Tilraun um stefnubreytingu í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson skrifar 27. nóvember 2023 15:01 Á dögunum sendi miðstjórn Alþýðusambands Íslands frá sér nokkuð varfærna og að ég tel vel ígrundaða ályktun um leikskólamál. Þar er varað við áhrifum þeirra tilrauna hjá sumum sveitarfélögum að mæta vanfjármögnun leikskólakerfisins með skerðingu á þjónustu. Ásdís Kristjánsdóttir, bæjarstjóri Kópavogs, virðist hafa tekið ályktunina til sín og fundið sig knúna til að svara henni. Því er gefið undir fótinn að ASÍ hafi ekki kynnt sér hinar tilraunakenndu breytingar nægjanlega vel og skilji alls ekki innihaldið. Í reynd græði allir á nýju fyrirkomulagi og sérstaklega sé passað upp á að tekjulágir haldi sjó með miklum afsláttarkerfum. Flóknar gjaldskrár til vandræða Það er vissulega rétt að í Kópavogi var innleitt tekjutengt afsláttarkerfi, en tekjuviðmiðin til að njóta afsláttar eru lág. Séu allar breytur skoðaðar saman, má sjá að einungis fólk sem var áður utan afsláttarkerfa en fellur nú inn í nýtt afsláttarkerfi kemur til með að greiða lægra gjald en áður. Ætla má að það sé verulega takmarkaður hópur. Raunar er það svo að fólk sem áður naut afsláttar tekur á sig hækkun þrátt fyrir að rata áfram inn í nýtt afsláttarkerfi. Líklegt er að einhverjir falli úr fyrra afsláttarkerfi og gætu þá fundið fyrir allt að 100% hækkun. Erfitt er að fjalla um afsláttarkerfin fyrr en við vitum betur um raunverulega notkun þeirra. Ógagnsæjar og flóknar gjaldskrár fyrir leikskólaþjónustu hafa lengi verið til vandræða og auðvelt að fela ýmsa félagslega skekkju innan þeirra. ASÍ hefur raunar lagt heilmikið á sig til að reyna að auðvelda lestur og samanburð á gjaldskrám í gegnum tíðina, en það er önnur umræða. Til þess að færa umræðuna í rétta átt er það ljóst og raunar yfirlýst að um skerðingu á þjónustu er að ræða. Í samfélagi þar sem vinnudagurinn er yfirleitt um 8 tímar er augljóst að einhver þarf að brúa þarna bil, hvort sem afsláttur kemur til eða ekki. Við getum velt því fyrir okkur hverjir stökkva til. Bæjarstjórinn bendir á að leikskólaþjónusta sé ekki hluti af lögboðinni þjónustu sveitarfélaganna. Kannski ættum við bara að vera þakklát fyrir þá viðleitni sem er yfirhöfuð sýnd í þeim efnum? Það ber vott um vissa pólitíska naumhyggju þegar talsmenn sveitarfélaganna vísa til þess að leikskólaþjónustan sé ekki lögbundin – eins og það sé ekki augljóslega vilji íbúanna, og samfélagsins alls, að halda úti slíkri þjónustu með sóma. Það má spyrja sig hvort Kópavogur myndi skoða að leggja niður önnur verkefni sem ekki eru beinlínis lögbundin, eins og til dæmis snjómokstur? Það má teljast undarlegt hjá bæjarstjóranum að láta skína í að Kópavogur gæti allt eins lagt niður þjónustuna ef bæjarstjórn hugnaðist það. Pistillinn endar með því að bæjarstjórinn býður Alþýðusambandinu að hafa milligöngu um að svipta félagsfólk áunnum réttindum sínum þegar hún segir: „Ekki er hægt að mæta umsömdum réttindum starfsfólks með öðrum hætti nema þjónustan sé skert allt árið um kring. Ef ASÍ vill endurskoða slík réttindi til að koma betur til móts við barnafjölskyldur og lágmarka skráningardaga þá er Kópavogsbær boðinn og búinn að ræða það!“ Naumhyggjan nær þarna nýju stigi. Heldur er það hryggilegt að bæjarstjóranum skuli finnast réttindi eigin starfsfólks – réttindi sem verkalýðshreyfingin hefur barist fyrir árum saman – svo léttvæg að hæðast megi að þeim. Pólitísk stefnubreyting Í bókun á fundi bæjarráðs Kópavogs sem samþykkt var 23. þessa mánaðar og ég fékk senda í tölvupósti er fullyrt að „mikið samráð” hafi verið haft við „starfsfólk leikskóla, faglærða og ófaglærða, við mótun tillagna. Þá var einnig samráð við aðra hagaðila s.s. fulltrúa foreldra og stéttarfélaga.” Ekkert er svo sem frekar gefið upp um hvernig slíkt samráð fór fram en ljóst er að nýtt fyrirkomulag virðist samt sem áður hafa komið lang flestum hlutaðeigandi í opna skjöldu. Raunin er að hér er um að ræða meiriháttar pólitíska stefnubreytingu á skjön við afganginn af vinnumarkaðnum. Í stað þess að bæta aðbúnað leikskólafólks er skapaður hvati til að draga úr atvinnuþátttöku. Alkunna er að í slíkum tilfellum eru það yfirleitt konur sem minnka vinnu sína enda hvílir umönnun barna mest á herðum kvenna auk þess sem kynbundinn launamunur veldur því að tekjur þeirra eru iðulega lægri en karla. Þessa stefnubreytingu er nú verið að festa í sessi án mikillar umræðu. Reyndar segir bæjarstjórinn að sýnin komi beinustu leið innan úr leikskólunum sjálfum án nokkurra áhrifa eða íhlutunar bæjaryfirvalda. Sú staðhæfing hlýtur að vekja athygli víðar en í Kópavogi. ASÍ fylgist auðvitað mjög grannt með tilraunastarfseminni í Kópavogi, hvort sem bæjarstjórinn situr til svara fyrir hana eða ekki. Hitt er svo annað mál að ASÍ og verkalýðshreyfingin öll elur með sér aukinn metnað til að stuðla að bættu leikskólakerfi á grundvelli jafnréttis og samfélagslegrar ábyrgðar, eins og í öllum okkar verkum. Höfundur er forseti Alþýðusambands Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Finnbjörn A. Hermannsson ASÍ Leikskólar Skóla - og menntamál Mest lesið Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Mengum meira Heiðar Guðjónsson Skoðun Hvað verður um Kára? Helga Sigrún Harðardóttir Skoðun Coda Terminal hefur ekki áhrif á neysluvatnsból höfuðborgarsvæðisins Sigrún Tómasdóttir Skoðun Af hverju leka gluggar fyrr en áður? Böðvar Bjarnason Skoðun Sigmundi Davíð svarað Björn Bjarnason Skoðun Jól alla daga Geir Gunnar Markússon Skoðun Ferðatryggingar og val á kreditkorti Svandís Edda Hólm Jónudóttir Skoðun Halldór 05.07.2024 Halldór Bestun Seðlabankastjóra Karl Guðlaugsson Skoðun Skoðun Skoðun Sigmundi Davíð svarað Björn Bjarnason skrifar Skoðun Coda Terminal hefur ekki áhrif á neysluvatnsból höfuðborgarsvæðisins Sigrún Tómasdóttir skrifar Skoðun Líf og dauði leikur á hnífsegg Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Mengum meira Heiðar Guðjónsson skrifar Skoðun Hvað verður um Kára? Helga Sigrún Harðardóttir skrifar Skoðun Að eiga tertuna og borða hana líka – svar til formanns Hildur Sverrisdóttir skrifar Skoðun Hik er sama og tap Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun Af hverju leka gluggar fyrr en áður? Böðvar Bjarnason skrifar Skoðun Hluta þjóðarinnar hent út í kuldann – hinn baðar sig í sólinni Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Að óttast blokkir Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Engin gúrka hjá Blaðamannafélaginu Sigríður Dögg Auðunsdóttir,Freyja Steingrímsdóttir skrifar Skoðun Stórnotendur eru kjölfestan í íslenska raforkukerfinu Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Ert þú í góðu netsambandi? Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Evrópa og myrkrið framundan Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Heilræði fyrir Nýhaldið Sigmundur Davíð Gunnlaugsson skrifar Skoðun Glútenlaust gull á grillið Anna Gunndís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Kaupin á eyrinni Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Lokunaruppboð í Kauphöllinni Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Viðreisn mun leggja fram tillögu um íbúakosningu um Coda Terminal verkefnið í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Ferðatryggingar og val á kreditkorti Svandís Edda Hólm Jónudóttir skrifar Skoðun Af hverju að byggja Coda Terminal? Ólafur Elínarson,Sandra Ósk Snæbjörnsdóttir skrifar Skoðun Hljóð úr horni Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun ESB fyrir almenning Oddný G. Harðardóttir skrifar Skoðun Strámaðurinn mikli Kristján Hreinsson skrifar Skoðun Árið er 2024 Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Samkeppni í nýju ljósi Páll Hermannsson skrifar Skoðun Það er verið að grafa dýpri fátæktargjá Rúnar Sigurjónsson skrifar Skoðun „Hæ ástin, þarf að millifæra, getur þú samþykkt beiðnina?“ Heiðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Algeng þvæla um Evrópusambandið Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Stundum hefur Gunnar Smári rétt fyrir sér Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Sjá meira
Á dögunum sendi miðstjórn Alþýðusambands Íslands frá sér nokkuð varfærna og að ég tel vel ígrundaða ályktun um leikskólamál. Þar er varað við áhrifum þeirra tilrauna hjá sumum sveitarfélögum að mæta vanfjármögnun leikskólakerfisins með skerðingu á þjónustu. Ásdís Kristjánsdóttir, bæjarstjóri Kópavogs, virðist hafa tekið ályktunina til sín og fundið sig knúna til að svara henni. Því er gefið undir fótinn að ASÍ hafi ekki kynnt sér hinar tilraunakenndu breytingar nægjanlega vel og skilji alls ekki innihaldið. Í reynd græði allir á nýju fyrirkomulagi og sérstaklega sé passað upp á að tekjulágir haldi sjó með miklum afsláttarkerfum. Flóknar gjaldskrár til vandræða Það er vissulega rétt að í Kópavogi var innleitt tekjutengt afsláttarkerfi, en tekjuviðmiðin til að njóta afsláttar eru lág. Séu allar breytur skoðaðar saman, má sjá að einungis fólk sem var áður utan afsláttarkerfa en fellur nú inn í nýtt afsláttarkerfi kemur til með að greiða lægra gjald en áður. Ætla má að það sé verulega takmarkaður hópur. Raunar er það svo að fólk sem áður naut afsláttar tekur á sig hækkun þrátt fyrir að rata áfram inn í nýtt afsláttarkerfi. Líklegt er að einhverjir falli úr fyrra afsláttarkerfi og gætu þá fundið fyrir allt að 100% hækkun. Erfitt er að fjalla um afsláttarkerfin fyrr en við vitum betur um raunverulega notkun þeirra. Ógagnsæjar og flóknar gjaldskrár fyrir leikskólaþjónustu hafa lengi verið til vandræða og auðvelt að fela ýmsa félagslega skekkju innan þeirra. ASÍ hefur raunar lagt heilmikið á sig til að reyna að auðvelda lestur og samanburð á gjaldskrám í gegnum tíðina, en það er önnur umræða. Til þess að færa umræðuna í rétta átt er það ljóst og raunar yfirlýst að um skerðingu á þjónustu er að ræða. Í samfélagi þar sem vinnudagurinn er yfirleitt um 8 tímar er augljóst að einhver þarf að brúa þarna bil, hvort sem afsláttur kemur til eða ekki. Við getum velt því fyrir okkur hverjir stökkva til. Bæjarstjórinn bendir á að leikskólaþjónusta sé ekki hluti af lögboðinni þjónustu sveitarfélaganna. Kannski ættum við bara að vera þakklát fyrir þá viðleitni sem er yfirhöfuð sýnd í þeim efnum? Það ber vott um vissa pólitíska naumhyggju þegar talsmenn sveitarfélaganna vísa til þess að leikskólaþjónustan sé ekki lögbundin – eins og það sé ekki augljóslega vilji íbúanna, og samfélagsins alls, að halda úti slíkri þjónustu með sóma. Það má spyrja sig hvort Kópavogur myndi skoða að leggja niður önnur verkefni sem ekki eru beinlínis lögbundin, eins og til dæmis snjómokstur? Það má teljast undarlegt hjá bæjarstjóranum að láta skína í að Kópavogur gæti allt eins lagt niður þjónustuna ef bæjarstjórn hugnaðist það. Pistillinn endar með því að bæjarstjórinn býður Alþýðusambandinu að hafa milligöngu um að svipta félagsfólk áunnum réttindum sínum þegar hún segir: „Ekki er hægt að mæta umsömdum réttindum starfsfólks með öðrum hætti nema þjónustan sé skert allt árið um kring. Ef ASÍ vill endurskoða slík réttindi til að koma betur til móts við barnafjölskyldur og lágmarka skráningardaga þá er Kópavogsbær boðinn og búinn að ræða það!“ Naumhyggjan nær þarna nýju stigi. Heldur er það hryggilegt að bæjarstjóranum skuli finnast réttindi eigin starfsfólks – réttindi sem verkalýðshreyfingin hefur barist fyrir árum saman – svo léttvæg að hæðast megi að þeim. Pólitísk stefnubreyting Í bókun á fundi bæjarráðs Kópavogs sem samþykkt var 23. þessa mánaðar og ég fékk senda í tölvupósti er fullyrt að „mikið samráð” hafi verið haft við „starfsfólk leikskóla, faglærða og ófaglærða, við mótun tillagna. Þá var einnig samráð við aðra hagaðila s.s. fulltrúa foreldra og stéttarfélaga.” Ekkert er svo sem frekar gefið upp um hvernig slíkt samráð fór fram en ljóst er að nýtt fyrirkomulag virðist samt sem áður hafa komið lang flestum hlutaðeigandi í opna skjöldu. Raunin er að hér er um að ræða meiriháttar pólitíska stefnubreytingu á skjön við afganginn af vinnumarkaðnum. Í stað þess að bæta aðbúnað leikskólafólks er skapaður hvati til að draga úr atvinnuþátttöku. Alkunna er að í slíkum tilfellum eru það yfirleitt konur sem minnka vinnu sína enda hvílir umönnun barna mest á herðum kvenna auk þess sem kynbundinn launamunur veldur því að tekjur þeirra eru iðulega lægri en karla. Þessa stefnubreytingu er nú verið að festa í sessi án mikillar umræðu. Reyndar segir bæjarstjórinn að sýnin komi beinustu leið innan úr leikskólunum sjálfum án nokkurra áhrifa eða íhlutunar bæjaryfirvalda. Sú staðhæfing hlýtur að vekja athygli víðar en í Kópavogi. ASÍ fylgist auðvitað mjög grannt með tilraunastarfseminni í Kópavogi, hvort sem bæjarstjórinn situr til svara fyrir hana eða ekki. Hitt er svo annað mál að ASÍ og verkalýðshreyfingin öll elur með sér aukinn metnað til að stuðla að bættu leikskólakerfi á grundvelli jafnréttis og samfélagslegrar ábyrgðar, eins og í öllum okkar verkum. Höfundur er forseti Alþýðusambands Íslands.
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Skoðun Coda Terminal hefur ekki áhrif á neysluvatnsból höfuðborgarsvæðisins Sigrún Tómasdóttir skrifar
Skoðun Viðreisn mun leggja fram tillögu um íbúakosningu um Coda Terminal verkefnið í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson skrifar
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun