fyrir bættum kjörum er alltaf til að efla skólastarfið með þarfir barna í fyrirrúmi og til að tryggja ánægt fagfólk. Launakjör eru þar lykilþáttur því til að geta valið bestu sérfræðingana til starfa þurfa launin að vera samkeppnishæf. Virðing fyrir leikskólastarfi kemur ekki fyrr en þau sem stjórna leggja línurnar og sýna í orði og athöfnum að tryggja þarf besta fagfólkið til að starfa með því dýrmætasta sem við eigum. Fyrir það verður að greiða sanngjörn laun. Með því er verið að viðurkenna mikilvægi stéttarinnar, sýna starfsfólki, en fyrst og fremst börnum, að borin er virðing fyrir þeim og þeirra uppeldis- og námsumhverfi. Getum við virkilega ekki komist þangað? Nú eru kennarar enn einu sinni samningslausir og lítill vilji til samninga af hálfu sveitarfélaga. Því er það gömul saga og ný að kjaradeilan er komin á borð ríkissáttasemjara. Árið 2016 voru gerðar breytingar á lífeyrisréttindum opinbers starfsfólks og um leið samkomulag milli opinberra launagreiðenda (ríki og sveitarfélög) og BHM, BSRB og KÍ um jöfnun launa milli markaða. Þá var talað um að eftir sex til tíu ár yrði ekki kerfislægur og ómálefnalegur launamunur milli markaða. Sem mætti útleggja svo að laun kennara, sem eru sérfræðingar í námi og kennslu barna, væru þá orðin til jafns við laun annarra sérfræðinga á markaði. Um leið voru lífeyrisréttindi kennarastéttarinnar skert. Síðan eru liðin átta ár og ekkert bólar á efndum. Hvernig má það vera að sí og æ sé kennarastéttin dregin á asnaeyrunum þegar kemur að launum? Kennarar sem eru sérfræðingar og sinna því dýrmætasta í hverju samfélagi. Til að leggja áherslu á launaumhverfi sérfræðinga í kennarastörfum var nefna að kaupmáttarbreyting grunntímakaups félagsfólks KÍ sem starfar hjá sveitarfélögum var um 7,5% á tímabilinu 2019 - 2024. Á sama tíma voru sambærilegar breytingar hjá félagsfólki BSRB tæp 20%. Þá voru grunnlaun sérfræðinga í fræðslustarfsemi (kennarar) 725 þús. kr. árið 2023 á meðan sérfræðingar á almennum markaði voru að meðaltali með 1.083 þús. kr. í laun á mánuði eða 49% fyrir ofan meðallaun sérfræðinga sem vinna í fræðslustarfsemi. Þetta gera 358 þús.kr mun á mánuði eða tæpar 4,3 milljónir króna á ári á milli mismunandi sérfræðinga með sambærilega menntun. Það er semsagt langt í land með að laun sérfræðinga í fræðslustarfsemi séu til jafns á við laun annarra sérfræðinga á markaði. Leikskólastigið, sem er hið fyrsta skólastig samkvæmt lögum, er oft í umræðunni vegna skorts á leikskólaplássum og mönnunarvanda. Minna fer fyrir umræðu um nauðsyn þess mikilvæga starfs sem þar fer fram og þar er sannarlega af nógu að taka þrátt fyrir fyrrnefnda annmarka. Það er í raun ótrúlegt að hægt hafi verið að manna leikskóla miðað við viðvarandi skort á leikskólakennurum. Það hefur verið gert með ófaglærðu starfsfólki sem á heiður skilinn fyrir að stökkva inn í þetta mikilvæga starf, sum hafa átt þar farsælan feril meðan önnur heltast úr lestinni því starfið og umhverfið allt er krefjandi og ekki á hvers manns færi. Staðreyndin er sú að ekkert leikskólastarf ætti að vera án sérfræðinga í leikskólastarfi. Ef við myndum aðeins manna leikskóla með leikskólakennurum og veittum ekki undanþágur frá leyfisbréfi þyrfti að loka starfsemi margra leikskóla og skerða starfsemi annarra. Í slíkri stöðu fengju aðeins 4 - 5 ára börn leikskólapláss og meira að segja alls ekki öll fjögurra ára börn. Þetta er auðvitað ótækt í samfélagi sem kennir sig við jafnrétti og vill styðja foreldra til atvinnuþátttöku og/eða til náms. Nú er um fjórðungur kennara í leikskólum með réttindi sem slíkir. Samkvæmt lögum (95/2019) eiga að lágmarki ⅔ hlutar kennara í leikskóla að vera með leyfisbréf en afar illa gengur að uppfylla þau skilyrði og skyldi engan undra í samfélagi þar sem lítil virðing er borin fyrir leikskólastiginu og kjör sérfræðinga í leikskólafræðum hafa dregist langt aftur úr öðrum sérfræðistéttum. Þó að til einhverra aðgerða hafi verið gripið til þess að laða fleiri að í nám í leikskólafræðum er ljóst að á þeim tólf árum, frá því fyrsta aðgerðaráæltunin til eflingar leikskólastigsins leit dagsins ljós, er ennþá langt í land og enn við svipaðar áskoranir að etja eins og sjá má í skýrslu Menntamálaráðuneytisins um styrkingu leikskólastigsins. Ótal fleiri skýrslur og greinargerðir um leikskólastigið og áskoranir þess hafa litið dagsins ljós bæði hjá ríki og sveitarfélögum en ekkert hefur gengið að bregðast við því sem þær benda á. Kannanir á meðal fagfólks leikskóla sem og rannsóknir erlendis frá bera allar að sama brunni. Það er að fjölga verði kennurum í leikskólum, fækka börnum á hvern kennara, auka rými á hvert barn og í raun endurskoða allt starfsumhverfi leikskóla. Námsumhverfi barna hefur nefnilega tekið miklum breytingum, barnahópurinn er orðinn fjölbreyttari, kröfur aukast og því þarf svigrúm til að koma til móts við fjölbreyttar þarfir. Við viljum öll heilbrigðismenntað starfsfólk í heilbrigðiskerfinu hvers vegna er ekki sama áhersla á kennaramenntað starfsfólk í menntakerfinu? Höfundur er leikskólastjóri.
Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir Skoðun
Iðjuþjálfar í leik- og grunnskólum: Tækifæri í baráttunni gegn agavanda og skólaforðun Hekla Björt Birkisdóttir,Hrefna Dagbjört Arnardóttir,Inga Fríða Guðbjörnsdóttir,Íris Kristrún Kristmundsdóttir Skoðun
Skoðun Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Iðjuþjálfar í leik- og grunnskólum: Tækifæri í baráttunni gegn agavanda og skólaforðun Hekla Björt Birkisdóttir,Hrefna Dagbjört Arnardóttir,Inga Fríða Guðbjörnsdóttir,Íris Kristrún Kristmundsdóttir skrifar
Skoðun Matvælaframleiðslulandið Ísland – er framtíð án sérþekkingar? Ólöf Guðný Geirsdóttir,Ólafur Ögmundarson skrifar
Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir Skoðun
Iðjuþjálfar í leik- og grunnskólum: Tækifæri í baráttunni gegn agavanda og skólaforðun Hekla Björt Birkisdóttir,Hrefna Dagbjört Arnardóttir,Inga Fríða Guðbjörnsdóttir,Íris Kristrún Kristmundsdóttir Skoðun