Kosningaloforðið sem gleymdist? Þorsteinn Siglaugsson skrifar 23. nóvember 2024 07:47 Nýverið kynnti ráðherra háskóla, iðnaðar og nýsköpunar nýja aðgerðaáætlun stjórnvalda í málefnum gervigreindar. Á fundinum sagði ráðherra meðal annars: „Gervigreind er ekki fjarlæg framtíð heldur nýtist hún okkur nú þegar til að bæta verulega árangurinn af störfum okkar … Veruleikinn er sá að gervigreind er að breyta um 75% allra starfa og samkeppnishæfni Íslands á alþjóðavettvangi mun að miklu leyti ráðast af því hversu vel okkur tekst að tileinka okkur og nýta gervigreind.” Lykilhlutverk stjórnvalda Í skýrslu um væntanleg efnahagsáhrif gervigreindar sem einnig var kynnt á fundinum kemur fram að meirihluti starfa verði fyrir miklum áhrifum vegna þessarar nýju tækni — breytist verulega eða jafnvel hverfi. Í aðgerðaáætluninni er meðal annars fjallað um uppbyggingu stafrænna innviða til að tryggja fullnægjandi reiknigetu og gagnaflutninga. Þetta, ásamt almennri stefnumótun, sérstaklega gagnvart menntakerfinu, og því að upplýsa fólk um eðli og getu þessarar nýju tækni, er lykilhlutverk stjórnvalda á þessu sviði og nauðsynlegt skilyrði þess að gervigreindin nýtist okkur sem best til að tryggja samkeppnishæfni landsins. Gervigreindartól meðal grundvallarinnviða Nú þegar er starfsfólk fyrirtækja og stofnana byrjað að prófa sig áfram með gervigreind í starfi sínu. Að prófa sig áfram er lykilatriði hér, því mállíkön eru ekki eins og venjulegur hugbúnaður þar sem fyrir liggur nákvæmlega til hvers hægt er að nota hann, heldur verður fólk að uppgötva notagildið, styrkleikana og veikleikana í gegnum eigin notkun. Þau okkar sem ná góðum tökum á þessu standa miklu sterkar að vígi í þeirri hrinu breytinga sem framundan er, en hin veikar. Allir geta fengið ókeypis áskrift að mállíkönum. En hún er ekki gallalaus. Notkunin er takmörkuð, og einnig aðgangur að reikniafli. Einnig er alger óvissa um hvað orðið getur um þær upplýsingar og gögn sem notandi setur inn sem getur verið umtalsverður áhættuþáttur. Þessar takmarkanir valda því gjarna að folk gefst upp á notkuninni. Full áskrift að öflugum og öruggum tólum er því lykilatriði. Hún er ekki síður mikilvægur þáttur í innviðum gervigreindar en reikniafl og gagnaflutningsgeta. Lýðræðisleg þekkingaröflun verður drifkrafturinn Þegar ég nota mállíkan til að endurskrifa fyrir mig flókna gagnagrunnsfyrirspurn, aðstoða við að greina rótarorsök viðvarandi vanda í rekstri fyrirtækis, fara í gegnum stórt safn af lögum og reglum til að finna atriði sem gætu skipt máli fyrir tiltekið úrlausnarefni eða yfirfara og einfalda texta í grein eða skýrslu er ég ekki að fela gervigreindinni að gera neitt sem ég gæti ekki gert sjálfur. En ég nota hana til að vinna — á fáeinum sekúndum eða mínútum — verkefni sem annars hefði getað tekið mig margar klukkustundir, heilan vinnudag eða jafnvel viku. Viðfangsefni mín eru auðvitað bara lítið dæmi um öll þau fjölbreyttu viðfangsefni sem fólk fæst við í ólíkum störfum um allt samfélagið. Þar þarf hvert okkar um sig að finna sína leið. Það hver verða á endanum mikilvægustu verkefni gervigreindar kemur nefnilega aðeins í ljós í gegnum almenna tilraunastarfsemi þar sem fólk lærir á því að prófa sig áfram. Þessi lýðræðislega þekkingaröflun er lykillinn að því að tryggja farsæla nýtingu gervigreindar. Til að hámarka árangur er þrennt sem skiptir meginmáli: Aðgangur að öruggum og öflugum gervigreindarlausnum. Greiður aðgangur að þekkingu og þjálfun. Hvatning til að prófa sig áfram. Grunnhæfni og jafnræði Aðgangur að gervigreindartólum og kunnátta í notkun