Gervigreind er síðasta von íslensks heilbrigðiskerfis – munum við grípa tækifærið? Sigvaldi Einarsson skrifar 21. febrúar 2025 10:31 Íslenska heilbrigðiskerfið er á krossgötum. Á síðustu árum hefur verið reynt að innleiða stafrænar lausnir til að bæta þjónustu, en niðurstaðan hefur oft verið þunglamaleg kerfi sem bæði sjúklingar og heilbrigðisstarfsfólk eiga erfitt með að nota. Í stað þess að einfalda ferla hafa mörg þessara kerfa skapað nýjar hindranir.Við þurfum að endurhugsa lausnir. Gervigreind gæti verið lykillinn að raunverulegri stafrænnri byltingu í íslensku heilbrigðiskerfi. Þegar stafrænar lausnir virka ekki – kerfi sem flækja ferla í stað þess að hjálpa Stafræn heilbrigðisþjónusta á að bæta aðgengi, hraða og öryggi – en hvað gerist þegar hún er ekki hönnuð með notandann í huga? Vandamálin eru vel þekkt: 1️⃣ Landspítala appið – lífsnauðsynleg gögn læst á bakvið hindranir Appið á að hjálpa sjúklingum að fylgjast með meðferðum og panta tíma, en margir lenda í því að mikilvægar upplýsingar eru aðeins aðgengilegar í gegnum appið. Þetta er sérstaklega stórt vandamál fyrir eldra fólk og þá sem eru ekki tæknivæddir. Aðgangsstýring og notendaviðmót virka ekki sem skyldi, sem veldur streitu hjá sjúklingum. 2️⃣ Heilsuvera – ósveigjanlegt kerfi sem flækir ferla fyrir notendur Í stað þess að einfalda samskipti milli sjúklinga og heilbrigðisstarfsfólks hefur Heilsuvera reynst flókin í notkun. Eldra fólk og þeir sem ekki eru vanir rafrænum lausnum eiga erfitt með að panta tíma og nálgast upplýsingar. Þegar fólk gefst upp á að nota kerfið og kýs frekar að hringja eða mæta á staðinn, verður stafræna lausnin tilgangslaus.Heilsuvera býður þó nú þegar upp á netspjall þar sem heilbrigðisstarfsfólk svarar fyrirspurnum sjúklinga. Þó það sé mikilvægt skref í átt að betri þjónustu, þá er spjallið háð opnunartímum og mönnun. Þetta sýnir þörfina fyrir sjálfvirkni með gervigreind, sem gæti tryggt tafarlausar upplýsingar allan sólarhringinn. 3️⃣ Sjúkraskrárkerfi – læknar þurfa að flakka á milli kerfa Læknar og hjúkrunarfræðingar þurfa hraðan og skýran aðgang að sjúkrasögu sjúklinga, en núverandi kerfi eru illa samþætt. Það þýðir að heilbrigðisstarfsfólk þarf að flakka á milli mismunandi kerfa til að fá heildarsýn. Í bráðatilvikum getur þetta tafið ákvarðanatöku og haft alvarlegar afleiðingar. ✅ Hvernig getur gervigreind bjargað stafrænum lausnum? ✅ 1. Sjálfvirk aðstoð fyrir sjúklinga – engar fleiri hindranir Gervigreind getur verið innbyggð í stafræna þjónustu til að svara algengum spurningum sjúklinga um lyf, tímaáætlanir og meðferðir. Í stað þess að flakka um flókið viðmót gæti sjúklingur fengið einfalt, auðskiljanlegt svar í rauntíma. ✅ 2. Skilvirkari sjúkraskrár – allar upplýsingar á einum stað Gervigreind getur sameinað og greint gögn úr mörgum kerfum og veitt læknum skýra yfirsýn yfir sjúkrasögu einstaklings. Með því að nota náttúrulegan tungumálaskilning getur hún sjálfvirknivætt flokkun upplýsinga og sparað heilbrigðisstarfsfólki dýrmætan tíma. ✅ 3. Betri spár og greiningar á heilsufarsgögnum Með því að greina stór gagnasöfn getur gervigreind fundið áhættuhópa og varað við sjúkdómum áður en þeir verða alvarlegir. Þetta gæti gjörbreytt forvörnum í íslenska heilbrigðiskerfinu. ✅ 4. Notendavænni upplýsingamiðlun – flóknar niðurstöður útskýrðar á mannamáli Í stað tæknilegrar læknisfræðiskýrslu getur sjúklingur fengið skýran og einfaldan texta um stöðu sína og næstu skref í meðferðinni. 📌 Hvað þarf að gerast núna? Það er ekki spurning hvort Ísland eigi að innleiða gervigreind í heilbrigðiskerfið, heldur hvenær og hvernig við gerum það rétt. ✔ Að þjálfa gervigreind á íslenskum heilbrigðisgögnum – svo hún virki fyrir íslenskt samfélag. ✔ Að forgangsraða notendareynslu – bæði fyrir sjúklinga og heilbrigðisstarfsfólk. ✔ Að tryggja siðferðislegan ramma og gagnavernd – þannig að gögn séu örugg og vel varin. ✔ Að fjárfesta í lausnum sem virka í stað þess að lappa upp á gamalt kerfi. 