Hugmynd fyrir þingið Guðmundur Steingrímsson skrifar 27. maí 2019 08:00 Það er fastur liður á vorin, álíka fyrirsjáanlegt og að Ísland vinni ekki Eurovision, að einhverjir fulltrúar á Alþingi Íslendinga finni til málæðis. Það er svolítið eins og þeim sé sleppt út líkt og kúm og þeir hlaupi í æðibunu um lendur stjórnmálanna. Sól hækkar. Hiti vex. Gras grænkar. Fólk almennt brosir. Inni á þingi skilar þessi vorkoma og aukna bjartsýni sér hins vegar iðulega í því, á einhvern lífeðlisfræðilegan máta, að í brjóstum sumra þingmanna brýst fram þörf til að tala. Menn vilja eiga ræðustólinn. Þeir vilja stoppa mál. Þeir gera sig þvera. Þeir tala á næturnar. David Attenborough gæti vafalítið gert um þetta góðan þátt. Koma mætti fyrir alls konar myndavélum í þingsal, örmyndavélum og infra-rauðum til næturtöku, og safna efni í mörg ár. Niðurstaðan yrði mögnuð dýralífsmynd um hegðun miðaldra karldýra í lokuðum rýmum á norðurslóðum að vorlagi. Hvað á að gera í þessu? Þetta er alltaf jafn ömurlegt. Málþóf á þingi er illskiljanlegt öllu venjulegu fólki, lítur út eins og fáránleg vitleysa og er skammarblettur á þingstörfum. Meira óskiljanlegt er þó hitt, að í mörg ár hefur legið fyrir að reglur um þingfundi, svokölluð þingsköp, eru í meira lagi gölluð. Þau bjóða upp á þessa vitleysu.Minnihlutinn ræður Í liðinni viku hertóku Miðflokksmenn ræðustól Alþingis og hófu þar tal sitt. Edrú, held ég. Þeim hugnast ekki þingsályktunartillaga um þriðja orkupakkann, svokallaða, sem hefur samt verið í umræðu og skoðun hér á landi í hátt í áratug, og var upphaflega samþykktur í öllum megindráttum af þeim sjálfum. Gott og vel. Þingmenn mega auðvitað vera á móti. Allir hafa rétt á sinni skoðun og sannfæringu. Fólk má líka skipta um skoðun. Allt er þetta leyfilegt og eðlilegt. Í þingstörfum hins vegar verður að ríkja einhvers konar skilningur á tvennu, og jafnvægi milli þeirra sjónarmiða: 1) Meirihlutinn verður að ráða á einhverjum tímapunkti. Það er í anda lýðræðisins. 2) Minnihlutinn verður að hafa einhver áhrif. Það er líka lýðræðislegt og ákaflega oft til bóta. Það verður að segjast eins og er, að þingsköpum hefur því miður verið þannig háttað um nokkurra ára skeið, að jafnvægi milli þessara sjónarmiða ríkir engan veginn. Minnihlutinn hefur samkvæmt þingsköpum aðeins eitt vopn: Að tala. Í krafti þess hefur raunin því miður orðið sú að minnihlutinn ræður. Hann hefur töglin og hagldirnar. Það gengur auðvitað ekki.Gallinn er þessi Reglum um ræðutíma var breytt fyrir nokkrum árum. Áður fyrr máttu þingmenn ekki fara oft í pontu, en þeir máttu hins vegar tala eins lengi og þeir vildu. Málþóf voru því með þeim hætti, að þingmenn töluðu í fimm, sex, sjö tíma, jafnvel, og lásu upphátt heilu bækurnar. Allt þangað til þeir þurftu að fara á klósettið, sem var auðvitað alltaf vonbrigði fyrir hlutaðeigandi þingmann, en brýnt. Þetta þótti bagalegt fyrir ásýnd þingsins. Þessu var breytt. Ákveðið var að takmarka ræðutíma. Eitt sáu menn ekki fyrir: Nú geta þingmenn farið upp í pontu aftur og aftur. Þeir geta farið endalaust upp í pontu og haldið stuttar ræður. Fyrir málþófspésa er þetta í raun miklu hentugra fyrirkomulag. Haldin er stutt ræða um alls kyns þrúgandi álitaefni með tilheyrandi handahreyfingum. Samflokksmenn fara í andsvör. Mínúturnar safnast upp. Svo endurtekur samherji þetta ferli, á meðan hinn fer að pissa, tékkar á netinu eða horfir á Netflix. Svo er þetta endurtekið. Aftur og aftur. Í raun geta tveir þingmenn, með því að skiptast á (og þess eru dæmi), haldið þinginu í gíslingu eins lengi og þeim sýnist. Til eru ákvæði í þingsköpum sem segja að viss fjöldi þingmanna geti stöðvað umræðu og farið fram á atkvæðagreiðslu. Af hverju er þessu ákvæði ekki beitt, er stundum spurt. Ástæðan er einföld: Ef þessu ákvæði yrði beitt til að stöðva umræðu um eitt tiltekið ágreiningsmál, þá yrði niðurstaðan einfaldlega sú að málþófsmenn myndu stöðva öll önnur mál. Ákvæðinu þyrfti því að beita um öll mál. Og jafnvel þótt það yrði gert, gætu málþófsmenn samt farið í pontu út af alls konar öðrum ástæðum.Undarleg tregða Þannig að: Málþóf er plága. Margir hafa í gegnum tíðina ljáð máls á því að breyta þessu. Besta leiðin væri sú, að vopn minnihlutans til að hafa áhrif fælist frekar í því að geta skotið ágreiningi til þjóðarinnar. Það væri á allan hátt heilbrigðara og lýðræðislegra. Einhverra hluta vegna stendur ekki vilji til þess. Menn vilja frekar málæðið. Það er rannsóknarefni í sjálfu sér. En jæja. Kannski þarf bara að hugsa aðeins út fyrir boxið. Hér er þá önnur tillaga að lausn: Skiptum salnum upp í 63 lítil rými og höfum púlt inni í hverju þeirra. Hver þingmaður getur talað í sínu púlti að vild og má taka púltið með heim til sín. Ok? Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Guðmundur Steingrímsson Mest lesið Halldór 5.10.2024 Jón Þór Stefánsson Halldór Spilling á Íslandi: Erum við að missa tökin? Ágústa Árnadóttir Skoðun Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun Sleppum brúnni og förum betri leið framhjá Selfossi Elliði Vignisson Skoðun Eignafólk græðir mikið á vaxtastefnu Seðlabankans Stefán Ólafsson Skoðun Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun Að dansa í regninu Lóa Björk Ólafsdóttir Skoðun Háskóli Íslands er ekki að sinna skyldum sínum Silja Höllu Egilsdóttir Skoðun Einstakur atburður og viðbúnaður Marinó G. Njálsson Skoðun Foreldrar eru sérfræðingar í sínum börnum Valdimar Víðisson Skoðun Skoðun Skoðun Eignafólk græðir mikið á vaxtastefnu Seðlabankans Stefán Ólafsson skrifar Skoðun Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur skrifar Skoðun Framtíðarkvíði er ekki gott veganesti Sigurður Páll Jónsson skrifar Skoðun Spilling á Íslandi: Erum við að missa tökin? Ágústa Árnadóttir skrifar Skoðun Orkan á Vestfjörðum Þorsteinn Másson skrifar Skoðun Smábátar eru þjóðhagslega hagkvæmari en togarar Kjartan Sveinsson skrifar Skoðun Foreldrar eru sérfræðingar í sínum börnum Valdimar Víðisson skrifar Skoðun Vísindin vakna til nýsköpunar! Einar Mäntylä skrifar Skoðun Risastórt lýðheilsumál sem Alþingi hunsar Sigurður Hólmar Jóhannesson skrifar Skoðun Þess vegna býð ég mig fram Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Sleppum brúnni og förum betri leið framhjá Selfossi Elliði Vignisson skrifar Skoðun Einstakur atburður og viðbúnaður Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Framboð er eina leiðin Eiríkur St. Eiríksson skrifar Skoðun Háskóli Íslands er ekki að sinna skyldum sínum Silja Höllu Egilsdóttir skrifar Skoðun Verðmætasköpun og kennarar Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Nýjar lausnir gegn ofbeldi Drífa Snædal skrifar Skoðun Lögin um það sem er bannað Helgi Brynjarsson skrifar Skoðun Að dansa í regninu Lóa Björk Ólafsdóttir skrifar Skoðun Dauðarefsing Pírata Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Af hverju erum við að þessu? Kjartan Sveinn Guðmundsson skrifar Skoðun Upplýsingaóreiða í boði orkugeirans og Landsvirkjunar Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Úrskurðargrautur lögmanna Ómar R. Valdimarsson skrifar Skoðun Er vitlaust gefið í stjórnmálum? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Hinn langi USArmur Ísraels Ingólfur Steinsson skrifar Skoðun Kveðja frá Heimssýn til landsfundar VG 2024 Haraldur Ólafsson skrifar Skoðun Þjóðaróperan á Alþingi í nær 70 ár Finnur Bjarnason,Þórunn Sigurðardóttir skrifar Skoðun Um Ölfusárbrú og veggjöld Haukur Arnþórsson skrifar Skoðun Af fordómum gervigreindar, Gísla Marteini og því sem þú getur gert til að hafa áhrif! Lilja Dögg Jónsdóttir,Hafsteinn Einarsson skrifar Skoðun Ég var með alþingismanni í meðferð Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Sjá meira
Það er fastur liður á vorin, álíka fyrirsjáanlegt og að Ísland vinni ekki Eurovision, að einhverjir fulltrúar á Alþingi Íslendinga finni til málæðis. Það er svolítið eins og þeim sé sleppt út líkt og kúm og þeir hlaupi í æðibunu um lendur stjórnmálanna. Sól hækkar. Hiti vex. Gras grænkar. Fólk almennt brosir. Inni á þingi skilar þessi vorkoma og aukna bjartsýni sér hins vegar iðulega í því, á einhvern lífeðlisfræðilegan máta, að í brjóstum sumra þingmanna brýst fram þörf til að tala. Menn vilja eiga ræðustólinn. Þeir vilja stoppa mál. Þeir gera sig þvera. Þeir tala á næturnar. David Attenborough gæti vafalítið gert um þetta góðan þátt. Koma mætti fyrir alls konar myndavélum í þingsal, örmyndavélum og infra-rauðum til næturtöku, og safna efni í mörg ár. Niðurstaðan yrði mögnuð dýralífsmynd um hegðun miðaldra karldýra í lokuðum rýmum á norðurslóðum að vorlagi. Hvað á að gera í þessu? Þetta er alltaf jafn ömurlegt. Málþóf á þingi er illskiljanlegt öllu venjulegu fólki, lítur út eins og fáránleg vitleysa og er skammarblettur á þingstörfum. Meira óskiljanlegt er þó hitt, að í mörg ár hefur legið fyrir að reglur um þingfundi, svokölluð þingsköp, eru í meira lagi gölluð. Þau bjóða upp á þessa vitleysu.Minnihlutinn ræður Í liðinni viku hertóku Miðflokksmenn ræðustól Alþingis og hófu þar tal sitt. Edrú, held ég. Þeim hugnast ekki þingsályktunartillaga um þriðja orkupakkann, svokallaða, sem hefur samt verið í umræðu og skoðun hér á landi í hátt í áratug, og var upphaflega samþykktur í öllum megindráttum af þeim sjálfum. Gott og vel. Þingmenn mega auðvitað vera á móti. Allir hafa rétt á sinni skoðun og sannfæringu. Fólk má líka skipta um skoðun. Allt er þetta leyfilegt og eðlilegt. Í þingstörfum hins vegar verður að ríkja einhvers konar skilningur á tvennu, og jafnvægi milli þeirra sjónarmiða: 1) Meirihlutinn verður að ráða á einhverjum tímapunkti. Það er í anda lýðræðisins. 2) Minnihlutinn verður að hafa einhver áhrif. Það er líka lýðræðislegt og ákaflega oft til bóta. Það verður að segjast eins og er, að þingsköpum hefur því miður verið þannig háttað um nokkurra ára skeið, að jafnvægi milli þessara sjónarmiða ríkir engan veginn. Minnihlutinn hefur samkvæmt þingsköpum aðeins eitt vopn: Að tala. Í krafti þess hefur raunin því miður orðið sú að minnihlutinn ræður. Hann hefur töglin og hagldirnar. Það gengur auðvitað ekki.Gallinn er þessi Reglum um ræðutíma var breytt fyrir nokkrum árum. Áður fyrr máttu þingmenn ekki fara oft í pontu, en þeir máttu hins vegar tala eins lengi og þeir vildu. Málþóf voru því með þeim hætti, að þingmenn töluðu í fimm, sex, sjö tíma, jafnvel, og lásu upphátt heilu bækurnar. Allt þangað til þeir þurftu að fara á klósettið, sem var auðvitað alltaf vonbrigði fyrir hlutaðeigandi þingmann, en brýnt. Þetta þótti bagalegt fyrir ásýnd þingsins. Þessu var breytt. Ákveðið var að takmarka ræðutíma. Eitt sáu menn ekki fyrir: Nú geta þingmenn farið upp í pontu aftur og aftur. Þeir geta farið endalaust upp í pontu og haldið stuttar ræður. Fyrir málþófspésa er þetta í raun miklu hentugra fyrirkomulag. Haldin er stutt ræða um alls kyns þrúgandi álitaefni með tilheyrandi handahreyfingum. Samflokksmenn fara í andsvör. Mínúturnar safnast upp. Svo endurtekur samherji þetta ferli, á meðan hinn fer að pissa, tékkar á netinu eða horfir á Netflix. Svo er þetta endurtekið. Aftur og aftur. Í raun geta tveir þingmenn, með því að skiptast á (og þess eru dæmi), haldið þinginu í gíslingu eins lengi og þeim sýnist. Til eru ákvæði í þingsköpum sem segja að viss fjöldi þingmanna geti stöðvað umræðu og farið fram á atkvæðagreiðslu. Af hverju er þessu ákvæði ekki beitt, er stundum spurt. Ástæðan er einföld: Ef þessu ákvæði yrði beitt til að stöðva umræðu um eitt tiltekið ágreiningsmál, þá yrði niðurstaðan einfaldlega sú að málþófsmenn myndu stöðva öll önnur mál. Ákvæðinu þyrfti því að beita um öll mál. Og jafnvel þótt það yrði gert, gætu málþófsmenn samt farið í pontu út af alls konar öðrum ástæðum.Undarleg tregða Þannig að: Málþóf er plága. Margir hafa í gegnum tíðina ljáð máls á því að breyta þessu. Besta leiðin væri sú, að vopn minnihlutans til að hafa áhrif fælist frekar í því að geta skotið ágreiningi til þjóðarinnar. Það væri á allan hátt heilbrigðara og lýðræðislegra. Einhverra hluta vegna stendur ekki vilji til þess. Menn vilja frekar málæðið. Það er rannsóknarefni í sjálfu sér. En jæja. Kannski þarf bara að hugsa aðeins út fyrir boxið. Hér er þá önnur tillaga að lausn: Skiptum salnum upp í 63 lítil rými og höfum púlt inni í hverju þeirra. Hver þingmaður getur talað í sínu púlti að vild og má taka púltið með heim til sín. Ok?
Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun
Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun
Skoðun Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur skrifar
Skoðun Af fordómum gervigreindar, Gísla Marteini og því sem þú getur gert til að hafa áhrif! Lilja Dögg Jónsdóttir,Hafsteinn Einarsson skrifar
Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun
Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun