Staðan á baráttudegi verkalýðsins Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar 1. maí 2020 19:59 Að halda baráttudag verkalýðsins hátíðlegan við þessar aðstæður vekur blendnar tilfinningar. Met hafa verið slegin í hópuppsögnum og atvinnuleysi stefnir í það mesta í sögunni. Margir eiga um sárt að binda. Í ofanálag má vinnandi fólk ekki, út af sóttvörnum, safnast saman á þessum baráttudegi til þess að efla andann. Það er skiljanlegt, en engu að síður bagalegt í ljósi þess að líklega hefur sjaldan verið jafnmikið tilefni til þess, því nú er virkilega þörf á að efla þrautseygjuna og samheldnina. Tímabundið eða ekki? Þungi efnahagsáfallsins er sífellt að koma betur í ljós. Þetta eru gríðarlegar hamfarir. Þetta er mun dýpri dalur en flestir sáu fyrir í upphafi faraldursins. Spurningin er sú, hvort ennþá sé hægt að hugga sig við það að þetta verði tímabundið ástand, og að ferðaþjónusta hefjist brátt að nýju, annar atvinnurekstur taki líka aftur fljótt við sér og að þau sem misst hafa vinnuna muni fá hana fljótt aftur. Hvað þetta varðar eru farnar að renna tvær grímur á marga. Óvissan er allt í kring. Óvissan varðandi veiruna og viðureignina við hana er flestum ljós, en hin óvissan, í tengslum við efnahagslífið, verður sífellt stærri. Hversu lengi geta svo margir verið án atvinnu með tilheyrandi skerðingum á kjörum án þess að það hafi miklar langvarandi afleiðingar? Munum við sjá fjöldagjaldþrot fyrirtækja á næstu mánuðum? Verður gengið svo mjög á sameiginlega sjóði að við verðum mörg ár að jafna okkur? Verður skorið niður í velferðarkerfinu og samneyslunni í kjölfarið með tilheyrandi langvarandi átökum? Vörn og sókn Bjartsýni er mikilvæg en raunsæi líka. Við skulum vona það besta, en útlitið er dökkt. Það sem við gerum núna skiptir miklu máli fyrir framtíðina. Þetta er tími sem við verðum að sækja fram hvað varðar uppbyggingu nýs samfélags á sama tíma og við reynum eftir öllum leiðum að minnka skaðann í samfélaginu til langs tíma, í sem breiðastri samvinnu aðila á vinnumarkaði. Nú er sá tími sem við verðum að standa vörð um fólkið og um þau mikilvægu réttindi sem launafólk hefur samið um. Þær raddir heyrast að nú þurfi að lækka laun eða falla frá samningsbundnum ákvæðum og réttindum. Það kemur ekki til greina. Við skulum halda okkur við tímabundin úrræði, eins og hlutabótaleiðina og fleiri slíkar leiðir, til þess að koma okkur í gegnum tímabundnar þrengingar. Um slíka aðferðafræði þarf að ríkja sem mest samstaða á þessum tímapunkti. Samningar standa og réttindi verða ekki gefin eftir. Sátt um nýja tíma Til þess að koma okkur í gegnum þessa varnarbaráttu farsællega er ákaflega mikilvægt að aðilar vinnumarkaðarins, ásamt ríkisvaldinu, hafi sameiginlegt leiðarljós um það hvernig þjóðfélag við viljum sjá þegar við rísum upp úr þessu. Þetta þarf að ræða og mynda traust um markmiðin. Að öðrum kosti verður erfitt að réttlæta þær miklu þrengingar sem vinnandi fólk þarf núna að láta yfir sig ganga. Til hvers er barist? Til hvers er þraukað? Viss grundvallaratriði þurfa að vera kristalskýr. Það þarf að vera algjörlega á hreinu að launafólk verði sá hópur sem muni njóta nýrra tíma og að nýir tímar muni mótast af hagsmunum samfélagsins, launafólks og heildarinnar en ekki örfárra einstaklinga sem sitja að fjármunum. Einnig þarf að ríkja skilningur um það að fyrirtæki, sem nú þiggja björgun úr sameiginlegum sjóðum, þurfa að borga til baka til samfélagsins. Gera verður kröfu um að tap vegna áfalla lendi ekki enn eina ferðina einungis á herðum almennings. Til dæmis má gera kröfu um það að fyrirtæki borgi stuðninginn beint til baki með hagnaði framtíðarinnar eða hið opinbera eignist hlutafé á móti aðstoðinni. Við þurfum réttlæti. Það þarf að skipta jafnar í þjóðfélaginu, í samræmi við hlutdeild vinnandi fólks í verðmætasköpuninni og í takti við samfélagslegt mikilvægi starfanna, í velferðarþjónustu og annars staðar. Þetta ætti veiran að hafa kennt okkur. Covid-faraldurinn verður ekki eina krísan á 21.öldinni. Þá skulum við vita það og breyta samkvæmt því, að réttlátara og jafnara samfélag er ekki einungis farsælla samfélag heldur líka öruggara samfélag. Höfundur er formaður Rafiðnaðarsambands Íslands og 1. varaforseti Alþýðusambands Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Kjaramál Kristján Þórður Snæbjarnarson Verkalýðsdagurinn Mest lesið Örvæntingarfullur maður sker út grasker Þórður Snær Júlíusson Skoðun Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum Fida Abu Libdeh Skoðun Sjálfstæðisflokkur hækkar kostnað heimilanna Kristrún Frostadóttir Skoðun Bob Marley og íslenskar kosningar Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Gerum þetta að kosningamáli Ágúst Ólafur Ágústsson Skoðun Ölmusuhagkerfið Unnur Rán Reynisdóttir Skoðun Stóri grænþvotturinn Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Fyrirmyndarstjórn Viðreisnar og Samfylkingar á Reykjavíkurborg? Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Hvar er mannúðin? Davíð Sól Pálsson Skoðun Þöggun Guðbjörg Ása Jóns Huldudóttir,Margrét Kristín Blöndal,Margrét Rut Eddudóttir,Lukka Sigurðardóttir,Sigtryggur Ari Jóhannsson,Halldóra Jóhanna Hafsteins Âû Skoðun Skoðun Skoðun Erum við tilbúin til að bæta menntakerfið okkar? Jónína Einarsdóttir skrifar Skoðun Eru vaxtarmörkin vandinn? Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Búum til „vandamál“ – leysum það með samræmdum prófum Árelía Eydís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þöggun Guðbjörg Ása Jóns Huldudóttir,Margrét Kristín Blöndal,Margrét Rut Eddudóttir,Lukka Sigurðardóttir,Sigtryggur Ari Jóhannsson,Halldóra Jóhanna Hafsteins Âû skrifar Skoðun Ölmusuhagkerfið Unnur Rán Reynisdóttir skrifar Skoðun Fyrirmyndarstjórn Viðreisnar og Samfylkingar á Reykjavíkurborg? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Sjálfstæðisflokkur hækkar kostnað heimilanna Kristrún Frostadóttir skrifar Skoðun Hvar er mannúðin? Davíð Sól Pálsson skrifar Skoðun Gerum þetta að kosningamáli Ágúst Ólafur Ágústsson skrifar Skoðun Stóri grænþvotturinn Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Örvæntingarfullur maður sker út grasker Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Vill íslenska þjóðin halda í einmenninguna? Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Inngilding eða „aðskilnaður“? Jasmina Vajzović Crnac skrifar Skoðun Vonin má aldrei deyja Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum Fida Abu Libdeh skrifar Skoðun Um áhrif niðurskurðar á fjárlögum 2025 til kvikmyndagerðar og lista Steingrímur Dúi Másson skrifar Skoðun Bob Marley og íslenskar kosningar Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Fólk eða fífl? Anna Gunndís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Eru til lausnir við mönnunarvanda heilsugæslunnar? Gunnlaugur Már Briem skrifar Skoðun Er eitthvað mál að handtaka börn? Elsa Bára Traustadóttir skrifar Skoðun Er ferðaþjónusta útlendingavandamál? Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Íslenska kerfið framleiðir afbrotamenn Ágústa Ágústsdóttir skrifar Skoðun Ekki fokka þessu upp! Gunnar Dan Wiium skrifar Skoðun Kosningaloforð og hvað svo? Björn Snæbjörnsson skrifar Skoðun Fólk, fjárfestingar og framfarir Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Húsnæðis- og skipulagsmál Anna Sofía Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Falleinkunn fyrrum forseta Vilhjálmur Þorsteinsson,Viktor Orri Valgarðsson skrifar Skoðun Séreignarsparnaður nauðsynlegur valkostur til að létta greiðslubyrði Kolbrún Halldórsdóttir skrifar Skoðun Skattlögð þegar við þénum, eigum og eyðum Aron H. Steinsson skrifar Skoðun Kjaftæði Elliði Vignisson skrifar Sjá meira
Að halda baráttudag verkalýðsins hátíðlegan við þessar aðstæður vekur blendnar tilfinningar. Met hafa verið slegin í hópuppsögnum og atvinnuleysi stefnir í það mesta í sögunni. Margir eiga um sárt að binda. Í ofanálag má vinnandi fólk ekki, út af sóttvörnum, safnast saman á þessum baráttudegi til þess að efla andann. Það er skiljanlegt, en engu að síður bagalegt í ljósi þess að líklega hefur sjaldan verið jafnmikið tilefni til þess, því nú er virkilega þörf á að efla þrautseygjuna og samheldnina. Tímabundið eða ekki? Þungi efnahagsáfallsins er sífellt að koma betur í ljós. Þetta eru gríðarlegar hamfarir. Þetta er mun dýpri dalur en flestir sáu fyrir í upphafi faraldursins. Spurningin er sú, hvort ennþá sé hægt að hugga sig við það að þetta verði tímabundið ástand, og að ferðaþjónusta hefjist brátt að nýju, annar atvinnurekstur taki líka aftur fljótt við sér og að þau sem misst hafa vinnuna muni fá hana fljótt aftur. Hvað þetta varðar eru farnar að renna tvær grímur á marga. Óvissan er allt í kring. Óvissan varðandi veiruna og viðureignina við hana er flestum ljós, en hin óvissan, í tengslum við efnahagslífið, verður sífellt stærri. Hversu lengi geta svo margir verið án atvinnu með tilheyrandi skerðingum á kjörum án þess að það hafi miklar langvarandi afleiðingar? Munum við sjá fjöldagjaldþrot fyrirtækja á næstu mánuðum? Verður gengið svo mjög á sameiginlega sjóði að við verðum mörg ár að jafna okkur? Verður skorið niður í velferðarkerfinu og samneyslunni í kjölfarið með tilheyrandi langvarandi átökum? Vörn og sókn Bjartsýni er mikilvæg en raunsæi líka. Við skulum vona það besta, en útlitið er dökkt. Það sem við gerum núna skiptir miklu máli fyrir framtíðina. Þetta er tími sem við verðum að sækja fram hvað varðar uppbyggingu nýs samfélags á sama tíma og við reynum eftir öllum leiðum að minnka skaðann í samfélaginu til langs tíma, í sem breiðastri samvinnu aðila á vinnumarkaði. Nú er sá tími sem við verðum að standa vörð um fólkið og um þau mikilvægu réttindi sem launafólk hefur samið um. Þær raddir heyrast að nú þurfi að lækka laun eða falla frá samningsbundnum ákvæðum og réttindum. Það kemur ekki til greina. Við skulum halda okkur við tímabundin úrræði, eins og hlutabótaleiðina og fleiri slíkar leiðir, til þess að koma okkur í gegnum tímabundnar þrengingar. Um slíka aðferðafræði þarf að ríkja sem mest samstaða á þessum tímapunkti. Samningar standa og réttindi verða ekki gefin eftir. Sátt um nýja tíma Til þess að koma okkur í gegnum þessa varnarbaráttu farsællega er ákaflega mikilvægt að aðilar vinnumarkaðarins, ásamt ríkisvaldinu, hafi sameiginlegt leiðarljós um það hvernig þjóðfélag við viljum sjá þegar við rísum upp úr þessu. Þetta þarf að ræða og mynda traust um markmiðin. Að öðrum kosti verður erfitt að réttlæta þær miklu þrengingar sem vinnandi fólk þarf núna að láta yfir sig ganga. Til hvers er barist? Til hvers er þraukað? Viss grundvallaratriði þurfa að vera kristalskýr. Það þarf að vera algjörlega á hreinu að launafólk verði sá hópur sem muni njóta nýrra tíma og að nýir tímar muni mótast af hagsmunum samfélagsins, launafólks og heildarinnar en ekki örfárra einstaklinga sem sitja að fjármunum. Einnig þarf að ríkja skilningur um það að fyrirtæki, sem nú þiggja björgun úr sameiginlegum sjóðum, þurfa að borga til baka til samfélagsins. Gera verður kröfu um að tap vegna áfalla lendi ekki enn eina ferðina einungis á herðum almennings. Til dæmis má gera kröfu um það að fyrirtæki borgi stuðninginn beint til baki með hagnaði framtíðarinnar eða hið opinbera eignist hlutafé á móti aðstoðinni. Við þurfum réttlæti. Það þarf að skipta jafnar í þjóðfélaginu, í samræmi við hlutdeild vinnandi fólks í verðmætasköpuninni og í takti við samfélagslegt mikilvægi starfanna, í velferðarþjónustu og annars staðar. Þetta ætti veiran að hafa kennt okkur. Covid-faraldurinn verður ekki eina krísan á 21.öldinni. Þá skulum við vita það og breyta samkvæmt því, að réttlátara og jafnara samfélag er ekki einungis farsælla samfélag heldur líka öruggara samfélag. Höfundur er formaður Rafiðnaðarsambands Íslands og 1. varaforseti Alþýðusambands Íslands.
Þöggun Guðbjörg Ása Jóns Huldudóttir,Margrét Kristín Blöndal,Margrét Rut Eddudóttir,Lukka Sigurðardóttir,Sigtryggur Ari Jóhannsson,Halldóra Jóhanna Hafsteins Âû Skoðun
Skoðun Þöggun Guðbjörg Ása Jóns Huldudóttir,Margrét Kristín Blöndal,Margrét Rut Eddudóttir,Lukka Sigurðardóttir,Sigtryggur Ari Jóhannsson,Halldóra Jóhanna Hafsteins Âû skrifar
Skoðun Fyrirmyndarstjórn Viðreisnar og Samfylkingar á Reykjavíkurborg? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar
Skoðun Um áhrif niðurskurðar á fjárlögum 2025 til kvikmyndagerðar og lista Steingrímur Dúi Másson skrifar
Skoðun Séreignarsparnaður nauðsynlegur valkostur til að létta greiðslubyrði Kolbrún Halldórsdóttir skrifar
Þöggun Guðbjörg Ása Jóns Huldudóttir,Margrét Kristín Blöndal,Margrét Rut Eddudóttir,Lukka Sigurðardóttir,Sigtryggur Ari Jóhannsson,Halldóra Jóhanna Hafsteins Âû Skoðun