🔎 Niðurstaða: Ísland getur orðið leiðandi – ef við tökum réttar ákvarðanir núna Við höfum tækifæri til að gera íslenskt heilbrigðiskerfi að fyrirmynd í stafrænum lausnum. Ef við nýtum gervigreind rétt, getum við skapað kerfi sem virkar fyrir alla – bæði sjúklinga og heilbrigðisstarfsfólk. Stóra spurningin er: Ætlum við að leiða þessa þróun eða elta önnur lönd áratugum síðar? Höfundur er MBA nemadi hjá Akademias og gervigreindarfræðingur. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sigvaldi Einarsson Gervigreind Mest lesið Ráðherra gengur fram án laga Svanur Guðmundsson Skoðun Fjögurra daga vinnuvika – nýr veruleiki? Sigvaldi Einarsson Skoðun Málþófið um veiðigjöldin vekur miskunnsama Samverja Sigurjón Þórðarson Skoðun Grafarvogur framtíðar verður til Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun Sumargjöf Þórunn Sigurðardóttir Skoðun Hagkvæmur kostur utan friðlands Jóna Bjarnadóttir Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson Skoðun Gagnsæi og inntak Halldóra Lillý Jóhannsdóttir Skoðun Ágætu fyrrum samstarfsaðilar á Þjóðminjasafni Íslands Uggi Jónsson Skoðun Halldór 05.07.2025 Halldór Baldursson Halldór Skoðun Skoðun Fjögurra daga vinnuvika – nýr veruleiki? Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Ráðherra gengur fram án laga Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Hagkvæmur kostur utan friðlands Jóna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Gagnsæi og inntak Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Sumargjöf Þórunn Sigurðardóttir skrifar Skoðun Hannað fyrir miklu stærri markaði Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Grafarvogur framtíðar verður til Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Málþófið um veiðigjöldin vekur miskunnsama Samverja Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Menntastefna 2030 Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Ágætu fyrrum samstarfsaðilar á Þjóðminjasafni Íslands Uggi Jónsson skrifar Skoðun Ferðamannaþorpin - Náttúruvá Þóra B. Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson skrifar Skoðun Laxaharmleikur Jóhannes Sturlaugsson skrifar Skoðun Lýðræðið í skötulíki! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar Skoðun Til varnar jafnlaunavottun Magnea Marinósdóttir skrifar Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Barnaræninginn Pútín Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Um þjóð og ríki Gauti Kristmannsson skrifar Skoðun Málfrelsi og mörk þess á vettvangi lýðræðisins Helga Vala Helgadóttir skrifar Skoðun Sjókvíaeldi á Íslandi fjarstýrt með gervigreind frá Noregi Ingólfur Ásgeirsson skrifar Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Stjórnarandstaðan er vannýtt auðlind Jón Daníelsson skrifar Skoðun Ef Veðurstofan spáði vitlausu veðri í 40 ár, væri það bara í lagi? Björn Ólafsson skrifar Skoðun Hægri sósíalismi Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun 5 ára vegferð að skóla framtíðarinnar – eða ekki! Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar Sjá meira
Íslenska heilbrigðiskerfið er á krossgötum. Á síðustu árum hefur verið reynt að innleiða stafrænar lausnir til að bæta þjónustu, en niðurstaðan hefur oft verið þunglamaleg kerfi sem bæði sjúklingar og heilbrigðisstarfsfólk eiga erfitt með að nota. Í stað þess að einfalda ferla hafa mörg þessara kerfa skapað nýjar hindranir.Við þurfum að endurhugsa lausnir. Gervigreind gæti verið lykillinn að raunverulegri stafrænnri byltingu í íslensku heilbrigðiskerfi. Þegar stafrænar lausnir virka ekki – kerfi sem flækja ferla í stað þess að hjálpa Stafræn heilbrigðisþjónusta á að bæta aðgengi, hraða og öryggi – en hvað gerist þegar hún er ekki hönnuð með notandann í huga? Vandamálin eru vel þekkt: 1️⃣ Landspítala appið – lífsnauðsynleg gögn læst á bakvið hindranir Appið á að hjálpa sjúklingum að fylgjast með meðferðum og panta tíma, en margir lenda í því að mikilvægar upplýsingar eru aðeins aðgengilegar í gegnum appið. Þetta er sérstaklega stórt vandamál fyrir eldra fólk og þá sem eru ekki tæknivæddir. Aðgangsstýring og notendaviðmót virka ekki sem skyldi, sem veldur streitu hjá sjúklingum. 2️⃣ Heilsuvera – ósveigjanlegt kerfi sem flækir ferla fyrir notendur Í stað þess að einfalda samskipti milli sjúklinga og heilbrigðisstarfsfólks hefur Heilsuvera reynst flókin í notkun. Eldra fólk og þeir sem ekki eru vanir rafrænum lausnum eiga erfitt með að panta tíma og nálgast upplýsingar. Þegar fólk gefst upp á að nota kerfið og kýs frekar að hringja eða mæta á staðinn, verður stafræna lausnin tilgangslaus.Heilsuvera býður þó nú þegar upp á netspjall þar sem heilbrigðisstarfsfólk svarar fyrirspurnum sjúklinga. Þó það sé mikilvægt skref í átt að betri þjónustu, þá er spjallið háð opnunartímum og mönnun. Þetta sýnir þörfina fyrir sjálfvirkni með gervigreind, sem gæti tryggt tafarlausar upplýsingar allan sólarhringinn. 3️⃣ Sjúkraskrárkerfi – læknar þurfa að flakka á milli kerfa Læknar og hjúkrunarfræðingar þurfa hraðan og skýran aðgang að sjúkrasögu sjúklinga, en núverandi kerfi eru illa samþætt. Það þýðir að heilbrigðisstarfsfólk þarf að flakka á milli mismunandi kerfa til að fá heildarsýn. Í bráðatilvikum getur þetta tafið ákvarðanatöku og haft alvarlegar afleiðingar. ✅ Hvernig getur gervigreind bjargað stafrænum lausnum? ✅ 1. Sjálfvirk aðstoð fyrir sjúklinga – engar fleiri hindranir Gervigreind getur verið innbyggð í stafræna þjónustu til að svara algengum spurningum sjúklinga um lyf, tímaáætlanir og meðferðir. Í stað þess að flakka um flókið viðmót gæti sjúklingur fengið einfalt, auðskiljanlegt svar í rauntíma. ✅ 2. Skilvirkari sjúkraskrár – allar upplýsingar á einum stað Gervigreind getur sameinað og greint gögn úr mörgum kerfum og veitt læknum skýra yfirsýn yfir sjúkrasögu einstaklings. Með því að nota náttúrulegan tungumálaskilning getur hún sjálfvirknivætt flokkun upplýsinga og sparað heilbrigðisstarfsfólki dýrmætan tíma. ✅ 3. Betri spár og greiningar á heilsufarsgögnum Með því að greina stór gagnasöfn getur gervigreind fundið áhættuhópa og varað við sjúkdómum áður en þeir verða alvarlegir. Þetta gæti gjörbreytt forvörnum í íslenska heilbrigðiskerfinu. ✅ 4. Notendavænni upplýsingamiðlun – flóknar niðurstöður útskýrðar á mannamáli Í stað tæknilegrar læknisfræðiskýrslu getur sjúklingur fengið skýran og einfaldan texta um stöðu sína og næstu skref í meðferðinni. 📌 Hvað þarf að gerast núna? Það er ekki spurning hvort Ísland eigi að innleiða gervigreind í heilbrigðiskerfið, heldur hvenær og hvernig við gerum það rétt. ✔ Að þjálfa gervigreind á íslenskum heilbrigðisgögnum – svo hún virki fyrir íslenskt samfélag. ✔ Að forgangsraða notendareynslu – bæði fyrir sjúklinga og heilbrigðisstarfsfólk. ✔ Að tryggja siðferðislegan ramma og gagnavernd – þannig að gögn séu örugg og vel varin. ✔ Að fjárfesta í lausnum sem virka í stað þess að lappa upp á gamalt kerfi. 🔎 Niðurstaða: Ísland getur orðið leiðandi – ef við tökum réttar ákvarðanir núna Við höfum tækifæri til að gera íslenskt heilbrigðiskerfi að fyrirmynd í stafrænum lausnum. Ef við nýtum gervigreind rétt, getum við skapað kerfi sem virkar fyrir alla – bæði sjúklinga og heilbrigðisstarfsfólk. Stóra spurningin er: Ætlum við að leiða þessa þróun eða elta önnur lönd áratugum síðar? Höfundur er MBA nemadi hjá Akademias og gervigreindarfræðingur.
Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson skrifar
Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar
Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar
Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar
Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar