Nýsköpun á krossgötum? Rúnar Ómarsson skrifar 28. febrúar 2020 14:30 Hafandi starfað á vettvangi „nýsköpunar“ yfir 20 ár þá tek ég undir með ráðherra málaflokksins að það var kominn tími til að hrista upp í stoðkerfi nýsköpunar, sem jafnvel starfsmenn stoðkerfisins sjálfs hafa sagt að væri of flókið til að þeir rati um. Einhverntímann var ég með erindi á ráðstefnu í nýsköpun (það er löngu hætt að bjóða mér ég hef of sterkar skoðanir á þessu fyrir ráðstefnugesti) og þá lagði ágætur starfsmaður stoðkerfisins til að stofnuð yrði ný stofnun í stoðkerfinu, sem hefði það hlutverk að kortleggja stoðkerfið svo hægt væri að rata um það… Ríkisstofnanir eru ekki endilega heppilegasti staðurinn til að frjóvga hugmyndir einstaklinga og hugsanlega er mjög lágt hlutfall starfsmanna þar með reynslu af slíkri vegferð, t.d. alþjóðlegri markaðssetningu, sem hlýtur að vera “the holy grail” í flestum nýsköpunarfyrirtækjum. Að einhverju leyti lifa frumkvöðlar og ríkisstofnanir á sitthvoru tímabeltinu. Annarsvegar ertu með einstaklinga sem oft hafa sett allt sitt fé í frumþróun hugmynda sem þeir vilja setja á markað, helst hratt þar sem tími/peningar/orka þeirra ekki óþrjótandi, og hinsvegar með stofnun (eða margar stofnanir) hvers starfsmenn hafa allt aðra hvata til að „útskrifa verkefni“ (og skapa sér hugsanlega verkefnaleysi) úr stoðkerfinu og út á markaðinn. Stofnanir stoðkerfisins (og yfirmenn þess) ættu í auknum mæli að beita sér fyrir því að þær viðskiptahugmyndir sem einstaklingar og fyrirtæki ganga með breytist í söluhæf verðmæti. Hér á landi þykja „rannsóknir og þróun“ mjög fín fyrirbæri, og víst er að þær eru oft mikilvægur grunnur að framförum í vísindum, tækni og verðmætum. Það má hins vegar ekki gleymast að ef markmiðið er að auka verðmætasköpun fyrir þjóðarbúið þá þarf rannsóknum og þróun á ákveðnu stigi að ljúka (allavega víkja tímabundið) og vörurnar/þjónustan að komast á markaðshæft stig, fara í sölu. Skapa tekjur. Þar virðast íslensk fyrirtæki (og stofnanir) oft hika, en hik er sama og tap eins og þar stendur. E.t.v. ætti að veita sömu ívilnanir til fyrirtækja vegna markaðs og sölukostnaðar eins og gert er með rannsóknar og þróunarkostnað. Það virðist allavega þurfa að smyrja lamirnar á þeim hluta verðmætasköpunar verulega, því afar fá fyrirtæki virðast komast af rannsóknar og þróunarstigi yfir á markaðs og sölustig alþjóðlega. Ekki er hægt að skrifa það á að við Íslendingar séum ekki tækifærissinnaðir og markaðshugsandi einstaklingar upp til hópa. Íslendingar hafa verið það þegar kemur að innflutningi í gegnum tíðina, á öllum mögulegum og ómögulegum varningi, fyrir örlítinn markað. En þegar kemur að alþjóðlegri markaðssetningu þá hefur of mikið verið horft til þess að einhver opinber stofnun taki við boltanum. E.t.v. er það bara ekki rétta leiðin á markað? Ég hvet ráðherra nýsköpunar og þá sem með honum starfa í þessum geira til að beita sér fyrir því að hvatar til árangurs í markaðs og sölustarfi verði skoðaðir betur, og að ef einhverjir fjármunir sparist við uppstokkun Nýsköpunarmiðstöðvar þá verði þeir notaðir til að sinna þessum þætti betur. Það er ekki góð fjárfesting að rannsaka og þróa nema á einhverjum tímapunkti verði til samkeppnishæf vara/þjónusta, sem rata þarf svo með rétta leið á markað. Um þessar mundir eru 20 ár frá því stofnað var fyrirtækið Nikita Clothing á Íslandi. Fyrirtækið óx úr 0 króna veltu í vel á annann milljarð (allt innri vöxtur) á nokkrum árum. Starfsmenn fyrirtækisins skiptu tugum og (afleidd störf hundruðum) þeir nutu sýn vel í starfi og sköpuðu mikil verðmæti. 99% sölu félagsins var utan Íslands. Stofnendur og starfsmenn fyrirtækisins öðluðust verðmæta reynslu af vöruþróun, markaðssetningu, fjármögnun, framleiðslu og dreifingu vara í gegnum dreifingaraðila, smásöluaðila, netverslanir og aðra kanala á þeim rúmlega tíu árum sem fyrirtækið var með höfuðstöðvar á Íslandi, en á endanum var það selt úr landi, og þar lifir það enn. Á sama tíma var Lazytown (Latibær) byggt upp af kjarki og útsjónarsemi, varð að heimsmarkaðsvöru líkt og Nikita Clothing og skapaði milljarða tekjur, verðmæt störf og þekkingu í samfélaginu. Það er hálf furðulegt að stofnendur hvorugs þessarra fyrirtækja hafa lítið eða ekkert verið beðnir af starfsmönnum stoðkerfisins að miðla sinni reynslu til annarra frumkvöðla og fyrirtækja sem leitað hafa til stoðkerfisins í gegnum árin, jafnvel með fyrirtæki í skyldum rekstri. Af hverju? Erum við ekki örugglega í þessu saman? Til að nýsköpun verði sjálfbær fjárfesting fyrir einstaklinga, fjárfestingasjóði og okkar sameiginlegu sjóði þarf að ná meiri árangri í tekjusköpun. Koma svo! Höfundur er raðfrumkvöðull og ráðgjafi Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Nýsköpun Mest lesið Krafan sem kvennahreyfingin gleymdi Guðmundur Ingi Þóroddsson Skoðun Við erum ekki eign annarra! Anna Lizzy Wichmann Skoðun Börn geta ekki beðið – krefjumst tafarlausra aðgerða! Elín H. Hinriksdóttir,Bóas Valdórsson,Árný Ingvarsdóttir,,Anna Lára Steindal,Alma Ýr Ingólfsdóttir Skoðun Afglæpavæðing veðmála Gunnar Pétur Haraldsson Skoðun Gleðilegan kvennafrídag og gleðilegt kvennaár Helena Hafþórsdóttir O’Connor Skoðun Samstaða - afl sem breytir samfélaginu Heiða Björg Hilmarsdóttir Skoðun Sterkara námslánakerfi – raunveruleg framför fyrir námsmenn París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson Skoðun Enn er verk að vinna – upprætum ofbeldi á vinnustöðum Brynhildur Heiðar- og Ómarsdóttir Skoðun Rangfærslur og hræðsluáróður meirihluta sveitarstjórnar Grímsnes- og Grafningshrepps í nafni lýðræðis Ragna Ívarsdóttir,Guðrún Margrét Njálsdóttir,Þröstur Sverrisson Skoðun Þjónn, það er bakslag í beinasoðinu mínu Hlédís Maren Guðmundsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Tár, kvár og kvennafrídagurinn Kristína Ösp Steinke skrifar Skoðun Skattaæfingar tengdar landbúnaðarstarfsemi …… Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Konan - Vinnan - Kjörin í 40 ár Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Rangfærslur og hræðsluáróður meirihluta sveitarstjórnar Grímsnes- og Grafningshrepps í nafni lýðræðis Ragna Ívarsdóttir,Guðrún Margrét Njálsdóttir,Þröstur Sverrisson skrifar Skoðun Íslenskur her og íslensk leyniþjónusta Steingrímur Jónsson skrifar Skoðun Er jafnrétti fyrir allar? Anna Bergþórsdóttir skrifar Skoðun Ættu konur að fara í háskólanám? Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Íris Björk Ágústsdóttir skrifar Skoðun Enn einn dagur í baráttunni Ásta F. Flosadóttir skrifar Skoðun Verðmætasköpunarlaust haust Jón Gunnarsson skrifar Skoðun Enginn grunnur fyrir nýju starfsleyfi Ísteka Rósa Líf Darradóttir,Guðrún Scheving Thorsteinsson skrifar Skoðun Krafan sem kvennahreyfingin gleymdi Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Börn geta ekki beðið – krefjumst tafarlausra aðgerða! Elín H. Hinriksdóttir,Bóas Valdórsson,Árný Ingvarsdóttir,,Anna Lára Steindal,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Einfaldar lausnir á vaxtamálavanda bankanna Guðmundur Ásgeirsson skrifar Skoðun Sættum okkur ekki við óbreytt ástand - tillögur Sjálfstæðisflokksins um úrbætur Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Hvað er sköpun í skólastarfi? Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Afglæpavæðing veðmála Gunnar Pétur Haraldsson skrifar Skoðun Gleðilegan kvennafrídag og gleðilegt kvennaár Helena Hafþórsdóttir O’Connor skrifar Skoðun Sterkara námslánakerfi – raunveruleg framför fyrir námsmenn París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson skrifar Skoðun Konur Íslands og alþjóðakerfið í takt Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Hvað er svona merkilegt við það? Hópur starfsfólks Jafnlaunastofu skrifar Skoðun Við erum ekki eign annarra! Anna Lizzy Wichmann skrifar Skoðun Sameinuðu þjóðirnar 80 ára: Framtíðin er okkar Eva Harðardóttir skrifar Skoðun Til hamingju með 24. október Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Enn er verk að vinna – upprætum ofbeldi á vinnustöðum Brynhildur Heiðar- og Ómarsdóttir skrifar Skoðun Samstaða - afl sem breytir samfélaginu Heiða Björg Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Einu sinni enn Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Skuggahliðar á þéttingu byggðar Þórarinn Hjaltason skrifar Skoðun Er ofbeldi gagnvart eldri borgurum vandamál á Íslandi? Björn Snæbjörnsson,Sigurður Ágúst Sigurðsson skrifar Skoðun Jöfn skipting skulda og eigna í sambúð Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Samstaða - afl sem breytir samfélaginu Heiða Björg Hilmarsdóttir skrifar Sjá meira
Hafandi starfað á vettvangi „nýsköpunar“ yfir 20 ár þá tek ég undir með ráðherra málaflokksins að það var kominn tími til að hrista upp í stoðkerfi nýsköpunar, sem jafnvel starfsmenn stoðkerfisins sjálfs hafa sagt að væri of flókið til að þeir rati um. Einhverntímann var ég með erindi á ráðstefnu í nýsköpun (það er löngu hætt að bjóða mér ég hef of sterkar skoðanir á þessu fyrir ráðstefnugesti) og þá lagði ágætur starfsmaður stoðkerfisins til að stofnuð yrði ný stofnun í stoðkerfinu, sem hefði það hlutverk að kortleggja stoðkerfið svo hægt væri að rata um það… Ríkisstofnanir eru ekki endilega heppilegasti staðurinn til að frjóvga hugmyndir einstaklinga og hugsanlega er mjög lágt hlutfall starfsmanna þar með reynslu af slíkri vegferð, t.d. alþjóðlegri markaðssetningu, sem hlýtur að vera “the holy grail” í flestum nýsköpunarfyrirtækjum. Að einhverju leyti lifa frumkvöðlar og ríkisstofnanir á sitthvoru tímabeltinu. Annarsvegar ertu með einstaklinga sem oft hafa sett allt sitt fé í frumþróun hugmynda sem þeir vilja setja á markað, helst hratt þar sem tími/peningar/orka þeirra ekki óþrjótandi, og hinsvegar með stofnun (eða margar stofnanir) hvers starfsmenn hafa allt aðra hvata til að „útskrifa verkefni“ (og skapa sér hugsanlega verkefnaleysi) úr stoðkerfinu og út á markaðinn. Stofnanir stoðkerfisins (og yfirmenn þess) ættu í auknum mæli að beita sér fyrir því að þær viðskiptahugmyndir sem einstaklingar og fyrirtæki ganga með breytist í söluhæf verðmæti. Hér á landi þykja „rannsóknir og þróun“ mjög fín fyrirbæri, og víst er að þær eru oft mikilvægur grunnur að framförum í vísindum, tækni og verðmætum. Það má hins vegar ekki gleymast að ef markmiðið er að auka verðmætasköpun fyrir þjóðarbúið þá þarf rannsóknum og þróun á ákveðnu stigi að ljúka (allavega víkja tímabundið) og vörurnar/þjónustan að komast á markaðshæft stig, fara í sölu. Skapa tekjur. Þar virðast íslensk fyrirtæki (og stofnanir) oft hika, en hik er sama og tap eins og þar stendur. E.t.v. ætti að veita sömu ívilnanir til fyrirtækja vegna markaðs og sölukostnaðar eins og gert er með rannsóknar og þróunarkostnað. Það virðist allavega þurfa að smyrja lamirnar á þeim hluta verðmætasköpunar verulega, því afar fá fyrirtæki virðast komast af rannsóknar og þróunarstigi yfir á markaðs og sölustig alþjóðlega. Ekki er hægt að skrifa það á að við Íslendingar séum ekki tækifærissinnaðir og markaðshugsandi einstaklingar upp til hópa. Íslendingar hafa verið það þegar kemur að innflutningi í gegnum tíðina, á öllum mögulegum og ómögulegum varningi, fyrir örlítinn markað. En þegar kemur að alþjóðlegri markaðssetningu þá hefur of mikið verið horft til þess að einhver opinber stofnun taki við boltanum. E.t.v. er það bara ekki rétta leiðin á markað? Ég hvet ráðherra nýsköpunar og þá sem með honum starfa í þessum geira til að beita sér fyrir því að hvatar til árangurs í markaðs og sölustarfi verði skoðaðir betur, og að ef einhverjir fjármunir sparist við uppstokkun Nýsköpunarmiðstöðvar þá verði þeir notaðir til að sinna þessum þætti betur. Það er ekki góð fjárfesting að rannsaka og þróa nema á einhverjum tímapunkti verði til samkeppnishæf vara/þjónusta, sem rata þarf svo með rétta leið á markað. Um þessar mundir eru 20 ár frá því stofnað var fyrirtækið Nikita Clothing á Íslandi. Fyrirtækið óx úr 0 króna veltu í vel á annann milljarð (allt innri vöxtur) á nokkrum árum. Starfsmenn fyrirtækisins skiptu tugum og (afleidd störf hundruðum) þeir nutu sýn vel í starfi og sköpuðu mikil verðmæti. 99% sölu félagsins var utan Íslands. Stofnendur og starfsmenn fyrirtækisins öðluðust verðmæta reynslu af vöruþróun, markaðssetningu, fjármögnun, framleiðslu og dreifingu vara í gegnum dreifingaraðila, smásöluaðila, netverslanir og aðra kanala á þeim rúmlega tíu árum sem fyrirtækið var með höfuðstöðvar á Íslandi, en á endanum var það selt úr landi, og þar lifir það enn. Á sama tíma var Lazytown (Latibær) byggt upp af kjarki og útsjónarsemi, varð að heimsmarkaðsvöru líkt og Nikita Clothing og skapaði milljarða tekjur, verðmæt störf og þekkingu í samfélaginu. Það er hálf furðulegt að stofnendur hvorugs þessarra fyrirtækja hafa lítið eða ekkert verið beðnir af starfsmönnum stoðkerfisins að miðla sinni reynslu til annarra frumkvöðla og fyrirtækja sem leitað hafa til stoðkerfisins í gegnum árin, jafnvel með fyrirtæki í skyldum rekstri. Af hverju? Erum við ekki örugglega í þessu saman? Til að nýsköpun verði sjálfbær fjárfesting fyrir einstaklinga, fjárfestingasjóði og okkar sameiginlegu sjóði þarf að ná meiri árangri í tekjusköpun. Koma svo! Höfundur er raðfrumkvöðull og ráðgjafi
Börn geta ekki beðið – krefjumst tafarlausra aðgerða! Elín H. Hinriksdóttir,Bóas Valdórsson,Árný Ingvarsdóttir,,Anna Lára Steindal,Alma Ýr Ingólfsdóttir Skoðun
Sterkara námslánakerfi – raunveruleg framför fyrir námsmenn París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson Skoðun
Rangfærslur og hræðsluáróður meirihluta sveitarstjórnar Grímsnes- og Grafningshrepps í nafni lýðræðis Ragna Ívarsdóttir,Guðrún Margrét Njálsdóttir,Þröstur Sverrisson Skoðun
Skoðun Rangfærslur og hræðsluáróður meirihluta sveitarstjórnar Grímsnes- og Grafningshrepps í nafni lýðræðis Ragna Ívarsdóttir,Guðrún Margrét Njálsdóttir,Þröstur Sverrisson skrifar
Skoðun Enginn grunnur fyrir nýju starfsleyfi Ísteka Rósa Líf Darradóttir,Guðrún Scheving Thorsteinsson skrifar
Skoðun Börn geta ekki beðið – krefjumst tafarlausra aðgerða! Elín H. Hinriksdóttir,Bóas Valdórsson,Árný Ingvarsdóttir,,Anna Lára Steindal,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar
Skoðun Sættum okkur ekki við óbreytt ástand - tillögur Sjálfstæðisflokksins um úrbætur Diljá Mist Einarsdóttir skrifar
Skoðun Sterkara námslánakerfi – raunveruleg framför fyrir námsmenn París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson skrifar
Skoðun Enn er verk að vinna – upprætum ofbeldi á vinnustöðum Brynhildur Heiðar- og Ómarsdóttir skrifar
Skoðun Er ofbeldi gagnvart eldri borgurum vandamál á Íslandi? Björn Snæbjörnsson,Sigurður Ágúst Sigurðsson skrifar
Börn geta ekki beðið – krefjumst tafarlausra aðgerða! Elín H. Hinriksdóttir,Bóas Valdórsson,Árný Ingvarsdóttir,,Anna Lára Steindal,Alma Ýr Ingólfsdóttir Skoðun
Sterkara námslánakerfi – raunveruleg framför fyrir námsmenn París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson Skoðun
Rangfærslur og hræðsluáróður meirihluta sveitarstjórnar Grímsnes- og Grafningshrepps í nafni lýðræðis Ragna Ívarsdóttir,Guðrún Margrét Njálsdóttir,Þröstur Sverrisson Skoðun