Tollkvótar eru heimildir til að flytja inn tiltekið magn af vörum á lágum eða engum tollum og samið er um þá í alþjóðasamningum. „Íslenska ríkið hefur um árabil úthlutað tollkvótunum með því að bjóða þá upp og hefur útboðsgjaldið, sem innheimt er af innflutningsfyrirtækjum, oft slagað upp í almennan toll af vörunni,“ segir í tilkynningu Félags atvinnurekenda.
„Með álagningu þess er því ávinningur tollfrelsisins hafður að hluta til af innflutningsfyrirtækjum og neytendum, sem greiða hærra verð fyrir vörurnar en ella.“
Hæstiréttur snýr þar með við dómi Landsréttar frá því í mars, en þar var það fyrirkomulag við úthlutun tollkvóta fyrir búvörur, sem nú er í gildi, dæmt andstætt stjórnarskránni. Áður höfðu dómstólar dæmt fyrirkomulag útboðsgjaldsins ólögmætt í tvígang, en Alþingi breytti þá lögum jafnóðum til að finna nýja útfærslu á álagningu gjaldsins.
Hæstiréttur komst að þeirri niðurstöðu að með þeirri skattlagningu, sem falin sé í gjaldtöku fyrir tollkvóta, sé stefnt að tilteknum lögmætum markmiðum samkvæmt búvörulögum og verði að „játa löggjafanum talsvert svigrúm um val á leiðum að þeim markmiðum“ að því tilskildu að gætt sé grundvallarsjónarmiða stjórnarskrárinnar.
Þá telur Hæstiréttur tollkvóta „takmörkuð gæði sem úthluta þarf til þeirra sem sækjast eftir þeim“ og löggjafinn þurfi því „að setja fyrirmæli um fyrirkomulag við að deila þeim út og búa jafnframt svo um hnútana að byggt sé á almennum efnislegum mælikvarða og gætt sé ákveðins jafnræðis.“
Haft er eftir Ólafi Stephensen, framkvæmdastjóra Félags atvinnurekenda, að dómurinn sé vonbrigði.
„Ríkið hefur frá því á árinu 2018 innheimt yfir fjóra milljarða króna í útboðsgjald af innflytjendum. Þessi skattlagning hefur verið íþyngjandi fyrir innflutningsverslunina og ekki síður fyrir neytendur. Hún þýðir einfaldlega að innfluttar búvörur eru dýrari en þær þyrftu að vera,“ segir Ólafur.
„Önnur ríki Alþjóðaviðskiptastofnunarinnar hafa flest fundið leiðir til að úthluta tollfrjálsum innflutningskvótum án uppboðs, enda er tilgangur þess að semja um að fella niður skatta af vörum í milliríkjaviðskiptum ekki sá að ríkin sem eiga aðild að fríverslunarsamningum finni síðan leiðir til að leggja samt á þær skatta. Útboðsfyrirkomulagið hefur bitnað á fyrirtækjum og neytendum og skekkt samkeppni á búvörumarkaði og mun augljóslega gera það áfram nema Alþingi breyti lögum enn á ný,“ segir Ólafur.
Páll Rúnar M. Kristjánsson, lögmaður FA, fór með málið fyrir hönd Ásbjarnar Ólafssonar ehf. Hann segir að lengra verði ekki farið með þetta tiltekna mál hér á landi, líklega verði að leita til alþjóðlegra dómstóla til að ná fram „réttlæti fyrir íslenska verslun og neytendur.“
Innherji er nýr sjálfstæður áskriftarmiðill innan Vísis sem mun einkum beina kastljósinu að viðskiptalífinu, efnahagsmálum og stjórnmálum. Fyrst um sinn verður efnið endurgjaldslaust og aðgengilegt öllum á Vísi en með tímanum verður einungis hægt að nálgast Innherja gegn greiðslu. Áhersla er lögð á vandaðar fréttir, fréttaskýringar, viðtöl og hlaðvörp auk þess sem Innherja er ætlaður að vera vettvangur skoðanaskipta fólks úr atvinnulífinu og stjórnmálum.
