Eru skuldir þínar að aukast um hálfa milljón eða meira á mánuði? Sigurjón Vídalín Guðmundsson skrifar 31. janúar 2023 07:01 Þann 25. janúar sl. birtist frétt á Vísi, sem byggði á nýrri skýrslu Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar, þar sem sagði meðal annars að 86% allra nýrra húsnæðislána hjá bankastofnunum landsins væru verðtryggð. Ég verð að viðurkenna að mér brá nokkuð við þessar ömurlegu fréttir fyrir fólkið í landinu því fyrir mér eru verðtryggð húsnæðislán til einstaklinga til þess fallin að færa eignir fólks og sparnað þess yfir til þeirra sem sitja að meirihluta fjármagnsins í landinu og þar með lánsfé. Verðtryggð húsnæðislán eru besta uppfinning fjármagnseigenda (fjármagnseigendur eru þeir sem hafa yfir að ráða svo mikið af peningum að þeir geta lánað þá gegn vöxtum) því slík lán er með öllu áhættulaus fyrir þá en öll áhættan hvílir á þeim sem tekur peninga að láni á slíkum kjörum. Af hverju gætu einhverjir spurt og svarið er einfallt, verðtrygging þýðir að upphæð lánsins breytist eftir því hversu mikil verðbólga er hverju sinni, upphæðin hækkar meira eftir því sem verðbólgan er hærri auk þess sem alltaf eru reiknaðir vextir á lánsupphæðina. Fjármálasnilld eða blekkingaleikur? Þetta er það sem kallað er „win-win“ fyrir þá sem eiga fjármagn til að lána á slíkum kjörum því þeir geta ekki tapað á því og nú er gaman hjá þeim því Seðlabankinn og íslensk stjórnvöld hafa séð til þess að vextir eru orðnir svo háir að það er orðið nánast ómögulegt fyrir flesta að taka óverðtryggð lán vegna þess að greiðslubyrðin hefur hækkað svo mikið undanfarna 18 mánuði. Fólk neyðist því til að taka verðtryggð lán ef það ætlar að geta komið yfir sig húsaskjóli eða staðið undir greiðslum á núverandi húsnæðislánum (fólk þarf að endurfjármagna sig yfir í verðtryggð lán sem áður var með óverðtryggð). Til útskýringa fyrir þá sem ekki eru með á hreinu muninn á verðtryggðum og óverðtryggðum lánum að þá er aðalkosturinn við óverðtryggðu lánin sá að verðbólga hefur engin áhrif á þau, aðeins vaxtastigið og þess vegna hækka aldrei eftirstöðvar lánsins heldur lækkar það jafnt og þétt með hverri afborgun. Þess vegna taka bæði lánveitandi og lántaki áhættu á lántökunni. Í þeim löndum sem við berum okkur gjarnan saman við eru eingöngu um óverðtryggð lán að ræða og verðtryggð lán hvorki þekkjast né eru leyfileg til einstaklinga þ.s. þau þykja of áhættusöm og aðeins á færi fagfjárfesta að höndla með slíka fjármálagerninga. Hversu mikið aukast skuldir þínar á mánuði? Við lestur á skýrslunni kemur fram í kaflanum - Óverðtryggðir vextir hækka enn - að mánaðarleg greiðslubyrði óverðtryggðra lána sé minnst kr. 64.900,- fyrir hverjar 10 milljónir sem teknar séu nú að láni en var kr. 37.700,- í maí 2021. Munurinn er kr. 27.200,- á mánuði. Það þýðir að af 50 milljóna krónu láni hefur greiðslubyrðin hækkað um rúmar 130 þúsund krónur á mánuði! Visslulega hafa laun hækkað eitthvað á sama tíma en ekki um upphæð nálægt þessari enda þyrftu laun að hafa hækkað um ca. 200 þús fyrir skatt til að halda í við þessa hækkun á sama tímabili. Á sama tíma hafa mánaðarlegar afborganir af verðtryggðum lánum hækkað um kr. 6.400,- ef miðað er við 30 ára lán (af 50 milljóna láni hefur greiðslubyrðin því hækkað um rúm 30 þúsund á mánuði). Í kaflanum - Óverðtryggðir vextir verða óhagkvæmari - kemur fram að miðað við að verðbólga væri að jafnaði 4% ( þá tæki það 16 ár fyrir greiðslubyrði á verðtryggðu láni að verða jafn há og greiðslubyrði af óverðtryggðu láni núna. Hvað þýðir þetta? Tökum dæmi: Húsnæðislán sem tekið er í dag til 30 ára að upphæð 50 milljóna króna væri með mánaðarlega greiðslubyrði uppá kr. 361.451,- ef um er að ræða óverðtryggt lán með jöfnum greiðslum (vextir 7,84%) en kr. 210.690,- ef um er að ræða verðtryggt lán (vextir 2,94%, verðbólga 4,00%). Eftir 14 ár væri greiðslubyrði verðtryggða lánsins orðin jöfn óverðtryggða lánsins og færi svo hækkandi eftir það (greiðslubyrði óverðtryggða lánsins væri alltaf sú sama ef vextir haldast óbreyttir). Eftirstöðvar lánanna væru hins vegar gjörólíkar, þ.s. eftirstöðvar verðtryggða lánsins væru rúmar 55 milljónir króna en óverðtryggða lánsins rúmar 39 milljónir. Munurinn væri 16 milljónir meiri eignarmyndum hjá þeim sem væri með óverðtryggða lánið (í stað þess að lánsupphæðin er rúmum 5 milljónum hærri en upphaflega lánið er hún tæplega 11 milljónum lægri). Með öðrum orðum, sá sem er með óverðtryggt lán eignaðist eitthvað á þessum 14 árum meðan sá sem var með verðtryggða lánið var í besta falli í öruggri leigu og jók við skuldir sínar á sama tíma. En við erum ekki í 4% verðbólgu. 12 mánaða verðbólga í dag mælist 9,9% sem þýðir að verðtryggða lánið í dæminu hér fyrir ofan er að hækka um ríflega 400 þúsund krónur á mánuði sem þýðir að eftir aðeins 14 mánuði en ekki 168 (14 ár) verða eftirstöðvar lánsins komnar í rúmar 55 milljónir! Hversu lengi ætlar fólk að láta þetta yfir sig ganga? Það er því mjög alvarlegt og með ólíkindum að það skuli enn líðast að fjölskyldum og einstaklingum á Íslandi skuli vera þvingaðir inn á þær brautir að taka verðtryggð lán til að koma þaki yfir höfuðið þar sem það má vera öllum, sem koma að stjórn landsins, full ljóst að slíkt hefur oftar en ekki í för með sér mikla eignatilfærslu frá fólkinu í landinu til fjármagnseigenda og eykur þannig stöðugt við ójöfnuð milli þeirra sem tilheyra fjármagnseigendum í landinu og okkar hinna sem teljumst til meira en 90% Íslendinga. Þessu verður að breyta. Höfundur er bæjarfulltrúi Samfylkingarinnar í Svf. Árborg. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sigurjón Vídalín Guðmundsson Fjármál heimilisins Mest lesið Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk Skoðun Kæra Epli, skilur þú mig? Lilja Dögg Jónsdóttir Skoðun Halldór 4.10.2025 Halldór Magga Stína! Helga Völundardóttir Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson Skoðun Að búa til aðalsmenn Kolbrún Baldursdóttir Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir Skoðun Barnafjölskyldur í Reykjavík eiga betra skilið Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason Skoðun Skoðun Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk skrifar Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Kæra Epli, skilur þú mig? Lilja Dögg Jónsdóttir skrifar Skoðun Þorgerður og erlendu dómstólarnir Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Barnafjölskyldur í Reykjavík eiga betra skilið Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Lyftum umræðunni á örlítið hærra plan Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Lykillinn að hamingju og heilbrigði Auður Kjartansdóttir skrifar Skoðun Staða bænda styrkt Hanna Katrín Friðriksson skrifar Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson skrifar Skoðun Leikskólar eru ekki munaður Íris Eva Gísladóttir skrifar Skoðun Vísindarannsóknir og þróun – til umhugsunar í tiltekt Þorgerður J. Einarsdóttir skrifar Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason skrifar Skoðun Foreldrar þurfa bara að vera duglegri Björg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar Skoðun Dýrkeypt eftirlitsleysi Lilja Björk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Svindl eða sjálfsvernd? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir skrifar Skoðun Mannauðurinn á vinnustaðnum þarf góða innivist til að dafna Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Þetta er námið sem lifir áfram Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Árborg - spennandi kostur fyrir öll Guðný Björk Pálmadóttir skrifar Skoðun Tökum á glæpahópum af meiri þunga Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Minntist ekkert á Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hugsum stórt í skipulags- og samgöngumálum Hilmar Ingimundarson skrifar Skoðun Eitt eilífðar smáblóm Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Betri mönnun er lykillinn Skúli Helgason,Sabine Leskopf skrifar Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Hversu oft á að fresta framtíðinni? Erna Magnúsdóttir,Stefán Þórarinn Sigurðsson skrifar Skoðun Getur Ísland staðið fremst í heilsutækni? Arna Harðardóttir skrifar Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir skrifar Sjá meira
Þann 25. janúar sl. birtist frétt á Vísi, sem byggði á nýrri skýrslu Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar, þar sem sagði meðal annars að 86% allra nýrra húsnæðislána hjá bankastofnunum landsins væru verðtryggð. Ég verð að viðurkenna að mér brá nokkuð við þessar ömurlegu fréttir fyrir fólkið í landinu því fyrir mér eru verðtryggð húsnæðislán til einstaklinga til þess fallin að færa eignir fólks og sparnað þess yfir til þeirra sem sitja að meirihluta fjármagnsins í landinu og þar með lánsfé. Verðtryggð húsnæðislán eru besta uppfinning fjármagnseigenda (fjármagnseigendur eru þeir sem hafa yfir að ráða svo mikið af peningum að þeir geta lánað þá gegn vöxtum) því slík lán er með öllu áhættulaus fyrir þá en öll áhættan hvílir á þeim sem tekur peninga að láni á slíkum kjörum. Af hverju gætu einhverjir spurt og svarið er einfallt, verðtrygging þýðir að upphæð lánsins breytist eftir því hversu mikil verðbólga er hverju sinni, upphæðin hækkar meira eftir því sem verðbólgan er hærri auk þess sem alltaf eru reiknaðir vextir á lánsupphæðina. Fjármálasnilld eða blekkingaleikur? Þetta er það sem kallað er „win-win“ fyrir þá sem eiga fjármagn til að lána á slíkum kjörum því þeir geta ekki tapað á því og nú er gaman hjá þeim því Seðlabankinn og íslensk stjórnvöld hafa séð til þess að vextir eru orðnir svo háir að það er orðið nánast ómögulegt fyrir flesta að taka óverðtryggð lán vegna þess að greiðslubyrðin hefur hækkað svo mikið undanfarna 18 mánuði. Fólk neyðist því til að taka verðtryggð lán ef það ætlar að geta komið yfir sig húsaskjóli eða staðið undir greiðslum á núverandi húsnæðislánum (fólk þarf að endurfjármagna sig yfir í verðtryggð lán sem áður var með óverðtryggð). Til útskýringa fyrir þá sem ekki eru með á hreinu muninn á verðtryggðum og óverðtryggðum lánum að þá er aðalkosturinn við óverðtryggðu lánin sá að verðbólga hefur engin áhrif á þau, aðeins vaxtastigið og þess vegna hækka aldrei eftirstöðvar lánsins heldur lækkar það jafnt og þétt með hverri afborgun. Þess vegna taka bæði lánveitandi og lántaki áhættu á lántökunni. Í þeim löndum sem við berum okkur gjarnan saman við eru eingöngu um óverðtryggð lán að ræða og verðtryggð lán hvorki þekkjast né eru leyfileg til einstaklinga þ.s. þau þykja of áhættusöm og aðeins á færi fagfjárfesta að höndla með slíka fjármálagerninga. Hversu mikið aukast skuldir þínar á mánuði? Við lestur á skýrslunni kemur fram í kaflanum - Óverðtryggðir vextir hækka enn - að mánaðarleg greiðslubyrði óverðtryggðra lána sé minnst kr. 64.900,- fyrir hverjar 10 milljónir sem teknar séu nú að láni en var kr. 37.700,- í maí 2021. Munurinn er kr. 27.200,- á mánuði. Það þýðir að af 50 milljóna krónu láni hefur greiðslubyrðin hækkað um rúmar 130 þúsund krónur á mánuði! Visslulega hafa laun hækkað eitthvað á sama tíma en ekki um upphæð nálægt þessari enda þyrftu laun að hafa hækkað um ca. 200 þús fyrir skatt til að halda í við þessa hækkun á sama tímabili. Á sama tíma hafa mánaðarlegar afborganir af verðtryggðum lánum hækkað um kr. 6.400,- ef miðað er við 30 ára lán (af 50 milljóna láni hefur greiðslubyrðin því hækkað um rúm 30 þúsund á mánuði). Í kaflanum - Óverðtryggðir vextir verða óhagkvæmari - kemur fram að miðað við að verðbólga væri að jafnaði 4% ( þá tæki það 16 ár fyrir greiðslubyrði á verðtryggðu láni að verða jafn há og greiðslubyrði af óverðtryggðu láni núna. Hvað þýðir þetta? Tökum dæmi: Húsnæðislán sem tekið er í dag til 30 ára að upphæð 50 milljóna króna væri með mánaðarlega greiðslubyrði uppá kr. 361.451,- ef um er að ræða óverðtryggt lán með jöfnum greiðslum (vextir 7,84%) en kr. 210.690,- ef um er að ræða verðtryggt lán (vextir 2,94%, verðbólga 4,00%). Eftir 14 ár væri greiðslubyrði verðtryggða lánsins orðin jöfn óverðtryggða lánsins og færi svo hækkandi eftir það (greiðslubyrði óverðtryggða lánsins væri alltaf sú sama ef vextir haldast óbreyttir). Eftirstöðvar lánanna væru hins vegar gjörólíkar, þ.s. eftirstöðvar verðtryggða lánsins væru rúmar 55 milljónir króna en óverðtryggða lánsins rúmar 39 milljónir. Munurinn væri 16 milljónir meiri eignarmyndum hjá þeim sem væri með óverðtryggða lánið (í stað þess að lánsupphæðin er rúmum 5 milljónum hærri en upphaflega lánið er hún tæplega 11 milljónum lægri). Með öðrum orðum, sá sem er með óverðtryggt lán eignaðist eitthvað á þessum 14 árum meðan sá sem var með verðtryggða lánið var í besta falli í öruggri leigu og jók við skuldir sínar á sama tíma. En við erum ekki í 4% verðbólgu. 12 mánaða verðbólga í dag mælist 9,9% sem þýðir að verðtryggða lánið í dæminu hér fyrir ofan er að hækka um ríflega 400 þúsund krónur á mánuði sem þýðir að eftir aðeins 14 mánuði en ekki 168 (14 ár) verða eftirstöðvar lánsins komnar í rúmar 55 milljónir! Hversu lengi ætlar fólk að láta þetta yfir sig ganga? Það er því mjög alvarlegt og með ólíkindum að það skuli enn líðast að fjölskyldum og einstaklingum á Íslandi skuli vera þvingaðir inn á þær brautir að taka verðtryggð lán til að koma þaki yfir höfuðið þar sem það má vera öllum, sem koma að stjórn landsins, full ljóst að slíkt hefur oftar en ekki í för með sér mikla eignatilfærslu frá fólkinu í landinu til fjármagnseigenda og eykur þannig stöðugt við ójöfnuð milli þeirra sem tilheyra fjármagnseigendum í landinu og okkar hinna sem teljumst til meira en 90% Íslendinga. Þessu verður að breyta. Höfundur er bæjarfulltrúi Samfylkingarinnar í Svf. Árborg.
Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk Skoðun
Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk skrifar
Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman skrifar
Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar
Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar
Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk Skoðun