þeirra eru nauðsyn til að tryggja árangur og samkeppnishæfni einstaklinga, stofnana og fyrirtækja, ekkert síður en það að kunna að lesa, skrifa og reikna — grunnhæfni sem við leitumst við að tryggja gegnum skólakerfið með ærnum tilkostnaði. Nú þegar framtíð okkar á vinnumarkaði er byrjuð að ráðast af því hversu vel okkur tekst að nýta gervigreind er eðlilegast að líta á forsendur þeirrar hæfni svipuðum augum og við lítum á skólakerfið sem forsendu þeirrar grunnhæfni að geta lesið, skrifað og reiknað. Við þurfum líka að hafa í huga að það meginmarkmið að tryggja jafnræði óháð efnahag og fjölskylduaðstæðum sem liggur almennu skólakerfi til grundvallar á ekki síður við hér. Kosningaloforðið sem gleymdist Gervigreind er að valda flóðbylgju fordæmalausra samfélagbreytinga og við verðum að bregðast við tafarlaust. Það að okkur takist vel til við nýtingu hennar grundvallast á almennri, lýðræðislegri tilraunastarfsemi. Forsenda þessa er almennur aðgangur að öruggum og öflugum gervigreindarlausnum og átak í að efla þekkingu á notkun þeirra og hvetja til hennar. Einfalt og áhrifaríkt skref sem strax er hægt að stíga er að stjórnvöld gangi þegar í stað til samninga um aðgang að gervigreindarlausnum fyrir alla Íslendinga. Þetta er kosningaloforðið sem gleymdist. En það er enn tími til að bæta úr því. Þorsteinn Siglaugsson, sérfræðingur í hagnýtingu gervigreindar og höfundur “Frá óvissu til árangurs: Skýr hugsun og listin að taka betri ákvarðanir” Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þorsteinn Siglaugsson Skoðun: Alþingiskosningar 2024 Mest lesið Ofurgróði sjávarútvegs? – Hættið að afvegaleiða! Elliði Vignisson Skoðun „Fáum við einkunn fyrir þetta?“ Hulda Dögg Proppé Skoðun Rafbíllinn er ekki bara umhverfisvænn – hann er líka hagkvæmari Óskar Páll Þorgilsson Skoðun Sakar aðra um það sem hún gerir sjálf Sigurjón Þórðarson Skoðun Vorstjarnan hans Gunnars Smára? Guðbergur Egill Eyjólfsson Skoðun Hrossakjöt, hroki og hleypidómar Kristján Logason Skoðun „Þú verður aldrei nóg“ - Ástæður þess að kerfið bregst innflytjendum Ian McDonald Skoðun Laun kvenna og karla í aðildarfélögum ASÍ og BSRB árið 2024 Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun Sjávarútvegur er undirstöðuatvinnuvegur – ekki einangruð tekjulind Kristinn Karl Brynjarsson Skoðun Fiskeldi og samfélagsábyrgð Eyjólfur Ármannsson Skoðun Skoðun Skoðun Hvernig er staða lesblindra á Íslandi? Guðmundur S. Johnsen skrifar Skoðun Sakar aðra um það sem hún gerir sjálf Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun „Þú verður aldrei nóg“ - Ástæður þess að kerfið bregst innflytjendum Ian McDonald skrifar Skoðun Rafbíllinn er ekki bara umhverfisvænn – hann er líka hagkvæmari Óskar Páll Þorgilsson skrifar Skoðun Ofurgróði sjávarútvegs? – Hættið að afvegaleiða! Elliði Vignisson skrifar Skoðun Laun kvenna og karla í aðildarfélögum ASÍ og BSRB árið 2024 Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun „Fáum við einkunn fyrir þetta?“ Hulda Dögg Proppé skrifar Skoðun Hrossakjöt, hroki og hleypidómar Kristján Logason skrifar Skoðun Sjávarútvegur er undirstöðuatvinnuvegur – ekki einangruð tekjulind Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Að byggja upp á Bakka Hjálmar Bogi Hafliðason skrifar Skoðun Fiskeldi og samfélagsábyrgð Eyjólfur Ármannsson skrifar Skoðun Pólitískt raunsæi og utanríkisstefna Íslands Ragnar Anthony Antonsson Gambrell skrifar Skoðun Vorstjarnan hans Gunnars Smára? Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Fylgið fór vegna fullveldismáls Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Er Ísrael ennþá útvalin þjóð Guðs? Ómar Torfason skrifar Skoðun Flokkurinn hans Gunnars Smára? Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Raforkuverð: Stórnotendur og almenningur Ingvar Júlíus Baldursson skrifar Skoðun Hætt við að hækka ekki skatta á almenning Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Skattafíkn í skjóli réttlætis: Tímavélin stillt á 2012 Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Hver borgar brúsann? Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Hvers vegna berðu kross? Hrafnhildur Sigurðardóttir skrifar Skoðun Þannig gerum við þetta? Ísak Ernir Kristinsson skrifar Skoðun Stærsta framfaraskref í námsmati íslenskra barna í áratugi Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Falleinkunn skólakerfis? Helga Þórisdóttir skrifar Skoðun Þjónusta sem gleður – skilar sér beint í kassann Margrét Reynisdóttir skrifar Skoðun Hvar er auðlindarentan? Birta Karen Tryggvadóttir skrifar Skoðun Miðflokkurinn – Rödd skynseminnar í borginni Ómar Már Jónsson skrifar Skoðun Virði barna og ungmenna Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Sættir þú þig við þetta? Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Alþingi gleymir aftur fötluðum börnum Lúðvík Júlíusson skrifar Sjá meira
Nýverið kynnti ráðherra háskóla, iðnaðar og nýsköpunar nýja aðgerðaáætlun stjórnvalda í málefnum gervigreindar. Á fundinum sagði ráðherra meðal annars: „Gervigreind er ekki fjarlæg framtíð heldur nýtist hún okkur nú þegar til að bæta verulega árangurinn af störfum okkar … Veruleikinn er sá að gervigreind er að breyta um 75% allra starfa og samkeppnishæfni Íslands á alþjóðavettvangi mun að miklu leyti ráðast af því hversu vel okkur tekst að tileinka okkur og nýta gervigreind.” Lykilhlutverk stjórnvalda Í skýrslu um væntanleg efnahagsáhrif gervigreindar sem einnig var kynnt á fundinum kemur fram að meirihluti starfa verði fyrir miklum áhrifum vegna þessarar nýju tækni — breytist verulega eða jafnvel hverfi. Í aðgerðaáætluninni er meðal annars fjallað um uppbyggingu stafrænna innviða til að tryggja fullnægjandi reiknigetu og gagnaflutninga. Þetta, ásamt almennri stefnumótun, sérstaklega gagnvart menntakerfinu, og því að upplýsa fólk um eðli og getu þessarar nýju tækni, er lykilhlutverk stjórnvalda á þessu sviði og nauðsynlegt skilyrði þess að gervigreindin nýtist okkur sem best til að tryggja samkeppnishæfni landsins. Gervigreindartól meðal grundvallarinnviða Nú þegar er starfsfólk fyrirtækja og stofnana byrjað að prófa sig áfram með gervigreind í starfi sínu. Að prófa sig áfram er lykilatriði hér, því mállíkön eru ekki eins og venjulegur hugbúnaður þar sem fyrir liggur nákvæmlega til hvers hægt er að nota hann, heldur verður fólk að uppgötva notagildið, styrkleikana og veikleikana í gegnum eigin notkun. Þau okkar sem ná góðum tökum á þessu standa miklu sterkar að vígi í þeirri hrinu breytinga sem framundan er, en hin veikar. Allir geta fengið ókeypis áskrift að mállíkönum. En hún er ekki gallalaus. Notkunin er takmörkuð, og einnig aðgangur að reikniafli. Einnig er alger óvissa um hvað orðið getur um þær upplýsingar og gögn sem notandi setur inn sem getur verið umtalsverður áhættuþáttur. Þessar takmarkanir valda því gjarna að folk gefst upp á notkuninni. Full áskrift að öflugum og öruggum tólum er því lykilatriði. Hún er ekki síður mikilvægur þáttur í innviðum gervigreindar en reikniafl og gagnaflutningsgeta. Lýðræðisleg þekkingaröflun verður drifkrafturinn Þegar ég nota mállíkan til að endurskrifa fyrir mig flókna gagnagrunnsfyrirspurn, aðstoða við að greina rótarorsök viðvarandi vanda í rekstri fyrirtækis, fara í gegnum stórt safn af lögum og reglum til að finna atriði sem gætu skipt máli fyrir tiltekið úrlausnarefni eða yfirfara og einfalda texta í grein eða skýrslu er ég ekki að fela gervigreindinni að gera neitt sem ég gæti ekki gert sjálfur. En ég nota hana til að vinna — á fáeinum sekúndum eða mínútum — verkefni sem annars hefði getað tekið mig margar klukkustundir, heilan vinnudag eða jafnvel viku. Viðfangsefni mín eru auðvitað bara lítið dæmi um öll þau fjölbreyttu viðfangsefni sem fólk fæst við í ólíkum störfum um allt samfélagið. Þar þarf hvert okkar um sig að finna sína leið. Það hver verða á endanum mikilvægustu verkefni gervigreindar kemur nefnilega aðeins í ljós í gegnum almenna tilraunastarfsemi þar sem fólk lærir á því að prófa sig áfram. Þessi lýðræðislega þekkingaröflun er lykillinn að því að tryggja farsæla nýtingu gervigreindar. Til að hámarka árangur er þrennt sem skiptir meginmáli: Aðgangur að öruggum og öflugum gervigreindarlausnum. Greiður aðgangur að þekkingu og þjálfun. Hvatning til að prófa sig áfram. Grunnhæfni og jafnræði Aðgangur að gervigreindartólum og kunnátta í notkun þeirra eru nauðsyn til að tryggja árangur og samkeppnishæfni einstaklinga, stofnana og fyrirtækja, ekkert síður en það að kunna að lesa, skrifa og reikna — grunnhæfni sem við leitumst við að tryggja gegnum skólakerfið með ærnum tilkostnaði. Nú þegar framtíð okkar á vinnumarkaði er byrjuð að ráðast af því hversu vel okkur tekst að nýta gervigreind er eðlilegast að líta á forsendur þeirrar hæfni svipuðum augum og við lítum á skólakerfið sem forsendu þeirrar grunnhæfni að geta lesið, skrifað og reiknað. Við þurfum líka að hafa í huga að það meginmarkmið að tryggja jafnræði óháð efnahag og fjölskylduaðstæðum sem liggur almennu skólakerfi til grundvallar á ekki síður við hér. Kosningaloforðið sem gleymdist Gervigreind er að valda flóðbylgju fordæmalausra samfélagbreytinga og við verðum að bregðast við tafarlaust. Það að okkur takist vel til við nýtingu hennar grundvallast á almennri, lýðræðislegri tilraunastarfsemi. Forsenda þessa er almennur aðgangur að öruggum og öflugum gervigreindarlausnum og átak í að efla þekkingu á notkun þeirra og hvetja til hennar. Einfalt og áhrifaríkt skref sem strax er hægt að stíga er að stjórnvöld gangi þegar í stað til samninga um aðgang að gervigreindarlausnum fyrir alla Íslendinga. Þetta er kosningaloforðið sem gleymdist. En það er enn tími til að bæta úr því. Þorsteinn Siglaugsson, sérfræðingur í hagnýtingu gervigreindar og höfundur “Frá óvissu til árangurs: Skýr hugsun og listin að taka betri ákvarðanir”
Laun kvenna og karla í aðildarfélögum ASÍ og BSRB árið 2024 Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun
Sjávarútvegur er undirstöðuatvinnuvegur – ekki einangruð tekjulind Kristinn Karl Brynjarsson Skoðun
Skoðun Rafbíllinn er ekki bara umhverfisvænn – hann er líka hagkvæmari Óskar Páll Þorgilsson skrifar
Skoðun Laun kvenna og karla í aðildarfélögum ASÍ og BSRB árið 2024 Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar
Skoðun Sjávarútvegur er undirstöðuatvinnuvegur – ekki einangruð tekjulind Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Skoðun Stærsta framfaraskref í námsmati íslenskra barna í áratugi Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar
Laun kvenna og karla í aðildarfélögum ASÍ og BSRB árið 2024 Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun
Sjávarútvegur er undirstöðuatvinnuvegur – ekki einangruð tekjulind Kristinn Karl Brynjarsson Skoðun