Foreldrahlutverkinu kastað á sorphauginn? Óskar Steinn Jónínuson Ómarsson skrifar 1. nóvember 2019 09:00 Biskup Íslands, Agnes M. Sigurðardóttir, bað í vikunni samkynhneigt fólk afsökunar fyrir hönd Þjóðkirkjunnar. Sagði hún kirkjuna hafa valdið samkynhneigðum sársauka, vandræðum og erfiðleikum í gegnum tíðina. Tilefni afsökunarbeiðninnar er upprifjun heimildaþáttanna Svona fólk á andstöðu kirkjunnar við rétt einstaklinga af sama kyni til hjónabands og barneigna. Orð sem Karl Sigurbjörnsson, þáverandi biskup, lét falla um málið árið 2006 hafa vakið sérstaka athygli. Í sjónvarpsviðtali sagði hann meðal annars að hjónabandið ætti það inni að því væri ekki „kastað á sorphauginn án þess að hugsa okkar gang.“ Orð Biskups vöktu furðu og reiði á sínum tíma og skömmu síðar var búið að festa í lög rétt einstaklinga af sama kyni til hjónabands.Opinber stofnun brýtur á fötluðum Í vikunni féll dómur í Hæstarétti um að Barnaverndarstofu hafi verið óheimilt að hafna umsókn Freyju Haraldsdóttur, baráttukonu fyrir réttindum fatlaðs fólks, um að sitja matsnámskeið fyrir þau sem hafa óskað þess að verða fósturforeldrar. Freyja sótti um árið 2015 en var synjað þrátt fyrir að hafa uppfyllt öll skilyrði sem þarf til að fá að sitja slíkt námskeið. Freyja krafðist þess í máli sínu að fá sömu málsmeðferð og aðrir. Fyrir öllum dómstigum hefur Barnaverndarstofa barist með kjafti og klóm og varið ákvörðun sína um að mismuna Freyju á grundvelli fötlunar hennar. Stofnunin hefur m.a. látið að því liggja að fötlun foreldris geti ógnað velferð barns og að fatlaðar mæður með notendastýrða persónulega aðstoð (NPA) geti ekki myndað tengsl við börn eða sinnt þeim með „virkum hætti“. Þessi málflutningur stenst enga skoðun og hefur nú verið hafnað af Hæstarétti. Eftir dómsuppkvaðningu Hæstaréttar hefur lítið borið á auðmýkt frá Barnaverndarstofu. Þvert á móti hefur forstjóri stofnunarinnar haldið áfram viðteknum hætti. Í viðtali við Morgunblaðið í gær sagði hún að herða þurfi reglur til að hægt sé að neita fólki sem „augljóslega uppfyllir ekki skilyrðin“ um að sækja námskeiðið. Í þessu samhengi setti hún fatlað fólk undir sama hatt og fólk með afbrotaferil og nýlega neyslusögu að baki. Þessi jaðarsetning er af sama meiði og útilokun kirkjunnar á samkynhneigðum á sínum tíma. Hvort tveggja byggir á fordómum gagnvart minnihlutahópum og úreltum viðhorfum um hefðbundin foreldrahlutverk. Ein afleiðing fordómafullrar afstöðu Barnaverndarstofu er að hún gefur hatursfullri umræðu á samfélagsmiðlum vægi. Ef þetta mál hefur sýnt okkur eitthvað þá er það hve fötlunarfordómar eru enn útbreiddir, ekki aðeins meðal stórs hluta þjóðarinnar heldur innan opinberra stofnana líka. Alltof fáum dettur í hug að hlusta á hlið Freyju Haraldsóttur í málinu, velta fyrir sér þeim kostum sem hún og fleiri fatlaðir einstaklingar kunna að búa yfir sem foreldrar, eða þeirri staðreynd að á hverjum degi sinnir fatlað fólk um allan heim foreldrahlutverkinu með miklum sóma. Hvenær biðjast þau afsökunar? Viðhorfin sem mæta Freyju og öðru fötluðu fólki í þessari umræðu minna um margt á mótmæli kirkjunnar gegn barneignum og hjónabandi fólks af sama kyni fyrir rúmum áratug síðan. Það vantar bara að forstjóri Barnaverndarstofu vari við því að foreldrahlutverkinu sé „kastað á sorphauginn“. Afstaða stofnunarinnar til foreldrahlutverksins sýnir að jafnréttishugmyndir Íslendinga eru ekki komnar lengra en svo að fatlað fólk sé umborið svo lengi sem það stígur ekki út fyrir þau mörk sem því er sett. Við eigum enn töluvert langt í land þegar kemur að sjálfsagðri virðingu fyrir fötluðu fólki. En framþróun mannréttinda á sér stað fyrir tilstilli fólks sem er tilbúið að stíga út fyrir mörk hins gamalkunna. Einn daginn mun fulltrúi barnaverndaryfirvalda nefnilega standa frammi fyrir alþjóð eins og biskup gerði í vikunni og þurfa að biðja fatlað fólk afsökunar á misrétti fortíðar. Best væri að það gerðist fyrr en seinna.Höfundur er varaforseti Ungra jafnaðarmanna. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Börn og uppeldi Félagsmál Óskar Steinn Jónínuson Ómarsson Trúmál Mest lesið Um spretthóp og lestrarkennslu. Hvatning til mennta- og barnamálaráðherra um faglega starfshætti Auður Soffíu Björgvinsdóttir Skoðun Hvernig tryggir þú stærstu fjárfestingu lífins? Berglind Halla Elíasdóttir Skoðun Frá, frá, frá. Fúsa liggur á Eiríkur Hjálmarsson Skoðun Þakkir til starfsfólk Janusar Sigrún Ósk Bergmann Skoðun Mun gervigreindin senda konur heim? Björgmundur Örn Guðmundsson Skoðun Á uppgjör frá TR að koma eldri borgurum á óvart? Björn Snæbjörnsson Skoðun Ráðalaus ráðherra Högni Elfar Gylfason Skoðun Fæðing Ísraels - Líkum misþyrmt BIrgir Dýrfjörð Skoðun Ritunarramminn - verkfæri fyrir kennara! Katrín Ósk Þráinsdóttir Skoðun Kynbundinn munur í tekjum á efri árum Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Hvað er markaðsverð á fiski? Sverrir Haraldsson skrifar Skoðun Tími til kerfisbundinna breytinga í samfélagstúlkun – ákall til stjórnvalda Anna Karen Svövudóttir skrifar Skoðun Fæðing Ísraels - Líkum misþyrmt BIrgir Dýrfjörð skrifar Skoðun Við eigum allt. Af hverju finnst okkur samt vanta eitthvað? Valentina Klaas skrifar Skoðun Um spretthóp og lestrarkennslu. Hvatning til mennta- og barnamálaráðherra um faglega starfshætti Auður Soffíu Björgvinsdóttir skrifar Skoðun Tíðaheilbrigði er lykilatriði í jafnrétti kynjanna Berit Mueller skrifar Skoðun Þjóðarmorð – frá orðfræðilegu sjónarmiði Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Borgarlína, barnleysi og bíllaus lífstíll – hentar það Kópavogi? Einar Jóhannes Guðnason skrifar Skoðun Þakkir til starfsfólk Janusar Sigrún Ósk Bergmann skrifar Skoðun Mun gervigreindin senda konur heim? Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Frá, frá, frá. Fúsa liggur á Eiríkur Hjálmarsson skrifar Skoðun Nokkur orð um stöðuna Dögg Þrastardóttir skrifar Skoðun Kynbundinn munur í tekjum á efri árum Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun #blessmeta – þriðja grein Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hvernig tryggir þú stærstu fjárfestingu lífins? Berglind Halla Elíasdóttir skrifar Skoðun Ritunarramminn - verkfæri fyrir kennara! Katrín Ósk Þráinsdóttir skrifar Skoðun Hvalveiðar eru ekki mannréttindi. Þetta er atvinnugrein sem hefur mistekist Ed Goodall skrifar Skoðun Feluleikur Þorgerðar Katrínar Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Ráðalaus ráðherra Högni Elfar Gylfason skrifar Skoðun Spólum til baka Snævar Ingi Sveinsson skrifar Skoðun Sögulegur dómur Hæstaréttar – staðfestir sjálfstæði Alþingis Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Að vera fatlaður á Íslandi er full vinna Birna Ösp Traustadóttir skrifar Skoðun Sæluríkið Ísland Einar Helgason skrifar Skoðun Áskorun til Alþingis: Tryggið almannahagsmuni - afnemið samkeppnisundanþágu afurðastöðvanna Benedikt S. Benediktsson,Breki Karlsson,Halla Gunnarsdóttir,Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Stormurinn gegn stóðhryssunni Hallgerður Ljósynja Hauksdóttir skrifar Skoðun Kallið þið þetta fjölbreytni? Hermann Borgar Jakobsson skrifar Skoðun Til varnar Eyjafjöllum - og Íslandi öllu Pétur Jónasson skrifar Skoðun Réttlætið sem refsar Jóni Hjálmar Vilhjálmsson skrifar Skoðun Guðmundur Hrafn Arngrímsson er maður sem hefur aldrei rúllað sexum Kristján Blöndal skrifar Skoðun Eitt eilífðar smáblóm með titrandi tár Katrín Matthíasdóttir skrifar Sjá meira
Biskup Íslands, Agnes M. Sigurðardóttir, bað í vikunni samkynhneigt fólk afsökunar fyrir hönd Þjóðkirkjunnar. Sagði hún kirkjuna hafa valdið samkynhneigðum sársauka, vandræðum og erfiðleikum í gegnum tíðina. Tilefni afsökunarbeiðninnar er upprifjun heimildaþáttanna Svona fólk á andstöðu kirkjunnar við rétt einstaklinga af sama kyni til hjónabands og barneigna. Orð sem Karl Sigurbjörnsson, þáverandi biskup, lét falla um málið árið 2006 hafa vakið sérstaka athygli. Í sjónvarpsviðtali sagði hann meðal annars að hjónabandið ætti það inni að því væri ekki „kastað á sorphauginn án þess að hugsa okkar gang.“ Orð Biskups vöktu furðu og reiði á sínum tíma og skömmu síðar var búið að festa í lög rétt einstaklinga af sama kyni til hjónabands.Opinber stofnun brýtur á fötluðum Í vikunni féll dómur í Hæstarétti um að Barnaverndarstofu hafi verið óheimilt að hafna umsókn Freyju Haraldsdóttur, baráttukonu fyrir réttindum fatlaðs fólks, um að sitja matsnámskeið fyrir þau sem hafa óskað þess að verða fósturforeldrar. Freyja sótti um árið 2015 en var synjað þrátt fyrir að hafa uppfyllt öll skilyrði sem þarf til að fá að sitja slíkt námskeið. Freyja krafðist þess í máli sínu að fá sömu málsmeðferð og aðrir. Fyrir öllum dómstigum hefur Barnaverndarstofa barist með kjafti og klóm og varið ákvörðun sína um að mismuna Freyju á grundvelli fötlunar hennar. Stofnunin hefur m.a. látið að því liggja að fötlun foreldris geti ógnað velferð barns og að fatlaðar mæður með notendastýrða persónulega aðstoð (NPA) geti ekki myndað tengsl við börn eða sinnt þeim með „virkum hætti“. Þessi málflutningur stenst enga skoðun og hefur nú verið hafnað af Hæstarétti. Eftir dómsuppkvaðningu Hæstaréttar hefur lítið borið á auðmýkt frá Barnaverndarstofu. Þvert á móti hefur forstjóri stofnunarinnar haldið áfram viðteknum hætti. Í viðtali við Morgunblaðið í gær sagði hún að herða þurfi reglur til að hægt sé að neita fólki sem „augljóslega uppfyllir ekki skilyrðin“ um að sækja námskeiðið. Í þessu samhengi setti hún fatlað fólk undir sama hatt og fólk með afbrotaferil og nýlega neyslusögu að baki. Þessi jaðarsetning er af sama meiði og útilokun kirkjunnar á samkynhneigðum á sínum tíma. Hvort tveggja byggir á fordómum gagnvart minnihlutahópum og úreltum viðhorfum um hefðbundin foreldrahlutverk. Ein afleiðing fordómafullrar afstöðu Barnaverndarstofu er að hún gefur hatursfullri umræðu á samfélagsmiðlum vægi. Ef þetta mál hefur sýnt okkur eitthvað þá er það hve fötlunarfordómar eru enn útbreiddir, ekki aðeins meðal stórs hluta þjóðarinnar heldur innan opinberra stofnana líka. Alltof fáum dettur í hug að hlusta á hlið Freyju Haraldsóttur í málinu, velta fyrir sér þeim kostum sem hún og fleiri fatlaðir einstaklingar kunna að búa yfir sem foreldrar, eða þeirri staðreynd að á hverjum degi sinnir fatlað fólk um allan heim foreldrahlutverkinu með miklum sóma. Hvenær biðjast þau afsökunar? Viðhorfin sem mæta Freyju og öðru fötluðu fólki í þessari umræðu minna um margt á mótmæli kirkjunnar gegn barneignum og hjónabandi fólks af sama kyni fyrir rúmum áratug síðan. Það vantar bara að forstjóri Barnaverndarstofu vari við því að foreldrahlutverkinu sé „kastað á sorphauginn“. Afstaða stofnunarinnar til foreldrahlutverksins sýnir að jafnréttishugmyndir Íslendinga eru ekki komnar lengra en svo að fatlað fólk sé umborið svo lengi sem það stígur ekki út fyrir þau mörk sem því er sett. Við eigum enn töluvert langt í land þegar kemur að sjálfsagðri virðingu fyrir fötluðu fólki. En framþróun mannréttinda á sér stað fyrir tilstilli fólks sem er tilbúið að stíga út fyrir mörk hins gamalkunna. Einn daginn mun fulltrúi barnaverndaryfirvalda nefnilega standa frammi fyrir alþjóð eins og biskup gerði í vikunni og þurfa að biðja fatlað fólk afsökunar á misrétti fortíðar. Best væri að það gerðist fyrr en seinna.Höfundur er varaforseti Ungra jafnaðarmanna.
Um spretthóp og lestrarkennslu. Hvatning til mennta- og barnamálaráðherra um faglega starfshætti Auður Soffíu Björgvinsdóttir Skoðun
Skoðun Tími til kerfisbundinna breytinga í samfélagstúlkun – ákall til stjórnvalda Anna Karen Svövudóttir skrifar
Skoðun Um spretthóp og lestrarkennslu. Hvatning til mennta- og barnamálaráðherra um faglega starfshætti Auður Soffíu Björgvinsdóttir skrifar
Skoðun Borgarlína, barnleysi og bíllaus lífstíll – hentar það Kópavogi? Einar Jóhannes Guðnason skrifar
Skoðun Kynbundinn munur í tekjum á efri árum Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar
Skoðun Hvalveiðar eru ekki mannréttindi. Þetta er atvinnugrein sem hefur mistekist Ed Goodall skrifar
Skoðun Áskorun til Alþingis: Tryggið almannahagsmuni - afnemið samkeppnisundanþágu afurðastöðvanna Benedikt S. Benediktsson,Breki Karlsson,Halla Gunnarsdóttir,Ólafur Stephensen skrifar
Skoðun Guðmundur Hrafn Arngrímsson er maður sem hefur aldrei rúllað sexum Kristján Blöndal skrifar
Um spretthóp og lestrarkennslu. Hvatning til mennta- og barnamálaráðherra um faglega starfshætti Auður Soffíu Björgvinsdóttir Skoðun