Björgunarleiðangur fyrir Heimsmarkmiðin Antonio Guterres skrifar 11. júní 2025 11:32 Í þessum mánuði munu leiðtogar koma saman í Sevilla á Spáni til að taka þátt í björgunarleiðangri. Honum er ætlað að að hjálpa til við að lagfæra fjárfestingar heimsins í sjálfbærri þróun. Meira gæti ekki verið í veði. Áratugur er liðinn frá því að Heimsmarkmiðin um sjálfbæra þróun voru samþykkt. Þótt ríki heims hafi margsinnis undirgengist skuldbindingar um fjármögnun þeirra, eru tveir þriðju hlutar þeirra á eftir áætlun. Og heimurinn er að bregðast þróunarríkjum sem skortir fjórar trilljónir Bandaríkjadala á ári til þess að hrinda þessum fyrirheitum í framkvæmd fyrir 2030. Fordæmalaus andspyrna Á sama tíma hefur hægst á hjólum efnahagslífsins í heiminum. Viðskiptadeilur færast í vöxt, þróunaraðstoð hefur verið skorin niður en útgjöld til hermála aukist. Á sama tíma sætir alþjóðleg samvinna fordæmalausu mótlæti. Kreppa alþjóðlegrar þróunar er áþreifanleg. Hún mælist í því að fjölskyldur leggjast soltnar til svefns, börn eru ekki bólusett, stúlkur hætta í skóla og heilu samfélögin eru án grundvallarþjónustu. Við verðum að rétta af kúrsinn. Tækifæri til slíks gefst á fjórðu ráðstefnunni um fjármögnun þróunar í Sevilla. Verkefni hennar er að samþykkja metnaðarfulla áætlun með víðtækum alheimsstuðningi við Heimsmarkmiðin um sjálfbæra þróun. Skjótra aðgerða er þörf Slík áætlun þarf að taka á þremur grundvallaratriðum. Í fyrsta lagi þarf Sevilla-ráðstefnan að greiða fyrir fjárstuðningi við þau ríki sem mest þurfa á því að halda. Með hraði. Einstökum ríkjum ber að vera við stjórnvölinn til að leysa úr læðingi fjármagn með þvi að efla tekjuöflun og taka á skattsvikum, peningaþvætti og ólöglegu fjárstreymi. Til þessa þurfa þau að njóta alþjóðlegrar samvinnu. Með þessum hætti fengju þau fjármagn, sem þau þurfa sárlega á að halda til að fjármagna forgangsmál, þar sem áhrifin eru mest. Þau eru menntun, heilsugæsla, atvinna, félagsleg vernd, fæðuöryggi og endurnýjanleg orka. Auka ber fé til útlána Á sama tíma ber þróunarbönkum hvort heldur sem þeir starfa innanlands, í einstökum heimshlutum eða á milliríkja-vettvangi að taka höndum saman til að standa straum af umtalsverðum fjárfestingum. Til þess að svo megi verða þarf að þrefalda getu þeirra til útlána til þess að þróunarríki hafi aðgang að fjármagni á viðunandi kjörum til lengri tíma. Þessu þurfa að fylgja endurráðstafanir óskilyrtra varasjóða eða sérstakra dráttarréttinda þróunarríkjum til handa helst hjá fjölþjóðabönkum, til að auka áhrifin. Fjárfestingar einkageirans eru einnig þýðingarmiklar. Hægt er afla fjár með því að auðvelda einkafjármagni að styðja þróunarverkefni banka og með því að vinna að lausnum sem milda gjaldeyriskreppur og blanda saman opinberu og einkafjármagn á skilvirkari hátt. Að standa við loforð Einkum og sér í lagi verða fjárveitendur að standa svið loforð sín í þróunarmálum. Í öðru lagi þarf að laga alþjóðlega skuldakerfið. Það er óréttlátt og úr sér gengið. Núverandi lánafyrirkomulag er ósjálfbært og þróunarríki treysta því ekki. Það er auðvelt að sjá hvers vegna. Afborganir af lánum eru myllusteinn um háls þróunarríkja og gera framþróun að engu. Þær nema 1.4 trilljón dala á ári. Margar ríkisstjórnir verja meira fé til að borga af skuldum en því sem þær verja til nauðsynja á borð við heilbrigðis og menntunar. Í Sevilla ber að stíga áþreifanleg skref til að draga úr lánakostnaði, auðvelda tímabæra endurskipulagningu lána ríkja, sem burðast með ósjálfbærar skuldir. Hindra þarf að skuldakreppa brjótist út. Létta skuldabyrði Í aðdraganda ráðstefnunnar þarf fjöldi ríkja að leggja fram tillögur til að létta á skuldabyrði þróunarríkja. Meðal annars þarf að auðvelda að gera hlé á greiðslum þegar hamfarir ganga yfir. Koma þarf upp heildstæðri lánaskráningu til að tryggja gegnsæi. Betrumbæta þarf aðferðir Alþjóða gjaldeyrissjóðsins, Alþjóðbankans og lánshæfnisfyrirtækja við að meta lánshæfni þróunarríkja. Að lokum þarf fundurinn í Sevilla að efla raddir og auka áhrif þróunarríkja innan alþjóðlega fjármálakerfisins með það fyrir augum að koma betur til móts við þarfir þeirra. Alþjóðlegum fjármálstofunum ber að umbreyta stjórnunar-uppbygginu sinni til að leyfa röddum þróunarlanda að heyrast og greiða fyrir þátttöku þeirra í stjórnun þeirra stofnana sem þeira þurfa á að halda. Réttlátara skattakerfi Veröldin þarf einnig á réttlátara skattakerfi að halda. Allar ríkisstjórnir heims þurfa að koma að hönnun slíks kerfis ekki aðeins þær ríkustu og valdamestu. Einnig væri stofnun félagsskapar lántökuríkja jákvætt skref. Það væri þarfur vettvangur til að stilla saman strengi og miðla reynslu. Þetta myndi vera skref í þá átt að draga úr valda-ójafnvægi.Fundurinn í Sevilla snýst ekki um góðgerðastarf. Hann snýst um réttlæti og að byggja framtíð þar sem ríki geta þrifist, byggt, stundað viðskipti og blómstrað í sameiningu. Heimur okkar er sífellt tengdari innbyrðis. Að skipta honum upp í auðuga og snauða hluta er uppskrift að enn meira óöryggi, sem myndi draga úr framförum hvarvetna. Með endurnýjuðum skuldbindingum og aðgerðum á heimsvísu, getur ráðstefnan í Sevilla skipt sköpum og endurnýjað trú á alþjóðlega samvinnu og skilað árangri í sjálfbærri þróun í þágu fólksins og plánetunnar. Leiðtogar verða að grípa sameiginlega til aðgerða til þess að björgunarleiðangurinn skili árangri. Höfundur er aðalframkvæmdastjóri Sameinuðu þjóðanna. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sameinuðu þjóðirnar Mest lesið Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson Skoðun Laxaharmleikur Jóhannes Sturlaugsson Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir Skoðun Ferðamannaþorpin - Náttúruvá Þóra B. Hafsteinsdóttir Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun Lýðræðið í skötulíki! Lilja Rafney Magnúsdóttir Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir Skoðun Ef Veðurstofan spáði vitlausu veðri í 40 ár, væri það bara í lagi? Björn Ólafsson Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun Skoðun Skoðun Ferðamannaþorpin - Náttúruvá Þóra B. Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson skrifar Skoðun Laxaharmleikur Jóhannes Sturlaugsson skrifar Skoðun Lýðræðið í skötulíki! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar Skoðun Til varnar jafnlaunavottun Magnea Marinósdóttir skrifar Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Barnaræninginn Pútín Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Um þjóð og ríki Gauti Kristmannsson skrifar Skoðun Málfrelsi og mörk þess á vettvangi lýðræðisins Helga Vala Helgadóttir skrifar Skoðun Sjókvíaeldi á Íslandi fjarstýrt með gervigreind frá Noregi Ingólfur Ásgeirsson skrifar Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Stjórnarandstaðan er vannýtt auðlind Jón Daníelsson skrifar Skoðun Ef Veðurstofan spáði vitlausu veðri í 40 ár, væri það bara í lagi? Björn Ólafsson skrifar Skoðun Hægri sósíalismi Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun 5 ára vegferð að skóla framtíðarinnar – eða ekki! Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar Skoðun Það sem ekki má segja um það sem enginn vill sjá Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Listin að verða fullkomlega ósammála sjálfri sér á mettíma Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Þingmenn auðvaldsins Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Arðgreiðslur í sjávarútvegi: Staðreyndir gegn fullyrðingum Elliði Vignisson skrifar Skoðun Verðugur bandamaður? Steinar Harðarson skrifar Skoðun Við þurfum nýja sýn á stjórnmál okkar - Mamdani-sýn Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Skoðun Sósíalistaflokkurinn heimilislaus - hvað næst? Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Rán um hábjartan dag Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Sjá meira
Í þessum mánuði munu leiðtogar koma saman í Sevilla á Spáni til að taka þátt í björgunarleiðangri. Honum er ætlað að að hjálpa til við að lagfæra fjárfestingar heimsins í sjálfbærri þróun. Meira gæti ekki verið í veði. Áratugur er liðinn frá því að Heimsmarkmiðin um sjálfbæra þróun voru samþykkt. Þótt ríki heims hafi margsinnis undirgengist skuldbindingar um fjármögnun þeirra, eru tveir þriðju hlutar þeirra á eftir áætlun. Og heimurinn er að bregðast þróunarríkjum sem skortir fjórar trilljónir Bandaríkjadala á ári til þess að hrinda þessum fyrirheitum í framkvæmd fyrir 2030. Fordæmalaus andspyrna Á sama tíma hefur hægst á hjólum efnahagslífsins í heiminum. Viðskiptadeilur færast í vöxt, þróunaraðstoð hefur verið skorin niður en útgjöld til hermála aukist. Á sama tíma sætir alþjóðleg samvinna fordæmalausu mótlæti. Kreppa alþjóðlegrar þróunar er áþreifanleg. Hún mælist í því að fjölskyldur leggjast soltnar til svefns, börn eru ekki bólusett, stúlkur hætta í skóla og heilu samfélögin eru án grundvallarþjónustu. Við verðum að rétta af kúrsinn. Tækifæri til slíks gefst á fjórðu ráðstefnunni um fjármögnun þróunar í Sevilla. Verkefni hennar er að samþykkja metnaðarfulla áætlun með víðtækum alheimsstuðningi við Heimsmarkmiðin um sjálfbæra þróun. Skjótra aðgerða er þörf Slík áætlun þarf að taka á þremur grundvallaratriðum. Í fyrsta lagi þarf Sevilla-ráðstefnan að greiða fyrir fjárstuðningi við þau ríki sem mest þurfa á því að halda. Með hraði. Einstökum ríkjum ber að vera við stjórnvölinn til að leysa úr læðingi fjármagn með þvi að efla tekjuöflun og taka á skattsvikum, peningaþvætti og ólöglegu fjárstreymi. Til þessa þurfa þau að njóta alþjóðlegrar samvinnu. Með þessum hætti fengju þau fjármagn, sem þau þurfa sárlega á að halda til að fjármagna forgangsmál, þar sem áhrifin eru mest. Þau eru menntun, heilsugæsla, atvinna, félagsleg vernd, fæðuöryggi og endurnýjanleg orka. Auka ber fé til útlána Á sama tíma ber þróunarbönkum hvort heldur sem þeir starfa innanlands, í einstökum heimshlutum eða á milliríkja-vettvangi að taka höndum saman til að standa straum af umtalsverðum fjárfestingum. Til þess að svo megi verða þarf að þrefalda getu þeirra til útlána til þess að þróunarríki hafi aðgang að fjármagni á viðunandi kjörum til lengri tíma. Þessu þurfa að fylgja endurráðstafanir óskilyrtra varasjóða eða sérstakra dráttarréttinda þróunarríkjum til handa helst hjá fjölþjóðabönkum, til að auka áhrifin. Fjárfestingar einkageirans eru einnig þýðingarmiklar. Hægt er afla fjár með því að auðvelda einkafjármagni að styðja þróunarverkefni banka og með því að vinna að lausnum sem milda gjaldeyriskreppur og blanda saman opinberu og einkafjármagn á skilvirkari hátt. Að standa við loforð Einkum og sér í lagi verða fjárveitendur að standa svið loforð sín í þróunarmálum. Í öðru lagi þarf að laga alþjóðlega skuldakerfið. Það er óréttlátt og úr sér gengið. Núverandi lánafyrirkomulag er ósjálfbært og þróunarríki treysta því ekki. Það er auðvelt að sjá hvers vegna. Afborganir af lánum eru myllusteinn um háls þróunarríkja og gera framþróun að engu. Þær nema 1.4 trilljón dala á ári. Margar ríkisstjórnir verja meira fé til að borga af skuldum en því sem þær verja til nauðsynja á borð við heilbrigðis og menntunar. Í Sevilla ber að stíga áþreifanleg skref til að draga úr lánakostnaði, auðvelda tímabæra endurskipulagningu lána ríkja, sem burðast með ósjálfbærar skuldir. Hindra þarf að skuldakreppa brjótist út. Létta skuldabyrði Í aðdraganda ráðstefnunnar þarf fjöldi ríkja að leggja fram tillögur til að létta á skuldabyrði þróunarríkja. Meðal annars þarf að auðvelda að gera hlé á greiðslum þegar hamfarir ganga yfir. Koma þarf upp heildstæðri lánaskráningu til að tryggja gegnsæi. Betrumbæta þarf aðferðir Alþjóða gjaldeyrissjóðsins, Alþjóðbankans og lánshæfnisfyrirtækja við að meta lánshæfni þróunarríkja. Að lokum þarf fundurinn í Sevilla að efla raddir og auka áhrif þróunarríkja innan alþjóðlega fjármálakerfisins með það fyrir augum að koma betur til móts við þarfir þeirra. Alþjóðlegum fjármálstofunum ber að umbreyta stjórnunar-uppbygginu sinni til að leyfa röddum þróunarlanda að heyrast og greiða fyrir þátttöku þeirra í stjórnun þeirra stofnana sem þeira þurfa á að halda. Réttlátara skattakerfi Veröldin þarf einnig á réttlátara skattakerfi að halda. Allar ríkisstjórnir heims þurfa að koma að hönnun slíks kerfis ekki aðeins þær ríkustu og valdamestu. Einnig væri stofnun félagsskapar lántökuríkja jákvætt skref. Það væri þarfur vettvangur til að stilla saman strengi og miðla reynslu. Þetta myndi vera skref í þá átt að draga úr valda-ójafnvægi.Fundurinn í Sevilla snýst ekki um góðgerðastarf. Hann snýst um réttlæti og að byggja framtíð þar sem ríki geta þrifist, byggt, stundað viðskipti og blómstrað í sameiningu. Heimur okkar er sífellt tengdari innbyrðis. Að skipta honum upp í auðuga og snauða hluta er uppskrift að enn meira óöryggi, sem myndi draga úr framförum hvarvetna. Með endurnýjuðum skuldbindingum og aðgerðum á heimsvísu, getur ráðstefnan í Sevilla skipt sköpum og endurnýjað trú á alþjóðlega samvinnu og skilað árangri í sjálfbærri þróun í þágu fólksins og plánetunnar. Leiðtogar verða að grípa sameiginlega til aðgerða til þess að björgunarleiðangurinn skili árangri. Höfundur er aðalframkvæmdastjóri Sameinuðu þjóðanna.
Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun
Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir Skoðun
„Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun
Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson skrifar
Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar
Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar
Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar
Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar
Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar
Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun
Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir Skoðun
„Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun