Segir Guð­laug fara með rangt mál: „Hvim­leið þessi valkvæða hlustun stjórnar­and­stöðunnar“

Evrópusambandið hyggst leggja verndartolla á járnblendi og kísiljárn frá meðal annars Íslandi og Noregi. Þeir munu taka gildi að óbreyttu eftir þrjár vikur en formlegt samtal á milli Íslands og ESB fer nú í hönd.

Forstjóri Elkem á Grundartanga sem er eini framleiðandi kísiljárns hér á landi sagði í kvöldfréttum í gær að samkeppnishæfni fyrirtækisins verði þurrkuð út verði tollarnir að veruleika.

Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir utanríkisráðherra segir allt kapp lagt á að koma í veg fyrir tolla með virku samtali við ESB og samstarfi við Norðmenn.

„Við erum eindregið þeirrar skoðunar og verið skýr að ef það verði gripið til verndarráðstafana af hálfu ESB þá eigi það ekki að ná til íslenskra útflytjenda . Við Íslendingar erum þátttakendur á innri markaðnum og það er að okkar mati mikilvægt að það verði ekki rask á viðskiptum með þessar afurðir inn á markað ESB. Þessar vörur sem við erum að senda eru mikilvægar fyrir framleiðslu sem á sér stað innan Evrópusambandsins.“

Þorgerður vísar orðum Guðlaugar á bug

Guðlaugur Þór Þórðarson, þingmaður Sjálfstæðisflokksins, hélt því fram í kvöldfréttum í gær að ekki hafi verið minnst einu orði á mögulega tolla á fundi utanríkismálanefndar Alþingis í kjölfar heimsóknar forseta framkvæmdastjórnar ESB hér á landi á dögunum. 

Þorgerður vísar því alfarið á bug.

„Það kemur mér mjög á óvart að stjórnarandstaðan segi að það hafi ekki verið minnst á þetta. Þvert á móti þá minntist ég á þetta og sagði að vegna þessa viðkvæma máls yrðu fundir í vikunni. Í ljósi þess að stjórnarandstaðan hafði beðið um að það yrði ekki trúnaður á fundinum þá gat ég ekki farið dýpra í málið. Þetta var nefnt á þessum fundi og hún fer að verða svolítið hvimleið þessi valkvæða hlustun stjórnarandstöðunnar.“

„Það sem ég sagði var að það er viðkvæm staða í viðskiptamálum á milli ESB og Íslands og það væru fundir núna á næstunni vegna þessa og að við myndum að sjálfsögðu fara betur yfir þetta. Það kemur á óvart að heyra þetta frá fólki sem bað um fundinn og mætti síðan ekki á fundinn,“ segir hún og vísar þar með til orða Diljár Mistar Einarsdóttur, þingmanns Sjálfstæðisflokksins, í samtali við Morgunblaðið. Guðlaugur Þór mætti á fundinn í stað Diljár.

Trúnaðarmál sem hafi nýlega komið raunverulega til umræðu

Málið hefur verið á borði utanríkisráðuneytisins með einum eða öðrum hætti frá því í desember en Þorgerður áréttar að áform ESB um verndartollanna hafi ekki orðið formleg fyrr en fyrir skömmu. Guðlaugur gagnrýndi það í gær að stjórnarandstaðan hafi fyrst fengið veður af málinu líkt og þjóðin í gegnum fjölmiðla í Noregi á föstudaginn.

„Þetta er ekki formlega tekið fyrir fyrr en núna nýlega. Ég á samtal við viðskiptastjóra Evrópusambandsins 10. júlí og þar er sérstaklega beðið um trúnað á upplýsingum því þetta snertir auðvitað fyrirtæki sem er á markaði og allir sem hafa einhvern skilning á því átta sig á afhverju.“

Yfirvofandi tollar hafi einnig verið til umræðu á fundi Þorgerðar og forsætisráðherra með Ursulu von der Leyen, forseta framkvæmdastjórnar Evrópusambandsins, á dögunum.

„Við fórum mjög skilmerkilega yfir þetta og það leiddi af sér strax í kjölfarið til fundar með framkvæmdastjórninni á miðvikudegi og síðan með sameiginlegu EFTA og ESB nefndinni og þar var fundur á fimmtudaginn. Þegar stjórnarandstaðan var að finna Ursulu von der Leyen allt til foráttu þá benti ég á að þetta væri meðal annars afrakstur heimsóknarinnar að við gætum fengið fleiri tækifæri til að halda uppi mjög skýrum sjónarmiðum Íslands.“

Undirstrikar óvissu og óöryggi í alþjóðamálum

Hugsanlegir verndartollar ESB byggjast á undanþáguákvæði í EES-samningnum sem til að mynda nýtt þegar að Ísland beitti gjaldeyrishöftum gegn Evrópusambandinu. Það hefur ekki verið nýtt af hálfu ESB áður að sögn sérfræðings í Evrópurétti. Spurð hvort að þetta marki kaflaskil í EES-samstarfinu segir Þorgerður þetta undirstrika óvissu og óöryggi í alþjóðamálum.

„Ekki bara þegar það kemur að stríði víða um heim heldur ekki síður þessa óvissu varðandi viðskipti. Fyrir okkur, þjóð sem stólar á það að hafa greiðan aðgang að mörkuðum að þá er þetta ekki jákvæð þróun í heimsmálum. Varðandi EES-samninginn, það sem við getum gert er einmitt þetta að fylgja eftir samningnum sem slíkum. Standa líka við okkar skuldbindingar og sýna að okkur sé alvara að gera það sem til okkar sviðs heyrir. Til að mynda að klára bókun 35. Að vera ekki að voma yfir því heldur sýna það að okkur sjálfum sé alvara að gera það sem þarf til að uppfylla EES samninginn.“

Þorgerður segir Evrópusambandið íhuga verndartolla vegna slæmrar stöðu á markaði fyrir kísiljárn.

„Þetta er ekki út af Bandaríkjunum eins og sumir halda fram. Þessi staða kemur upp því það eru ýmis asíuríki eins og Kína, Kasakstan og Indland sem eru með offramleiðslu og eru að undirbjóða þessar vörur inn á markað ESB. Við höldum uppi skýrt þessum sjónarmiðum að við teljum þetta ekki eiga við íslenskar eða norskar afurðir.“