Óvæntar staðreyndir um ást og vellíðan Ingrid Kuhlman skrifar 14. febrúar 2023 07:32 Valentínusardagurinn er runninn upp á ný, dagur sem er helgaður ástinni og sveipaður rósrauðum ljóma. Þrátt fyrir það sem kortafyrirtæki, súkkulaðiframleiðendur og blómasalar telja okkur trú um, snýst það að elska um meira en að gefa blóm, konfekt eða Valentínusarkort. Það að finna, deila og gefa ást getur haft djúpstæð áhrif á líkamlega heilsu okkar, efnafræði heilans og almenna vellíðan. Hér fyrir neðan er listi yfir óvæntar staðreyndir um tengslin milli ástar og vellíðanar. Að finnast maður elskaður í daglegu lífi getur bætt andlega líðan Við höldum oft að langtímasambönd séu eina leiðin til að upplifa raunverulega ást. Rannsóknir Pennsylvania State háskólans benda hins vegar til þess að hversdagsleg augnablik ástar og nándar geti líka veitt okkur fyllingu og haft jákvæð áhrif á almenna vellíðan. Samkvæmt Zita Oravecz, lektor í þróunarsálfræði og fjölskyldufræðum við ofangreindan háskóla, er upplifuð hverdagsleg ást miklu víðtækari en rómantísk ást. Hversdagsleg ást snýst um lítil en þó mikilvæg augnablik umhyggju og tengsla sem við upplifum á hverjum degi. Ástin breytist og það sama á við um efnin í heilanum Rómantísk sambönd fara yfirleitt í gegnum nokkur stig. Að sögn Richard Schwartz, dósents í geðlækningum við Harvard Medical School, er fyrsta árið í rómantísku sambandi frábrugðið árunum þar á eftir. Upphafsstigið einkennist af auknu serótóníni og því að vera heltekinn af annarri manneskju. Þessar tilfinningar minnka smám saman með tímanum. Síðara stigið einkennist af aukinni framleiðslu oxýtósíns, sem er taugaboðefnis sem styrkir tengsl og tengist rólegri og langvarandi ást. Forvitni er lykillinn að því að halda ástinni á lífi Eftir fyrsta stigið breytist neistinn sem einkenndi fyrstu daga sambandsins verulega. Auðveld leið til að tendra eldinn er að halda í forvitnina um makann. Schwartz segir að það sem haldi ástinni á lífi sé að viðurkenna að maður þekki makann ekki fullkomlega og vera áfram forvitinn. Að efla áhugann á makanum getur hjálpað til við að auka nánd og halda loganum logandi. Unsplash Ástin getur verið náttúrulegt verkjalyf Rannsókn fræðimanna við Stanford háskólann bendir til þess að ástríðufull ást geti haft veruleg áhrif á hvernig við upplifum sársauka. Það að horfa á myndir af manneskjunni sem við elskum getur verið verkjastillandi. Sjálfsást er góð fyrir höfuðið og hjartað Í öllu þessu tali um ást er auðvelt að horfa fram hjá mikilvægi þess að elska okkur sjálf. Mikilvægur hluti af sjálfsást er að sýna okkur sjálfum skilning, mildi og umhyggju, t.d. þegar við gerum mistök. Góðvild í eigin garð getur hjálpað okkur við að byggja upp sjálfsálit og seiglu, en að sögn fræðimanna við háskólann í Pittsburgh getur hún líka bætt heilbrigði hjarta og æða. Í rannsókn þeirra á 195 konum á miðjum aldri kom í ljós að þær konur sem skoruðu hærra á sjálfsvinsemdarkvarða voru með minni þrengsli í æðunum og þynnri hálsslagæðaveggi samanborið við þær sem skoruðu lægra á kvarðanum. Svo virðist sem smá sjálfsást getur verndað hjarta okkar. Samband foreldranna getur haft víðtæk áhrif á framtíð okkar Samband foreldra okkar er oft fyrsta sambandið sem við verðum vitni að og það getur mótað sýn okkar og væntingar til framtíðarmaka. Rannsókn frá 2020 við háskólann í Michigan og McGill háskólann bendir til þess að áhrif sambands foreldra okkar sé víðtækt, m.a. þegar kemur að lengd menntunar og tímasetningu eigin hjónabands. Þeir sem áttu foreldra sem voru í traustu og ástríku samband höfðu tilhneigingu til að vera lengur í skóla og giftast síðar á ævinni. Að breyta hugsunum sínum getur breytt tilfinningum til makans Hugsanir okkar eru öflugar, þær geta mótað hvernig við lítum á okkur sjálf, heiminn í kringum okkur og makann. Samkvæmt rannsókn Sandra Langeslag, Ph.D. og lektors í atferlistaugavísindum við háskólann í Missouri, St. Louis, geta jákvæðar hugsanir í garð makans aukið tilfinningar um ást á meðan neikvæðar hugsanir draga úr ást og nánd. Þú gætir viljað drekka í þig sól til að kveikja á rómantíkinni Þegar við hugsum um að skapa rómantískt andrúmsloft hafa hugsanir okkar tilhneigingu til að einblína á notalega kvöldstemmningu. En rannsókn við Tel Aviv háskólann í Ísrael bendir til þess að dagsljós sé besti kosturinn fyrir rómantíkina. Útsetning fyrir útfjólublárri geislun frá sólarljósi eykur rómantíska ástríðu með því að valda losun testósteróns. Það er því hugsanlega betra að fresta kvöldmatardeiti og fara út að ganga á daginn í staðinn. Fögnum degi elskenda, eða eins og Bubbi segir, „Það er gott að elska.“ Höfundur er með meistaragráðu í hagnýtri jákvæðri sálfræði frá Buckinghamshire New University. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ingrid Kuhlman Valentínusardagurinn Ástin og lífið Mest lesið Örvæntingarfullur maður sker út grasker Þórður Snær Júlíusson Skoðun Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum Fida Abu Libdeh Skoðun Bob Marley og íslenskar kosningar Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Stóri grænþvotturinn Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Vitsmunaleg vanstilling í boði ungra Sjálfstæðiskvenna Erna Mist Skoðun Kjaftæði Elliði Vignisson Skoðun Gerum þetta að kosningamáli Ágúst Ólafur Ágústsson Skoðun Falleinkunn fyrrum forseta Vilhjálmur Þorsteinsson,Viktor Orri Valgarðsson Skoðun Fólk eða fífl? Anna Gunndís Guðmundsdóttir Skoðun Verklausi milljónakennarinn Þórunn Sveinbjarnardóttir Skoðun Skoðun Skoðun Hvar er mannúðin? Davíð Sól Pálsson skrifar Skoðun Gerum þetta að kosningamáli Ágúst Ólafur Ágústsson skrifar Skoðun Stóri grænþvotturinn Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Örvæntingarfullur maður sker út grasker Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Vill íslenska þjóðin halda í einmenninguna? Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Inngilding eða „aðskilnaður“? Jasmina Vajzović Crnac skrifar Skoðun Vonin má aldrei deyja Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum Fida Abu Libdeh skrifar Skoðun Um áhrif niðurskurðar á fjárlögum 2025 til kvikmyndagerðar og lista Steingrímur Dúi Másson skrifar Skoðun Bob Marley og íslenskar kosningar Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Fólk eða fífl? Anna Gunndís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Eru til lausnir við mönnunarvanda heilsugæslunnar? Gunnlaugur Már Briem skrifar Skoðun Er eitthvað mál að handtaka börn? Elsa Bára Traustadóttir skrifar Skoðun Er ferðaþjónusta útlendingavandamál? Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Íslenska kerfið framleiðir afbrotamenn Ágústa Ágústsdóttir skrifar Skoðun Ekki fokka þessu upp! Gunnar Dan Wiium skrifar Skoðun Kosningaloforð og hvað svo? Björn Snæbjörnsson skrifar Skoðun Fólk, fjárfestingar og framfarir Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Húsnæðis- og skipulagsmál Anna Sofía Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Falleinkunn fyrrum forseta Vilhjálmur Þorsteinsson,Viktor Orri Valgarðsson skrifar Skoðun Séreignarsparnaður nauðsynlegur valkostur til að létta greiðslubyrði Kolbrún Halldórsdóttir skrifar Skoðun Skattlögð þegar við þénum, eigum og eyðum Aron H. Steinsson skrifar Skoðun Kjaftæði Elliði Vignisson skrifar Skoðun Vitsmunaleg vanstilling í boði ungra Sjálfstæðiskvenna Erna Mist skrifar Skoðun Lítið gert úr áhyggjum íbúa Ölfuss og annarra landsmanna Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Kyrrstöðuna verður að rjúfa! Lausn fyrir verðandi innviðaráðherra Sigþór Sigurðsson skrifar Skoðun Íslenskan og menningararfurinn Sólveig Dagmar Þórisdóttir skrifar Skoðun Mannúðlegri úrræði Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Læknar á landsbyggðinni Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Íslensk verðtrygging á mannamáli! Elín Íris Fanndal Jónasdóttir skrifar Sjá meira
Valentínusardagurinn er runninn upp á ný, dagur sem er helgaður ástinni og sveipaður rósrauðum ljóma. Þrátt fyrir það sem kortafyrirtæki, súkkulaðiframleiðendur og blómasalar telja okkur trú um, snýst það að elska um meira en að gefa blóm, konfekt eða Valentínusarkort. Það að finna, deila og gefa ást getur haft djúpstæð áhrif á líkamlega heilsu okkar, efnafræði heilans og almenna vellíðan. Hér fyrir neðan er listi yfir óvæntar staðreyndir um tengslin milli ástar og vellíðanar. Að finnast maður elskaður í daglegu lífi getur bætt andlega líðan Við höldum oft að langtímasambönd séu eina leiðin til að upplifa raunverulega ást. Rannsóknir Pennsylvania State háskólans benda hins vegar til þess að hversdagsleg augnablik ástar og nándar geti líka veitt okkur fyllingu og haft jákvæð áhrif á almenna vellíðan. Samkvæmt Zita Oravecz, lektor í þróunarsálfræði og fjölskyldufræðum við ofangreindan háskóla, er upplifuð hverdagsleg ást miklu víðtækari en rómantísk ást. Hversdagsleg ást snýst um lítil en þó mikilvæg augnablik umhyggju og tengsla sem við upplifum á hverjum degi. Ástin breytist og það sama á við um efnin í heilanum Rómantísk sambönd fara yfirleitt í gegnum nokkur stig. Að sögn Richard Schwartz, dósents í geðlækningum við Harvard Medical School, er fyrsta árið í rómantísku sambandi frábrugðið árunum þar á eftir. Upphafsstigið einkennist af auknu serótóníni og því að vera heltekinn af annarri manneskju. Þessar tilfinningar minnka smám saman með tímanum. Síðara stigið einkennist af aukinni framleiðslu oxýtósíns, sem er taugaboðefnis sem styrkir tengsl og tengist rólegri og langvarandi ást. Forvitni er lykillinn að því að halda ástinni á lífi Eftir fyrsta stigið breytist neistinn sem einkenndi fyrstu daga sambandsins verulega. Auðveld leið til að tendra eldinn er að halda í forvitnina um makann. Schwartz segir að það sem haldi ástinni á lífi sé að viðurkenna að maður þekki makann ekki fullkomlega og vera áfram forvitinn. Að efla áhugann á makanum getur hjálpað til við að auka nánd og halda loganum logandi. Unsplash Ástin getur verið náttúrulegt verkjalyf Rannsókn fræðimanna við Stanford háskólann bendir til þess að ástríðufull ást geti haft veruleg áhrif á hvernig við upplifum sársauka. Það að horfa á myndir af manneskjunni sem við elskum getur verið verkjastillandi. Sjálfsást er góð fyrir höfuðið og hjartað Í öllu þessu tali um ást er auðvelt að horfa fram hjá mikilvægi þess að elska okkur sjálf. Mikilvægur hluti af sjálfsást er að sýna okkur sjálfum skilning, mildi og umhyggju, t.d. þegar við gerum mistök. Góðvild í eigin garð getur hjálpað okkur við að byggja upp sjálfsálit og seiglu, en að sögn fræðimanna við háskólann í Pittsburgh getur hún líka bætt heilbrigði hjarta og æða. Í rannsókn þeirra á 195 konum á miðjum aldri kom í ljós að þær konur sem skoruðu hærra á sjálfsvinsemdarkvarða voru með minni þrengsli í æðunum og þynnri hálsslagæðaveggi samanborið við þær sem skoruðu lægra á kvarðanum. Svo virðist sem smá sjálfsást getur verndað hjarta okkar. Samband foreldranna getur haft víðtæk áhrif á framtíð okkar Samband foreldra okkar er oft fyrsta sambandið sem við verðum vitni að og það getur mótað sýn okkar og væntingar til framtíðarmaka. Rannsókn frá 2020 við háskólann í Michigan og McGill háskólann bendir til þess að áhrif sambands foreldra okkar sé víðtækt, m.a. þegar kemur að lengd menntunar og tímasetningu eigin hjónabands. Þeir sem áttu foreldra sem voru í traustu og ástríku samband höfðu tilhneigingu til að vera lengur í skóla og giftast síðar á ævinni. Að breyta hugsunum sínum getur breytt tilfinningum til makans Hugsanir okkar eru öflugar, þær geta mótað hvernig við lítum á okkur sjálf, heiminn í kringum okkur og makann. Samkvæmt rannsókn Sandra Langeslag, Ph.D. og lektors í atferlistaugavísindum við háskólann í Missouri, St. Louis, geta jákvæðar hugsanir í garð makans aukið tilfinningar um ást á meðan neikvæðar hugsanir draga úr ást og nánd. Þú gætir viljað drekka í þig sól til að kveikja á rómantíkinni Þegar við hugsum um að skapa rómantískt andrúmsloft hafa hugsanir okkar tilhneigingu til að einblína á notalega kvöldstemmningu. En rannsókn við Tel Aviv háskólann í Ísrael bendir til þess að dagsljós sé besti kosturinn fyrir rómantíkina. Útsetning fyrir útfjólublárri geislun frá sólarljósi eykur rómantíska ástríðu með því að valda losun testósteróns. Það er því hugsanlega betra að fresta kvöldmatardeiti og fara út að ganga á daginn í staðinn. Fögnum degi elskenda, eða eins og Bubbi segir, „Það er gott að elska.“ Höfundur er með meistaragráðu í hagnýtri jákvæðri sálfræði frá Buckinghamshire New University.
Skoðun Um áhrif niðurskurðar á fjárlögum 2025 til kvikmyndagerðar og lista Steingrímur Dúi Másson skrifar
Skoðun Séreignarsparnaður nauðsynlegur valkostur til að létta greiðslubyrði Kolbrún Halldórsdóttir skrifar
Skoðun Lítið gert úr áhyggjum íbúa Ölfuss og annarra landsmanna Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar